schade, is ook belangrijk. En de Project X-film is internationaal.
Skiongeluk Prins Friso: ja, een alert toen hij bedolven werd, want ja: koningshuis. En wanneer de artsen dat er sprake was van gering bewustzijn.
Opstappen van verschillende PVV-Kamerleden: nee, een klein bericht als het betekende dat de PVV aan de coalitie geen meerderheid meer kon geven.
Oplossing moord Marianne Vaatstra: “Dat was interessant, maar geen alert of zo. De manier van onderzoek doen is interessant, een nieuwe wet. Het is hier makkelijk, maar in andere landen niet. Toen iedereen werd gevraagd DNA af te staan maakten we ook een klein bericht.”
Facebookmoord: “Ja, de veroordeling van de jongen en de medeplichtigen.”
Dood van de grensrechter: Ja (Wanneer begonnen jullie erover te schrijven?). Zondag (toen het
plaatsvond, red.)deden we niets, maar maandag toen hij overleden was, toen berichtten we erover. Als het gewoon agressie blijft bij het voetbal, dat kennen we in het buitenland ook, dat is geen nieuws. Het feit dat er zo veel trauma heeft veroorzaakt voor Nederlanders. We hebben niet geschreven over dat twee Marokkaans waren. Als het impact had gehad, wel, maar dat had het niet.
Commotie over Zwarte Piet: “Nee.”
Tweede Kamerverkiezingen: “Ja, Wilders’ val, Roemers opkomst. Hij werd in Frankrijk
vergeleken met Jean-Luc Melanchon, de echte extreem-linkse politicus, heeft een grote rol gespeeld in Franse verkiezingen.Over Samsom ook: portret, en op bezoek in twee plaatsen waar hij op campagne was.”
Elfstedentochtgekte: “Het is cliché, maar als het echt gebeurt, dan maken we een grote reportage en een video, waarvoor we iemand uit Brussel laten komen. (Maar de gekte zelf?). Niet zoals Nederlandse media, maar wel kort iets. Het is heel bijzonder natuurlijk. Zo, zó Nederlands: het perfecte verhaal.”
Interview Benjamin Dürr*
*Schuingedrukt in de antwoorden op de hoofdvragen staan vragen die tussendoor gesteld zijn.
Naam: Benjamin Dürr
Leeftijd (op moment van interview): 24 Land van herkomst: Duitsland
Schrijft voor: Der Spiegel (Online), Evangelischer Pressedienst (EPD) In Nederland sinds: 2010
Wat is nieuws volgens u?
“Het is iets nieuws als het iets is dat je niet verwacht. Iets nieuws. Wat misschien anders is dan je had verwacht of dan het eerder was, anders dan voorheen.”
Wat zijn over het algemeen de onderwerpen die een gemiddelde lezer interesseren? “Er was een paar weken geleden onderzoek gedaan bij Der Spiegel. Daaruit bleek dat Panorama het meest wordt gelezen: dus 'alles'. Ja, het zachte nieuws, maar ook het maatschappelijke. Persoonlijke verhalen van mensen. En dat is denk ik ook wat lezers interesseert. Of ook actuele ontwikkelingen die mensen raken. Soms natuurlijk overdreven, de extreme verhalen. Dat is dan iets wat bij Panorama te vinden is.”
Vindt u dat u een goed nieuwsgevoel heeft?
“Ja, dat heb ik inmiddels, denk ik. Dat moet je leren, daarmee ben je niet geboren. Dat is iets dat heel belangrijk is als je als freelancer of correspondent werkt, dat je nieuws herkent en dat je weet wat je kunt verkopen. Als correspondent/freelancer doe je eigeNederlandijk niets anders dan nieuws uit het land waarin je werkt verkopen en dat duurt natuurlijk even. En het hangt ervan af voor wie je schrijft. Der Spiegel (Online) heeft een bepaalde manier van hoe nieuws wordt verteld, hoe verhalen worden gemaakt. Elk medium heeft een bepaalde manier. Het gebeurt ook dat als ik iets voorstel, het heel vaak wordt goedgekeurd.”
Bent u bewust bezig met wat nieuws is?
