Koppeling analyse aan de behoeften van de doelgroep

Zoals in paragraaf 1.2.1 is gebleken, is er in de theorieën over de leeftijdsgroep van 8 tot en met 12 jaar een behoorlijke consensus te zien wat betreft de kenmerken die deze groep in zich draagt. In de eerste plaats wordt in deze leeftijdsgroep de omgeving van

leeftijdsgenoten belangrijk en letten kinderen erg op wat er ‘cool’ of ‘in’ is. Tegelijkertijd wordt het verlangen groter om zelfstandig te zijn en beginnen deze kinderen de wereld om hen heen steeds meer te ontdekken. Zo wordt hun belangstelling voor sociale relaties en volwassen producten steeds groter en leren ze om andermans perspectieven te begrijpen. Ook beginnen ze emoties te herkennen en weten deze steeds beter te interpreteren. Tevens leren kinderen nu om te decentreren en ontwikkelen ze oog voor detail en kwaliteit. Dit resulteert in het feit dat kinderen kritischer en kieskeuriger worden ten opzichte van hun omgeving. Daarnaast worden kinderen nu steeds realistischer in hun denken. Ze ontwikkelen interesse voor gebeurtenissen in het echte leven en spiegelen zich niet meer aan

fantasiehelden zoals vroeger, maar geven de voorkeur aan realistische idolen. Ook gaan ze nu meer uit van de inhoud van beelden en niet zozeer van het uiterlijk van dingen. Ten slotte ontwikkelen kinderen vanaf ongeveer 11 jaar het vermogen om wetenschappelijk te

redeneren en hypothetische en puur verbale problemen op te lossen.

Deze algemene kenmerken van de leeftijdsgroep werken zowel door in de redenen waarom kinderen televisie kijken als in de voorkeuren die zij hebben wat betreft

televisieprogramma’s. Een eerste reden voor het kijken naar televisie is het feit dat ze zo kunnen meepraten met leeftijdsgenoten, of zelfs status in deze groep kunnen verwerven. Dit laatste geldt voornamelijk voor jongens. De eerder genoemde druk van de peer group speelt in deze gevallen een grote rol. Andere redenen voor televisiekijken zijn onder andere

ontspanning, het vinden van een bron van informatie, ontsnapping aan de werkelijkheid en het bewust danwel onbewust laten opwekken van bepaalde emoties.

Het kijken naar Het Klokhuis kan voor kinderen diverse van deze redenen vervullen. Zo zorgt de afwisseling van informatieve items met dramascènes ervoor dat het programma zowel als bron van informatie kan dienen als dat deze ontspanning biedt. De informatie die in de reportages wordt geboden wordt iets minder zwaar gemaakt door deze veelal met humor te relativeren in de sketches. Echter, hoewel er in de informatieve items hoofdzakelijk informatie wordt overgebracht, is hier ook te zien dat het onderwerp vaak op een zo ongedwongen mogelijke manier wordt overgebracht. Dit gebeurt bijvoorbeeld door het toevoegen van humor, fictie-elementen of digitale effecten. Daarnaast benaderen ook de dramascènes onderwerpen af en toe op een diepere manier door er een onderliggend boodschap of verwijzing aan toe te voegen. Deze diepere laag in de dramascènes kan er in de eerste plaats voor zorgen dat het kind cognitief uitgedaagd wordt. Dit sluit aan bij de

gedachte over de gelijkwaardige en volwassen benadering van het kind. Er bestaat echter ook een mogelijkheid dat het kind deze diepere laag niet ontdekt en hierdoor de dramascène als geheel niet begrijpt. Dit kan tot gevolg hebben dat de scène niet interessant gevonden wordt.

Wat er in Het Klokhuis ook duidelijk gebeurt, is het opwekken van bepaalde emoties. In het programma is dit voornamelijk humor, zoals vooral in de dramascènes te zien is. Er wordt hier bewust gespeeld met de tegenstelling tussen de serieuze en komische

benadering van een bepaald onderwerp. De dramascènes zijn veelal absurdistisch van aard en benaderen het onderwerp op een speelse manier. Ook wordt er hierbij steeds vaker gebruik gemaakt van herkenbare elementen uit het dagelijks leven van kinderen.

Wat betreft programmavoorkeuren is in paragraaf 1.2.2 duidelijk geworden dat kinderen in de doelgroep het liefst kijken naar tieners of volwassenen. Ze kijken graag naar mensen die ze bewonderen of op wie ze zouden willen lijken en hebben een afkeur voor het kijken naar kinderen die jonger zijn dan zijzelf. Dit heeft wederom te maken met de druk van de peer group en de angst om kinderachtig gevonden te worden. Daarnaast hebben vooral meisjes een sterke voorkeur voor aantrekkelijke karakters, zoals acteurs en popidolen. Het

Klokhuis speelt zeker in op de status van karakters. Dit geldt zowel voor de presentatoren als

bij de personen die betrokken zijn bij de dramascènes. Bij beide is in de loop van de jaren een verjonging te zien, waardoor kinderen zich steeds meer met deze personen lijken te kunnen identificeren. Ook de gastrollen van een aantal bekende Nederlanders, de medewerking van voormalig Krezip-zangeres Jacqueline Govaerts en de bijdragen van rapper Def P laten zien dat het programma zich steeds meer richt op mogelijke, en bestaande, idolen waar de doelgroep zich aan kan spiegelen.

