Selectie van het analysemateriaal

Aangezien we uitspraken willen doen over de soaps Thuis en Familie, zullen we bepaalde afleveringen selecteren om onze analyse op uit te voeren. Thuis heeft ondertussen al 21 seizoenen op haar naam staan met per seizoen zo’n 200 afleveringen die 20-25 minuten duren. Familie bestaat

35 enkele jaren langer en draait reeds 25 seizoenen mee met telkens zo’n 230 afleveringen van 25-35 minuten per seizoen. Omdat het onmogelijk zou zijn om al deze afleveringen in onze analyse te betrekken, moeten we een selectie doorvoeren. Per soap richten we ons telkens voornamelijk op twee mannelijke homoseksuele personages. In Thuis zijn dat Franky Bomans (gespeeld door Braam Verreth en later Jef Hoogmartens) en Tibo Timmermans (gespeeld door Maxime De Winne). Het personage van Franky deed reeds in 1997 zijn intrede in de soap, aangezien hij toen geboren werd als zoon van Simonne en Frank. Zijn rol werd ondertussen reeds door verschillende acteurs vertolkt. In seizoen 16 wordt duidelijk dat het personage homo is. In seizoen 17 vormt hij een koppel met het nieuwe personage Tibo. Met het oog op onze onderzoeksvraag kiezen we er dus voor om onze selectie toe te passen op afleveringen uit deze twee seizoenen. Daarnaast komen ook nog enkele homoseksuele nevenpersonages in beeld, zoals Max en Regie, die we mee zullen nemen in onze analyse. De personages waarop we ons gaan focussen in Familie zijn Zjef De Mulder (gespeel door Jan Van den Bosch) en Rudi Verbiest (gespeeld door Werner De Smedt). We maken voor het eerst kennis met Rudi in seizoen 22. In seizoen 23 maakt het personage van Zjef zijn intrede in de soap. Het is in dat seizoen dat Rudi worstelt met zijn seksuele oriëntatie. Hij blijkt zich aangetrokken te voelen tot mannen en wordt uiteindelijk een koppel met Zjef. Ook het homoseksuele nevenpersonage Joachim zal in het onderzoek worden opgenomen. Onze analyse zal zich dan ook vooral focussen op deze seizoenen.

We kiezen voor afleveringen waarin de seksualiteit van deze personages aan bod komt. Hiermee bedoelen we dat we een selectie maken van scènes waarin het personage zijn seksuele oriëntatie meedeelt met andere personages (de zogenaamde coming-out), scènes waarin andere personages praten over of reageren op (vermoedens van) de seksualiteit van deze personages, scènes waarin stereotiepe of net anti-stereotiepe kenmerken van homoseksualiteit zijn vast te stellen etc. Daarna delen we de afleveringen op in verschillende sequenties. Van Kempen (1995, p. 143) ziet een sequentie als een inhoudelijk afgeronde eenheid. Deze genummerde eenheden, samen met de screentijd, personages, plaats en plot, geven we weer in de sequentieanalyse (bijlage 1). Naast sequenties waarin de homoseksuele personages aan bod komen, kiezen we ook voor sequenties waarin enkel heteroseksuele personages te zien zijn. De manier waarop zij gerepresenteerd worden, kan immers het beeld dat wordt opgehangen van homoseksualiteit beïnvloeden. Op basis van de sequentieanalyse kiezen we voor volgende afleveringen met bijhorende sequenties:

Thuis:

 Aflevering 2931: sequenties 4, 16, 21

 Aflevering 2935: sequenties 7, 9, 19

36

 Aflevering 2937: sequenties 12, 14

 Aflevering 2944: sequenties 4, 16

 Aflevering 2949: sequenties 8, 11, 15, 17

 Aflevering 2955: sequenties 4, 20, 22

 Aflevering 2956: sequenties 14, 16

 Aflevering 2961: sequenties 3, 4, 11, 20

 Aflevering 2967: sequenties 3, 5, 20, 22

 Aflevering 2969: sequenties 4, 13

 Aflevering 3027: sequentie 18

 Aflevering 3044: sequenties 17, 19, 21

 Aflevering 3059: sequenties 7, 9

 Aflevering 3074: sequenties 18, 20, 21

 Aflevering 3169: sequenties 16, 18

 Aflevering 3170: sequenties 16, 18

 Aflevering 3200: sequenties 3, 13, 34

Familie:

