Afdeling 3. Wat is de impact op het psychologische welzijn van kinderbruiden?
3.2 Intiem partnergeweld en agency
Vrouwen die als kind getrouwd zijn geloven vaker dan vrouwen die dat niet deden dat het acceptabel is dat een man zijn vrouw slaat en dat ze daardoor te lijden heeft onder intiem partnergeweld of huiselijk geweld.363 Jonge meisjes hebben vaak beperkte zeggenschap, daar het leeuwendeel van hun echtgenoten paternalistisch ingesteld is. Bovendien is het zeer waarschijnlijk dat ze te maken krijgen met huiselijk geweld.364 Kinderbruiden lopen per slot
358 E. Y. TENKORANG, “Explaining the links between child marriage and intimate partner violence: Evidence
from Ghana”, Child Abuse & Neglect 2019, Vol. 89, (48) 49.
359 J. KARUMBI & D. GATHARA, Associations between female genital mutilation/cutting and early/child
marriage: A multi-country DHS/MICS analysis, Evidence to End FGM/C: Research to Help Girls and Women
Thrive, New York, The Population Council, 2020, 21.
360 K. G. SANTHYA, U. RAM, R. J. J. ACHARYA, F. RAM & A. SINGH, “Associations Between Early Marriage
and Young Women’s Marital and Reproductive Health Outcomes: Evidence from India”, Intl. Persp. Sex Repro.
Health 2010, Vol. 36, nr. 3, 132-139.
361 UNICEF, Ending Child Marriage: Progress and Prospects, New York, UNICEF, 2014; R. JENSEN & R.
THORNTON, “Early Female Marriage in the Developing World”, Gender & Development 2003, Vol. 11, nr. 2, 9-19.
362 UNICEF, Ending Child Marriage: Progress and Prospects, New York, UNICEF, 2014; T. ABRAMSKY, C.H.
WATTS, C. GARCIA-MORENO, K. DEVRIES, L. KISS, M. ELLSBERG, H. JANSEN & L. HEISE, “What factors are associated with recent intimate partner violence? Findings from the WHO multi-country study on women’s health and domestic violence”, BMC Public Health 2011, Vol. 11, nr. 109, (1) 14-15; R. JENSEN & R. THORNTON, “Early Female Marriage in the Developing World”, Gender & Development 2003, Vol. 11, nr. 2, 9-19.
363 R. JENSEN & R. THORNTON, “Early Female Marriage in the Developing World”, Gender & Development
2003, Vol. 11, nr. 2, 9-19.
364 J. KARUMBI & D. GATHARA, Associations between female genital mutilation/cutting and early/child
marriage: A multi-country DHS/MICS analysis, Evidence to End FGM/C: Research to Help Girls and Women
68 van rekening een verhoogd risico op intiem partnergeweld.365 Er bestaat immers een sterke correlatie tussen intiem partnergeweld en kindhuwelijken, met alle negatieve gevolgen van dien voor de gezondheid van de meisjes in het bijzonder en hun welzijn in het algemeen.366 Toch zijn er, ondanks de duidelijke correlatie tussen beide fenomenen, maar weinig studies die de context, de verhalen en de ervaringen van kinderbruiden met intiem partnergeweld onderzoeken. Als er al onderzoek gevoerd wordt, vindt het bovendien zelden in de sub-Sahara Afrikaanse regio plaats.367 Vorig jaar echter werden de linken tussen intiem partnergeweld en kindhuwelijken onderzocht in Ghana. De resultaten van dit recente onderzoek bevestigen de sterke correlatie.368 De socio-economische kenmerken van vrouwen die als kind huwden verschilden aanzienlijk ten aanzien van die van vrouwen die als volwassenen in het huwelijksbootje stapten. De houding van de kinderbruiden ten opzichte van maatschappelijke gendernormen en vrouwelijke autonomie – zowel binnen als buiten het huishouden – was bovendien veel conservatiever en onderdaniger dan die van andere vrouwen.369 De meeste
vrouwen gaven aan dat ze fysiek, emotioneel, seksueel en economisch misbruik hadden ervaren door hun echtgenoten.370 Niet alleen hun sociale, maar ook individuele kenmerken waren uiterst
verschillend. Vergeleken met vrouwen die als volwassene trouwden, hadden vrouwen die als kind trouwden een lager opleidingsniveau, hadden ze meer kans om patriarchale gendernormen te onderschrijven en hadden ze een veel lagere mate van autonomie binnen het huishouden.371 Bovendien waren ze steevast economisch afhankelijk van hun echtgenoot.372 Er werden significante verbanden gevonden tussen het kindhuwelijk en intiem partnergeweld, zowel fysiek, seksueel als emotioneel. Bij fysiek en seksueel partnergeweld bepaalden de verschillen in socio-economische kenmerken van de vrouwen, hun houding tegenover gendernormen en ten aanzien van hun autonomie in het huishouden de relatie volledig.373
365 H. A. AMOAH, E. Y. TENKORANG & P. DOLD, “Experiences of Intimate Partner Violence against Women
Who Married as Child Brides in Ghana”, Journal of Family Violence 2020, (1) 1.
