Ondernemingsplan Informatie en advies Startkapitaal
Lening van derden Risico van de markt Industrie
Handel
Zakelijke diensten Overige diensten Solo-team
Bron: Blok en van Gelderen, 2004
3.4 Ondernemers- en ondernemingskenmerken
3.4.1 Beperking kenmerken
ING wil juist met dit onderzoek er achter komen welke achtergrondkenmerken van de starter en kenmerken van het bedrijf, invloed hebben op de overlevingskans en de kans op snelle groei. Dat willen zeggen dat het niet over het gedrag van de starter gaat en dus vallen de per-soonseigenschappen en kwaliteiten in dit onderzoek af. Dit onderzoek beperkt zich tot de ach-tergrond van de ondernemer en de startsituatie van het bedrijf.
3.4.2 Starterskenmerken
Voor de juiste interpretatie worden de achtergrondkenmerken in dit onderzoek (hier vallen de kapitaalskenmerken uit paragraaf 3.3 onder) aangeduid als starterskenmerken. Onder de starterskenmerken worden naast de achtergrondkenmerken van de ondernemer ook ken van de te starten onderneming bedoeld. Het te starten bedrijf heeft namelijk ook kenmer-ken die van invloed kunnen zijn op de kans van overleven of snelle groei. Om die reden zijn de starterskenmerken onderverdeeld in ondernemers- en ondernemingskenmerken (figuur 3.5).
Wat betreft de ondernemerskenmerken zijn deze nog een keer verdeeld in twee groepen, na-melijk in objectieve en subjectieve ondernemerskenmerken (figuur 3.5).
Objectieve ondernemerskenmerken zijn kenmerken die wel of niet aanwezig zijn of niet
beïnvloedbaar zijn door de mening van een persoon (van Dale). Het zijn duidelijke feiten.
Subjectieve ondernemerskenmerken zijn kenmerken die in een bepaalde mate aanwezig
zijn of volgens de mening van een persoon op een bepaalde manier of mate aanwezig zijn.
Figuur 3.5 Onderverdeling starterskenmerken
3.4.3 Bepaling starterskenmerken
Om de te onderzoeken starterskenmerken te bepalen, zijn drie stappen ondernomen:
Stap 1: Allereerst is gebrainstormd samen met de begeleiders en collega’s van het
Econo-misch Bureau over aanwezige starterskenmerken van zowel de ondernemer als het bedrijf op het moment van de start.
Stap 2: Daarna zijn veel gedane onderzoeken over starterskenmerken doorgelezen. Uit deze
onderzoeken kwam naar voren welke relaties diverse kenmerken hebben met de overlevings-kans van ondernemers.
Stap 3: Naast stap 2 is de lijst met de te onderzoeken starterskenmerken niet alleen gebaseerd
op gedane onderzoeken. Ook door het houden van gesprekken met MKB-adviseurs/verkopers van de ING en een adviseur van de Kamer van Koophandel, is bepaald welke kenmerken aanwezig zijn bij de start bij zowel de ondernemer als het bedrijf. Zie bijlage 5 voor de ge-sprekspartners tijdens dit onderzoek.
Starterskenmerken Ondernemerskenmerken Subjectieve ondernemerskenmerken Ondernemingskenmerken Objectieve ondernemerskenmerken
Na de bovenstaande stappen doorlopen te hebben, is bepaald welke starterskenmerken onder-zocht worden. De kenmerken staan afgebeeld in figuur 3.6 en de bepaling hiervan wordt hier-onder nader toegelicht.
De te onderzoeken objectieve ondernemerskenmerken, komen bijna allemaal ook voor in de onderzoeken van Bosma, van Praag & de Wit (2000) en Blok & van Gelderen (2004). In dit onderzoek zal gekeken worden wat de invloed van het geslacht, de leeftijd, de nationaliteit en het opleidingsniveau is. Het zijn kenmerken die als het ware het paspoort van de ondernemer vormen. Ze zijn eenvoudig te meten, omdat een starter er altijd over beschikt en geen me-ningsverschil over kan bestaan. Nationaliteit is een kenmerk die de genoemde onderzoekers niet hebben onderzocht, maar in dit onderzoek wel wordt meegenomen. In Nederland is een bepaald deel van de starters van buitenlandse afkomst. Deze mensen hebben een eigen cultuur en achtergrond en de vraag is of dit invloed heeft op de overlevingskans en kans op snelle groei.
