De veldentheorie van Bourdieu laat zich toepassen op Sjtsjoekin omdat Sjtsjoekin door het ontwikkelen van een bepaalde habitus zich niet alleen in een veld handhaafde, maar zich ook verder ontwikkelde. Sjtsjoekin ontwikkelde een excentrieke smaak waardoor hij tot de dag van vandaag nog steeds bekend staat als één van de grootste moderne kunstverzamelaars.
Op het eerste gezicht vinden we een afwijking met betrekking tot de distinctietheorie van Bourdieu. Deel uitmakend van de dominante klasse, zou Sjtsjoekin een dominante of
voorbeeldige smaak moeten vertonen, die geïmiteerd wordt door de middenklasse. In de ogen van Bourdieu is dit een ijdele imitatie omdat het altijd geforceerd of pretentieus blijkt.
68
Dat de smaak van Sjtsjoekin uiteindelijk werd nagevolgd, leidt geen twijfel. Bourdieu stelt echter dat door deze imitatiepoging de dominante klasse wederom de drang voelt om zich te onderscheiden in de vorm van een ogenschijnlijke gemakkelijke en nonchalante smaak, waarin bescheidenheid centraal staat. Hier verdient het woord ogenschijnlijk alle aandacht. De werken van Matisse en Picasso kunnen in de ogen van toenmalige machthebbers in het veld van de culturele productie misschien wel gemakkelijk en nonchalant genoemd worden. De objecten kenmerken zich immers niet door een exacte, realistische, weergave van de werkelijkheid. Met de ogen van nu, waarderen wij juist de weergave van de emotionele beleving van deze, door Sjtsjoekin geprefereerde kunstenaars.
6.4 Tot slot
Het kenmerkende van de distinctietheorie, de constante strijd zich te onderscheiden van anderen is bij uitstek van toepassing op Sjtsjoekin. Zodra een kunstvorm enigszins
geaccepteerd was of geen verbazing meer opwekte, koos hij voor een nieuwe kunst die nog wel deze distinctieve waarde in zich droeg. Zo verkoos hij in 1907 het werk van de
postimpressionist Paul Gauguin boven zijn eerder geambieerde werk van Claude Monet.
Gezien de onmogelijkheid om achter de ware motieven van Sjtsjoekin te komen, is het
moeilijk om te zeggen in hoeverre het een kwestie van imago of van intrinsiek artistiek belang was. Speelt hier de vermeende belangeloosheid van Bourdieu?
Gezien het bescheiden karakter van Sjtsjoekin, het destijds gratis toegankelijk maken van zijn collectie ten behoeve van de Russische kunst en de obstakels die Sjtsjoekin heeft moeten overwinnen om zijn collectie te creëren en te behouden, lijkt het mij aannemelijk dat
Bourdieu het belang van de kunst vooropstelde. Al wist hijzelf misschien niet dat hij daarmee een vooraanstaande positie in de kunstwereld heeft gevestigd. En dat hij deze strijd misschien onbewust gevoerd heeft, brengt ons weer bij Bourdieu.
69
7 Conclusie
Tegen de verwachting van zijn tijdgenoten in, ontwikkelde Sjtsjoekin zich van een excentrieke zakenman naar een wereldbefaamde kunstverzamelaar. Zijn moderne kunstcollectie behoort vandaag de dag tot het Russisch cultureel erfgoed en geniet een wereldberoemde status. De toen verguisde werken sieren nu de muren van de Hermitage in Sint Petersburg en van het Pushkin Museum in Moskou. Zeker voor de Hermitage was dit scenario destijds ondenkbaar, gezien het feit dat dit staatsmuseum aan het begin van de 20e eeuw ver afstond van de moderne en zelfs 19eeeuwse schilderkunst.
Ondanks het feit dat de buitengewone ontplooiing van Sjtsjoekin en zijn collectie meer dan 100 jaar geleden plaatsvond, biedt de theorie van Bourdieu een actuele en inzichtelijke kijk op de ontwikkeling van Sjtjsoekin in het artistiek turbulente Rusland van toen.
In lijn met de theorie van Bourdieu werden het zakelijke en persoonlijke succes van Sjtsjoekin voor een groot deel mogelijk gemaakt door het milieu waar hij uit kwam en het erbij
behorende economisch en cultureel kapitaal. Sjtsjoetkins toetreden tot het relatief nieuwe veld van de kunstwereld komt overeen met het universele doel gesteld in Bourdieus theorie: het streven naar kapitaalvermeerdering en daarmee naar macht. In de zakenwereld gold Sjtsjoekin als Minister van Handel en directeur van een imperium als een autoriteit, machtsverbreding was enkel mogelijk op een relatief nieuw gebied: de kunstwereld.
