3. Situering van de wijzigingen aan het stelsel van scheiding van goederen
3.2. Opwaardering van de bestaande regels uit het wettelijk stelsel
3.2.4. Instaaterfrecht van de langstlevende echtgenoot
De laatste opwaardering heeft betrekking op de regels rond het instaaterfrecht van de langstlevende
700
echtgenoot. De hervorming van het huwelijksvermogensstelsel wil ook meer solidariteit invoeren na het overlijden van de partner. Het erfrecht van de langstlevende echtgenoot wordt behandeld binnen de hervorming van het huwelijksvermogensstelsel omdat het onmogelijk is om deze twee los van elkaar te bekijken. Indien één van de echtgenoten komt te overlijden, ontstaan er zowel aanspraken via het huwelijksvermogensrecht als via het erfrecht.141
Hier is het eveneens de bedoeling van de hervorming om het wettelijk stelsel en het stelsel van scheiding van goederen meer op elkaar af te stemmen. Het verschil dat tussen de stelsels bestond voor de hervorming zorgde er namelijk voor dat het erfrecht onder het wettelijk stelsel sterker was dan het erfrecht onder het stelsel van scheiding van goederen.142 Stel dat de langstlevende echtgenoot voor de
erfenis in samenloop komt met andere erfgenamen dan de kinderen. Voor de hervorming verkreeg de
710
langstlevende echtgenoot onder het wettelijk stelsel het aandeel van de overledene in het gemeenschappelijk vermogen in volle eigendom en het vruchtgebruik over zijn eigen vermogen. De langstlevende echtgenoot onder het stelsel van scheiding van goederen daarentegen verkreeg enkel het vruchtgebruik over de volledige nalatenschap, zowel over de onverdeeldheid als over het eigen vermogen.143
140 Art. 1465 BW; S. MOSSELMANS en A. VAN THIENEN, “Vernieuwd huwelijksvermogensrecht”, Not.Fisc.M. 2018, 346.
141 Wetsvoorstel tot wijziging van het Burgerlijk Wetboek, 28.; K. GEENS, S. BECQ, R. TERWINGEN, S. VERHERSTRAETEN en K. SCHRYVERS, “Meer duidelijkheid en solidariteit voor gehuwden”, CD&V https://www.cdenv.be/actua/meer-duidelijkheid-en-solidariteit-voor-gehuwden/
142 C. CASTELEIN, “Scheiding van goederen”, Vormingsdag erfrecht en huwelijksvermogensrecht 4 mei 2018, randnr.15.
Ondanks de verschillende behandeling in de huwelijksstelsel was het Grondwettelijk Hof van oordeel dat er geen sprake was van een schending van het gelijkheidsbeginsel. Men mag bepaalde rechten toekennen aan een huwelijksvermogensstelsel die de andere stelsels niet hebben, dit is ook de reden waarom de verschillende stelsels bestaan.144 Toch was er een hervorming nodig aangezien het verschil tussen het
wettelijk stelsel en het stelsel van scheiding van goederen niet in overeenstemming was met de
720
doelstelling van de bepaling.145 Het doel is namelijk dat de langstlevende echtgenoot het aandeel van de
andere in volle eigendom verkrijgt omdat ze dat vermogen samen hebben opgebouwd. Dit is niet enkel van toepassing binnen het wettelijk stelsel: echtgenoten gehuwd onder het stelsel van scheiding van goederen kunnen ook samen een vermogen opbouwen, meerbepaald de onverdeeldheid.146
Net zoals bij de preferentiële toewijzing, de heling en de huwelijksvoordelen worden deze bepalingen naar de algemene regels verplaatst en zijn ze nu van toepassing op alle echtgenoten ongeacht hun huwelijksvermogensstelsel. Door de hervorming is het voor de langstlevende echtgenoot die gehuwd is onder het stelsel van scheiding van goederen nu ook dus mogelijk om de onverdeeldheden die tussen de echtgenoten bestaan in volle eigendom te erven.147 Welk aandeel de langstlevende echtgenoot heeft in
de onverdeeldheid is hier niet van belang. Indien er een derde betrokken is bij de onverdeeldheid heeft
730
de langstlevende echtgenoot enkel maar recht op het vruchtgebruik over het deel van de overledene in dat goed.148 In tabel 2 wordt een overzicht gegeven van de wijzigingen.
