Financieel gevolg
7. Financiële kengetallen
Hieronder de uitwerking van de kengetallen, welke opgenomen dienen te worden in de begroting van provincies en gemeenten.
Netto schuldquote & de netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen De netto schuldquote geeft inzicht in het niveau van de schuldenlast van de medeoverheid ten opzichte van de eigen middelen. Het geeft zodoende een indicatie in welke mate de rentelasten en aflossingen op de exploitatie drukken.
Omdat bij leningen er onzekerheid kan bestaan of ze allemaal terug worden betaald wordt bij de berekening van de netto schuldquote onderscheid gemaakt door het kengetal te berekenen, zowel inclusief als exclusief de doorgeleende gelden. Op die manier wordt duidelijk wat het aandeel van de verstrekte leningen in de exploitatie is en ook wat dat betekent voor de schuldenlast.
Solvabiliteitsratio
De solvabiliteitsratio geeft inzicht in de mate waarin de medeoverheid in staat is aan zijn financiële verplichtingen te voldoen. Onder de solvabiliteitsratio wordt verstaan het eigen vermogen als percentage van het totale balanstotaal. Het eigen vermogen van een gemeente bestaat uit de reserves (zowel de algemene reserve als de bestemmingsreserves) en het resultaat uit het overzicht van baten en lasten.
Grondexploitatie
Dit kengetal geeft weer hoe de waarde van de grond zich verhoudt tot de totale (geraamde) baten.
Voor de berekening van dit kengetal worden de niet in exploitatie genomen gronden en de bouwgrond in exploitatie bij elkaar opgeteld en gedeeld door de totale baten uit de programmabegroting of jaarstukken en uitgedrukt in een percentage. De boekwaarde van de voorraden grond is van belang, omdat deze waarde moet worden terugverdiend bij de verkoop. De accountant moet ieder jaar beoordelen of de gronden tegen een actuele waarde op de balans zijn opgenomen.
Structurele exploitatieruimte
Dit kengetal is van belang om te kunnen beoordelen welke structurele ruimte een gemeente of provincie heeft om de eigen lasten te dragen, of welke structurele stijging van de baten of structurele daling van de lasten daarvoor nodig is. Voor de beoordeling van het structurele en reële evenwicht van de begroting wordt thans het onderscheid gemaakt tussen structurele en incidentele lasten.
De structurele exploitatieruimte wordt bepaald door het saldo van de structurele baten en lasten en het saldo van de structurele onttrekkingen en toevoegingen aan reserves gedeeld door de totale baten en uitgedrukt in een percentage.
Belastingcapaciteit
De belastingcapaciteit geeft inzicht hoe de belastingdruk in de provincie of gemeenten zich verhoudt ten opzichte van het landelijke gemiddelde. De uitkomst van de berekening van dit kengetal is voor het jaarverslag hetzelfde als bij de begroting. Het kengetal hoeft dus voor het opnemen in het jaarverslag niet opnieuw te worden berekend. Het toch opnieuw opnemen houdt verband met het feit dat de kengetallen gezamenlijk en in samenhang bezien inzicht geven in de financiële positie van een provincie of gemeente.
Beoordeling:
Normaal ligt de netto schuldquote van een gemeente tussen 0% en 90% (groen). Als de netto schuldquote tussen 100% en 130% ligt, is de gemeenteschuld hoog (oranje). Deze moet dan niet verder stijgen, want als de netto schuldquote boven de 130% uitkomt, komt een gemeente in de
gevarenzone (rood). De percentages 100% en 130% zijn signaleringskengetallen, welke door het Ministerie van Binnenlandse Zaken worden bepaald. Dit geldt overigens voor alle in deze beoordeling genoemde kengetallen.
Vanaf 2017 heeft de gemeente Houten een normale netto schuldquote tussen 0% en 90% (groen).
Deze daalt van 86% in 2017 naar 43% in 2020 voornamelijk doordat de (vinex)grondexploitaties in 2020 afgerond zijn. Er hoeven dus geen nieuwe leningen aangetrokken te worden voor de
grondexploitaties. Sterker nog, er kunnen zelfs leningen worden afgelost.
