Met de geharmoniseerde grondslag van de vennootschapsbelasting binnen de EU wordt getracht enkele grote fiscale obstakels, die de ontwikkeling binnen de interne markt minimaliseren, te doorbreken.174 De EC wil met de CCCTB-richtlijn het
minimaliseren van administratieve en fiscale nalevingskosten bereiken. Verder wordt er een halt toegeroepen aan de rechtsonzekerheid die concerns in de interne EU markt hebben.175
De heer Van de Streek beschrijft dat het doel van de EC is om het CCCTB- voorstel gewicht mee te geven, omdat de eurocrisis dient te worden opgelost. Hiermee wordt het voorstel als een accelator ingezet. De stabiliteit van de eurozone dient te worden gewaarborgd. Vanuit het Euro-Plus-Pact kan worden geconcludeerd dat het Europees Parlement de CCCTB beschrijft als een budgettair neutrale manier om de verschillende belastingstelsels in de landen te harmoniseren en zodoende op
172 Art 4 en art 57 Europese Commissie, Brussel COM(2011) 121/4 & Van de Streek 2011 p. 73 173 Art 59 Europese Commissie, Brussel COM(2011) 121/4 p. 41-42, Van de Streek & Strik 2011 p. 5-6 174 Europese Commissie, Brussel COM(2011) 121/4 p. 3
52
één lijn te krijgen.176 Mijns inziens kunnen hier vraagtekens bij worden gezet. Deze worden verder in het stuk aangehaald.
Tevens zorgt het ontbreken van regels voor de vennootschapsbelasting, die in alle landen van de EU gelden, voor dubbele belastingen en overbelasting, omdat de nationale fiscale regels van landen niet resulteren in een goede wisselwerking. Hierdoor hebben ondernemingen die grensoverschrijdende activiteiten uitvoeren last van zware administratielasten en hoge nalevingskosten. Dit zorgt voor een negatief effect op de investeringen in de EU. De CCCTB zorgt voor een vermindering van de additionele compliance kosten die ontstaan in de vennootschapsbelasting. Deze kosten raken voornamelijk de midden- en kleinbedrijf het zwaarst.177
De invoering van de CCCTB zal resulteren in eenzelfde reeks van
belastingregels in de EU, waardoor concerns te maken hebben met slechts één belastingdienst voor de het aanleveren van de aangifte, de zogenoemde one-stop- shop benadering. Door deze benadering zal er maar één geconsolideerde aangifte worden verzonden naar één belastingdienst. Hierdoor zullen de concerns, die grensoverschrijdende activiteiten uitvoeren, voordeel kunnen halen uit
grensoverschrijdende verliescompensatie. De hoge nalevingskosten die nu gelden binnen de vennootschapsbelasting zullen verminderen. De winsten en verliezen mogen namelijk direct worden geconsolideerd. Dit resulteert in een vermindering van overbelasting bij grensoverschrijdende activiteiten. Het potentieel van de interne markt kan nu beter worden benut, aangezien een verbetering van de fiscale neutraliteit tussen de binnenlandse activiteiten van een onderneming en de
buitenlandse activiteiten van een onderneming ontstaat. De CCCTB zorgt dus voor de eliminatie van dubbele belastingen voor bedrijven die opereren in de interne markt van de EU.178
De EC wil door middel van de CCCTB een lagere drempel voor midden- en kleinbedrijf creëren voor grensoverschrijdende activiteiten. De nationale tarieven worden niet geharmoniseerd, waardoor een eerlijke belastingconcurrentie van toepassing blijft. De EC pleit voor een belastingconcurrentie op basis van de
176 Van de Streek 2012 p. 2-3
177 Europese Commissie, Brussel COM(2011) 121/4 p. 4 178 Europese Commissie, Brussel COM(2011) 121/4 p. 5
53
tarieven, omdat dit zorgt voor meer transparantie waardoor landen op deze manier rekening houden met hun eigen budgettaire behoeften en vestigingsklimaat.179 De CCCTB is een belangrijk initiatief van de EC om de fiscale obstakels op te heffen en het geeft voorrang aan de bevordering van ontwikkeling en
werkgelegenheid. Vandaar dat binnen de CCCTB richtlijn alle kosten voor onderzoek en ontwikkeling van een onderneming aftrekbaar zijn. Dit moet een stimulans vormen voor concerns om de regeling toe te passen.180
