Thans rijst de vraag in hoeverre de migratie wordt gefaciliteerd door cri-minele organisaties/netwerken en hoe deze groepen op St. Maarten te werk gaan.
Bij mensensmokkel worden internationale grenzen overschreden en zijn transnationale contacten belangrijk (Staring, Engbersen e.a., 2005: 104). Migranten die zijn aangewezen op illegale migratie zullen zoveel mogelijk gebruikmaken van hun sociale netwerk en hun internationale contac-ten binnen de transnationale gemeenschap, waar zij deel van uitmaken (Staring, 2003: 109). Binnen deze transnationale gemeenschap heeft men doorgaands sterke en minder sterke sociale banden. Met betrekking tot het migratieproces zijn vier verschillende soorten banden van belang; banden met familieleden, vriendschappelijke banden, etnische banden en commerciële banden (zie Boyd, 1989 in: Staring, 2003: 109). In de eerste plaats kunnen migranten gebruikmaken van de steun van familieleden om hun reis te financieren en om opvang en onderdak te krijgen. De aanwezigheid van familieleden is vaak ook de reden voor de migratie. Daarnaast kunnen vrienden hulp bieden bij het verkrijgen van infor-matie over werk of reismogelijkheden. In de derde plaats bieden andere sociale (zoals etnische) contacten, gelegd in bepaalde winkels of ontmoe-tingsplekken zoals kerken (of de moskee) een bron van steun, opvang en informatie over werk, (valse) documenten en onderdak. Wanneer het sociale netwerk van de migrant geen uitkomst biedt, kan de migrant gebruikmaken van de diensten van mensensmokkelaars. Tegen betaling (commerciële banden) kunnen deze smokkelaars de migranten voorzien van de benodigde middelen om de illegale migratie ten uitvoer te bren-gen. Smokkelaars met verschillende taken werken samen om migranten te assisteren bij hun migratie. Zij hebben gezamenlijke doelen, waaronder geld verdienen en uit het vizier van de rechtshandhavende diensten blij-ven. Om die reden zullen deze criminele samenwerkingsverbanden hun activiteiten zoveel mogelijk afschermen. Zhang (1997 in: Kleemans & Van
WODC_255_14.indd Sec5:62
de Bunt 2003: 99) heeft onderzoek gedaan naar Chinese mensensmokkel en omschrijft de samenwerkingsverbanden van deze mensensmokkelaars als ‘een netwerk van sociale contacten die middelen inzetten om winst te maken’. De organisaties kunnen volgens hem gezien worden als een task force met specifieke doelen en verschillende taken. De samenstelling van deze allianties is veranderlijk en vaak tijdelijk. Binnen de organisaties is volgens Zhangs onderzoek weinig hiërarchie; vooral samenwerking staat centraal.
3.7.1 Taken binnen het smokkelnetwerk
In de literatuur worden verschillende taken en rollen binnen de smok-kelorganisaties onderscheiden (zie Zhang & Chin, 2002 en Staring, 2003). Iemand legt contact met de migranten (rekruteren), iemand coördineert afspraken, iemand zorgt voor valse documenten, tickets, verzorgt het vervoer, iemand ontvangt de migranten, iemand zorgt voor onderdak en iemand regelt de betalingen (zie Staring, 2003 en Zhang & Chin, 2002). Rekruteurs of ronselaars werven mensen die willen migreren en bereid zijn om geld te betalen voor de hulp die hen wordt geboden om hun plannen uit te voeren. Opsporingsfunctionarissen geven aan dat op St. Maarten weinig bekend is over de precieze organisatie van de werving van migran-ten. Ook informatie over rekruteurs op St. Maarten en hun internationale contacten is niet voorhanden.
Coördinatoren spelen een centrale rol in de smokkeloperaties, omdat ze de illegale migratie organiseren en omdat ze verschillende processen van de operatie op elkaar afstemmen. Ze gebruiken hiervoor hun contacten en ‘kopen’ bepaalde diensten, soms bij corrupte overheidsfunctionarissen (Staring, 2005: 104). Op St. Maarten is te zien dat coördinatoren de reisjes organiseren: zij zoeken mensen die de migranten vervoeren (dossieron-derzoek 2006).
