- de oorspronkelijke bron gecontroleerd is?
- bronnen volledig vermeld zijn in het bericht? - citaten op waarheid gecontroleerd zijn? - er hoor en wederhoor is toegepast? - de feiten in het bericht kloppen? * ja/nee + waarom wel/waarom niet?
Ja/nee.
Dat de feiten kloppen vindt De Vrind het belangrijkst: “Bij een ANP-bericht gaan we ervan uit dat het al op waarheidsgehalte is gecheckt. We plaatsen per dag wel honderd ANP-berichten. Het is niet te doen om als webredactie al die berichten te controleren. Daar hebben we onvoldoende mankracht voor.” Hoor en wederhoor vindt hij ook belangrijk, maar minder belangrijk dan de feitelijke juistheid van berichten. “Door de snelheid van internet komt er vaak een bericht met maar één kant van het verhaal op gang en de wederhoor wordt dan later pas toegevoegd aan het bericht.” Citaten controleren vindt hij het minst belangrijk: “Ik heb eigenlijk nog nooit gehoord dat het controleren van citaten zich zo precies voor doet op internet, omdat ze moeilijk op waarheid te controleren zijn. Dan zou je echt moeten bellen.”
2. Kunt u bij iedere bron opnoemen of u de criteria altijd/soms of nooit controleert? En waarom u dat altijd/soms of nooit controleert?
1. Persbureaus
De oorspronkelijke bron: Soms.
Ligt aan het persbureau. Van ANP weet De Pers dat bronnen goed gecheckt worden. Alleen als er twijfel is over de bron, wordt deze door de internetjournalisten gecontroleerd. Bij NovumNieuws wordt vaker aan het bericht getwijfeld. Vooral bij berichten die zijn overgenomen uit Engelse
boulevardkranten. Die worden niet overgenomen door SpitsNieuws.
Bronnen volledig vermeld: Nooit.
Volgens De Vrind melden persbureaus altijd hun bronnen.
Citaten waar: Soms.
Als er argwaan is over de juistheid van een citaat. Dit is vaak bij citaten uit berichten van Britse boulevardkranten, zoals The Sun en de Britse website Dailymail.
Hoor en wederhoor toegepast: Soms.
Als lijkt of de hoor en wederhoor onevenwichtig is.
Feiten in het bericht: Soms.
Bij twijfel over de feiten in het bericht.
2. Social media, zoals Twitter Oorspronkelijke bron:
Soms.
Ligt aan de bron: bij gezaghebbende instanties zoals de politie niet, bij Gerard Joling wel.
De Vrind: “De bronnen moeten altijd volledig vermeld zijn.”
Citaten waar: Soms.
Bij een tweet van de minister president zelf niet. Als er getwitterd wordt over iemand anders, dan moet dat wel eerst goed gecontroleerd worden. “Je kunt niet zomaar van horen en zeggen iets overnemen.”
Hoor en wederhoor: Altijd.
De Vrind: “Tenzij iemand wat over zichzelf twittert en als je weet dat het account echt van diegene is dan neem je het gewoon over.”
Feiten in het bericht: Soms.
De Vrind: “Als de minister president iets zegt op zijn eigen twitteraccount, gaan we ervan uit dat de uitspraken kloppen.”
3. Burgers
Oorspronkelijke bron: Altijd.
Volgens De Vrind kan je van burgers niet verwachten dat ze hun nieuws zorgvuldig hebben gecontroleerd, zoals gezaghebbende organisaties daar wel zorgvuldig mee omgaan.
Bronnen volledig vermeld: Altijd.
De Vrind: “Je kunt niets melden zonder de bron erbij te zetten. Dat is gewoon een journalistiek gebruik.”
Citaten waar: Altijd.
Hoor en wederhoor toegepast: Soms.
De Vrind: “Soms is wederhoor niet nodig, omdat de burger alleen nieuws over zichzelf brengt.Bijvoorbeeld over iemands passie voor konijnen.”