“Het is niet iets waar je de hele dag over nadenkt, of het aan bepaalde theoretische voorwaarden voldoet. Maar het is wel zo dat ik me soms afvraag waarom een bepaald onderwerp wel of niet in de krant staat. Dat vind ik soms heel extreem, waarom zijn er zo weinig verhalen over Afrika te vinden?”
In hoeverre wijkt wat in Nederland op dagelijkse basis speelt (maatschappelijk gezien, politiek gezien) af van uw eigen land?
“Ik denk dat het niet zo'n heel groot verschil is. We zijn twee democratieën, twee economisch sterke landen. Er zitten wel verschillen in hoe erover wordt bericht. Welke onderwerpen bijvoorbeeld in het NOS Journaal aan bod komen en welke in de Tagesschau of de Duitse NOS. Misschien ligt het eraan dat ik nog steeds hier een buitenstaander ben. Soms heb ik gevoel dat het hier over details gaat, kleine onderwerpen. Dat ik soms denk: ‘is dit nu zo belangrijk dat het op het journaal moet?’ Een voorbeeld: gisteravond was het belangrijkste nieuws in het NOS Journaal – dat zeiden ze aan het einde- dat er vrijwilligers in Den Haag toezicht gingen houden op vuurwerk. Dat zou je in Duitsland niet zien. Maar dat is sowieso een discussie. (En maatschappelijke verschillen?) Natuurlijk hebben jullie zoiets als abortus en coffeeshops, maar geen grote verschillen. Als ik het vergelijk met welke maatschappelijke problemen en issues er speelden toen ik in Kenia was en dat vergelijk met Duitsland is het wél een groot verschil.”
“Over het algemeen is er geen groot verschil. Maar als je naar ideeën kijkt als het poldermodel, dat is iets dat hier nog steeds heel belangrijk is. En daar is iedereen nog mee bezig. Ik heb het gevoel dat in Duitsland de maatschappij meer uit elkaar drijft. Maar dat is iets dat je in Duitsland meer ziet, qua verdeling van rijkdom ook bijvoorbeeld, dat je in Duitsland inmiddels een soort klasse hebt die echt arm is. Wat je denk ik hier niet in die mate hebt. Natuurlijk hebben wij ook een 'probleem' met allochtonen. Maar qua percentage is het niet zo groot. Nee, ik durf niet te zeggen of er een groot verschil is qua problematiek.”
Stelling: “over thema’s die in mijn thuisland een belangrijke rol spelen schrijf ik automatisch ook in Nederland.”
“Dat is zeker een punt waarop je als correspondent kunt aansluiten: bij het alledaagse nieuws. ‘Wij hebben problemen in Duitsland, maar in Nederland hebben ze dat ook of zij hebben dat zo opgelost.’ Of: ‘wij hebben deze discussie of dit probleem, maar in Nederland is het veel sterker.’ Neem de bezuinigingen: daar zou je kunnen vergelijken tussen je eigen land en Nederland. (Of het moet ook spelen in Duitsland? Maar niet in de zin van: dit speelt in Duitsland, maar niet in Nederland? Alleen als er een ‘want’ is?). Precies, want als het niets is, is het lastig er een verhaal van te maken. Je zou ook kunnen zeggen: ‘wij moeten hard bezuinigen in Duitsland, maar in Nederland hoeven ze dat helemaal niet.’”
Wat ziet u als uw voornaamste rol als correspondent?
“Dat is een interessante vraag, want dan gaat het over de toekomst van de correspondent. Ik denk dat je nog steeds belangrijk bent en belangrijk zult blijven. Als je in een land woont, weet je meer en zit je dieper in de issues en problematiek. (Bij de grote kranten zijn er tegenwoordig alleen redacteuren die schrijven over Nederland, geen correspondenten meer. Maar is de berichtgeving beter of interessanter als correspondent?) Ja, als je een Nederlandse krant leest, krijg je details mee die je misschien niet in één stuk zou verwerken maar als een onderwerp dan terugkomt, dan heb je in je achterhoofd: ik had al iets kleins gelezen. Dan heb je een beter beeld van de situatie. Ik persoonlijk vind ook dat dat ook mijn rol is: dat je als journalist echt een verhaal vertelt. Ik doe hetzelfde als een journalist in Duitsland, maar dan vanuit Nederland. Dat kun je niet met persbureaus en het internet. (Heeft u ook als rol duidelijk maken waarom Nederland interessant is voor Duitsland) Ik denk dat je nog steeds als journalist of medium het beeld van een land bepaalt. Natuurlijk heb je door vakantie en reizen mogelijkheden om een land zelf te ervaren. Een groot deel, denk ik, wordt echter nog steeds door journalisten in een bepaald land bepaald. Natuurlijk heb je het internet, maar dan moet je Nederlands kunnen begrijpen. Hier valt het dan nog mee, maar als het gaat om Chinees bijvoorbeeld… (U moet ook de maatschappelijke geest vertalen?) Ja, precies.”