Na een korte, conservatieve periode manifesteerde Sjtsjoekin zich daar als een voorstander van onconventionele kunststromingen. Ongeacht impressionisme, post-impressionisme, fauvisme of kubisme, elke positionering van Sjtsjoekin riep felle afkeuring en kritiek op van de kunstautoriteiten van die tijd, uit behoud van hun eigen invloedrijke positie. De geest van de tijd was echter te sterk en machtsverschuivingen waren onoverkomelijk. De
Kunstacademie verloor door Sjtsjoekins collectie aanzienlijk aan gezag.
70
De openbare kunst te zien in Sjtsjoekins herenhuis bracht de jonge studenten in contact met de niet-professionele, ongeschoolde kunst die recht tegenover de academische leer, gestoeld op Westerse klassieken, stond. Sjtsjoekin hanteerde een door Bourdieu beschreven tactiek: de kunst die sterk afweek van de heersende regels van de academie zou teruggaan naar de ware beginselen van de kunst. Sjtsjoekin presenteerde deze werken als de kunst van de toekomst en won hiermee aan integriteit en geloofwaardigheid.
Sjtsjoekin had de durf om binnen deze ongeschoolde kunst, steeds de risicovolle positie van trendsetter in te nemen. Dit deed hij zowel bij het impressionisme als bij het
postimpressionisme, primitivisme, fauvisme en kubisme. Het tijdig verruilen van de ene trendsetter-positie voor de andere illustreert zijn gevoeligheid voor speltactiek en
machtsstructuur. Om met Bourdieu te spreken, de actor vertoonde het juiste gedrag, zijn persoonlijke waarden én de ruime hoeveelheid van economisch, cultureel en sociaal kapitaal, verzekerden hem van succes in het veld van de culturele productie.
Ook de distinctietheorie van Bourdieu, de constante strijd zich te onderscheiden van anderen, is bij uitstek van toepassing op Sjtsjoekin. Zodra een kunstvorm enigszins geaccepteerd was of geen verbazing meer opwekte, koos hij voor een nieuwe kunst die nog wel deze
distinctieve waarde in zich droeg.
Het aspect van de belangeloosheid uit de theorie van Bourdieu is tevens terug te vinden bij Sjtsjoetkin. Sjtsjoekin stelde zijn moderne kunstverzameling samen ten behoeve van de Russische kunst. Met zijn destijds nieuwe Franse kunst wilde hij de Russische kunst een hoognodige impuls geven. Hij heeft veel obstakels moeten overwinnen om zijn collectie te creëren en te behouden. Desondanks bleef hij bescheiden en maakte gratis zijn collectie toegankelijk ten behoeve van de Russische kunst. Dit kan ook gezien worden als onderdeel van zijn tactiek: hij nam een risicovolle positie in want zijn smaak werd niet gewaardeerd, door het publiek toegang te verschaffen nam de belangstelling voor zijn collectie toe en verzekerde hij zich van aanhangers, oftewel macht.
Eenmaal in Parijs, heeft hij geen aanspraak gemaakt op zijn collectie die in Rusland was achtergebleven. Naast het feit dat Sjtsjoekin niet de mogelijkheid had om zijn collectie op te eisen, meende hij zelf dat zijn moderne kunstverzameling in Rusland diende te blijven. Zijn houding ten opzichte van het lot van zijn collectie, kan worden gezien als een aspect van de vereiste belangeloosheid van Bourdieu. In elk geval hield Sjtsjoekin op deze manier zijn naam als verzamelaar in Rusland overeind en behield hij dus deze positie.
71
Het lijkt aannemelijk dat Sjtsjoekin niet zijn eigen belang maar dat van de kunst vooropstelde.
Het lijkt zo, maar tegelijkertijd nam hij door zijn aanzienlijk kunstbezit en artistieke kennis een belangrijke plaats in de kunstwereld in.
In lijn met de theorie van Bourdieu leek zijn streven belangeloos. Dat was echter allerminst het geval: hij verzekerde zich van een belangrijke plaats in de kunstwereld.
Volgens Bourdieu is de machtsstrijd onbewust. Van Sjtsjoekin kan gesteld worden dat hij, bewust of onbewust, streefde naar het opbouwen van zijn kunstbezit. Daarmee verzekerde hij zich van een enorm kapitaal aan kunstwerken en nam een prominente positie in de
kunstwereld in.
