In het kader van de documentstudie zijn de Nieuwsbrieven van Eumedion die maandelijks uitkomen, doorzocht op een aantal trefwoorden. In deze bijlage zijn de resultaten van deze exercitie opgenomen voor zover deze te vinden waren in de Nieuwsbrieven van Eumedion. Voor de periode september 2008 tot en met augustus 2011 zijn de nieuwsbrieven die maandelijks uitkwamen doorzocht op de zoektermen Accountant, extern(e) accountant, audit en jaarrekening(controle). Alle citaten waarin een zoekterm staat, zijn hieronder weergegeven. Van al deze citaten die over de accountant gaan, kan niet anders dan geconcludeerd worden dat deze niet in te passen zijn binnen de verwachtingskloof van Porter.
September 2008
• Europees Parlement gaat implementatie Accountantsrichtlijn volgen
Het Europees Parlement komt in het najaar van 2008 met een rapport over de wijze waarop de EU-lidstaten de Europese Accountantsrichtlijn hebben geïmplementeerd. De Juridische Commissie van het Europees Parlement heeft dit op 9 september jl. besloten. In het rapport zal o.a. aandacht worden besteed aan de mate waarin de lidstaten een onafhankelijke toezichthouder op accountants hebben ingesteld en op welke manier de wettelijke accountantscontrole is georganiseerd. Daarnaast zal worden onderzocht of het bestaan van verschillende toezichthouders leidt tot interpretatieverschillen van de richtlijn en of dit leidt tot administratieve lastenverzwaring voor ondernemers en accountants. Ook zal worden bekeken of het nodig is op korte termijn de International Standards on Auditing (ISA’s) in de EU in te voeren. Tot slot zal worden gemonitord in hoeverre de lidstaten de aanbeveling van de Europese Commissie over de inperking van de aansprakelijkheid van accountants naleven. Een conceptversie van het rapport zal naar verwachting begin oktober worden gepubliceerd.
• AVA DICO geeft geen decharge aan voormalige bestuurder en raad van commissarissen
De algemene vergadering van NV DICO International heeft op 3 september jl. de voormalige bestuursvoorzitter en raad van commissarissen geen decharge verleend voor het gevoerde beleid respectievelijk uitgeoefende toezicht in 2007. De aandeelhoudersvergadering ging hiertoe over, mede omdat de controlerend accountant geen oordeel over de getrouwheid van de jaarrekening over 2007 kon geven vanwege een falend managementrapportagesysteem. In de jaarrekening ontbrak derhalve een goedkeurende accountantsverklaring. De betreffende bestuursvoorzitter en de raad van commissarissen hebben eind 2007 hun functies bij DICO neergelegd.
• Rechter legt voormalige accountant Ahold schriftelijke berisping op
De voormalige externe accountant van Ahold, de heer Van den Dries van accountantskantoor Deloitte, is ernstig tekort geschoten bij de controle van de financiële cijfers van Ahold-dochter US Foodservice (USF) in de jaarrekeningen 2000 en 2001. Hij heeft blijk gegeven van een grote mate van passiviteit ten opzichte van de signalen over de fraudegevoeligheid bij USF. Het College van Beroep voor het bedrijfsleven (CBb) heeft op 11 september jl. in hoger beroep de berisping die al door de Raad van Tucht voor Accountants in 2007 was opgelegd, bevestigd. Het CBb is van oordeel dat een
groepsaccountant in zijn algemeenheid mag steunen op het werk dat door een kantoor van het netwerk is uitgevoerd, tenzij er bijzondere omstandigheden waren die met zich meebrachten dat specifieke (aanvullende) controleopdrachten noodzakelijk zijn. Volgens het CBb was bij USF sprake van die bijzondere omstandigheden. Deze waren gelegen in de fraudegevoelige wijze waarop destijds bij USF leverancierskortingen werden berekend en in het feit dat het management persoonlijk belang had bij het resultaat en daarmee bij de omvang van die leverancierskortingen. De zeer zwakke interne controle bij USF, in het bijzonder wat betreft het belangrijke punt van leverancierskortingen, was al in 2000 gesignaleerd. Dit had voor de accountant aanleiding moeten vormen zich in de problematiek te verdiepen en de controle, die werd uitgeoefend door Deloitte US, nauwlettender te volgen dan in normale omstandigheden het geval zou zijn geweest. Deloitte US heeft een verificatieprocedure gehanteerd die onder de genoemde buitengewone omstandigheden niet toereikend was. De accountant had volgens het CBb moeten aandringen op doeltreffender maatregelen. De VEB en de Stichting Onderzoek Bedrijfsinformatie (SOBI) zullen nu een civiele procedure tegen Deloitte starten.
