Potentieel juridische problemen en wederpartijen

De serieuze en (potentieel) juridische problemen waarover het hierboven ging, hadden de bedrijven met een wederpartij. De aard van de wederpartij ligt in som-mige gevallen in de aard van het probleem besloten: problemen over vergunningen en over belastingen, heffingen en/of invoerrechten hebben bedrijven met de over-heid. Bij de meeste problemen is de aard van de wederpartij echter niet op voor-hand duidelijk. In de tweede enquête is de respondenten daarom gevraagd hoe vaak zij welk type (potentieel) juridisch probleem met welke wederpartij hadden. Bij de (potentieel) juridische problemen over de betaling of de kwaliteit, hoeveelheid of levertijd van geleverde of afgenomen goederen en diensten en de problemen over de aansprakelijkheid voor of afwikkeling van schade, hadden de respondenten de keuze uit vier wederpartijen: particulieren, bedrijven, de overheid of andere orga-nisaties. Bij de problemen over de arbeidsomstandigheden, het loon of ontslag van personeelsleden waren dat er eveneens vier: werknemers, de personeelsvertegen-woordiging, een vakbond en de overheid. Bij de problemen over criminaliteit en fraude werden twee wederpartijen onderscheiden: werknemers en andere rechts-personen.

2.3.1 Wederpartijen en (potentieel) juridische probleemincidentie

Met behulp van de resultaten van de tweede enquête kan worden bezien welk type wederpartij hoe vaak in welk type probleem een rol speelde. Aan de hand van de overzichten gepresenteerd in de tabellen 25 en 26 wordt daarvan hieronder een beeld gegeven. In de vierde kolom van tabel 25 staat de incidentie van de combina-ties van (potentieel) juridische problemen en wederpartijen vermeld. We wisten al dat in 2006 problemen over de betaling van door het bedrijf aan derden geleverde goederen of diensten het meest voorkwamen. Uit tabel 25 blijkt dat de bedrijven dit soort problemen vrijwel uitsluitend met andere bedrijven en/of met particulieren hadden. Ook de problemen over de kwaliteit, kwantiteit en hoeveelheid van gelever-de goegelever-deren hadgelever-den gelever-de bedrijven vrijwel uitsluitend met bedrijven en particulieren. De problemen over de betaling van afgenomen goederen of diensten c.q. de kwali-teit, hoeveelheid of levertijd van afgenomen goederen of diensten hadden de be-drijven met name met andere bebe-drijven: andere wederpartijen kwamen amper voor. De problemen over de aansprakelijkheid voor of de afwikkeling van schade hadden de bedrijven ook met name met ander bedrijven en in iets geringere mate met par-ticulieren. In al deze (potentieel) juridische problemen spelen de overheid en andere organisaties als wederpartij nauwelijks een rol.

De (potentieel) juridische problemen over arbeidsomstandigheden, het loon of het ontslag van personeelsleden hadden bedrijven vrijwel uitsluitend met individuele werknemers. De (potentieel) juridische problemen rond criminaliteit en fraude

hadden bedrijven vooral met (natuurlijke of rechts-) personen anders dan de werk-nemers van het bedrijf. Over het geheel genomen had één op elke vijf bedrijven (20,1%) in 2006 minstens één (potentieel) juridisch probleem met een ander be-drijf. Eén op elke elf bedrijven (9,0%) heeft tenminste één (potentieel) juridisch probleem gehad met een particulier. Die (potentieel) juridische problemen gingen meestal over de betaling van door het bedrijf geleverde goederen of diensten. Voor problemen met werknemers en problemen met de overheid geldt dat één op elke vijftien bedrijven (respectievelijk 6,7% en 6,6%) één of meer van dergelijke pro-blemen heeft gehad. Propro-blemen met andere dan de genoemde wederpartijen heeft één op de veertien bedrijven (7,2%) gehad, waarbij het in het gros der gevallen ging om criminaliteit of fraude begaan door rechtspersonen anders dan de eigen werknemers van het bedrijf.20

20 Dat is opmerkelijk omdat in de algemene berichtgeving criminaliteit en fraude door eigen personeel vaak als een probleem voor bedrijven wordt genoemd. De monitor criminaliteit bedrijfsleven (http://wodc.minjus.nl/ onderzoeksdatabase/monitor-criminaliteit-bedrijfsleven-2007.aspx) geeft inzicht in de mate waarin bedrijven met interne criminaliteit te maken hebben. In 2007 was dat in de sector bouw met 5% van de bedrijven het geval; in de sector detailhandel met 7%; in de sector horeca met 8%; in de sector transport met 5%; en in de sector dienstverlening met 2%. Het kleine aandeel (potentieel) juridische problemen over criminaliteit en fraude met eigen personeel in ons onderzoek (0,4%) lijkt erop te wijzen dat veel van deze problemen volgens de respondenten niet het predikaat (potentieel) juridisch verdienen.

Tabel 25 Overzicht van de incidenties en frequenties van soorten (potentieel) juridische problemen naar wederpartij (tweede enquête, N=1.784)*/**

Soort (potentieel) juridisch probleem Wederpartij

Bedrijven met minstens één probleem in 2006 (Potentieel) juridische problemen Aantal % Aantal %

Betaling van geleverde goederen/ diensten Bedrijven Particulieren 252 132 14,1 7,4 1.025 595 28,5 16,5 Overheid 9 0,5 44 1,2 Andere organisaties 6 0,3 9 0,3

Kwaliteit, hoeveelheid en levertijd van geleverde goederen/diensten

Bedrijven Particulieren 39 19 2,2 1,1 160 64 4,4 1,8 Overheid 3 0,2 4 0,1 Andere organisaties 2 0,1 20 0,6 Arbeidsomstandigheden, loon of ontslag van personeelsleden