Toentertijd bood Sjtsjoekin met zijn openbare collectie de Russische burger de mogelijkheid kennis te nemen van de artistieke ontwikkelingen in Parijs. Waar de Parijzenaren zelf met hun neus bovenop deze ontwikkelingen stonden, werden de Russen voorzien van een persoonlijke selectie met de beste weergave van het nieuwste –isme.
Hoewel Sjtsjoekin zijn verzameling nooit meer heeft teruggezien na zijn vlucht naar Parijs, vervult zijn collectie tegenwoordig de openbare functie die hij destijds voor ogen had. In de Hermitage en in het Pushkin museum hangen de artistieke klassiekers die kenmerkend zijn voor de individuele smaak van Sjtsjoekin. Tegenwoordig gelden deze werken als
toonaangevend en worden de werken van deze kunstenaars in musea en privécollecties over de gehele wereld gewaardeerd en maken nu deel uit van de kunsthistorische canon. Zijn streven (belangeloos of niet) heeft Sjtsjoekin een plaats in de kunstwereld opgeleverd die ook mij is opgevallen en ertoe gebracht heeft een scriptie aan hem te wijden. Een scriptie die naast een nieuw licht te hebben geworpen op Sjtsjoekin en zijn collectie, mij bovenal een
bijzondere reis door kunst en theorie heeft opgeleverd.
72
8 Bibliografie
Akinsha, Konstantin en Grigoij Kozlov, ‘Fighting for Their Rights’, ARTnews 107 (2008) nr.
4, pp. 130-133.
Bourdieu, Pierre, Distinction. A Social Critique of the Judgement of Taste, London 1986.
Bourdieu, Pierre, Opstellen over smaak, habitus en het veldbegrip, Amsterdam 1989.
Bourdieu, Pierre, Sociology in Question, London/Thousand Oaks/New Delhi 1993.
Bourdieu, Pierre, De regels van de kunst. Wording en structuur van het literaire veld, Amsterdam 1994.
Burrus, Christina, Art Collectors of Russia. The Private Treasures Revealed, London 1994.
Depondt, Paul, ‘Moskou opent de schatkamers van tsaristische textielbaronnen’, Volkskrant 12 juli 1996.
Grover, Stuart R., ‘The World of Art Movement in Russia’, Russian Review 32 (1973) nr. 1 (januari), pp 28-42.
Gray, Camilla, The Russian Experiment in Art 1863-1922, London 1986.
Hilton, Alison, ‘The Exhibition of Experiments in St. Petersburg and the Independent Sketch’, The Art Bulletin 70 (1988), no. 4, pp. 677-698.
73
Kean, Bevereley Whitney, All the Empty Palaces. The Merchant Patrons of Modern Art in Pre-Revolutionary Russia, London 1983.
Költzsch, Georg –W, Irina Antonowa, Michail Piotrowski e.a., Morosow und Schtschukin.
Die Russischen Sammler. 120 Meisterwerke aus der Eremitage, St. Petersburg, und dem Puschkin-Museum, Moskau, tent. cat. Essen (Museum Folkwang Essen) 1993.
Kostenevich, Albert, Anna Poznanskava e.a., From Russia: French and Russian Master Paintings 1870-1925 from Moscow and St. Petersburg, London 2008.
Kostenevich, Albert, Russia! 700 Hundred Years of Masterpieces and Mastercollections, tent.
cat. New York (Guggenheim Museum) 2006.
Kostenevich, Albert, Matisse tot Malevich. Pioniers van de Moderne Kunst uit de Hermitage, tent. cat. Amsterdam (Hermitage Amsterdam) 2010.
Makhrov, Alexey, ‘The Pioneers of Russian Art Criticism: Between State and Public Opinion, 1804-1855’, The Slavonic and East European Review 81 (2003) nr. 4 (october), pp. 614-623.
Spurling, Hilary, Incarceration, Obliteration & Eventual Survival of the French Paintings in Soviet Russia’, website Morozov-Shchukin <
http://www.morozov-shchukin.com/html/fromrussia.html > (15 mei 2013).
Vesnin, Sergej (red), Michail Piotrovski, Sofia Koedrjavtseva e.a., De Hermitage, St.
Petersburg 2006.
Website Morozov-Shchukin < http://www.morozov-shchukin.com/html/Agalerie.html > (20 maart 2013).