Oktober 2008
Geen resultaten (niets over accountant) November 2008
• De minister schrijft in de nota verder expliciet dat de accountant moet nagaan of de informatie die in het jaarverslag wordt gegeven over de kwaliteit over de interne risicobeheersings- en controlesystemen verenigbaar is met zijn bevindingen over de jaarrekening. Het wetsvoorstel is op 20 november jl. door de Tweede Kamer zonder verdere beraadslaging en zonder stemming aangenomen en voor behandeling naar de Eerste Kamer gestuurd.
• Europese Commissie start consultatie over concurrentie op de accountantsmarkt
De Europese Commissie wil de concurrentie op de ‘audit markt’ stimuleren. Dit blijkt uit een consultatiedocument van de Europese Commissie van 18 november jl. over de eigendomsstructuren van accountantsorganisaties en de consequenties voor de concurrentie in de audit markt hiervan. De Europese Commissie wil met de consultatie o.a. onderzoeken of de concurrentie wordt bevorderd wanneer accountantsorganisaties kapitaal van buiten (bijvoorbeeld van institutionele beleggers) mogen aantrekken. Accountantsorganisaties staan hier tot nu toe huiverig tegenover. Zij zijn bang dat dit een bedreiging vormt voor de kwaliteit van de audit en voor de onafhankelijkheid van de externe accountant. Belanghebbenden hebben tot 28 februari 2009 de tijd om te reageren. Binnen Eumedion bereidt de Audit Commissie een reactie voor.
December 2008
• De Audit Commissie hield op 2 december jl. een vergadering. De actuele ontwikkelingen binnen de Raad voor de Jaarverslaggeving werden besproken, alsmede de voorgestelde reactie op het Europese
• Accountantsorganisaties roepen op tot alertheid bij jaarrekening 2008
Door de financiële crisis bestaat het gevaar van te positieve dan wel te negatieve inschattingen van het bestuur van de onderneming in de jaarrekening en het jaarverslag. Accountantsorganisaties NIVRA en NOvAA roepen in een zgn. audit alert van 19 december jl. ondernemingsbesturen en accountants daarom op extra alert te zijn bij het opstellen en controleren van de jaarrekening over boekjaar 2008. Volgens de accountantsorganisaties heeft een verslechterend economisch klimaat invloed op bijvoorbeeld de risicoanalyse rondom waarderingen tegen reële waarde, transacties tussen verbonden partijen en de inschatting van frauderisico’s. Ook de beoordeling van het realiteitsgehalte van planningen en prognoses zal extra aandacht vragen. Wanneer het bestuur de risico’s die samenhangen met een verslechterend economisch klimaat niet goed tot uitdrukking brengt in de toelichting op de jaarrekening leidt dit tot een andere dan een goedkeurende verklaring, aldus NIVRA en NovAA. De accountantsorganisaties roepen de accountants op een “gedegen en doortastende toetsing van de analyse van de continuïteitssituatie van de onderneming” te maken.
