Een proces vol twijfels

De breakdown doet zich bijna nooit voor van de ene dag op de andere. Aan de uiteindelijke beslissing om pleegzorg stop te zetten gaat doorgaans een lang en moeilijk proces vooraf.

Dit proces gaat gepaard met heel wat twijfels en moeilijke momenten alvorens de definitieve beslissing wordt genomen en de pleegplaatsing voortijdig wordt stopgezet. Voor de meeste pleegzorgers was dit een heel moeilijk proces omdat het aanvoelt als het in de steek laten van een kind.

P7: “Wij hadden toen heel erg het gevoel dat wij dit moesten volhouden in haar belang.”

P2: “Ik had echt enorm veel twijfels in de periode voor de breakdown. Ik was bang dat mijn pleegzoon me zou kwalijk nemen dat ik hem niet verder kon opvoeden. Het is een periode waarin je eigenlijk echt voor jezelf moet kiezen. Ik moest eigenlijk bijna afwegen wat nu voor mezelf de beste beslissing zou zijn.”

P6: “Het is moeilijk om te weten dat je er altijd voor iedereen bent geweest en dat je steeds de eerste bent die zal klaarstaan wanneer er iets misgaat met om het even wie. Daarom was het net zo moeilijk om los te laten en ervoor te zorgen dat je er niet onderdoor gaat.”

P8: “Ik moest en zou er zijn voor mijn pleegdochter en wou haar absoluut niet in de steek laten. Ik werd gedurende dit proces voortdurend geconfronteerd met heel veel twijfels. Er waren zeker nog positieve elementen, maar die verschoven steeds meer naar de achtergrond.”

Het geplaatste kind heeft vaak gedragsproblemen en/of emotionele problemen waardoor het volgens veel pleegzorgers nog moeilijker zou zijn om het pleegkind los te laten. De pleegzorger weet nooit op voorhand wat er achteraf zal gebeuren en of het kind goed terecht zal komen na de breakdown en zijn bezorgd over de toekomst van het pleegkind.

P2: “Als ik op die periode terug kijk… moeilijk… Ik denk niet dat ik ooit al zo’n moeilijk moment heb meegemaakt in mijn leven. Het is nu al 2 jaar later, maar ik heb het nog steeds moeilijk dat ik ervoor gekozen heb om L. aan zijn lot over te laten.

Althans, zo voelt het voor mij. Nog steeds.”

P4: “Ik wist dat er een kindje zou komen dat een moeilijk leven en een moeilijke thuissituatie achter de rug had. Daarom voelde het zo slecht om te twijfelen of ik de pleegplaatsing zou stopzetten. Ze kan er toch ook niet aan doen dat ze een moeilijke start in het leven heeft gemaakt?”

P3: “Ik heb heel lang getwijfeld, maar ik kon het niet meer. Het moest stoppen. Ik heb erna wel nog contact proberen zoeken met hem, maar dat draaide uit op niets.

Dat maakt het nog extra pijnlijk, want ondanks de moeilijke periode die we samen hebben doorgemaakt, zie ik hem nog graag.. Heel graag.. Ik hoop dat hij het beter stelt nu en dat hij zijn leven op een positieve manier kan verder zetten.”

Toch waren er ook twee pleegzorgers die een veel korter proces hebben doorgemaakt. Zij voelden vooraf geen duidelijke twijfels, maar kregen op het moment zelf pas het gevoel dat het hen niet meer lukte en dat er iets moest veranderen. Ze hebben de signalen van de breakdown te laat opgevangen en geven aan dat ze bepaalde signalen als normaal beschouwden voor pleegzorgers.

P1: “Ik heb eigenlijk tot dat specifieke moment nooit iets in de zin van ‘maximaal nog een maand’ gezegd tegen de pleegzorg… Eigenlijk heb ik zelf nooit in de gaten gehad hoe erg ik er zelf aan toe was. Er zijn vooraf nooit echt duidelijke twijfels geweest. Er zijn wel momenten geweest waarop ik het niet leuk vond of zwaar en moeilijk, maar mij is er geleerd om vol te houden.”

P6: “Ik had het soms wel moeilijk. Ik sliep minder en liep er vaak geprikkeld bij, maar ik dacht dat dit normaal was en dat elke pleegouder deze signalen af en toe eens krijgt. Met mijn eigen kinderen heb ik soms ook eens een moeilijkere periode. Ik denk dat de fout is dat ik dit nooit heb aangegeven bij onze pleegzorgbegeleider.

Het is pas één specifiek voorval dat iets heeft doen knappen waardoor ik vond dat het moest stoppen. Het ging niet meer.”