De vervoerders brengen mensen over de landsgrenzen. Op St. Maarten is dit vaak een visser of een kapitein van een boot, die extra geld nodig heeft. Uit interviews en dossieronderzoek komt naar voren dat er ook chauffeurs zijn die de mensen van een verzamelpunt of stash house naar de boten brengen. Soms zijn de migranten al aan boord als er nog een kapitein gezocht moet worden.
Voor het vervalsen en distribueren van identiteitsdocumenten is enige organisatie nodig. Naast de benodigde kennis en expertise is appara-tuur en materiaal nodig om een paspoort te vervalsen of te veranderen. Uit onderzoek naar georganiseerde mensensmokkel in Nederland is naar voren gekomen dat documentenvervalsers een belangrijke rol innemen in het mensensmokkelnetwerk. Velen kunnen van hen afhankelijk zijn vanwege hun specialistische kennis (Kleemans e.a., 2002: 40). Bovendien kunnen ze hun diensten leveren aan verschillende smokkelnetwerken.
WODC_255_14.indd Sec5:63
In de WODC ‘monitor georganiseerde criminaliteit’ wordt beschreven dat opsporingsonderzoek naar documentenvervalsers veel informatie over mensensmokkel kan opleveren. De documentvervalser heeft een centrale rol binnen de logistiek van mensensmokkel. De vervalser is daarmee faci-litator, maar ook regelmatig de spil van een samenwerkingsverband dat zich bezighoudt met mensensmokkel (Kleemans e.a., 2002: 57).
Zoals eerder al is opgemerkt, zijn er verschillende aanwijzingen voor het bestaan van georganiseerde documentenfraude ten behoeve van mensen-smokkel op St. Maarten. Zo zijn er regelmatig aanwijzingen dat er geor-ganiseerde misdaadorganisaties schuilgaan achter de (onderschepping van) valse en bewerkte paspoorten op St. Maarten. De paspoorten zijn soms zo geavanceerd vervalst of bewerkt, dat op professionele manier een en ander geregeld zou ‘moeten’ zijn. Desondanks wordt op St. Maarten weinig onderzoek gedaan naar het gebruik van valse papieren. Er is geen opsporingsonderzoek gedaan waaruit blijkt wie de documenten heeft vervaardigd of geregeld. Door respondenten wordt aangegeven dat door de onderbezetting van de politie en andere prioriteiten vaak weinig tijd is voor dieper onderzoek naar de herkomst van valse documenten. Volgens de politie kunnen migranten die met valse documenten worden aangetroffen meestal niet meer verklaren dan dat ze voor de documenten hebben betaald en dat ze het paspoort op het vliegveld hebben ontvangen van een onbekend persoon. Daardoor ontbreekt het aan een goed beeld van de eventuele organisaties of netwerken die zich met deze fraude bezighouden.
3.8 Organisatietypen
Criminele netwerken of organisaties verschillen in omvang en zijn door-gaans te verdelen in drie verschillende organisatievormen. De individuele smokkelaar, de tijdelijke gelegenheidsnetwerken/kleine groepen en het gelaagde samenwerkingsverband, veelal aanwezig wanneer er sprake is van omvangrijkere internationale smokkelnetwerken (vgl. Staring, Engbersen e.a. 2005: 22-25). Op St. Maarten is te zien dat deze verdeling te koppelen is aan de verschillende categorieën migranten (zoals onder-scheiden in paragraaf 3.2) en het af te leggen traject. De driedeling is niet bedoeld om migratiestromen op te delen in drie strikt afzonderlijke groe-pen. De omvang van de smokkelnetwerken zal namelijk groter worden naarmate men de focus op het traject van regionaal naar een mondiaal niveau verlegt.
WODC_255_14.indd Sec5:64