Januari 2009
• Eumedion onderschrijft ‘Guidelines for Enhanced Disclosure’
Eumedion heeft besloten de ‘Guidelines for Enhanced Disclosure to Assist Directors, Audit Committees, Shareowners and Investors’ te onderschrijven. Deze richtlijnen zijn door een werkgroep van de ‘Global Auditor Investor Dialogue’, een informeel overleg van accountants en beleggers, op 29 januari jl. gepubliceerd. De richtlijnen bieden bestuurders, auditcommissies, aandeelhouders en beleggers handvatten voor de beoordeling van zaken die betrekking hebben op de audit, risico’s en controle. Ze kunnen ook behulpzaam zijn bij de dialoog tussen aandeelhouders en de ondernemingsleiding over de kwaliteit van de financiële verslaggeving en risicomanagementsystemen. Eumedion roept de beursgenoteerde ondernemingen op om de richtlijnen te betrekken bij het opstellen van het jaarverslag en de jaarrekening over boekjaar 2008.
• Voormalige Ahold-bestuurders veroordeeld voor gebruik valse control letters
Het gerechtshof te Amsterdam heeft op 28 januari jl. de voormalige Ahold-bestuurders Meurs en Andreae veroordeeld tot voorwaardelijke gevangenisstraffen en tot het betalen van boetes. Voormalig bestuursvoorzitter Van der Hoeven hoeft alleen een geldboete te betalen. Het hof verwijt de bestuurders onterechte consolidatie van verschillende joint ventures in de jaarrekening die naar Amerikaans jaarrekeningrecht (US GAAP) is opgesteld. Ahold gebruikte valse control letters om de consolidatie van de ondernemingen door de externe accountant goedgekeurd te krijgen. Volgens het hof blijkt uit tussen Ahold en de betreffende joint ventures gesloten overeenkomsten dat Ahold helemaal geen ‘control’ had. Het hof rekent de misleiding van de externe accountant vooral voormalig CFO Meurs aan. “Meurs was als CFO primair verantwoordelijk voor de verstrekking van de control letters aan de accountant”, aldus het hof. Meurs wordt veroordeeld tot een voorwaardelijke gevangenisstraf van 6 maanden, een werkstraf van 240 uur en een geldboete van 100.000 euro. Het hof acht niet bewezen dat Van der Hoeven aanvankelijk wist dat de ‘control letters’ vals waren. Wel verwijt het hof hem dat toen hij in november 2002 op de hoogte kwam van de valsheid, hij dit niet direct aan de
accountant heeft gemeld. Het hof heeft de genoemde bestuurders vrijgesproken van het openbaar maken van onware jaarrekeningen naar Nederlands recht. Het hof stelt dat niet gebleken is dat Ahold geen overwegende zeggenschap had over de betreffende ondernemingen, zodat Ahold ze naar Nederlands recht mocht consolideren in de Nederlandse jaarrekening. Naar Nederlands recht is een schriftelijke ‘controleverklaring’ t.b.v. de accountant niet nodig.
Februari 2009
• Eumedion steunt streven van Europese Commissie tot versterking concurrentie op audit markt
Eumedion steunt de Europese Commissie in haar streven om de concurrentie op de ‘audit markt’ te stimuleren. In dat kader vindt Eumedion het van belang om te onderzoeken of de concurrentie wordt bevorderd wanneer accountantsorganisaties kapitaal van buiten (bijvoorbeeld van institutionele beleggers) mogen aantrekken. Dit staat in de reactie van Eumedion van 26 februari jl. op het consultatiedocument van de Europese Commissie over de eigendomsstructuren van accountantsorganisaties en de consequenties voor de concurrentie in de audit markt hiervan. Eumedion is van mening dat het opheffen van het huidige verbod voor accountantsorganisaties om extern kapitaal aan te trekken kleinere kantoren beter in staat kan stellen om goed gekwalificeerd aan te trekken. Bovendien kan een versoepeling van de eigendomsregels (grotere) kantoren ertoe aanzetten om meer te investeren in de kwaliteit van de audits van ondernemingen die in het Verre Oosten zijn gezeteld. Voor institutionele beleggers is het van groot belang dat de controle van de financiële verslaggeving van met name deze ondernemingen verbetert. De Europese Commissie zal naar verwachting later dit jaar met definitieve plannen komen.
