11 9 Gespreksverslag Wilma Haan – NU
Bijlage 12. Gespreksverslagen internetjournalisten samenvattingen 12 1 Gespreksverslag interview Jules Seegers – NRC
10. Gebeurt het ook dat er fouten worden bijgehouden op de redactie in het algemeen?
12.2 Gespreksverslag interview Willeke Tersteeg – AD 1 Vindt u dat een nieuwsbericht op internet pas echt waarheidsgetrouw is als:
- de oorspronkelijke bron gecontroleerd is?
- bronnen volledig vermeld zijn in het bericht? - citaten op waarheid gecontroleerd zijn? - er hoor en wederhoor is toegepast? - de feiten in het bericht kloppen? * ja/nee + waarom wel/waarom niet?
Nee. Volgens Tersteeg hoeft een nieuwsbericht op internet dat niet aan al deze criteria voldoet niet per se niet waar te zijn volgens Tersteeg. Tersteeg: “Wij plaatsen regelmatig berichten op basis van één citaat. Het hoor en wederhoor gedeelte komt dan vanzelf op gang. Dan belt de tegenpartij op om uit te leggen hoe het ging. Zo bouw je de hoor en wederhoor langzaam op, maar dat wil dan nog niet zeggen dat die eerste partij die bewering niet heeft gedaan.”
2. Kunt u bij iedere bron opnoemen of u de criteria altijd/soms of nooit controleert? En waarom u dat altijd/soms of nooit controleert?
1. Persbureaus
De oorspronkelijke bron: Soms.
Hangt af van het soort persbureau. ANP heeft een goede reputatie en daarvan gaat Tersteeg ervan uit het nieuws juist is. Tersteeg: “En soms gaat het weleens fout, maar dan hebben wij wel altijd zoiets van: dat is niet ons pakkie an.”
Bronnen volledig vermeld: Soms tot nooit.
Soms worden bronnen opgezocht door AD.nl, omdat ANP nieuws uit de media haalt en soms zelf ook nog opzoek is naar de bron. AD.nl kijkt dan of ze het nieuws ergens anders ook tegenkomen.
Citaten waar: Nooit.
Hoor en wederhoor toegepast: Soms.
Als blijkt als een bericht te eenkennig is, als duidelijk is dat er een gedeelte ontbreekt of als de wederhoor echt essentieel is voor het bericht.
Feiten in het bericht: Soms.
Getallen en data worden soms gecheckt.
2. Social media, zoals twitter Oorspronkelijke bron: Altijd.
Tersteeg: “Dan gaan we na waar het nieuws vandaan komt en of diegene die de tweet stuurt echt is wie hij zegt te zijn. Je moet oppassen met nep accounts.”
Bronnen volledig vermeld: Altijd
Tersteeg: “Hangt wel een beetje af van het type bericht, maar we gaan dat altijd wel na ja. We zoeken altijd naar wat er dan gezegd wordt en of we dat betrouwbaar vinden of niet.”
Citaten waar: Altijd.
Hoor en wederhoor: Soms.
Hangt van het bericht af. Bij een politicus die twittert over een onderzoek kijkt Tersteeg daar kritisch naar. Bij Marco Borsato die iets twittert, controleert ze de tweet minder goed.
Feiten in het bericht: Soms.
Tersteeg (AD): “Als Marco Borsato zegt: ‘Ik moet geopereerd worden’ dan gaan we er vanuit dat dat zo is. Als hij dan twittert dat het niet zo is, dan plaatsen we er een nieuw berichtje achteraan:
“Operatie was een grapje van Marco.” Het nieuws op internet is heel erg interactief en snel. We gaan dan niet het ziekenhuis of Marco bellen om te vragen of het echt waar is, want als het niet zo is dan reageert Marco daar snel genoeg ook wel weer op via Twitter.
3. Burgers
Oorspronkelijke bron: Altijd.
Bronnen volledig vermeld: Soms.
Bij nieuws dat gaat over de burger zelf gaat niet, maar als het nieuws over iets of iemand anders gaat wel.