 Aflevering 5004: sequenties 4, 11

 Aflevering 5108: sequenties 17, 19

 Aflevering 5114: sequenties 4, 7, 13, 16

 Aflevering 5115: sequenties 3, 7, 27

 Aflevering 5283: sequenties 21, 24

 Aflevering 5292: sequentie 12

 Aflevering 5296: sequentie 21

 Aflevering 5299: sequentie 27

 Aflevering 5300: sequenties 2, 6, 24

 Aflevering 5325: sequenties 16, 18

 Aflevering 5588: sequentie 12

 Aflevering 5654: sequenties 4, 9

 Aflevering 5713: sequenties 2, 4

1.4 Procedure

Hoewel Vos (2004) stelt dat er geen algemene manier bestaat waarop een tekstuele analyse van audiovisueel materiaal uitgevoerd dient te worden, betekent dit niet dat het onderzoek niet

37 systematisch kan verlopen. Hij onderscheidt dan ook drie niveaus die van toepassing zijn op deze analyse. Als eerste niveau ziet hij het filmische of cinematografische niveau waarbij het concrete audiovisueel materiaal behandeld wordt. Zo wordt er gekeken naar de manier waarop beelden zijn opgebouwd, namelijk de afzonderlijke shots, camerastandpunten, scènes, geluid, mise-en-scène… op het tweede niveau wordt er naar het narratieve aspect gekeken, meer bepaald de vertelstructuur en de verhaalmiddelen. Op dit niveau gebeurt de analyse van de teksten, personages, handelingspatronen… Als laatste is er dan het symbolische of ideologische niveau. Dit is volgens hem de belangrijkste van de drie, aangezien hier gezocht wordt naar de dieperliggende maatschappelijke betekenissen, waarden, normen en mentaliteiten die in de mediatekst vervat zitten (Vos, 2004). In dit onderzoek is dit derde analyseniveau voor ons van groot belang, aangezien het graaft naar de betekenissen achter de representatie van de homoseksuele personages die in de soaps aan bod komen. Maar om tot hier te komen is het volgens Vos (2004) noodzakelijk om eerst de filmische en narratieve aspecten te doorgronden.

Om te beginnen zullen we ons focussen op cinematografische laag. Daarbij kijken we vooral naar de mise-en-scène, namelijk dat wat voor de camera staat en dus door het kijkend publiek rechtstreeks waargenomen wordt (Bordwell & Thompson, 2008). We focussen ons op de manier waarop het personage zich gedraagt, alsook de uiterlijke kenmerken van het personage nemen we mee in ons onderzoek. De volgende stap is het bestuderen van de narratieve elementen. Daarbij richten we ons op de manier waarop de personages met elkaar omgaan en wat er gezegd wordt tijdens de gesprekken tussen verschillende personages. Als laatste gaan we dan over naar de symbolische laag om te kijken hoe de mannelijke homoseksuele personages in de behandelde soaps gerepresenteerd worden. Zo trachten we betekenis te geven aan de representaties die we analyseren. Hoewel we erkennen dat een mediatekst door iedereen anders geïnterpreteerd kan worden (McKee, 2003), proberen we via deze tekstuele analyse toch vat te krijgen op de betekenissen achter deze representaties.

2. ANALYSERESULTATEN

Aan de hand van een sequentieanalyse werden de afleveringen van Thuis en Familie opgedeeld in verschillende segmenten en werden de meest waardevolle segmenten geselecteerd (bijlage 1).

Vervolgens namen we de geselecteerde segmenten onder de loep, waarbij vooral gefocust werd op de narratieve laag, maar ook de cinematografische laag werd geanalyseerd (bijlage 2). Daarna groepeerden we deze resultaten en voerden we er een thematische analyse op uit (bijlage 3). Op basis van deze thematische analyse geven we nu de analyseresultaten weer. Als eerste kijken we

38 naar de verschillende aspecten waarin bepaalde stereotiepe beelden van homoseksualiteit in stand worden gehouden. Daarna bespreken we de elementen die een stereotiepe representatie net tegengaan. Vervolgens gaan we dieper in op de manier waarop de heteronormatieve norm binnen de soaps Thuis en Familie in stand wordt gehouden of waar deze wordt aangetast. Als laatste trachten we dit alles te koppelen aan de mediacontext waarin deze beide soaps tot stand komen.