366 R. KIDMAN, “Child marriage and intimate partner violence: a comparative study of 34 countries”,
International Journal of Epidemiology 2017, Vol. 46, nr. 2, 662-675.
367 H. A. AMOAH, E. Y. TENKORANG & P. DOLD, “Experiences of Intimate Partner Violence against Women
Who Married as Child Brides in Ghana”, Journal of Family Violence 2020, (1) 1.
368 E. Y. TENKORANG, “Explaining the links between child marriage and intimate partner violence: Evidence
from Ghana”, Child Abuse & Neglect 2019, Vol. 89, 48-57.
369 Ibid., 56.
370 H. A. AMOAH, E. Y. TENKORANG & P. DOLD, “Experiences of Intimate Partner Violence against Women
Who Married as Child Brides in Ghana”, Journal of Family Violence 2020, (1) 1.
371 E. Y. TENKORANG, “Explaining the links between child marriage and intimate partner violence: Evidence
from Ghana”, Child Abuse & Neglect 2019, Vol. 89, (48) 56.
372 H. A. AMOAH, E. Y. TENKORANG & P. DOLD, “Experiences of Intimate Partner Violence against Women
Who Married as Child Brides in Ghana”, Journal of Family Violence 2020, (1) 1.
373 E. Y. TENKORANG, “Explaining the links between child marriage and intimate partner violence: Evidence
69 Zoals typisch is voor de meeste patriarchale samenlevingen in de wereld, hebben Afrikaanse mannen nagenoeg altijd de heerschappij over de economische, politieke en reproductieve aspecten van het leven. Van een vrouw wordt daarentegen meestal verwacht dat zij onderdanig, gehoorzaam en respectvol is ten aanzien van haar man.374 In de meeste patriarchale samenlevingen geven mannen er de voorkeur aan om met jongere vrouwen te trouwen, omdat zij meer gehoorzaam en onderdanig worden geacht dan rijpere vrouwen.375 De praktijk van de bruidsprijs versterkt deze notie van dienstbaarheid, onderworpenheid en onderdanigheid door de vrouw en die van het bezit en de macht door de man.376 De kernwaarde van respect omvat de gehoorzaamheid aan de beslissingen en wensen van de man met betrekking tot de seksualiteit en de voortplanting van vrouwen. De lagere sociale en economische status van vrouwen, gecombineerd met hun gebrek aan agency op verschillende vlakken, vermindert hun vermogen om te breken met zulke traditionele normen, waarden en gewoonten. Hoewel vrouwen de noodzaak van sociale verandering wel inzien, is het door hun lagere status allerminst eenvoudig – en vaak zelfs onmogelijk – om zich anders te gaan gedragen en tegen de wil van de man en het patriarchaat in het algemeen in te gaan.377 Deze lagere sociale status van de vrouw – vaak
gelieerd aan lagere geletterdheid en dito inkomen, economische onafhankelijkheid, verminderde eigendomsrechten, geringe toegang tot informatie over en behandeling van een slechte (reproductieve) gezondheid en tenslotte een slechts beperkte mogelijkheid om een beroerde relatie te verlaten – geeft haar over het algemeen weinig andere keus dan het status
quo te accepteren, incluis de traditionele en culturele waarden, gebruiken en verwachtingen van
de samenleving waarin ze leeft en ongeacht de schade die deze situatie haar en andere vrouwen mogelijks berokkent.378
Het is derhalve noodzakelijk alle voorgaande factoren in overweging te nemen wil men een einde maken aan beide praktijken, zowel de praktijk van het kindhuwelijk als daarmee samenhangend die van intiem partnergeweld. Men moet er beslist voor zorgen dat de vrouwen en meisjes die zich op het kruispunt van slachtofferschap van zowel een kindhuwelijk als intiem partnergeweld bevinden, niet tussen de mazen van het net glippen, omdat ze niet louter tot de
374 AFRICAN CENTRE FOR WOMEN (ACW), Traditional and cultural practices harmful to the girl-child,
1997, 5.