De gemeente Houten heeft ook leningen voor derden aangetrokken, deze leningen worden één op één aan deze derden doorgegeven. In de schuldquote gecorrigeerd voor verstrekte leningen worden deze leningen geëlimineerd. Onze schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen is 80% in 2017 en daalt naar 40% in 2020. Ook hier bevindt de gemeente zich in de normale zone (groen).
Duidelijk is dat deze kengetallen bepaald worden aan de hand van de geprognotiseerde balansen 2017-2020. Hierbij moet alles volgens de planning verlopen zoals bijvoorbeeld grondexploitaties moeten per 2020 afgerond zijn.
De solvabiliteitsratio van 28% in 2017 bevindt zich binnen de categorie 20-50% (oranje), waarbij <
20% de gevarenzone (rood) is en de normale ratio > 50% (groen) bedraagt. Dat die van onze gemeente wat lager is (oranje), is logisch gezien onze hoge schulden (boekwaarde) van de
grondexploitaties. Dat deze zich wel iets verbetert tot 38% in 2020 komt doordat de boekwaarde van de grondexploitaties langzaam afneemt, in 2020 is deze 0 i.v.m. afronding (vinex) grondexploitaties.
De structurele exploitatieruimte van -1,3% in 2017 geeft aan dat onze structurele lasten niet allemaal gedekt worden door structurele baten. Vanaf 2018 slaat deze om naar een positief percentage waardoor de structurele lasten weer gedekt worden door structurele baten.
De belastingcapaciteit ligt net iets onder het landelijk gemiddelde.
Een conclusie is dat onze kengetallen 2017-2020 zich op basis van de geprognotiseerde balansen 2017-2020 positief ontwikkelen.
Tabel gekwantificeerde risico's
Risico Omschrijving Oorzaak Gevolg Gebied Categorie Kans Effect Gevolg
Subsidies Mobiliteit van Provincie grote onzekerheid over het toekennen van subsidies voor 2016-2020. Dit ondanks afspraken die zijn vastgelegd bij de overgang BRU naar de provincie en tevens vastgelegd in de Realisatie-Afspraken met de provincie (bestuurlijke afspraken m.b.t. Mobiliteit). Ook worden de subsidie aanvragen en beschikkingen te laat door de provincie afgehandeld.
Ruimtelijke ordening Organisatorisch 61 - 80 % ≥ € 500.000
< € 1.000.000
€ 525.000
Dat er bij de objectieve verdeelmodellen van de drie decentralisaties (Jeugd, Wmo en Participatie) minder geld binnenkomt dan benodigd voor de uitvoering van de drie decentralisaties.
In de praktijk zien we dat we in circulaires vanuit het rijk gekort kunnen worden op één of meerdere uitkeringen binnen de decentralisaties.
Het rijk en de gemeenten zitten in een overgangsfase m.b.t. de verdeling van de financiële middelen voor Jeugd, Wmo en Participatie. Door de fluctuaties die we waarnemen binnen de verschillende uitkeringen zien we dat er nog gezocht wordt naar een juiste verdeling van de financiële middelen.
Er ontstaat binnen de gemeentelijke begroting een tekort op één of meerdere budgetten binnen Jeugd, Wmo of Participatie waardoor er gezocht moet worden naar alternatieve dekking.
Jeugd Wmo Participatie Financieel / economisch 41 - 60 % ≥ € 500.000
< € 1.000.000 € 375.000
Dat de transformatie, waaronder de afschaling van 2e naar 1e lijnszorg en van 1e naar 0e lijnszorg onvoldoende op gang komt.
Het risico bestaat dat de transfomatie, waaronder de beweging om te komen tot een verrschuiving van de dure 2e lijnszorg naar de goedkopere 1e lijnszorg niet tijdig genoeg op gang komt. Ditzelfde risico doet zich voor bij de gewenste verschuiving van de 1e lijnszorg naar de 0e lijszorg (zoals bijbvoorbeeld mantelszorg).