Het Eumedion-commentaar kan worden gedownload via:
http://www.eumedion.nl/page/downloads/Comments_audit_market.pdf
• NIVRA geeft verduidelijking over vermelding accountantskosten in jaarrekening
Accountantsberoepsorganisatie NIVRA beveelt de beursgenoteerde ondernemingen aan om in de jaarrekening het honorarium van het netwerk van de accountantsorganisatie te vermelden en niet alleen van de controlerend accountant. Het NIVRA heeft deze guidance op 13 februari jl. gepubliceerd i.v.m. onduidelijkheden in een nieuw wetsartikel. Op grond van dit nieuwe wetsartikel dienen zgn. grote rechtspersonen vanaf boekjaar 2008 accountantshonoraria in de jaarrekening te vermelden. Naar de letter van de wet behoeft slechts informatie te worden gegeven over de honoraria van de externe accountant en de accountantsorganisatie, maar niet van het gehele netwerk waartoe de accountantsorganisatie behoort. Volgens het NIVRA hebben belanghebbenden er echter belang bij om zich een beeld te vormen van het totale pakket aan dienstverlening door de accountantsorganisatie en het daaraan verbonden netwerk. Dit is bijvoorbeeld van belang om een oordeel te kunnen vormen over de onafhankelijkheid van de externe accountant en de accountantsorganisatie die de (geconsolideerde)
Maart 2009
Geen resultaten (niets over accountant) April 2009
• Eumedion steunt aanpak Europese Commissie tot vereenvoudiging jaarrekeningrichtlijnen
Eumedion steunt in grote lijnen de aanpak van de Europese Commissie om de verslaggevingsverplichtingen voor kleinere ondernemingen verder verlichten en om de Europese jaarrekeningrichtlijnen voor de overige ondernemingen sterk te vereenvoudigen en leesbaarder maken. Eumedion schrijft dit in een reactie van 29 april 2009 op de consultatie van de Europese Commissie over een herziening van het Europese jaarrekeningrecht. Eumedion schrijft in haar reactie het zgn. cash-flow statement verplicht te houden voor ondernemingen. Ook zouden alle beursgenoteerde ondernemingen, ongeacht hun grootte, verplicht moeten worden gesteld in hun jaarverslag de accountantskosten te splitsten controle en niet-controlegerelateerde kosten. De gehele reactie is te downloaden via: www.eumedion.nl.
• Wetgever stelt corporate governance verklaring door beursgenoteerde ondernemingen verplicht Beursgenoteerde ondernemingen zijn verplicht gesteld om in hun jaarverslag of op hun website een corporate governance verklaring op te nemen waaraan dwingende eisen zijn gesteld. Het kabinet heeft daartoe het zgn. Besluit Code Tabaksblat aangepast. In de corporate governance verklaring moet niet alleen verslag worden gedaan van de naleving van de Code Tabaksblat, maar moet ook informatie worden gegeven over het functioneren en de bevoegdheden van de aandeelhoudersvergadering, de rechten van aandeelhouders en hoe deze kunnen worden uitgeoefend. Daarnaast moet informatie worden verschaft over het bestaan van beschermingsconstructies en moet een beschrijving worden gegeven van de interne risicobeheersings- en controlesystemen. De corporate governance verklaring valt onder het accountantsonderzoek. Het besluit is op 1 april jl. in werking getreden en geldt voor boekjaren die op deze datum of daarna aanvangen.
Mei 2009
Geen resultaten (niets over accountant) Juni 2009
• Wessanen meldt onregelmatigheden in boekhouding Amerikaanse dochter
Koninklijke Wessanen moet mogelijk haar gerapporteerde eigen vermogen per ultimo 2008 circa 10 miljoen euro naar beneden aanpassen omdat er onregelmatigheden zijn ontdekt in de financiële verslaggeving van haar Noord Amerikaanse werkmaatschappij American Beverage Corporation (ABC), producent van gebottelde nietkoolzuurhoudende fruitdranken. In het jaarverslag over boekjaar 2008 rapporteerde Wessanen nog een eigen vermogen van 363,8 miljoen euro. Dit maakte het voedingsmiddelenconcern in een persbericht van 15 juni jl. bekend. Wessanen heeft inmiddels haar externe accountant opdracht gegeven onderzoek te doen naar de onregelmatigheden. De eerste
onderzoeksresultaten duiden erop dat de financiële resultaten van ABC gedurende een aantal jaren, teruggaand tot 2006, onjuist zijn weergegeven. Wessanen heeft de CEO en CFO van ABC inmiddels ontslagen en nieuw management aangesteld. In het jaarverslag over boekjaar 2008 verklaarde het bestuur van Wessanen nog dat het “afdoende maatregelen heeft getroffen voor de implementatie van een adequaat risicomanagement- en beheersingsstelsel.