Hoe zou u uw beeld van Nederland omschrijven voordat u hier kwam werken en hoe is dat beeld nu?
“Ik was alleen een keer in Amsterdam geweest voordat ik hier kwam, moet ik eerlijk zeggen. Inmiddels is mijn beeld natuurlijk breder geworden. (Maar hoe was het?) Dan hoorde ik wat er op school werd
verteld van coffeeshops, blowen en dat het een klein land is dat Nederland eigenlijk bij Duitsland hoort, als een soort zeventiende ‘Bundesland’. En over de taal, dat het niet echt een taal is, maar een soort dialect. (En hoe is uw beeld van Nederland nu?) Een klein land dat heel sterk gericht is op de wereld, wat ik heel mooi vind. Er is ook een soort openheid of liberalisme in heel veel verschillende opzichten. Je zou het kunnen zeggen als dat Nederland onderschat wordt, met name door Duitsers. Nederland is meer is dan een provincie van Duitsland. Als je over Nederland schrijft, dan heb ik het gevoel dat je aan zekere clichés moet voldoen. En die blijven zo natuurlijk in stand.”
In hoeverre is het een grote stap om van uw thuisland in Nederland te komen werken? (schrapwaardig)
“Op zich valt het mee, maar je hebt altijd problemen. Het zijn altijd kleine dingetjes. Je hebt geen visum nodig of werkvergunning, maar je hebt geen burgerservicenummer. Dit soort kleine dingetjes moet je allemaal regelen en verzekeringen. Dit soort alledaagse problemen die je als je in Duitsland zou werken niet zou hebben. Er zijn sommige dingen die jullie anders doen dan wij. De punctualiteit bijvoorbeeld: Nederlanders maakt het niet zo veel uit wanneer je tien minuten later bent, in Duitsland ben je eerder tien minuten eerder. Of als mensen hier tot een beslissing moeten komen: iedereen mag iets zeggen, iedereen mag meepraten, iedereen mag zijn mening kwijt. Dat is natuurlijk heel mooi en heel leuk, dat iedereen de kans krijgt mee te denken, maar het maakt het nemen van beslissingen traag , soms ook lastig. En dat is ook iets dat in Duitsland niet zo sterk is. Daar heb je meer een baas die zegt: ‘zo doen we het!’ En de rest loopt erachteraan.”
In hoeverre is het mogelijk om zonder stereotypen en clichés naar Nederland over Nederland te berichten?