De interne organisatie is nog in ontwikkeling om de nieuwe taken zo goed mogelijk georganiseerd uit te kunnen voeren. Er is nog niet de volledige "grip" op zowel de groep cliënten als de groep zorgaanbieders.
Er ontstaat binnen de gemeentelijke begroting een tekort op één of meerdere budgetten binnen Jeugd of Wmo waardoor er gezocht moet worden naar alternatieve dekking.
Jeugd Wmo Financieel / economisch 41 - 60 % ≥ € 500.000
< € 1.000.000 € 375.000
Wet Privatisering bouwtoets Er is wetgeving in voorbereiding waardoor taken van bouwtoetsing bij vergunningverlening en bouwtoezicht door de toezichthouders verschuiven van de gemeente naar particuliere partijen.
De particuliere sector wordt gecertificeerd, waarbij de gemeente alleen nog certificaten toetst.
Hoewel de gemeente (waarschijnlijk) wettelijk niet aansprakelijk zal zijn, als het toch mis gaat, is de gemeente nog steeds verantwoordelijk voor openbare orde en veiligheid. Daarbij zal de gemeente te maken krijgen met juridische kwesties in verband met onduidelijkheid over aansprakelijkheid en vervolgschade.
Er zijn gevolgen voor de legesinkomsten en de implementatie en juridische aanpassingen, bijvoorbeeld de legesverordening, vraagt extra inzet voor openbare orde en veiligheid. Daarbij zal de gemeente te maken krijgen met juridische kwesties in verband met onduidelijkheid over aansprakelijkheid en vervolgschade. Dat alles naast imagoschade en aandacht in de landelijke pers.
Ruimtelijke ordening Juridisch / aansprakelijk 61 - 80 % ≥ € 100.000
< € 500.000
€ 210.000
E-bikes er gevaarlijke snelheidsverschillen ontstaan op fietspaden
de populariteit van (extra snelle) e-bikes. infrastructurele aanpassingen benodigd zijn i.v.m. de veiligheid en om onze reputatie als
"Houten Fietsstad" te behouden.
Aanleg infrastructuur Financieel / economisch 41 - 60 % ≥ € 100.000
< € 500.000
€ 150.000
Extreme neerslag we eerder te maken krijgen met de gevolgen van extreme neerslag
de klimaatveranderingen sneller gaan dan verwacht
er minder tijd is om de openbare ruimte hierop aan te passen en huiseigenaren te informeren over maatregelen die zij zelf kunnen treffen.
Waterkering en afwatering Financieel / economisch 41 - 60 % ≥ € 100.000
< € 500.000 € 150.000
Vervangingsinvestering meubilair Naar aanleiding van de gehouden Risico Inventarisatie en Evaluatie (RI&E), op grond van de Arbeidsomstandighedenwet, bestaat het risico dat het budget in de vervangingsinvestering (VVI) van kantoormeubilair - specifiek voor bureaustoelen (ad € 210.000,00) - eerder aangesproken moet gaan worden dan gepland.
De gehouden RI&E. De aanspraken van personeel op goed bureaumeubilair.
De vervangingsinvestering vervanging meubilair wordt eerder aangesproken dan gepland (financiële schade).
Media aandacht en imago schade.
Aanbestedingen Financieel / economisch 41 - 60 % ≥ € 100.000
< € 500.000
€ 150.000
Risico Omschrijving Oorzaak Gevolg Gebied Categorie Kans Effect Gevolg
Gelimiteerde achtervang van het WSW (Wet Sociale Woningbouw)
De gemeente heeft een overeenkomst gesloten voor gelimiteerde achtervang van het WSW. Het gaat hierbij om een totaalbedrag van bijna € 230 miljoen an uitgezette leningen. Door landelijke maatregelen is de financiële positie van woningbouwcorporaties verslechterd.
door landelijke maatregelen verslechtert de financiële situatie van
woningbouwcorporaties
door faillissementen van
woningbouwcorporaties moet gemeente Houten eventuele rentederving betalen te behoeve van de gelimiteerde achtervang van het WSW.