Website Museum Burghalde Lenzbrg < http://www.museumburghalde.ch/russische-ikonen.html > (15 mei 2013).
74
Website Veilinghuis Louglin Bowe <
http://loughlinbowe.com/news.php?start_from=0&archive=&subaction=showfull&cnshow=h eadlines&id=1101065925& > (20 maart 2013).
75
9 Lijst van afbeeldingen
1. Ilya Repin, Arrest of a Propandist, 1880-1892, Tretyakov Galerie, Moskou. Website Henderson State University <
http://www.hsu.edu/uploadedFiles/Faculty/Academic_Forum/2007-8/mcdaniel.pdf >
(25 maart 2013).
2. Charles Cottet, La Mer, Venise au Loin, 1896, The State Hermitage Museum, St.
Petersburg. Website The State Hermitage Museum <
http://www.hermitagemuseum.org/ > (20 maart 2013). Gevonden door middel van de zoekfunctie.
3. Foto van Sjtsjoekins interieur, bewerkt met foto’s van kunstwerken daterend
uit de experimentele fase en de symbolistische verzamelperiode. Website Morozov- Shchukin <
http://www.morozov-shchukin.com/html/Agalerie.html > (20 maart 2013).
4. Monet, Dame au Jardin, 1867, State Hermitage Museum, St. Petersburg. Website Hermitage Amsterdam <
http://www.hermitage.nl/en/pers/impressionisme_sensatie_en_inspiratie/beeldmateriaa l.htm > (25 maart 2013).
5. Foto van Sjtsjoekins interieur bewerkt met foto’s van werken van Monet.Website Morozov-Shchukin < http://www.morozov-shchukin.com/html/Agalerie.html > (20 maart 2013).
6. Vincent van Gogh, Les Femmes d’Arles, 1888, The State Hermitage Museum, St.
Petersburg. Website The State Hermitage Museum <
http://www.hermitagemuseum.org/ > (20 maart 2013). Gevonden door middel van de zoekfunctie.
7. Paul Gauguin, On l’appelle Vaïaraumati, The Pushkin State Museum of Fine Arts, Moskou. Website The Pushkin State Museum of Fine Arts < http://www.arts-museum.ru/museum/future/?lang=en > (20 maart 2013). Onder de afdeling Collections, Paintings, France.
76
8. Foto van Sjtjoekins eetzaal bewerkt met foto’s van werken van Gauguin aan de langste wand. Website Morozov-Shchukin <
http://www.morozov-shchukin.com/html/Agalerie.html > (20 maart 2013).
9. Paul Cézanne, La Montagne Saint Victoire, 1906, The Pushkin State Museum, Moskou. Website The Pushkin State Museum of Fine Arts < http://www.arts-museum.ru/museum/future/?lang=en > (20 maart 2013). Onder de afdeling Collections, Paintings, France.
10. Henri Matisse, Harmonie en Rouge, 1908, The State Hermitage Museum, St.
Petersburg. Website The State Hermitage Museum <
http://www.hermitagemuseum.org/ > (20 maart 2013). Gevonden door middel van de zoekfunctie.
11. Foto van de Matisse Kamer in Sjtsjoekins herenhuis bewerkt met foto’s van werken van Matisse. Website Morozov-Shchukin <
http://www.morozov-shchukin.com/html/Agalerie.html > (20 maart 2013).
12. Verbeelding van het trappenhuis in het herenhuis van Sjtsjoekin met foto’s van La Dance en La Musique. Website Morozov-Shchukin <
http://www.morozov-shchukin.com/html/Agalerie.html > (20 maart 2013).
13. Pablo Picasso, Le Vieux Juif, 1903, The Pushkin State Museum, Moskou. Website The Pushkin State Museum of Fine Arts <
http://www.arts-museum.ru/museum/future/?lang=en > (20 maart 2013). Onder de afdeling Collections, Paintings, Spain.
14. Pablo Picasso, Trois Femmes, 1908, The State Hermitage, St. Petersburg. Website The State Hermitage Museum < http://www.hermitagemuseum.org/ > (20 maart 2013).
Gevonden door middel van de zoekfunctie.
15. Foto’s van het de Picasso Kamer met op de rechter foto stukken uit de Blauwe Periode en uiterst rechts, werken van Rousseau. Website Morozov-Shchukin <
http://www.morozov-shchukin.com/html/Agalerie.html > (20 maart 2013).
