Samenkomst van werelden op social media platforms

Boltanski & Thévenot onderscheiden zes werelden waarin andere waarden belangrijk zijn. Op een social media platform zijn elementen uit meerdere van die werelden aanwezig. Zo zijn er kenmerken die horen bij de marktwereld, de industriële wereld en de wereld van de roem. Een platform bevindt zich in de marktwereld, de wereld van vraag en aanbod en het behalen van economische winst. De unieke

gebruikersdata waarover een platform beschikt, zorgen voor een gunstige handelspositie van het platform in de marktwereld, waardoor het door anderen binnen die wereld als waardevol wordt beoordeeld.

Daarnaast heeft technologie een belangrijke functie op een social media platform. Intelligente algoritmes en voorgeprogrammeerde regels zorgen voor optimale functionaliteit en efficiëntie van het platform. Deze waarden horen bij de industriële wereld. Hoe beter de functionaliteit, hoe hoger het platform binnen de industriële wereld wordt gewaardeerd. De industriële wereld versterkt de

marktwereld, omdat de technologische functionaliteit van het platform helpt om meer economische winst te maken.

Aan de gebruikerskant heeft een platform duidelijke kenmerken van de wereld van de roem. Waardevolle personen in de wereld van de roem zijn beroemdheden, mensen met een uitgesproken persoonlijkheid, die succesvol zijn en erkenning krijgen door op te vallen en in de publiciteit te komen. Zij ontlenen hun waarde aan de mening die anderen over hun hebben op een bepaald moment, waardoor de status van de ene op de andere dag kan veranderen. In een online omgeving kunnen gebruikers de manier waarop zij zich presenteren aan de buitenwereld makkelijker vormgeven en manipuleren dan in de fysieke wereld. Ze kunnen door middel van taste performance een identiteit aannemen en kunnen zonder intermediairs de publiciteit opzoeken. Door actief hun identiteit te uiten en volgers te verzamelen kunnen ze een online sterstatus verkrijgen, zonder dat iemand weet wie de persoon erachter in werkelijkheid is.

53

Het internet is een plaats waar gebruikers en content uit alle werelden met elkaar in contact komen. Dat geldt ook voor kunstobjecten, die hun oorsprong vinden in de geïnspireerde wereld. In deze wereld zijn gevoel en de verbeelding van het individu belangrijk en zijn originaliteit, creativiteit en spontaniteit waardevol. Op basis van deze waarden wordt een kunstobject in de geïnspireerde wereld beoordeeld. Wanneer het kunstobject in een andere omgeving komt, wordt het beoordeeld naar de waarden die in die wereld gelden. Volgens Boltanski en Thévenot komt de waarde van een kunstwerk dus tot stand in de verbinding tussen de actor en het kunstwerk. Hoe de actor een kunstwerk beoordeelt is afhankelijk van de wereld waarin de actor zich begeeft.

Een kunstwerk dat in een museum of galerie tentoon wordt gesteld blijft

binnen zijn eigen, geïnspireerde wereld en wordt beoordeeld op de waarden die daar gelden. Wanneer een kunstobject wordt getoond op een social media platform is dat anders. Daar komt het in aanraking met de werelden die aanwezig zijn op het

platform en die van de gebruikers van het platform, en wordt beoordeeld naar de waarden die daar gelden. Zo zal de waardering van een kunstwerk vanuit de industriële wereld worden bepaald door via algoritmes berekende populariteit.

Tegelijkertijd kunnen er vanuit andere werelden, andere waarden aan het kunstobject worden toegeschreven. Bijvoorbeeld vanuit de marktwereld, waar een kunstobject waardevol is als het veel geld waard is. Of vanuit de geïnspireerde wereld, waar wat populair is onder het grote publiek, juist niet waardevol is.

Boltanski en Thévenot bieden een model om de manier waarop waarden vanuit verschillende werelden worden toegeschreven, los van elkaar te kunnen bestuderen en begrijpen. Daarbij wordt ook duidelijk dat waarden tegenstrijdig kunnen zijn en dat die kunnen worden overbrugd door compromissen te sluiten tussen de twee werelden. Zo zijn er bijvoorbeeld kunstenaars die hun werk niet online willen tonen, omdat ze bang zijn dat het daar de geïnspireerde waarde verliest, of onbedoelde waarden krijgt toegeschreven wanneer het in een andere context wordt geplaatst. Deze kunstenaars willen hun werk niet blootstellen aan de waarden van sociale media platforms, die in hun ogen commercieel zijn en hun werk ‘goedkoop’ maken. Zij verkiezen een traditionele tentoonstelling in een galerie met een selectief publiek boven bekendheid bij het grote publiek.

54

Aan de andere kant zijn er kunstenaars die de online wereld omarmen en succesvol gebruik maken van de daar geldende waarden. Zij profileren zich via sociale netwerken of verkopen hun werk buiten de traditionele kunstwereld om via Instagram. Volgens een onderzoek van Artsy, How Collectors Use Instagram to Buy Art (19 april 2015), wordt Instagram steeds vaker ook door grote kunsthandelaren gebruikt om nieuwe kunst aan te schaffen. Verder wordt er door de kunstwereld gebruik gemaakt van input uit sociale netwerken, zoals audities die via youtube worden ingezonden, en gebruiken kunstenaars social media content als input voor hun werk, zoals Debbie Hesse’s Growth Spurts: Nodes and Links (2009). Voor dit kunstwerk maakte ze visuele patronen van haar Facebook connecties en van haar ‘real life’ contacten, om te zien hoe die met elkaar overeen kwamen.

Met behulp van de werelden van Boltanski & Thévenot wordt dus beter inzichtelijk welke waarden er op een online platform aanwezig zijn en samen komen. In

vergelijking met de traditionele kunstwereld, komt een kunstwerk op een social media platform in contact met een grotere diversiteit aan actoren, waardoor er meerdere betekenissen aan kunstobjecten kunnen worden toegeschreven.

Het onderscheiden van de zes werelden is ook een beperking. De werelden abstraheren en generaliseren de sociale ruimte tot een model, waardoor er geen ruimte voor persoonlijke motieven is en individuele verschillen, die ook een rol kunnen spelen bij de waardetoekenning. Ook is er geen aandacht voor de inhoud van het kunstobject, terwijl dit een grote rol kan spelen bij de beoordeling. Het blijft dus bij een model dat kan dienen als hulpmiddel om de verschillende waarderegimes die aanwezig zijn te onderscheiden en begrijpen.