Stadsvernieuwing en woningbouw Financieel / economisch 0 - 20 % ≥ € 1.000.000 € 125.000
Schade aan dijken de dijken naast de watergangen schade oplopen en daarmee ook de wegen op de dijk. Het onderhoud van de dijken komt niet ten laste van de gemeente, maar de wegen op de dijken wel.
Onderhoudswerkzaamheden door derden aan (kunstwerken in) watergangen die eigendom zijn van HDSR of RWS.
mogelijke moeten juridische procedures worden gestart.
Wegenbeheer Juridisch / aansprakelijk 21 - 40 % ≥ € 100.000
< € 500.000 € 90.000
Verstrekken van leningen en garanties aan diverse verenigingen, stichtingen of organisaties met een publiek belang
De gemeente verstrekt leningen en garanties aan diverse verenigingen, stichtingen of organisatie met een publiek belang (€ 7,6 miljoen).
Verenigingen en stichtingen zijn niet in staat om hun leningen af te lossen.
Financiële zaken Financieel / economisch 0 - 20 % ≥ € 100.000
< € 500.000
€ 75.000
Agressie buitendienst medewerkers van de buitendienst op straat agressief worden bejegend
ontevredenheid van bewoners over het onderhoud van bepaalde onderdelen van de openbare ruimte
psychische overbelasting en ziekteverzuim bij medewerkers van de buitendienst
Bestuur & management Overige risico's 41 - 60 % ≥ € 50.000 <
€ 100.000
€ 37.500
Exotische waterplanten slibben de watergangen dicht, met gevaar voor de visstand en de doorstroming van het water
onbeheerste groei van exotische waterplanten
er extra kosten zijn om de waterplanten te bestrijden.
Waterkering en afwatering Financieel / economisch 41 - 60 % ≥ € 50.000 <
€ 100.000
€ 37.500
Privacy wetgeving en onze systemen Door de nieuwe Europese richtlijn op het gebied van de privacy is aanpassing van onze systemen mogelijk nodig. Wij benoemen het nu, maar hier moet nader onderzoek naar gedaan worden door onze informatiemanagers en/of de CISO. Het onderzoek kan groter zijn dan wij denken.
Bestuur & management Informatie / strategie 41 - 60 % ≥ € 50.000 <
€ 100.000
€ 37.500
Dat er onvoldoende financiële middelen zijn voor de uitvoering van het onderwijsachterstandenbeleid.
Er is nog geen beleidskader bekend voor het onderwijsachterstandenbeleid. Dit vormt in combinatie met een toename van het aantal kinderen vanuit "statushoudersgezinnen" een risico.
Mogelijk is het huidige budget niet toereikend.
Er is nog geen beleidskader bekend voor het onderwijsachterstandenbeleid.
Er ontstaat binnen de gemeentelijke begroting een tekort op het huidige budget waardoor er gezocht moet worden naar alternatieve dekking.
Onderwijs Financieel / economisch 41 - 60 % ≥ € 50.000 <
€ 100.000
€ 37.500
Archeologische vondsten onverwachte archeologische vondsten bij
ruimtelijke ontwikkelingen
De gemeente moet een deel van potentieel aanzienlijke kosten dragen indien niet uit eerder onderzoek aan de ontwikkelaar kon worden aangegeven dat vondsten te verwachten waren
Ruimtelijke ordening Financieel / economisch 0 - 20 % ≥ € 100.000
< € 500.000 € 30.000
Mogelijk is de € 2.370,- die de gemeente ontvangt per staushouder niet toereikend voor de dekking van
De kosten voor de opvang bestaan uit maatschappelijke begeleiding, huisvesting, onderwijs, kosten voor werk en inkomen en de
Het bedrag van € 2.370,- per statushouder is bedoeld voor maatschappelijke begeleiding en participatie. (Op grond van
Het gevolg is dat er voor de eventuele meerkosten alternatieve dekking gezocht moet worden.