“Er zonder stereotypen en clichés naar te kijken is denk ik nog eenvoudiger dan er niet over te schrijven. (Ligt dat aan jou of aan het medium? Vinden zij dat gewoon interessant?) Ik denk dat het vooral aan het
medium ligt, dus niet aan mijzelf persoonlijk. (Of aan het publiek?) Aan de redacteur die een beeld heeft en heel waarschijnlijk nog nooit in Nederland heeft gewoond. (Speelt dat bij uzelf ook, dat dat beeld er is?) Ja, ja. (Bij uzelf?) Dan is het de vraag of het komt, doordat ik zelf dat beeld heb of had of dat het komt het, omdat het wordt geëist door redacties of publiek: dat weet ik eigenlijk niet. Ik denk echt dat het niet mijn beeld is, want dat is inmiddels veranderd, maar het beeld dat anderen hebben. Met name de redacteur met wie ik contact heb. Ik vind dat heel erg. Toen ik hier begon, wilde ik eigenlijk nooit over clichés schrijven. En nooit een cliché bevestigen, wel doorbreken. En ik wilde laten zien dat een land meer is dan een cliché dat je ooit ergens hebt gehoord. Het is misschien ook een soort teleurstelling dat dat niet lukt. Ik denk dat er weinig landen zijn in de wereld waarvan Duitsland zo'n sterk beeld heeft of waar clichés nog steeds zo sterk zijn. Dat maakt het nog lastiger ze te doorbreken. (Maar wat als het hier simpelweg nieuws is?) Dit jaar had je bijvoorbeeld de levenseindekliniek. Dit was natuurlijk hier ook een groot issue. Maar het is wat het cliché bevestigde van Nederland als liberaal land waar euthanasie heel normaal is. Dat je nu een ‘hotline’ hebt waar je dit kunt 'bestellen'. Ik vind het belangrijk dat je let op de manier waarop je het opschrijft. Dat je een beetje achtergrond geeft: ‘hoezo zijn ze zo liberaal? Hoezo doen ze dat of kan dat?’ Je bent hier niet geboren, je blijft een buitenstaander. Je moet het aan andere buitenstaanders uitleggen. Eigenlijk zou het beter zijn als je dat als Nederlander zou doen.”
In hoeverre trekt u bij uw berichtgeving een vergelijking met uw thuisland? “Dat is wel belangrijk, ja. Niet bij alles, maar wel vaak. Je moet de lezer op een bepaalde manier meenemen. En als iets héél anders is, is het voor de lezer ook lastig om te begrijpen. (Of dat het juist heel bijzonder of ongewoon is?) Ja, dat kan ook.”
Hoe zou u het belang voor het buitenland om te weten wat er in Nederland gebeurt typeren?
“Ten eerste omdat we buren zijn en,wat daarmee samenhangt, de economische samenwerking. Volgens mij is Duitsland de grootste exporteur naar Nederland en andersom wordt er ook veel geëxporteerd. Ook qua toerisme, mensen gaan de grens over om in Nederland te winkelen of op vakantie te gaan. Zo heb je allerlei manieren waarop de twee landen met elkaar verbonden zijn. En ik vind dat je dat ook moet terugzien in het nieuws. Dat het om een land gaat waar je een nauwe band mee hebt, op welk niveau dan ook. Dat je daar dan ook dan kijkt: ‘wat gebeurt daar?’ Natuurlijk is het voor de mensen in de grensstreek interessanter dan voor iemand in Beieren bijvoorbeeld. Maar ik vind wel dat Nederland nog steeds een belangrijk land is. Ook omdat ik vind dat wanneer je tegenwoordig nieuws tegenkomt, de focus op de grote plekken ligt: Londen, Parijs, de VS. Maar niemand kent de minister-president van Polen of van Nederland. Dat vind ik raar: het zijn je buurlanden. (Zijn de Nederlandse politiek en economie de belangrijkste onderwerpen voor het buitenland om over te weten?) Ja, maar ook reisverhalen. Die worden ook vaak door de redacteur gevraagd. Juist omdat het niet ver is voor de meesten. En alledaags nieuws of als er iets gebeurt wat aansluit bij het Duitse denken. De Facebookmoord bijvoorbeeld.
Over welke onderwerpen schrijft u veel en over welke minder?