Citaten waar: Altijd.
Hoor en wederhoor toegepast: Altijd.
Feiten in het bericht: Altijd.
4. Andere nieuwssites Oorspronkelijke bron: Soms.
Hangt van het soort bericht af. Soms wel, soms niet bij bijvoorbeeld een plaatselijk Engels familiedrama. Tersteeg: “Dan ga ik niet in Engeland mijn uiterste best doen om te kijken of ik slachtoffers van de familie kan spreken. Dan wordt het nieuws overal wel gebracht en neem ik het gewoon mee.”
Bronnen volledig vermeld: Soms.
Hoe meer bronnen er staan, hoe betrouwbaarder het bericht overkomt.
Citaten waar: Nooit.
Het hangt heel erg af van het soort bericht en nieuws. Sommige uitspraken zijn makkelijker te controleren dan andere.
Hoor en wederhoor toegepast:
Hoe dichterbij het nieuws plaatsvindt, hoe makkelijker het te controleren is. Bij beroemdheden die ver weg wonen, worden uitspraken sneller gebracht. Tersteeg: “Als de citaten dan niet waar zijn, zie je dan wel weer, maar als iemand zegt dat een Nederlandse zanger een ernstige ziekte heeft dan neem je dan niet zo makkelijk over.”
Feiten in het bericht:
5. NGO’s, non-profit organisaties, politieke organisaties en websites van de overheid Oorspronkelijke bron:
Soms.
Tersteeg vertelt dat ze soms wil weten welk onderzoeksbureau het nieuws brengt. Soms heeft ze het idee dat er een schijn van partijdigheid meespeelt.
Bronnen volledig vermeld: Altijd.
Citaten waar: Soms.
Als een website van een politieke partij met nieuws komt en er wordt iemand aangehaald in dat nieuws, belt AD diegene op of ze laten een expert of een tegenstander reageren.
Hoor en wederhoor toegepast: Soms.
“Als de bron nieuws meldt, melden wij dat de bron het meldt. Klinkt heel raar, maar dan krijg je vanzelf wel een reactie als het anders is. Over het algemeen stromen die kanten van verhalen, vooral bij politieke partijen, na elkaar binnen. Dan doen we gewoon een update waarin we duidelijk vermelden wie iets zegt en ook dat de andere partij niet bereikt kon worden voor commentaar. We presenteren de mening van die enige partij dan niet als de waarheid.”
Feiten in het bericht: Praktisch nooit.
6. PR-bureaus, bedrijven, brancheorganisaties en belangengroepen Oorspronkelijke bron:
Altijd.
Bronnen volledig vermeld: Altijd.
Citaten waar: Soms.
Citaten in het persbericht van eigen medewerkers uit het bedrijf, worden niet gecontroleerd. Tersteeg: “Als iemand anders wordt aangehaald van buiten het bedrijf en het is een opmerkelijke uitspraak dan bel ik die uitspraak nog weleens na.”
Hoor en wederhoor toegepast Soms.
Ligt aan de soort berichtgeving.
Feiten in het bericht: Soms.
3. Controleert u nog andere aspecten aan waarheidsgehalte van nieuwsberichten, anders dan het checken van de oorspronkelijke bron, of de bronnen volledig vermeld zijn in het bericht, of de citaten waar zijn en of er hoor en wederhoor is toegepast?
Nee.
4. Vindt u de nieuwsberichten afkomstig van persbureaus betrouwbaar? * waarom wel/waarom niet?
Ja
Wille Tersteeg vindt persbureaus betrouwbaar vanwege bewezen diensten en de reputatie die ze hebben opgebouwd. “Ze worden er ook voor betaald om hun werk super goed te doen. Het betekent
niet dat we altijd alles klakkeloos aannemen, we kijken de nieuwsberichten wel altijd even zelf na.”
Vindt u de nieuwsberichten afkomstig van social media, zoals Twitter betrouwbaar? * waarom wel/waarom niet?
Soms.