Feiten in het bericht: Altijd.
4. Andere nieuwssites Oorspronkelijke bron: Soms.
Ligt er aan hoe betrouwbaar een bericht en de nieuwssite overkomen. De Vrind: “Wij zullen sneller iets overnemen van de Volkskrant dan van The Sun.”
Bronnen volledig vermeld: Altijd.
Citaten Soms.
Hoor en wederhoor toegepast: Soms.
Alleen als het belangrijk is.
Feiten in het bericht: Soms.
bericht en aan de bron.
5. NGO’s, non-profit organisaties, politieke organisaties en websites van de overheid Oorspronkelijke bron:
Soms.
Ligt aan het type bericht en de betrouwbaarheid van de organisatie. Overheden zijn bijna één op één betrouwbaar volgens De Vrind. NGO’s en politieke partijen brengen vaak wel feitelijke berichten, want zij hebben ook hun geloofwaardigheid hoog te houden, maar ze hebben vaak wel een bepaald doel waar ze de media voor willen in zetten.
Bronnen volledig vermeld:
Ligt ook weer aan het type bericht en de betrouwbaarheid van de organisatie.
Citaten waar: Soms.
Zie antwoord oorspronkelijke bron, wat De Vrind daar zei gelden voor alle punten.
Hoor en wederhoor toegepast: Altijd.
Hier ligt de nadruk op bij het vooraf controleren van nieuwsberichten van deze groepen bronnen.
Feiten in het bericht: Soms.
Hier ligt ook de nadruk op bij nieuwsberichten van organisaties die een doel hebben met het naar buiten brengen van het nieuws en daar de media voor willen in zetten. Overheden zijn bijna één op één betrouwbaar.
6. PR-bureaus, bedrijven, brancheorganisaties en belangengroepen Oorspronkelijke bron:
Altijd
Volgens De Vrind hebben PR-bureaus en bedrijvenvaak maar één doel en dat is het promoten van hun product: “We willen niet voor hun karretje gespannen worden.”
Bronnen volledig vermeld: Altijd.
Citaten waar: Altijd.
Hoor en wederhoor toegepast Altijd.
Bij deze groepen ligt daar sterk de nadruk op.
Feiten in het bericht: Altijd.
“We nemen zomaar iets over en al helemaal niet van deze groepen.”
3. Controleert u nog andere aspecten aan waarheidsgehalte van nieuwsberichten, anders dan het checken van de oorspronkelijke bron, of de bronnen volledig vermeld zijn in het bericht, of de citaten waar zijn en of er hoor en wederhoor is toegepast?
Nee. “Als je die allemaal hebt gecheckt, dan is een bericht echt één op één betrouwbaar.”
4. Vindt u de nieuwsberichten afkomstig van persbureaus betrouwbaar? * waarom wel/waarom niet?
De Vrind: “Omdat bij die persbureaus mensen werken die berichten goed controleren en die betrouwbaarheid hoog in het vaandel hebben staan. Wij vertrouwen er daarom in dat zij hun werk goed doen.”
Vindt u de nieuwsberichten afkomstig van social media, zoals Twitter betrouwbaar? * waarom wel/waarom niet?
Matig.
Ligt aan het twitteraccount. De Vrind: “Als de minister president iets twittert is het stukke meer betrouwbaar, dan als Jan met de Pet iets de wereld rondstuurt. Je hebt ook heel veel nepaccounts. Femke Halsema heeft daar bijvoorbeeld last van gehad, dat iemand een nepaccount onder haar naam opstartte en allemaal dingen begon te twitteren die helemaal niet waar bleken te zijn.”
Vindt u nieuwsberichten afkomstig van burgers betrouwbaar? *waarom wel/waarom niet?
Nee.
De Vrind: “Burgers zijn vaak niet bekend met de journalistieke principes zoals feiten controleren en hoor en wederhoor toepassen. Je kunt niet verwachten dat als iemand iets gezien of gehoord heeft diegene dat ook goed registreert, want dat is het werk van diegene niet.”