1.2.1 Het beslissingsmoment

Het moment waarop de definitieve beslissing wordt genomen om de pleegplaatsing voortijdig stop te zetten, is vaak een moeilijk en zenuwslopend moment. Het is een moment dat getekend wordt door onzekerheid over de toekomst en het verdere verloop van de inzet als pleegzorger. Daarnaast is het ook een moment waarop het bij de meeste pleegzorgers pas doordringt dat het echt stopt en dat ze het pleegkind los moeten laten.

P5: “Het moment waarop ik voor mezelf de beslissing heb genomen, was heel moeilijk. Het was ook niet zo dat ik er 100% zeker van was. Eenmaal de beslissing was genomen, voelde ik wel meteen een soort van rust over mij komen, maar achteraf sloeg dit om in verdriet en onzekerheid. Kan ik nog wel een goede pleegzorger zijn voor andere kinderen?”

P6: “Op dat moment heb ik dat echt ervaren als falen, alhoewel ik toen ook wel altijd heb gedacht dat ik had gedaan wat ik kon.”

P9: “Wanneer de beslissing werd genomen, voelde ik dat mijn A. teleurgesteld was in mij en dat ze mij dit op geen enkele manier zou vergeven. Dat maakte het heel lastig. Ik wou een moment zoals dit niet nog eens meemaken.”

P1: “Na de breakdown voelde ik in eerste instantie vooral een grote opluchting dat alles terug normaal werd. Dat is hetgene wat ik mij daar het beste van herinner. Ik had ook een stukje bezorgdheid om haar. Ik vond dat het op dat moment echt niet oké was dat ze terug bij de papa moest wonen omdat ik ook wist dat de papa haar niet aan kon. Daar zat ik wel mee, maar vooral het stuk dat de rust in huis terug was gekeerd. Ik kon opnieuw mijn tijd en energie in andere dingen steken.”

Veel pleegzorgers vonden het niet alleen moeilijk om het pleegkind los te laten, maar omschreven zichzelf op het moment van de beslissing als depressief en uitgeblust.

P1: “De tijd voor de breakdown en ook kort erna voelden echt aan als een depressie.

Ik vond niets meer leuk, niets kon mij nog boeien en ik had nergens meer zin in. Het voelde aan als een soort van burn-out.”

P9: “Ik voelde me echt rot. Ik was uitgeblust en kon het even allemaal geen plaats geven. Net voor de uiteindelijke beslissing voelde ik echt dat het stoppen was of eronderdoor gaan. Ik heb voor stoppen gekozen en dat heeft mij uiteindelijk toch een heel naar gevoel gegeven. Ik voelde me depressief en kwam een tijdje niet meer buiten. Ik was op.”

Naast het loslaten van het pleegkind en de onzekerheid over waar het kind uiteindelijk zal terecht komen, kwam na de breakdown ook de realiteit naar boven. Zoals eerder vermeld, komt een pleegkind met een complexe problematiek vaak in een gezin terecht dat hier

weinig of geen ervaring mee heeft. Het is voor veel pleegzorgers een opluchting om te beseffen dat het opvoeden van een pleegkind met gedragsproblemen niet vanzelfsprekend is.

P1: “Eigenlijk was ik mij er ook van bewust dat de reden van de breakdown ook echt bij haar problematiek lag. Nu, 10 jaar later met alle kennis die ik heb, denk ik nog altijd dat het een heel moeilijke en complexe problematiek was.”

P8: “Nu ik al wat meer ervaring heb en meerde pleegkinderen heb opgevoed, besef ik dat de beslissing die ik toen heb genomen de beste was. Ik ben blij dat mijn omgeving en vooral mijn vrouw mij hebben doen beseffen dat de gedragsproblemen gewoon echt niet meer haalbaar waren. (…) Nu weet ik natuurlijk ook beter welke opvoedingsstrategieën ik kan toepassen en hoe ik het beste moet reageren op mijn pleegkinderen.”

2 OV 2: Wat zijn de motivaties of breekpunten om al dan niet verder te gaan als pleegzorger na een breakdown?

Om een uiteindelijke beslissing te nemen in verband met het al dan niet verder gaan als pleegzorger, wordt er door de meeste pleegzorgers een afweging gemaakt tussen de motivaties en breekpunten. De meeste pleegzorgers gaven vooral de breekpunten aan, terwijl slechts enkelen motivaties halen uit de ervaring met een breakdown. Dit heeft veel te maken met de verschillende betekenis die ze geven aan het voortijdig stopzetten van de pleegzorgplaatsing. Er is heel wat diversiteit aan breekpunten en motivaties om verder te gaan als pleegzorgers, maar daarnaast zijn er ook heel wat gelijkenissen te vinden in de betekenis die ze geven aan de breakdown.