De kleine Nansanga-boeren

De kleine Nansanga-boeren zijn de eigenaren van de kleine en mediumgrote percelen. Na een aantal dagen van rondleidingen door Nansanga met de kleine boeren kom ik tot de conclusie trekken dat investeren in grond momenteel de beste investering is die je als Zambiaan kunt doen. Zoals reeds besproken in hoofdstuk twee is landbezit van groot belang, met name indien de pensioenleeftijd wordt bereikt. De personen die Nansanga-grond hebben gekocht zijn niet in één groep te categoriseren, maar de uitspraak ‘having a vision for your family is having a farm’ heb ik vaak voorbij horen komen. Zo zijn er oudere mensen die hun oude dag veilig willen stellen door een stuk grond te kopen waar ze daar later kunnen wonen. Daarnaast was er een groepje dertigers die samen geld bijeen hebben gelegd en een extra zakcentje hopen te kunnen verdienen met de outgrower schemes die vanuit de Core Venture verzorgd worden. Hun plan is om familieleden op het land te laten wonen die dan vervolgens de

landbouwactiviteiten gaan runnen. Ook zijn er mensen die hun geld graag investeren en in eerste instantie familie op het land laten wonen en werken om er na het bereiken van de pensioenleeftijd zelf te gaan wonen. Toch merk ik bij deze laatste groep dat ze stiekem hopen dat ze genoeg geld met de landbouwactiviteiten kunnen verdienen om toch in de Boma of in een stad te kunnen blijven wonen. Vooral de mensen uit urbane gebieden zijn het rurale leven ontgroeid. Al kunnen aspecten als een goede weg, elektriciteit en een mobiel netwerk

belangrijk zijn in de overweging om zelf al dan niet in een ruraal gebied te gaan wonen. Opvallend is wel dat alle kleine Nansanga-boeren een betaalde vaste baan hebben en voldoende spaargeld hebben om te investeren in de koop en opbouw van hun perceel.

Het idee van Nansanga is bij de kleine boeren erg duidelijk en het merendeel wil dan ook gaan verbouwen wat de Core Venture gaat verbouwen. Zo voelen ze zich verzekerd van een afzetmarkt en hopen ze stukje bij beetje meer en meer te gaan verdienen. Daarnaast wordt ook het creëren van werkgelegenheid belangrijk gevonden door de kleine Nansanga-boeren. Ze lijken erg betrokken bij de ontwikkeling van Zambia en voelen zich verantwoordelijk voor

hun medemens, met name voor hun extended familie. In Zambia is familie erg belangrijk en is familie ook een groot begrip. Zo leerde ik van een welvarende boer, ‘The richer you become, the more family you have. Or actually the more family you get’. Toen zijn zoontje stierf aan malaria werd de begrafenis druk bezocht door familieleden. ‘Je verzorgt uiteraard eten voor iedereen, maar na afloop komen ze ook allemaal hun handje ophouden en moet ik hen geld geven voor onder andere de terugreis’, aldus de welvarende boer. Deze boer verzorgt naast zijn eigen gezin ook een aantal neefjes en nichtjes. Ze wonen bij hem, hij betaalt hun opleiding en in de vakanties gaan die kinderen op bezoek bij hun ouders. Hij denkt dat wanneer hij minder succesvol was geweest hij nooit voor deze kinderen had hoeven zorgen. Hijzelf is ook opgegroeid bij een oom, omdat zijn eigen moeder haar handen vol had aan de andere kinderen. Zijn oom had een baan als chauffeur en verdiende dus relatief veel geld. Waardoor hij naar de landbouwschool kon en een succesvolle boer werd. ‘Als ik bij mijn moeder in het dorp was gebleven, had ik dit nooit bereikt. Daarom vind ik het niet erg dat ik ook voor neefjes en nichtjes moet zorgen. Zo werkt het in Zambiaanse families’. Verhalen zoals deze zijn dan ook de normaalste gang van zaken waardoor ook in Kabundi veel

verschillende familiestructuren bestaan. Deze welvarende boer bezit een aantal stukken land en op dit land wonen verschillende familieleden. Hij voelt zich verplicht om dit doen, maar vindt het ook fijn om zijn familie mee te laten delen in zijn succes. ‘I like our Zambian family traditions, but it can also mean the destruction of your business. The money that you make has to be shared with the rest which makes it difficult to reinvest it in your business’. Ook blijkt dat de meeste Zambianen nooit ergens naartoe verhuizen zonder dat ze daar familie hebben wonen, waardoor ze zichzelf beperken en afhankelijk opstellen, aldus deze boer.

Om een perceel in Nansanga te kunnen bemachtigen moet aan een aantal randvoorwaarden worden voldaan. Zo moet de inschrijver 21 jaar of ouder en financieel capabel zijn om de grond te kopen en de boerderij binnen één jaar na oplevering operabel te maken. Verder moeten de landbouwplannen van de boeren overlegd worden met het ministerie van

landbouw. Het ministerie wil er namelijk voor zorgen dat er op een duurzame manier wordt verbouwd.

De toewijzing gaat op basis van de bovengenoemde voorwaarden. Daarnaast wordt ook rekening gehouden met de eerder genoemde categorie smallholders waarvan 30% is gereserveerd voor vrouwen en andere kwetsbare groepen. Voor de toewijzing wordt er volgens de Daco voornamelijk gekeken naar de financiële status van de inschrijver. Zoals in de onderstaande tabel te zien is, zijn de percelen relatief gezien vrij goedkoop. Echter, voor de

gemiddelde Zambiaan zijn de percelen bijna onbetaalbaar aangezien er weinig vast betaalde banen zijn en het dagloon gemiddeld K15.000 ofwel € 2,25 per dag bedraagt. Mensen in Serenje die in een hotel, guesthouse of hostel werken verdienen tussen K300.000 (€45) en K500.000 (€75) per maand. Een leraar in het basisonderwijs verdient circa de K1.200.000 (€180) en in het middelbaar onderwijs en bij de overheid ligt het salaris rond K2.400.000 (€360). Doctoren verdienen K15.000.000 (€2.250). Ik heb tijdens mijn verblijf voornamelijk leraren en overheidsmedewerkers ontmoet die Nansanga-land hebben gekocht, maar ook boeren in bijvoorbeeld Kabundi en Serenje die al aan commerciële landbouw doen, hebben land gekocht om hun productie te vergroten. De kosten voor het aankopen van Nansanga-land zijn in de onderstaande tabel weergegeven.

Farm Category Hectares

Number of farm percelen available Non Refundable Application Fee Number of Forms 1. Smallholders 10-50 259 K 250.000 € 37,50 1.300 2. Medium Farms 51-100 22 K 800.000 € 120,00 100 3. Medium Farms 101-250 18 K 1.500.000 € 225,00 100 4. Medium Farms 251-500 9 K 2.000.000 € 200,00 50 5. Medium Farms 501-900 2 K 3.500.000 € 525,00 10

Tabel 2. Overzicht van grootte en kosten van Nasanga land. Bron: Nansanga Farming Block, Prequalifaction Application form 2011.

‘Degenen met een opleiding in de richting van landbouw heeft een streepje voor bij het verkrijgen van percelen doordat verwacht wordt dat deze personen vakkundiger te werk zullen gaan dan degenen die geen landbouwopleiding hebben genoten’, aldus de Daco en Chembo. De overheid heeft voor de kleine Nansanga-boeren die weinig tot geen

landbouwkennis hebben en/of graag extra informatie willen hebben, cursusdagen verzorgd. Vanuit Serenje wordt dit geregeld vanuit Komako en het Farmers Training Centre.