Sociale uitkeringen Open-einde regeling 21-40% ≥ € 50.000 <
€ 100.000 € 22.500
Risico Omschrijving Oorzaak Gevolg Gebied Categorie Kans Effect Gevolg
Round up woekerplanten een bedreiging vormen voor wegverharding en/of plantsoenen gaan overwoekeren
Strengere wetgeving voor chemische bestrijdingsmiddelen (zoals round up) en het ontbreken van een effectief biologisch alternatief
extra inzet (intern of extern) benodigd is om de gewenste beeldkwaliteit (wegverharding) en/of de gewenste begroeiiing (plantsoenen) te behouden.
Beheer openbare ruimte Financieel / economisch 81 - 100 % < € 50.000 € 22.500
Vorstschade aan wegen vorst veroorzaakt schade aan asfaltverhardingen. weersinvloeden, in combinatie met een lager onderhoudsniveau van de weg
hogere vorstschade aan wegen dan gebruikelijk Wegenbeheer Financieel / economisch 21 - 40 % ≥ € 50.000 <
€ 100.000 € 22.500 Sociale media er via de sociale media een hetze wordt gevoerd
tegen specifieke medewerkers
ontevredenheid van sommige burgers met het gemeentelijk beleid
psychische schade bij (het gezin van) de medewerker en imagoschade voor de gemeente
Bestuur & management Overige risico's 61 - 80 % < € 50.000 € 17.500
Taakstelling ombuigingsvoorstel De Grote Geer
Taakstelling ombuigingsvoorstel De Grote Geer De Grote Geer is nog niet verkocht Zolang de verkoop niet is geëffectueerd kan de taakstelling niet worden gerealiseerd.
Vastgoed Financieel / economisch 61 - 80 % < € 50.000 € 17.500 Overschrijding van het budget voor
Crisismanagement.
Bij een grote calamiteit kan het voorkomen dat het huidige budget niet toereikend is om de benodigde maatregelen te treffen.
Een grote calamiteit. Wanneer er geen dekking plaatsvindt vanuit overige instanties (zoals dat bijvoorbeeld wel het geval was bij de crisisnoodopvang van de vluchtelingen in 2015) zal de gemeente zelf alternatieve dekking binnen de begroting moeten vinden.
Openbare orde en veiligheid Politiek / bestuurlijk 0 - 20 % ≥ € 50.000 <
€ 100.000 € 7.500
Vennootschapsplicht Per 1 januari 2016 is de
vennootschapsbelastingplicht (Vpb-plicht) voor overheidsondernemingen in werking getreden. In 2015 is geïnventariseerd welke activiteiten een onderneming vormen en of deze activiteiten wel of niet onder de Vpb-plicht vallen. Medio 2016 gaan wij hierover met de belastingdienst in overleg. De uitkomst van dit overleg bepaalt of er sprake is van financiële onzekerheden. Indien dit het geval is doen deze zich naar verwachting met name voor binnen de grondexploitatie.
Per 1 januari 2016 treedt de vennootschapsbelastingplicht (Vpb-plicht) voor overheidsondernemingen in werking.
Bepaalde activiteiten van de gemeente Houten kunnen als onderneming worden beoordeeld waardoor ze onder de Vpb-plicht komen te vallen.
Over de winst, van de als onderneming gekenmerkte activiteiten en niet-vrijgestelde activiteiten, moet vennootschapsbelasting worden afgedragen.
Belastingen Financieel / economisch 0 - 20 % ≥ € 50.000 <
€ 100.000 € 7.500
Essentaksterfte de ziekte die de essen in Houten (4000-5000 bomen, vooral langs fietspaden) aantast, waardoor zij afsterven.
de verspreiding van de essenziekte vanuit Duitsland
dit leidt tot een aantasting van het straatbeeld en extra uitgaven om de bomen te vervangen.
Beheer openbare ruimte Overige risico's 0 - 20 % < € 50.000 € 2.500
Benodigd weerstandsvermogen € 2. .000