77
10 Bijlage hoogtepunten collectie
Experimentele periode
Frank William Brangwyn (1867-1956)
Afb. 1. Frank William Brangwyn, The Market, olieverf op doek, 1893, 95 x 103 cm, The Pushkin State Museum of Fine Arts, Moskou.
78
Charles Cottet (1863-1925)
Afb. 2. Charles Cottet, La Mer, Venise au Loin, 1896, olieverf op doek, 60 x 76 cm, The State Hermitage Museum, St. Petersburg.
Max Liebermann (1847-1935)
Afb. 3. Max Liebermann, Jeune Fille avec un Vache, 1885-1890, pastel op papier, 55 x 74 cm, The Pushkin State Museum of Fine Arts, Moskou.
79
Fernand Piet (1869-1942)
Afb. 4. Fernand Piet, Marché à Brest, 1899, olieverf op doek, 80 x 64. 7 cm, The State Hermitage Museum, St. Petersburg.
Lucien Simon (1861-1945)
Afb. 5. Lucien Simon, Les Mariniers, voor 1900, olieverf op doek, 124 x 188 cm, The Pushkin State Museum of Fine Arts, Moskou.
80
Symbolistische periode
Eugène Carrière (1849-1906)
Afb. 6. Eugène Carrière, Femme se Retirant une Écharde du Doigt, laat 19e eeuw, olieverf op doek, 45 x 37 cm, The Pushkin State Museum of Fine Arts, Moskou.
Afb. 7. Eugène Carrière, Femme avec un Enfant sur les Genoux, 1890, olieverf op doek, 61.3 x 50 cm, The State Hermitage Museum, St. Petersburg.
81
Maurice Denis (1870-1943)
Afb. 8. Maurice Denis, Portrait de la Femme du Peintre, 1893, olieverf op doek, 45 x 54 cm, The Pushkin State Museum of Fine Arts, Moskou.
Afb. 9. Maurice Denis, La Visitation, 1894, olieverf op doek, 103 x 93 cm, The State Hermitage Museum, St. Petersburg.
82
Odilon Redon (1840-1916)
Afb. 10. Odilon Redon, Profil de Femme à la Fenêtre, 1890-1898, pastel op karton, 63 x 49 cm, The Pushkin State Museum of Fine Arts, Moskou.
Gaston de la Touche (1854-1913)
Afb. 11. Gaston de la Touche, Le Transfert des Reliques, 1899, olieverf op doek, 145 x 156.5 cm, The State Hermitage Museum, St. Petersburg.
83
Impressionistische periode
Edgar Degas (1834-1917)
Afb. 12. Edgar Degas, La Danseuse chez la Photographe, 1874, pastel op papier, 65 x 50 cm, The Pushkin State Museum of Fine Arts, Moskou.
Afb. 13. Edgar Degas, La Toilette, 1885, pastel op papier, 54 x 52.5 cm, The State Hermitage Museum, St. Petersburg.
84
Claude Monet (1840-1926)
Afb. 14. Claude Monet, Le Déjeneur sur l’Herbe, 1866, olieverf op doek, 130 x 181 cm, The Pushkin State Museum of Fine Arts, Moskou.
Afb. 15. Claude Monet, Dame au Jardin, 1867, olieverf op doek, 82.3 x 101.5 cm, State Hermitage Museum, St. Petersburg.
85
Afb. 16. Claude Monet, Lilas au Soleil, 1872, olieverf op doek, 50 x 65 cm, The Pushkin State Museum of Fine Arts, Moskou.
Afb. 17. Claude Monet, Les Rochers de Belle Ile, 1886, olieverf op doek, 65 x 81 cm, The Pushkin State Museum of Fine Arts, Moskou.
86
Afb. 18. Claude Monet, Cathédrale de Rouen le Soir, 1894, olieverf op doek, 100 x 65 cm, The Pushkin State Museum of Fine Arts, Moskou.
Afb. 19. Claude Monet, Cathédrale de Rouen à Midi, 1894, olieverf op doek, 101 x 65 cm, The Pushkin State Museum of Fine Arts, Moskou.
87
Pierre-Auguste Renoir (1841-1919)
Afb. 20. Pierre-Augste Renoir, Jeunes Filles en Noir, 1880-1882, olieverf op doek, 81.3 x 65.2 cm, The Pushkin State Museum of Fine Arts, Moskou.
Afb. 21. Pierre-Auguste Renoir, Anna (Nu), 1876, olieverf op doek, 92 x 73 cm, The Pushkin State Museum of Fine Arts, Moskou.