Tersteeg: “Als het hele persoonlijke dingen zijn bij beroemdheden en je weet uit ervaring dat het het eigen kanaal is van iemand, dan ga ik ervan uit dat het klopt. Als het gewoon een algemeen iets is dan moet je het toch altijd even controleren.”
Vindt u nieuwsberichten afkomstig van burgers betrouwbaar? *waarom wel/waarom niet?
Nee.
Tersteeg: “Er zitten een heleboel mensen die ruzie hebben met de buren of wat dan ook. Zulke nieuwsberichten moet je altijd goed uitzoeken.”
Vindt u nieuwsberichten afkomstig van andere nieuwssites betrouwbaar? *waarom wel/waarom niet?
Meestal wel.
Hangt een beetje af van de ervaring en reputatie van de nieuwssite.
Vindt u nieuwsberichten afkomstig van NGO’s, non-profit organisaties, politieke organisaties en websites van de overheid betrouwbaar?
*waarom wel/waarom niet? Soms.
Tersteeg: “Ik heb het gevoel dat die berichten niet altijd even volledig zijn en vooral vanuit één standpunt worden gebracht.”
Vindt u nieuwsberichten afkomstig van PR-bureaus, bedrijven, brancheorganisaties en belangengroepen betrouwbaar?
*waarom wel/waarom niet? Nee.
Tersteeg: “Ik vind niet dat de berichten van deze groep bronnen geen waarde hebben, maar ze zijn heel erg vanuit hun eigen belang geschreven en gebracht. Daarom vind ik ze het minst objectief wat niet wil zeggen dat ze niet waar kunnen zijn.”
5. Als u nieuwsberichten binnenkrijgt, scheidt u dan de voor u betrouwbare berichtgeving van de onbetrouwbare berichtgeving?
Ja.
6. Hoe doet u dat dan? Heeft voor uzelf een zelfbedacht systeem of werkt u met regels die vanuit uw eindverantwoordelijke komen?
Tersteeg: “Op gevoel en verstand en ik kijk of ik al eerder nieuws bij die bron vandaan heb gehaald.”
7. Is er op de redactie een standaardprocedure voor het controleren van
nieuwsberichten op waarheidsgehalte voorafgaande aan plaatsing op internet?
Nee.
8. Gebruikt u deze standaardprocedure? * ja/nee + waarom wel/waarom niet?
9. Houdt u voor uzelf het aantal fouten bij op het gebied van waarheidsgehalte van reeds geplaatste nieuwsberichten?
*ja/nee + waarom wel/waarom niet?
Tersteeg: “Ja, dat onthoud ik. Over het algemeen komt het maken van fouten zo vaak ook weer niet voor. Ik kan me zo snel ook niet herinneren wanneer ik voor het laatst een fout maakte, maar als ik weer een keer een fout maak dan ben ik altijd weer even extra gefocust.”
10. Gebeurt het ook dat er fouten worden bijgehouden op de redactie in het algemeen?
Nee, dat gebeurt niet bij AD.nl, maar als blijkt dat een bron niet te vertrouwen was, wordt er met elkaar over gepraat om zo alert op die bron te zijn.
11. Zijn er consequenties als u fouten maakt? Zo ja, wat zijn die consequenties?
Volgens Tersteeg zijn er niet echt consequenties. Als je iets heel vervelend over iemand geschreven hebt, verwacht Tersteeg dat AD een schadeclaim kan verwachten, vanwege het schenden van iemands reputatie. Persoonlijke consequenties zijn volgens haar dat ze te horen krijgt dat ze moet opletten, maar niet dat ze direct ontslagen wordt.
12. Wat zijn volgens u de punten in het gehele controleproces die volgens u beter
kunnen voor het controleren op waarheidsgehalte van nieuwsberichten voorafgaande aan plaatsing op de website?
Tersteeg denkt dat nieuwsberichten misschien wat vaker nagebeld kunnen worden om nog even verder uit te zoeken of iets wel klopt, maar aan de andere kant is ze tevreden over het controleproces zoals deze nu is.