Vindt u nieuwsberichten afkomstig van andere nieuwssites betrouwbaar? *waarom wel/waarom niet?
Redelijk,
De Vrind: “Ook achter de nieuwssites zitten journalisten die hun werk goed doen mogen we vanuit gaan. Zij checken ook hun bronnen en doen dat goed, maar er zijn ook bepaalde media en berichten die je kritisch moet bekijken.”
Vindt u nieuwsberichten afkomstig van NGO’s, non-profit organisaties, politieke organisaties en websites van de overheid betrouwbaar?
*waarom wel/waarom niet? Redelijk.
De Vrind: “NGO’s zijn redelijk betrouwbaar. Ik vind dat overheidswebsites eigenlijk onder een andere categorie zouden moeten vallen, want die zie ik wel als heel betrouwbaar. Politieke organisaties en NGO’s hebben een doel met het naar buiten brengen van nieuws dus dat is een andere categorie.”
Vindt u nieuwsberichten afkomstig van PR-bureaus, bedrijven, brancheorganisaties en belangengroepen betrouwbaar?
*waarom wel/waarom niet? Matig betrouwbaar.
De Vrind: “Die groepen hebben een doel met het publiceren van informatie. Dat doel is vaak niet te verenigen met het doel dat wij als journalisten hebben.”
5. Als u nieuwsberichten binnenkrijgt, scheidt u dan de voor u betrouwbare berichtgeving van de onbetrouwbare berichtgeving?
Ja.
6. Hoe doet u dat dan? Heeft u voor uzelf een zelfbedacht systeem of werkt u met regels die vanuit uw eindverantwoordelijke komen?
Er is geen standaardprocedure. Bij SpitsNieuws werken ze volgens de journalistieke principes. “Dat is je basistaak als journalist om die principes na te leven.”
7. Is er op de redactie een standaardprocedure voor het controleren van
Nee.
8. Gebruikt u deze standaardprocedure?
* ja/nee + waarom wel/waarom niet? (Zie vraag 7)
9. Houdt u voor uzelf het aantal fouten bij op het gebied van waarheidsgehalte van reeds geplaatste nieuwsberichten?
*ja/nee + waarom wel/waarom niet?
Nee. De Vrind: “Het is nog nooit voor gekomen dat een bericht van mij feitelijk onjuist was, omdat ik berichten gewoon van tevoren check.”
10. Gebeurt het ook dat er fouten worden bijgehouden op de redactie in het algemeen?
Nee. De Vrind: “Als één journalist een verhaal maakt, wordt dat altijd nagelezen door een collega. We laten het ook vaak nalezen door de bron zelf. Als het dan op internet verschijnt, gaan we ervan uit dat het gewoon betrouwbaar is. Het is ook nog nooit gebleken dat er feitelijke onjuistheden in een verhaal stonden.”
11. Zijn er consequenties als u fouten maakt? Zo ja, wat zijn die consequenties?
De Vrind: “Het kan gebeuren dat er weleens wat fout gaat. We zijn ook maar gewoon mensen. Dat is natuurlijk erg vervelend. Als journalist zie je dat toch als een soort nederlaag. Je voornaamste taak is een bericht brengen dat juist en betrouwbaar is. De consequenties die daaraan verbonden zijn dat sowieso dat je de feitelijke onjuistheid rechtzet en in uiterste gevallen het nieuwsbericht rectificeert. Bij het structureel maken van fouten, volgt er ontslag.”
12. Wat zijn volgens u de punten in het gehele controleproces die volgens u beter
kunnen voor het controleren op waarheidsgehalte van nieuwsberichten voorafgaande aan plaatsing op de website?
De Vrind is tevreden over het proces: “Ik kan me geen voorbeelden herinneren waarin we de mist in zijn gegaan, omdat we zorgvuldig checken hoe betrouwbaar iets is.”