De subjectieve ondernemerskenmerken zijn bepaald op basis van gesprekken met verko-pers/adviseurs van de ING en gedane onderzoeken. Branche-ervaring en een netwerk waar een starter over beschikt, blijken belangrijke kenmerken te zijn. Eveneens zijn deze kenmer-ken ook door Bosma, van Praag & de Wit en Blok & van Gelderen onderzocht. Volgens deze onderzoekers zijn handelservaring, werkervaring, management ervaring en financiële ervaring ook relevant. In dit onderzoek zullen al deze vormen van ervaring onder branche-ervaring of ondernemerservaring vallen. Bij ondernemerservaring zal de nadruk liggen op herstarters.
Naast branche-ervaring, een netwerk en eventueel ondernemerservaring heeft een starter be-paalde motieven om een bedrijf te beginnen en onderstreept dit door bebe-paalde doelen/ambities te stellen. Blok & van Gelderen hebben het ook over de motivatie (pushmotivatie) en ambi-ties. Kortom, startmotivatie en doelstellingen zijn kenmerken die eveneens onderzocht wor-den. De mate waarin een ondernemer zich wil inzetten (gemeten in uren per week) voor het bedrijf, zal aannemelijk overeen moeten komen met de gestelde doelen. Daarom zal inzet ook een kenmerk zijn.
Ondernemingskenmerken schetsen de situatie van het bedrijf op het startmoment. Om een bedrijf te beginnen is startkapitaal nodig. In dit onderzoek wordt gekeken of de omvang en de manier waarop het kapitaal bijeengebracht word, invloed hebben. Bosma, van Praag & de Wit
en Blok & van Gelderen geven dit kenmerk ook aan. Daarnaast hebben ze het ook over het alleen starten van een bedrijf of samen met zakelijke partners. Teamstart wordt daarom ook als kenmerk onderzocht. Ook de sector waarin een bedrijf start, kan invloed hebben op de overlevingskans of de kans op snelle groei.
Er zijn ook kenmerken die alleen door brainstormen en gesprekken met adviseurs zijn be-paald. Het gaat om de ondernemingskenmerken rechtsvorm en personeel in dienst bij de start. Deze kenmerken zijn niet aan de hand van gedane onderzoeken bepaald. Het kenmerk perso-neel in dienst is afgeleid van de groei in persoperso-neelsbestand die nodig is om een snelle groeier te worden en daarom belangrijk om te onderzoeken. Het kenmerk rechtsvorm is bepaald door de vraag die is ontstaan of een eigenaar van een eenmanszaak minder risico neemt dan starter dit een B.V. begint. Bij een eenmanszaak is de eigenaar ook privé-aansprakelijk. In dit geval wordt gedoeld op het nemen van financiële risico’s die gepaard kunnen gaan met snel willen groeien.
Figuur 3.6 Starterskenmerken voor het onderzoek
Starterskenmerken Ondernemerskenmerken Subjectieve ondernemerskenmerken - Branche-ervaring - Netwerk - Ondernemerservaring - Startmotivatie - Doelstellingen - Inzet Ondernemingskenmerken - Startkapitaal - Teamstart - Personeel in dienst - Rechtsvorm - Sector Objectieve ondernemerskenmerken - Geslacht - Leeftijd - Nationaliteit - Opleidingsniveau
4. Ondernemingsplan
Een goede voorbereiding voor het starten van een bedrijf vergroot de kans op succes, zowel op het overleven als op snelle groei. Het opstellen van een ondernemingsplan (businessplan) is een onderdeel van de voorbereiding en voor iedere starter van belang. Het ondernemings-plan is een geschreven document waarin de doelstellingen en achtergronden van een organisa-tie staan en richting aan de huidige en toekomstige activiteiten binnen een organisaorganisa-tie geeft (Zwart, 2003).
In dit hoofdstuk zal het verband tussen het ondernemingsplan en de starterskenmerken ge-toond worden. Allereerst begint dit hoofdstuk met een uiteenzetting van het doel en de onder-delen van het ondernemingsplan (paragraven 4.1 en 4.2). Aansluitend zal het verband tussen de kenmerken en het plan beschreven worden (paragraaf 4.3). Het verband zal tot slot in een conceptueel model afgebeeld worden (paragraaf 4.4). Tevens geeft dit model de kern van dit onderzoek aan.