Wat tevens uit paragraaf 1.2.2 is gebleken, is dat de doelgroep van 8 tot en met 12 een sterke hang naar realiteit heeft. Wat betreft programmavoorkeuren werkt dit onder andere door in het feit dat geloofwaardigheid en de esthetische kwaliteit van een programma een belangrijke rol gaan spelen. Er wordt bijvoorbeeld meer gelet op geloofwaardigheid van de acteerprestaties van acteurs en kinderen hebben een voorkeur voor programma’s met hoogwaardige technische aspecten.

Wat geloofwaardigheid betreft moet er in het programma een onderscheid gemaakt worden tussen de informatieve items en de dramascènes. De informatieve items komen inderdaad geloofwaardig over: het onderwerp wordt behoorlijk uitgediept, de presentatoren vertellen vol overtuiging over het onderwerp en het lijkt alsof ze er verstand van hebben. De geloofwaardigheid wordt daarbij nog eens versterkt door de visualisatie van onderwerpen met ondersteunende voorbeelden.

Voor de dramascènes is deze geloofwaardigheid minder goed te peilen. Omdat de sketches komisch en soms zelfs persiflerend bedoeld zijn, is geloofwaardigheid namelijk juist

datgene waarmee gespeeld wordt. Er wordt veel gewerkt met stereotypen en onrealistische situaties. Dit zou enerzijds afstotend kunnen werken voor de doelgroep. Omdat dit spel met realisme echter komisch bedoeld is, kunnen deze scènes juist ook kinderen aantrekken. Humor is voor kinderen, zo blijkt, naast geloofwaardigheid ook een belangrijk aspect voor een programma. Sterker nog, kinderen houden wat humor betreft juist van stereotypen. Ook houden ze van volwassenen die een nederlaag lijden of zich kinderachtig gedragen. Dit komt in de sketches van Het Klokhuis veelvuldig voor. Overigens is er in het soort humor die in de sketches gebruikt wordt ook verandering te zien. In eerdere afleveringen is te zien dat de humor in de sketches voor een groot deel is gebaseerd op geweld en grof taalgebruik. Dit is in de loop der jaren minder geworden. De aard van de humor in de sketches is subtieler geworden. Dit geldt tevens voor de humorelementen die in de informatieve items worden toegevoegd.

Wat ook opvalt in de geanalyseerde afleveringen, is dat er in de loop der jaren relatief meer buiten de studio wordt gefilmd. Bij het filmen in de studio is in zowel eerdere als latere afleveringen vaak erg duidelijk dat het een studiodecor betreft. Er wordt niet veel moeite gedaan om het decor er realistisch en esthetisch verantwoord uit te laten zien. Ook dit heeft weer te maken met het spel met geloofwaardigheid en het presenteren van absurde

situaties: net als personages wordt ook de locatie waar de sketch zich afspeelt als het ware gepersifleerd door het studiodecor. Met het filmen op locatie ligt de nadruk wel op de aspecten geloofwaardigheid en esthetische kwaliteit.

Programmakenmerken die naast geloofwaardigheid en humor door kinderen belangrijk worden gevonden, zijn onder andere begrijpelijkheid, leerzaamheid en het

overbrengen van een boodschap. Aspecten die minder worden gewaardeerd zijn laster, seks en geweld. Wat daarbij wel opgemerkt moet worden, is dat hier in landen als Amerika meer aanstoot aan wordt genomen dan dat dit in het ‘nuchtere’ Nederland het geval is.

Zoals voor een deel al naar voren kwam, komen eigenlijk al deze aspecten in de afleveringen van Het Klokhuis voor. Er wordt door de makers geprobeerd om kinderen zo begrijpelijk mogelijke wijze een bepaald onderwerp uit te leggen. Tevens staat leerzaamheid bij het maken van het programma duidelijk hoog in het vaandel. Ook wordt er, zowel in de informatieve items als de sketches, geprobeerd een boodschap over te brengen. Deze kan expliciet zijn, maar ook een meer onderliggend karakter hebben. Wel staat hier soms, zoals is aangegeven, het aspect begrijpelijkheid onder spanning. Het idee achter de dramascène sluit soms niet helemaal aan bij het begripniveau van de doelgroep, wat een negatief effect kan hebben. In een aantal van de sketches komt ook fysiek geweld, grof taalgebruik en seks als onderwerp voor. Door de overdreven manier waarop deze aspecten in de sketches zijn verwerkt is het effect hiervan op kinderen echter eerder komisch dan afstotend.