Sociale steun geven

Bijna alle respondenten uit Tuindorp Oostzaan en Zuidoost vinden het normaal om hulp te bieden aan mensen uit hun sociale omgeving. Het maakt veelal niet uit of ze iemand goed kennen of niet. Een respondent uit Tuindorp Oostzaan vertelde daarover:

‘Ik vind het normaal dat je elkaar helpt. Er was laatst een buurman verderop, hij was ziek. Ik praat altijd met hem, gewoon goedemorgen en goedemiddag. Ik kom niet bij hem binnen. Maar dan zie ik zijn dochter dan zeg ik: ‘Als er wat is, je kan mij bellen of kom dan naar me toe’. Ik heb voor de rest geen contact met haar, maar ik vind dat eigenlijk een soort plicht. Ik vind het menselijk dat je gewoon iemand helpt.’ (Respondent 8, vrouw 48 jaar)

Over hetzelfde onderwerp zei een respondent uit Zuidoost:

‘In onze cultuur is het normaal om elkaar hulp te bieden. Het is met de paplepel ingebracht, dat je elkaar helpt als je in nood zit en dat je voor elkaar klaar staat.’ (Respondent 5, man, 45 jaar)

5.3.1 Materiële steun

Geven  of  lenen  van  geld  

De meeste respondenten in Tuindorp Oostzaan en Zuidoost geven geen financiële

ondersteuning aan mensen uit hun omgeving. Dit komt enerzijds omdat ze geen geld kunnen uitlenen vanwege hun eigen financiële situatie en anderzijds doordat ze dit vaak ook niet willen. De respondenten geven aan dat als ze geld uitlenen, dat dit alleen aan familieleden is.

Daarentegen vertellen de sleutelfiguren uit Tuindorp Oostzaan en Zuidoost dat mensen in langdurige armoede wel eens geld geven aan hun sociale omgeving. Een van de

sleutelfiguren in Zuidoost vertelde het volgende voorbeeld:

‘Toevallig had ik gisteren een cliënt. Hij had aan zijn achterneef geld geleend. Ook nog een achterneef die helemaal in Rotterdam woont. Dus je ziet, dat gaat heel ver. Het is heel divers, maar het blijft wel binnen de familie.’ (Sleutelfiguur 1, Zuidoost, man)

Goederen,  levensmiddelen  of  maaltijden  geven  

Een aantal respondenten uit Tuindorp Oostzaan geeft wel eens goederen aan familie, vrienden, buren en kennissen. De meeste steun wordt geboden aan buren en kennissen, bijvoorbeeld via de ruil- en weggeefgroep op Facebook. Het komt ook wel eens voor dat een respondent op straat of in de supermarkt een kennis spreekt en dan hoort dat iemand iets nodig heeft. De respondenten geven voornamelijk kleding en speelgoed aan hun sociale omgeving. Daarnaast nemen de respondenten uit Tuindorp Oostzaan regelmatig etenswaren mee als ze gaan eten bij familie of vrienden. Ze nemen dan bijvoorbeeld een gedeelte van de maaltijd mee en degene bij wie ze eten zorgt voor de rest van de boodschappen. Verder gaven de respondenten uit Tuindorp Oostzaan aan dat ze sporadisch etenswaren meenemen voor buren. De respondenten koken niet vaak een maaltijd voor iemand uit hun sociale omgeving. In tegenstelling tot de respondenten uit Zuidoost. De respondenten koken regelmatig een maaltijd voor familie, buren en kennissen. De respondenten uit Zuidoost geven niet vaak goederen of levensmiddelen aan hun sociale omgeving.

5.3.2 Praktische steun

Hulp  geven  in  huishouden  of  in  huis    

Iets minder dan de helft van de respondenten uit Tuindorp Oostzaan doet soms huishoudelijke klusjes voor meestal familie of buren. Het gaat bijvoorbeeld om ramen wassen, afwassen en stofzuigen. Dit gebeurt niet structureel, maar de respondenten doen dit bijvoorbeeld als ze bij iemand op bezoek zijn of als de buurman of –vrouw bezig is met het wassen van de ramen. Weinig respondenten helpen met klusjes in en rondom het huis van mensen uit hun sociale netwerk. Een enkele respondent gaf aan dat ze helpen bij het onderhouden van de tuin van de buren.

Vier van de elf respondenten in Zuidoost geeft aan wel eens te helpen in het

huishouden met afwassen of schoonmaken. Een van de respondenten doet dit structureel. De respondent helpt bijna dagelijks in het huishouden van zijn moeder die erg hulpbehoevend is. Deze respondent is dus een mantelzorger.

Op  kinderen  passen  

Vijf van de twaalf respondenten uit Tuindorp Oostzaan past regelmatig of soms op kinderen van familie of vrienden. Drie respondenten passen elke week op hun kleinkinderen. Daarnaast passen twee respondenten wel eens op kinderen van vrienden. Dit gebeurt niet wekelijks, maar sporadisch. Geen van de respondenten past op kinderen van buren of kennissen.

Zes van de elf respondenten in Zuidoost past af en toe op kinderen. Een aantal

respondenten past op hun kleinkind(eren) en andere respondenten passen op kinderen van hun buren.