Voor de hervorming Na de hervorming Wettelijk stelsel LLE verkrijgt VE over het aandeel
van de overledene in het gemeenschappelijk vermogen en het VG over het eigen vermogen.
LLE verkrijgt VE over het aandeel van de overledene in het gemeenschappelijk vermogen en het VG over het eigen vermogen.
Stelsel van scheiding van goederen
De LLE krijgt het VG de volledige nalatenschap (eigen vermogen van de overledene + zijn aandeel in de onverdeeldheid).
De LLE krijgt de VE over het aandeel van de overledene in de onverdeeldheid en het VG over het eigen vermogen van de overledene. Tabel 2: Overzicht erfrecht van de langstlevende echtgenoot in het wettelijk stelsel en in het stelsel van scheiding van goederen in samenloop met andere erfgenamen dan de kinderen.
144 R. VASSEUR, “Erfrecht voor langstlevende van goederen gescheiden echtgenoot is niet discriminatoir”,
Juristenkrant 2015, 4.
145 Wetsvoorstel tot wijziging van het Burgerlijk Wetboek,23.
146 A. AYDOGAN, “De hervorming van het huwelijksvermogensrecht”, T.Not. 2018, 680-681.
147 A. VAN GEEL, L. DE WULF en C. VANTHIENEN, “Hervorming van het huwelijksvermogensrecht”, Tiberghein, 2018, https://www.tiberghien.com/nl/1324/hervorming-van-het-huwelijksvermogensrecht
Ook deze hervorming kan worden weergegeven aan de hand van de casestudie. Elke en Kristof zijn nog steeds gehuwd onder het stelsel van scheiding van goederen. Kristof komt te overlijden. Zijn nalatenschap wordt verdeeld tussen zijn echtgenote Elke, zijn vader en zijn zus. De nalatenschap bedraagt €500, waarvan €200 afkomstig is uit zijn eigen vermogen en €300 uit de onverdeeldheid die tussen hem en Elke bestond. Voor de hervorming kreeg Elke het vruchtgebruik over deze €500. De vader en de zus kregen de blote eigendom over deze €500. Na de hervorming krijgt Elke de
740
volle eigendom over de €300 die afkomstig is uit de onverdeeldheid die ze samen met Kristof heeft opgebouwd en het vruchtgebruik over de €200 die afkomstig is uit het eigen vermogen van Kristof. De vader en de zus krijgen de blote eigendom van €200.149 Onderstaande tabel (tabel 3) geeft een overzicht
weer van dit uitgewerkte voorbeeld.
Voor de hervorming Na de hervorming Erfenis LLE VG over de volledige nalatenschap,
namelijk €500.
VE over het aandeel van de overledene in de onverdeeldheid, namelijk €300. En VG op het eigen vermogen van de overledene, namelijk €200.
Erfenis andere erfgenamen, buiten de kinderen
De BE over de volledige nalatenschap, namelijk €500.
BE op het eigen vermogen van de overledene, namelijk €200.
Tabel 3: Overzicht voorbeeld van het erfrecht van de langstlevende echtgenoot voor en na de hervorming onder het stelsel van scheiding van goederen.
De andere wijzigingen die zich voordoen in het erfrecht zijn de versterking van het erfrecht van de langstlevende echtgenoot ten nadele van de vierde orde en de wijziging van de Valkeniersclausule. Deze wijzigingen worden niet verder besproken aangezien dit buiten het toepassingsgebied van dit werkstuk ligt.
750