Met belastingconcurrentie ontstaat voor landen vaak het probleem dat hun fiscale positie vaak niet aansluit bij de fiscale positie van andere landen. De landen hebben een niet-coöperatieve fiscale instelling. De reden hiervoor is dat regeringen van mening zijn dat ze met elkaar concurreren in de vennootschapsbelasting. De middelen die de regeringen willen belasten zijn vaak verbonden aan multinationals en die worden doorgaans belast als corporaties. Voorbeelden van dergelijke
middelen zijn: reële investeringen (buitenlandse directe investeringen) en
boekwinsten (belastbare winsten toegeschreven aan een land volgens het huidige systeem van seperate accounting en een arm’s length prijs). De CCCTB zorgt voor een geharmoniseerde grondslag, waardoor dergelijke verschuivingen of plaatsingen van middelen niet meer uitmaakt, omdat deze toch op één hoop worden gegooid. Zie hiervoor de volgende paragraaf.181
Een kenmerk van de CCCTB is de grensoverschrijdende fiscale consolidatie. Doordat in de EU een fiscale consolidatie plaatsvindt, zullen de middelen, die een multinational tot zijn beschikking heeft om op een kunstmatige manier winsten
geografisch te verschuiven, weg worden genomen. Hierdoor zal het verschuiven van financiële en immateriële bezittingen tot het verleden behoren.182
Het begrip CCCTB kent een aantal beperkingen. De definitie geldt
bijvoorbeeld alleen voor de geconsolideerde resultaten en niet voor enkelvoudige resultaten. Diverse landen gebruiken voor het bepalen van de belastbare winst de commerciële stukken van de onderneming. Hierbij wordt in principe de enkelvoudige balansen gebruikt. Het fiscale groepsbegrip, wat wij zien als de fiscale eenheid, wordt in diverse landen anders gedefinieerd en gebruikt en wijkt veelal af van het
commerciële groepsbegrip. Hierdoor kan het twijfelachtig genoemd worden dat de
179 Europese Commissie, Brussel COM(2011) 121/4 p. 5-6 180 Europese Commissie, Brussel COM(2011) 121/4 p. 4 181 Europese Commissie, Brussel COM(2015) 302 p. 7 182 Russo 2007 p. 1-3
54
“common tax base” alleen geldt voor geconsolideerde winstbepaling. Dit is door de EC bewust kozen om de problemen rond transfer pricing tegen te gaan.
Een tweede punt is het feit dat de common tax base alleen van toepassing zal zijn in de vennootschapsbelasting (of equivalent). Hierdoor kunnen ondernemingen, zoals eenmanszaken, VOF’s e.d. dit niet toepassen.183
Er is veel discussie over de bepaling van de verdeelsleutels die de grondslag gaat verdelen over de verschillende landen. De inhoud van de verdeelsleutels wordt betwist, omdat bijvoorbeeld de omzet sleutel niet het financiële inkomen bevat, omdat deze inkomensstroom moeilijk te volgen is.184
Van de Streek geeft aan dat de eenheidsconcept, die de CCCTB aanduidt in diverse werkdocumenten, niet expliciet terug te vinden is in de richtlijn. Het
consolidatieconcept betekent niets meer dan het optellen van belastinggrondslagen van individuele groepsentiteiten, waarbij intra-groepsresultaten buiten de berekening worden gelaten. Hierdoor volgen een aantal complicaties. Als voorbeeld wordt door Van de Streek de doorschuifreserve aangehaald. Art 38 CCCTB-richtlijn geeft uitleg over het vormen van de doorschuifreserve op het moment dat er geherinvesteerd wordt in een vervangend actief. Een dergelijke reserve kan niet over de grenzen van een groepsentiteit worden toegepast.185 Met andere woorden: indien de ene entiteit een actief vervreemd, kan de winst op die actief niet worden doorgeschoven naar een vervangend actief, die aangekocht is door een andere groepsentiteit. 186 Indien de eenheidsconcept zou worden toegepast dan zou dit ook geaccepteerd moeten worden.
4.5 CCCTB in Nederland
In het voorstel van de EC is de keuze om de CCCTB systematiek als onderneming te gebruiken momenteel nog een keuze voor een onderneming. Hierdoor kan de
CCCTB in de toekomst worden gebruikt naast het huidige belastingstelsel. Al heeft de Europees Parlement in april 2012 aangegeven dat zijn voorkeur uitgaat naar een verplichte CCCTB. Dit betekent dat multinationals alleen voor de CCCTB zullen kiezen op het moment dat dit voor hen voordelig uitpakt. Hierdoor zal in ieder geval
183 Russo 2007 p.2
184 Fernandes 2012 p. 599
185 Art 38 Europese Commissie, Brussel COM(2011) 121/4 p. 35 186 Van de Streek 2011 p. 74