375 PLAN INTERNATIONAL AND CORAM INTERNATIONAL, Getting the Evidence: Asia Child Marriage
Initiative Summary Report, 2015, https://plan-international.org/publications/getting-evidence-asia-child- marriage-initiative.
376 A. KAPINGA, “Freedom for African Women?”, The Courier 1998, Vol. 169, (77) 77,
http://aei.pitt.edu/39211/1/Courier.169.pdf.
377 WORLD BANK (WB), Confronting AIDS: public priorities in a global epidemic, World Bank Group, 2000. 378 C. A.A. PACKER, Using Human Rights to Change Tradition: Traditional Practices Harmful to Women’s
70 ene of de andere absolute categorie behoren.379 Het is daarom van uiterst belang dat jonge vrouwen en meisjes meer agency krijgen. Uit onderzoek blijkt dat de autonomie en agency van vrouwen in sub-Sahara Afrika versterkt kan worden wanneer hun gemiddelde huwelijksleeftijd met enkele jaren zou verlaten. Wanneer meisjes op latere leeftijd zouden trouwen, zou hun onderhandelingspositie versterken en hun autonomie in het huishouden vergroten. Indien jonge meisjes meer keuzevrijheid krijgen en hun agency wordt versterkt, krijgen zij meer toegang tot en controle over middelen. Dit leidt tot een sterkere positie binnen het huishouden en verzwakt bijgevolg de controle van de man over zijn jonge echtgenote.380 Bovendien is het uiterst noodzakelijk dat meisjes voldoende formeel onderwijs genieten en niet vroegtijdig van school worden gehaald. Ze moeten over de zelfredzaamheid en vaardigheden leren beschikken om patriarchale gendernormen, die hun veiligheid en welzijn bedreigen, af te wijzen.381
Afdeling 4. Besluit
Er is duidelijk nood aan een grotere betrokkenheid van de gemeenschap bij de preventie van kinderhuwelijken en daarbij ook de ondersteuning van de fysieke en psychologische gezondheid van de slachtoffers ervan. Kindhuwelijken hebben een traumatiserende impact en de effecten hiervan zijn cumulatief en intergenerationeel.382 Het is immers zo dat geestelijke
gezondheidsproblemen van moeders een directe invloed hebben op het geestelijk en gedragsmatig functioneren van hun kinderen.383 Een moeder kan het trauma dat zij opliep door het aangaan van een kindhuwelijk, met alle gevolgen voor haar psychologisch welzijn van dien, per slot van rekening aan haar kinderen doorgeven. De integrale impact op de ontwikkeling van de vroege kinderjaren en het welzijn van kinderen wiens moeder een kindhuwelijk heeft meegemaakt, dient derhalve serieus te worden genomen.384
Een verschuiving van de huwelijksleeftijd van meisjes met enkele jaren kan, zoals gezegd, een tussenstap zijn om de negatieve effecten op de gezondheid te verminderen door de toenemende
379 E. Y. TENKORANG, “Explaining the links between child marriage and intimate partner violence: Evidence
from Ghana”, Child Abuse & Neglect 2019, Vol. 89, (48) 48 & 56.
380 E. RICHARDS, S. THEOBALD, A. GEORGE, J. C. KIM, C. RUDERT, K. JEHAN & R. TOLHURST, “Going
beyond the surface: gendered intra-household bargaining as a social determinant of child health and nutrition in low and middle income countries”, Social Science & Medicine 2013, Vol. 95, 24-33.
381 E. Y. TENKORANG, “Explaining the links between child marriage and intimate partner violence: Evidence
from Ghana”, Child Abuse & Neglect 2019, Vol. 89, (48) 48 & 56.
382 R.F. ANDA, J. FELITTI, J.D. BREMNER et al., “The enduring effects of abuse and related adverse experiences
in childhood”, Eur. Arch. Psychiatry Clin. Neurosci. 2006, Vol. 256, 174–86.