“Ik schrijf over alles, behalve sport. Ik mag over alles schrijven, maar je ziet dat politiek iets minder belangrijk is dan de rest. Wat misschien met de grootte van het land te maken heeft. Natuurlijk zijn de verkiezingen wel belangrijk. (Niet alle intriges dus.) Soms gaat het zo dat als bepaalde beslissingen in de EU moeten worden genomen dat je dan kijkt: wie zijn onze bondgenoten? En dan heb je het vaak over Nederland. "Rutte vindt dat ook, of Rutte staat op dezelfde lijn met Merkel, dan is het wel weer belangrijk. De alledaagse, binnenlandse politiek is eigenlijk niet belangrijk. (Wanneer wel? Is Wilders de uitzondering?) Ja, hij is echt de uitzondering. Kijk naar Frankrijk: als de sociaal-democraten een nieuwe leider kiezen dan is het nieuws, maar in Nederland niet. Ik schrijf ook veel over het Internationaal Strafhof. Als het dan over Nederland gaat, schrijf ik over innovatie bijvoorbeeld. Het hangt een beetje met bepaalde maanden samen waarin het rustig is qua berichten, zoals oktober en november. Dan bericht ik graag over zulke onderwerpen. Dat je laat zien welke ideeën zo'n klein land heeft. (Is het dan onder het mom van 'kijk wat dit kleine land kan'?) Ik denk dat het met die openheid te maken heeft. Als er een probleem is, denken jullie er anders over na dan wij. Neem het verhaal dat ik schreef over een snelweg waarop je beloond werd voor het gebruiken van een bepaalde strook of de Fairphone, een duurzame telefoon. Natuurlijk is in Duitsland dezelfde discussie gaande. Maar in Duitsland is er niemand die het idee heeft om zo'n mobieltje te maken. Dat past bij het beeld van dat liberalisme, het openstaan voor nieuwe dingen. Ik denk dat de koppeling met Duitsland het belangrijkst is: ‘in Duitsland
hebben we dit ook, maar in Nederland zijn ze bezig met een oplossing’. (Over welke onderwerpen schrijft u minder?) Binnenlandse politiek, behalve als het echt heel buitengewoon is, zoals het Polenmeldpunt van Wilders. (Kunt u een grens aangeven?) Wilders, als hij iets zegt. Maar verder: als het weer het beeld dat er over Nederland bestaat,bevestigt. In het begin dacht ik dat je daar wat aan kon veranderen, maar in de praktijk lukt dat niet. (Ligt dat aan ongeinteresseerd publiek, of aan de redacteur?) In de praktijk: ik denk dat je een artikel eerder leest als het beeld bevestigd wordt, dan wanneer het iets heel nieuws is. De redactie is dan toch de gatekeeper. Ik ben op een bepaalde manier toch van de redactie afhankelijk. Het verschilt van redacteur tot redacteur, maar ik denk dat het over het algemeen nog wel een rol speelt. Ik probeer natuurlijk ook wel mijn verhaal te verkopen. Verhalen die het cliché niet bevestigen, maar het dan ervoor te zorgen dat ze denken dat ze het cliché bevestigen. Ik had een keer een stuk en toen ging het eigenlijk niet over clichés. Maar toen heeft de redacteur als intro iets met coffeeshops en
windmolens geschreven.”
Wat zijn de laatste drie onderwerpen waarover u schreef?
“De duurzame mobiele telefoon, de Fairphone. (Speelt persoonlijke verwondering daarbij mee?) Als het voor mij nieuws is of als ik denk: ho, dat is iets dat ik niet had verwacht. Dan vindt de lezer dat ook, want ik ben ook slechts een mens.”
Nieuw-Sloten, de grensrechter. (De reden?) Ik schrijf zoals ik zei niet over sport. Ik had het zelf niet als onderwerp gezien. Het was echt dat de redactie me belde en vroeg of ik er wat over wilde schrijven. En de sportredactie kwam die wilde iets hebben over de club van de daders.(Wat het betekende voor het voetbal?) Precies. Wat betekent het voor de sportclub of voor de sport? Je hoort vaak dat dit overal kan gebeuren. Dat het niet met Amsterdam-West te maken heeft, of met Nederland. Dat is ook weer de link. (In hoeverre speelde het mee dat het om voetbal ging?) Dat speelde mee, ook omdat het amateurvoetbal was. (Is het dan uiteindelijk ook groter dan je denkt, omdat het zulke grote gevolgen heeft gehad: stilleggen voetbal, et cetera?) Dat moet ik toegeven, ik heb het onderschat. Aan het begin dacht ik: ‘het is maar één persoon, maar als je dan kijkt wat de media hier hebben geschreven, hoe groot dat is geworden. Ik had dat niet verwacht. Het is nog wel de vraag in hoeverre dat dat aan de gebeurtenis zelf ligt of aan het feit dat iedereen erover schrijft en het daardoor groot is geworden.
Voor het persbureau (EPD) iets over het godslasteringverbod. Dat is omdat dit persbureau een focus heeft op sociaal-maatschappelijke kwesties en dit past daarbij. (Was het voor Duitsland ongewoon of