88
Postimpressionistische periode
Paul Cézanne (1839-1906)
Afb. 22. Paul Cézanne, Nature Mort aux Fruits, 1879, olieverf op doek, 45 x 55.3 cm, The State Hermitage Museum, St. Petersburg.
Afb. 23. Paul Cézanne, Autoportrait, 1882-1885, olieverf op doek, 45 x 37, The Pushkin State Museum of Fine Arts, Moskou.
89
Afb. 24. Paul Cézanne, l’Aqueduc, 1885-1887, olieverf op doek, 91 x 72 cm, The Pushkin State Museum of Fine Arts, Moskou.
Afb. 25. Paul Cézanne, Mardi Gras (Pierrot et Arlequin), 1880-1890, olieverf op doek, 102 x 81 cm, The Pushkin State Museum of Fine Arts, Moskou.
90
Afb. 26. Paul Cézanne, La Dame en Blue, 1900, olieverf op doek, 90 x 73.5 cm, The State Hermitage Museum, St. Petersburg.
91
Paul Gauguin (1848-1903)
Afb. 27. Paul Gauguin, Nature Morte aux Fruits et Visage, 1888, olieverf op doek, 43 x 58 cm, The Pushkin State Museum of Fine Arts, Moskou.
Afb. 28. Paul Gauguin, On l’Appelle Vaïaraumati, 1892, olieverf op doek, 91 x 63 cm, The Pushkin State Museum of Fine Arts, Moskou.
92
Afb. 29. Paul Gauguin, Autoportrait, 1890-1894, olieverf op doek, 46 x 38 cm, The Pushkin State Museum of Fine Arts, Moskou.
Afb. 30. Paul Gauguin, Ah Tu es Jalouse?, 1892, olieverf op doek, 66 x 89 cm, The Pushkin State Museum of Fine Arts, Moskou.
93
Afb. 31. Paul Gauguin, Femme avec des Fleurs dans les Mains, 1899, olieverf op doek, 96 x 74.5 cm, The State Hermitage Museum, St. Petersburg.
Afb. 32. Paul Gauguin, Le Gué, l’Évasion, 1901, olieverf op doek, 76 x 95 cm, The Pushkin State Museum of Fine Arts, Moskou.
94
Vincent van Gogh (1853-1890)
Afb. 33. Vincent van Gogh, Les Femmes d’Arles, 1888, olieverf op doek, 73 x 92 cm, The State Hermitage Museum, St. Petersburg.
Afb. 34. Vincent van Gogh, Le Docteur Rey, 1889, olieverf op doek, 64 x 53 cm, The Pushkin State Museum of Fine Arts, Moskou.
95
Henri Rousseau (1844-1910)
Afb. 35. Henri Rousseau, Combat du Tigre et du Taureau. Un bois tropical, 1908-1909, olieverf op doek, 46 x 55 cm, The State Hermitage Museum, St. Petersburg.
Afb. 36. Henri Rousseau, La Muse inspirant la Poète, 1909, olieverf op doek, 131 x 97 cm, The Pushkin State Museum of Fine Arts, Moskou.
96
Albert Marquet (1875-1947)
Afb. 37. Albert Marquet, Les Modistes, 1901, olieverf op doek, 50.5 x 61 cm, The State Hermitage Museum, St. Petersburg.
Afb. 38. Albert Marquet, Le Pont Saint Michel, 1908, olieverf op doek, 65 x 81 cm, The Pushkin State Museum of Fine Arts, Moskou.
97
Afb. 39. Albert Marquet, Le Pont de Hambourg, 1909, olieverf op doek, 66.5 x 80 cm, The State Hermitage Museum, St. Petersburg.
Afb. 40. Albert Marquet, L’Inondation à Paris, 1910, olieverf op doek, 33 x 41 cm, The Pushkin State Museum of Fine Arts, Moskou.
98
Fauvistische en kubistische periode
André Derain (1880-1954)
Afb. 41. André Derain, Le Port, 1905, olieverf op doek, 62 x 73 cm, The State Hermitage Museum, St. Petersburg.
Afb. 42. André Derain, Le Château, 1910, olieverf op doek, 66 x 82 cm, The Pushkin State Museum of Fine Arts, Moskou.
99
Afb. 43. André Derain, Nature Morte au Crâne, 1912, olieverf op doek, 72 x 119 cm, The State Hermitage Museum, St. Petersburg.
Afb. 44. André Derain, Les Rochers, 1912, olieverf op doek, 60.5 x 81 cm, The State Hermitage Museum, St. Petersburg.
100