383 N. WOOLLET & K. THOMSON, “Understanding the intergenerational transmission of violence”, S. Afr. Med.
J. 2016, Vol. 106, nr. 11, 1068-1070.
384 Q. WODON, “Early Childhood Development in the Context of the Family: The Case of Child Marriage”,
71 onderhandelingsmacht en autonomie binnen het huishouden die hen dit bezorgt. Een grotere keuzevrijheid en meer agency voor jonge meisjes zou kunnen leiden tot een betere toegang tot en controle over middelen, meer bewegingsvrijheid buiten de gemeenschap en meer mogelijkheden om efficiënter te onderhandelen over zaken die hen aanbelangen, zoals beslissingen aangaande hun gezondheid.385 Bovendien kan een huwelijk op latere leeftijd de kans vergroten dat deze jonge meisjes langer op school blijven en derhalve hun mate van kennis over de mentale, fysieke en sociale gezondheid vergroten.386 Het louter verschuiven van de huwelijksleeftijd volstaat echter niet.387 In veel arme landen in de regio sub-Sahara Afrika zijn kindhuwelijken ingebed in traditionele en culturele praktijken en waarden, die empowerment van vrouwen ondermijnen en zelfs tegengaan.388 Samen met het verhogen van de huwelijksleeftijd moeten derhalve andere maatregelen worden genomen om economische en culturele barrières op te heffen. Enkel zo kan het welzijn van jonge vrouwen worden gewaarborgd.389 Wat dus vooral erg belangrijk is, is dat er ingezet wordt op het bijbrengen van
informatie en vaardigheden aan jonge meisjes, onder meer op het gebied van gezondheid, om hen te empoweren, zodat ze agency verwerven en opdat ze zeggenschap en autonomie kunnen genereren om zelf beslissingen te kunnen nemen in zaken die hen aanbelangen.390 Het is derhalve van belang meisjes zo lang mogelijk op school te houden, opdat zij voldoende onderwijs kunnen genieten. Om dat te kunnen bewerkstelligen moet er gesleuteld worden aan de fundamentele culturele waarden en gebruiken, die in heel sub-Sahara Afrika, en in het bijzonder in West-Afrika, nog hoog in het vaandel worden gedragen. Wanneer culturele overtuigingen en houdingen, onder meer op het vlak van gender, niet veranderen en er bovendien geen dwingende maatregelen ter zake worden genomen, zullen gendergelijkheid en kwaliteitsvol onderwijs voor iedereen – dus ook voor vrouwen – er niet worden bereikt.391 Volgens Delprato en Akyeampong kan beleid, dat de stemmen van vrouwen in de
385 E. RICHARDS, S. THEOBALD, A. GEORGE, J. C. KIM, C. RUDERT, K. JEHAN & R. TOLHURST, “Going
beyond the surface: gendered intra-household bargaining as a social determinant of child health and nutrition in low and middle income countries”, Social Science & Medicine 2013, Vol. 95, 24-33.
386 M. DELPRATO, K. AKYEAMPONG, R. SABATES & J. HERNANDEZ-FERNANDEZ, “On the impact of
early marriage on schooling outcomes in Sub-Saharan Africa and South West Asia”, International Journal of
Educational Development 2015, Vol. 44, 42-55; K. M. OSUBOR, A. O. FATUSI & J. C. CHIWUZIE, “Maternal
health-seeking behavior and associated factors in a rural Nigerian community”, Maternal and Child Health
Journal 2006, Vol. 10, nr. 2, (159) 167-168.
387 M. DELPRATO & K. AKYEAMPONG, “The Effect of Early Marriage Timing on Women’s and Children’s
Health in Sub-Saharan Africa and Southwest Asia”, Annals of Global Health 2017, Vol. 83, nrs. 3-4, (557) 565.
388 Ibid., 566. 389 Ibid., 565. 390 Ibid., 566.
391 T. TUWOR & M.-A. SOSSOU, “Gender discrimination and education in West Africa: strategies for
72 besluitvorming op lokaal niveau ter harte neemt en dat vrouwen bovendien stimuleert hun stem te uiten, de rechten van de vrouwen in kwestie op het gebied van het uitstellen van het huwelijk aanzienlijk versterken.392