Juli 2009
• Europese Commissie publiceert samenvatting reacties op consultatie over concurrentie auditmarkt Belanghebbenden bij een goede accountantscontrole willen dat er meer internationale accountantskantoren komen en willen in elk geval niet dat de huidige oligopoliesituatie verder verslechtert. Dit blijkt uit een door de Europese Commissie op 15 juli jl. gepubliceerde samenvatting van de 67 reacties (waaronder die van Eumedion) op de Europese consultatie over de eigendomsstructuren van accountantsorganisaties en de consequenties voor de concurrentie in de auditmarkt hiervan. Uit het document blijkt dat de meeste respondenten toegang tot extern kapitaal niet als belangrijkste beperking voor de auditmarkt te zien.
Augustus 2009
Geen resultaten (niets over accountant) September 2009
Geen resultaten (niets over accountant) Oktober 2009
• De Audit Commissie vergaderde op 5 oktober jl. over o.a. de IOSCOconsultaties over de accountantsverklaring en over de transparantie van accountantskantoren. Tevens werden de lopende zaken bij de Raad voor de Jaarverslaggeving en bij de International Accounting Standards Board besproken.
November 2009
• De Audit Commissie vergaderde op 26 november jl. over o.a. de IOSCOconsultaties over de accountantsverklaring en over de transparantie van accountantskantoren. Tevens werden de lopende zaken bij de Raad voor de Jaarverslaggeving en bij de International Accounting Standards Board (IASB) besproken.
• Britse aandeelhoudersorganisaties stellen code voor institutionele beleggers op Britse institutionele beleggers hebben een eigen code opgesteld, waarin o.a. principes over engagement met beursgenoteerde ondernemingen en over onderlinge samenwerking zijn opgenomen. Het Institutional
ondersteunende guidance. De institutionele beleggers die de code ondertekenen zullen hun beleid t.a.v. engagementactiviteiten met ondernemingen en hun eventuele belangenconflicten daarbij openbaar moeten maken. Ook wordt van de ondertekenaars verwacht dat zij ‘escalatierichtlijnen’ hebben wanneer de dialoog met de ondernemingen tot onvoldoende resultaat leidt. Tevens zullen de ondertekenaars de bereidheid moeten hebben om in voorkomende gevallen samen richting een onderneming op te trekken. Bij de code geldt de ‘pas toe of leg uit’-regel: beleggers die bijvoorbeeld geen engagementactiviteiten verrichten dienen in het openbaar aan te geven waarom de betreffende codeprincipes voor hen niet relevant zijn. Van de ondertekenaars wordt verwacht dat zij de naleving door een externe accountant laten verifiëren. Het ISC roept niet alleen Britse institutionele beleggers op om de code te ondertekenen, maar ook buitenlandse institutionele beleggers.