Boodschappen  doen  

Het merendeel van de respondenten uit Tuindorp Oostzaan haalt wel eens boodschappen voor een familielid, vrienden of buren. Acht van de elf respondenten in Zuidoost halen

boodschappen voor een familielid, vrienden, kennissen of buren. Het gaat hier dan om boodschappen die ze meebrengen, maar degene voor wie ze het halen betaalt. Als ze

etenswaren halen en zelf betalen, dan is het beschreven onder het kopje Goederen, etenswaren of maaltijden geven. Beide groepen respondenten geven aan wekelijks wel eens

boodschappen voor iemand te doen of mee te nemen. Een van de respondenten uit Tuindorp Oostzaan vertelde hierover:

‘Als ik naar de bakker moet, of naar de winkel, dan zeg ik ‘God, heb jij nog iets nodig?’ Wanneer was het, eergisteren, ik hoorde dat een buurvrouw waxinelichtjes nodig had van de Hema. Dan rij ik [op de scootmobiel] wel even naar de Hema, dat is voor mij een uitje.’ (Respondent 3, vrouw, 57 jaar)

Tips  en  advies  geven  

Acht van de twaalf respondenten uit Tuindorp Oostzaan geven tips over acties of

aanbiedingen aan meestal familieleden en kennissen. Tips over acties gaan meestal over de ruil- en weggeefgroep op Facebook of over aanbiedingen. De meeste Surinaamse

respondenten geven tips over aanbiedingen aan familie, vrienden, buren en kennissen. Bijvoorbeeld, een respondent die deelneemt aan het sportprogramma van stadsdeel Zuidoost deelt daar regelmatig tips over aanbiedingen aan de andere deelneemsters:

‘Bij de sportschool zei ik vandaag: ‘Dames, Aldi heeft vandaag bloemkool in de aanbieding voor 49 cent. Ik heb het gisteren gekocht.’ (Respondent 10, vrouw, 48 jaar)

Naast het geven van tips over aanbiedingen geeft bijna de helft van respondenten uit zowel Tuindorp Oostzaan als Zuidoost ook regelmatig advies aan familie, vrienden, buren en kennissen. Het advies dat de respondenten geven komt veelal voort uit het werk dat ze vroeger hebben gedaan of vanuit de hulp die ze hebben gehad van formele instanties,

waardoor ze bepaalde expertise hebben ontwikkeld. Het advies gaat meestal over financiële - of medische zaken. Maar het kan ook gaan om praktisch advies. Een respondent uit Zuidoost vertelde daarover:

‘Ik weet bijvoorbeeld veel handige trucjes over hoe je de wasmachine het beste kan schoonmaken of hoe je vlekken uit kleding krijgt. Deze deel ik dan vaak op Facebook met mensen die dat kunnen gebruiken.’ (Respondent 7, vrouw, 54 jaar)

Ook geeft een aantal Surinaamse respondenten informatie aan familie, vrienden, buren en kennissen als ze bijvoorbeeld horen dat de uitkeringen met een paar tientjes omlaag gaan. Dan bellen of Whatsappen ze mensen uit hun omgeving waarvan ze weten dat de informatie van belang kan zijn.

Overig  

Er zijn nog andere voorbeelden te noemen van praktische steun die de respondenten bieden. Zo zet een Surinaamse respondent elke week de vuilniszakken voor haar buurvrouw buiten. Een respondent uit Tuindorp Oostzaan brengt haar buren weg naar Schiphol als ze op vakantie gaan.

5.3.3 Sociaal-emotionele steun

‘Kijk ik kan nooit tegen mijn kleinkinderen zeggen, kom we gaan een dagje naar Artis. Dat kan de andere oma wel. Dat is een hard gelach. Maar ja, ik zeg altijd, ik bied liefde. Dat is het aller belangrijkste.’ (Respondent 2, vrouw, 52 jaar)

Gezamenlijke  uitjes  en  op  visite  gaan  

De meeste respondenten uit Tuindorp Oostzaan ondernemen regelmatig gezamenlijke uitjes met familie of vrienden. De respondenten uit Zuidoost spreken met een deel van hun sociale contacten uit hun netwerk liever af buitenshuis. Deze beide punten zijn al eerder beschreven in paragraaf 5.2.2 en worden daarom hier niet meer besproken.

De respondenten uit Tuindorp Oostzaan geven aan bijna elke week wel op bezoek te gaan bij iemand, veelal bij familieleden of vrienden. De mensen waarbij ze op visite gaan wonen meestal in Tuindorp Oostzaan. Een enkele keer gaan ze ook op bezoek bij broers of zussen die in een andere stad wonen. De respondenten gaven aan dat ze hier vaak een tijd voor moeten sparen, dus dit bezoek gebeurt sporadisch. De respondenten uit Zuidoost gaan soms op bezoek bij familieleden of buren. Daarnaast gaan ze soms naar familieleden in een andere stad. De autochtone respondenten lijken vaker op visite te gaan dan de Surinaamse respondenten.

Praten  over  problemen  of  belangrijke  beslissingen  

De vrouwelijke respondenten uit Tuindorp Oostzaan gaven aan veel emotionele

ondersteuning te bieden aan familie, vrienden en buren. Dit vinden ze belangrijk omdat het vaak lastig voor hen is om materiële steun te bieden. Een respondent zei hierover:

‘Iedereen heeft wel eens een schouder nodig of een opkikkertje. Dat kan ik wel geven, maar ik kan niets voor iemand kopen.’ (Respondent 9, vrouw, 42 jaar)

Van de Surinaamse respondenten gaf ruim de helft aan emotionele ondersteuning te bieden aan voornamelijk aan hun vrienden en buren.

Overig  

Er kwamen ook een aantal voorbeelden van sociale steun aan bod, die tijdens de interviews, maar één keer genoemd werden. Zo gaat een Surinaamse respondent wel eens met haar zus mee als ze naar het ziekenhuis moet. En een andere Surinaamse respondent gaat soms met haar buurman mee naar het ziekenhuis als hij wordt gedialyseerd. Een respondent uit Tuindorp Oostzaan brengt vrienden naar het vliegveld als ze op vakantie gaan, zoals eerder genoemd. Een Surinaamse respondent vlecht veel haren in van kinderen die bij haar op de galerij wonen.