Werknemers Personeelsvertegenw. 112 0 6,3 0,0 163 0 4,5 0,0 Vakbond 0 0,0 0 0,0 Overheid 2 0,1 2 0,1

Aanvraag van vergunningen Overheid 58 3,3 98 2,7 Belastingen, heffingen en/of invoerrechten Overheid 54 3,0 82 2,3 Betaling van afgenomen goederen/

diensten Bedrijven Particulieren 32 2 1,8 0,1 111 2 3,1 0,1 Overheid 3 0,2 10 0,3 Andere organisaties 0 0 0 0.0

Kwaliteit, hoeveelheid en levertijd afgenomen goederen/diensten Bedrijven Particulieren 79 0 4,4 0,0 601 0 16,7 0,0 Overheid 0 0,0 0 0 Andere organisaties 1 0,1 63 1,8 Aansprakelijkheid voor of de afwikkeling van schade

Bedrijven Particulieren 35 27 2,0 1,5 66 41 1,8 1,1 Overheid 2 0,2 3 0,1 Andere organisaties 8 0,4 12 0,3

Serieuze vormen van criminaliteit of fraude Werknemers Andere (rechts)personen 12 111 0,7 6,0 15 407 0,4 11,3 Totaal 660 37,0 3.597 100

* NB: bedrijven met maar één werkzame persoon hebben geen personeelsproblemen. Uitgaande van de 1.462 bedrijven met méér dan één werkzame persoon, komen de in deze tabel gegeven percentages voor de soorten wederpartijen hoger uit (7,7% voor de werknemers; 0,1% voor overheid; 0,0% voor personeelsvertegenwoordiging en de vakbond).

** Van 1.784 bedrijven hebben er 660 (37,0%) in 2006 één of meer probleemsoorten ervaren. Het totaal aantal ervaren problemen was tenminste 3.747 (zie tabel 8). Doordat bij 9 bedrijven discrepanties bestaan tussen het opgegeven totaal aantal problemen en de som van het aantal problemen per hier onderscheiden wederpartijen, komt het totaal aantal problemen hier 150 problemen hoger uit. Bij P1 leiden discrepanties bij 4 van de 364 bedrijven over de wederpartij heen geteld ‘netto’ tot 79 problemen meer. Bij P2 gaat het om 4 van de 63 bedrijven en 5 problemen meer. Bij P8 gaat het om één van de 71 bedrijven en 66 problemen meer.

2.3.2 Wederpartijen en (potentieel) juridische probleemfrequentie

Uit de laatste kolom van tabel 25 komt naar voren dat bijna een derde van de (potentieel) juridische problemen die bedrijven in 2006 hebben ervaren problemen betrof over de betaling van door het bedrijf aan andere bedrijven geleverde goe-deren of diensten (28,5%). Nog eens 16,5% betrof problemen over de betaling van door het bedrijf aan particulieren geleverde goederen of diensten. Hoewel een verhoudingsgewijs groot deel (45,0%) van de (potentieel) juridische problemen in

2006 dus de (betaling van) de uitgaande stroom van goederen en diensten betrof, bleven de problemen daar zeker niet toe beperkt: 19,8% van alle problemen had betrekking op de (betaling) van de inkomende stroom en in het bijzonder de kwa-liteit, hoeveelheid of levertijd van door het bedrijf bij andere bedrijven afgenomen goederen of diensten (16,7%). Daarnaast waren er met name veel problemen met criminaliteit en fraude door niet tot het bedrijf behorende rechtspersonen (11,3%). Deze vier genoemde combinaties van (potentieel) juridische probleemsoort en wederpartij bestrijken samen drie kwart van alle problemen in 2006.

Tabel 25 laat verder zien dat meer dan de helft (54,6%) van alle (potentieel) juri-dische problemen die de bedrijven in het onderzoek in 2006 hebben ervaren, pro-blemen waren met andere bedrijven over hetzij (de betaling van) de levering of de afname van goederen of diensten, hetzij de aansprakelijkheid voor of de afwikkeling van schade. Bij één vijfde van alle problemen ging het om problemen met particu-lieren over de levering of afname van goederen of diensten. Bij elkaar betrof drie kwart (75,3%) van alle (potentieel) juridische problemen de (betaling van de) levering of afname van goederen of diensten en bij deze groep problemen be- stond in slechts 5,7% van de gevallen de wederpartij uit de overheid of andere organisaties. Tabel 26 geeft een samenvattend overzicht. Van alle (potentieel) juridische problemen die de bedrijven meldden, hadden zij er 54,6% met andere bedrijven; 19,5% met particulieren, 6,7% met de overheid; 4,9% met werknemers en 14,2% met andere wederpartijen (andere organisaties, rechtspersonen anders dan werknemers).

Tabel 26 Overzicht van de incidentie en frequentie van (potentieel) juridische problemen naar wederpartij (tweede enquête, N=1.784)*

Wederpartij

Bedrijven met minstens één probleem (Potentieel) juridische problemen Aantal % Aantal % Bedrijven 359 20,1 1.964 54,6 Particulieren 161 9,0 703 19,5 Overheid 141 6,7 242 6,7 Andere organisaties 17 1,0 103 2,9 Werknemers 118 6,6 178 4,9 Overige rechtspersonen 111 7,2 407 11,3 Totaal 660 37,0 3.597 100

* Van 1.784 bedrijven hebben er 660 (37,0%) in 2006 één of meer probleemsoorten ervaren en tenminste 3.747 problemen (zie tabel 8) in totaal. Door discrepanties bij 9 bedrijven tussen het opgegeven totaal aantal problemen en de som van het opgegeven aantal problemen per onderscheiden wederpartij komt het totaal aantal problemen hier (net als in tabel 25) 150 hoger uit dan in tabel 8.