December 2009
• Eumedion voorstander van meer informatie accountantsverklaring
Eumedion zou het wenselijk vinden als in de accountantsverklaring bij een jaarrekening informatie wordt opgenomen over het auditproces (welke werkzaamheden heeft de accountant verricht) en de kwaliteit van de financiële verslaggeving (mate van doorzichtigheid in accountingbeslissingen en risicoanalyses). Dit schrijft Eumedion in haar commentaar van 10 december jl. op een aantal consultaties van IOSCO (de wereldwijde koepel van beurstoezichthouders) over de werkzaamheden en het functioneren van accountants(kantoren). Volgens Eumedion hebben institutionele beleggers behoefte aan meer, compacte informatie over de werkzaamheden van de externe accountant in relatie tot risicomanagement, het monitoren van risico's en relevante gevoeligheidsanalyses. Volgens Eumedion draagt een meer informatieve accountantsverklaring bij aan het vertrouwen van beleggers in accountants en in de financiële verslaggeving van ondernemingen. Het gehele commentaar iste downloaden via:
http://www.eumedion.nl/page/downloads/Commentaar_IOSCO-consultaties_DEF.pdf
• Tijdens de vergadering van het Dagelijks bestuur van 9 december jl. werden het Eumedion-commentaar op het conceptwetsvoorstel betreffende de aanpassing van het enquêterecht vastgesteld. Tevens werden het commentaar op de IOSCO-consultaties over accountantskantoren en de accountantsverklaring vastgesteld. Tevens werd gesproken over de voorbereidingen voor het AVA-seizoen 2010.
• Commissie Streppel gaat individuele ondernemingen aanspreken op niet-naleving Code Tabaksblat De Monitoring Commissie Corporate Governance Code (‘Commissie Streppel’) gaat ondernemingen op individuele basis aanspreken wanneer deze ondernemingen belangrijke onderdelen van de Code Tabaksblat bij voortduring niet naleven. Daarnaast wil de Commissie bijeenkomsten met bestuurders, commissarissen, aandeelhouders en accountants organiseren om o.a. de niet-naleving te bespreken. Dit staat in het eerste rapport over de naleving van de Code Tabaksblat dat is opgesteld door de Commissie Streppel en op 14 december jl. is gepubliceerd. In het rapport kondigt de Commissie Streppel ook aan om de rol van de aandeelhouder de komende periode nader uit te diepen. Daarbij legt de Commissie de
focus op drie aspecten: het ‘burgerschap’ van de aandeelhouder, de communicatie tussen de onderneming en de aandeelhouders en de bevoegdheid van de aandeelhouders t.a.v. de strategie, inclusief de responstijd. In het kader van het ‘burgerschap’ van de aandeelhouder zal de Commissie o.a. onderzoeken op welke wijze aandeelhouders hun stemrecht uitoefenen en welke rol stemadviesbureaus daarbij spelen, de activiteiten van en samenwerking tussen aandeelhouders en de transparantie en verantwoording van aandeelhouders. Uit het monitoring rapport over de naleving van de Code Tabaksblat in boekjaar 2008 blijkt dat de best practice bepaling betreffende de maximering van de ontslagvergoeding het minst wordt toegepast (ongeveer 60 procent van de ondernemingen wijkt af). Meest voorkomende redenen zijn de wenselijkheid om bestaande afspraken en/of contracten te respecteren (6 jaar na inwerkingtreding van de Code!) en om zich te conformeren aan bestaande wet- en regelgeving en/of jurisprudentie. Aangezien de wet- en regelgeving op dit laatste punt zal worden aangepast (zie ook hierboven), is het de verwachting dat in de toekomst de betreffende best practice bepaling beter zal worden nageleefd. De Commissie Streppel vindt verder dat ondernemingen meer aandacht moeten besteden aan de verantwoording van de prestatiecriteria in het beloningsbeleid voor het bestuur.
• AFM kritisch op accountantscontrole financiële instellingen
Accountants zullen kritisch moeten zijn en blijven bij de controle van de jaarrekeningen van financiële instellingen. Dit stelt de AFM n.a.v. een door haar op 3 december jl. gepubliceerd onderzoek over de jaarrekeningcontrole 2007 rond de kredietcrisis. Eén van de belangrijkste in het onderzoek geconstateerde tekortkomingen is dat de betrokken externe accountants op onderdelen onvoldoende blijk hebben gegeven van de vereiste professioneel-kritische instelling. Daarnaast blijkt dat de externe accountants in een aantal gevallen uitsluitend hebben gesteund op informatie van de controlecliënt, terwijl meer belang zou moeten worden toegekend aan informatie van een onafhankelijke derde