Definiëring

Een voetbalspeler in de Nederlandse eredivisie wordt door de voetbalclub onder anderen betaald voor deelname aan trainingen en het spelen van wedstrijden. In 1967 werd door de kantonrechter vastgesteld dat het spelerscontract tussen voetbalclub en voetbalspeler voldoet aan alle elementen van (thans) artikel 7:610 Burgerlijk Wetboek (hierna: “BW”).¹⁸ Deze kwalificatie heeft sindsdien niet meer ter discussie gestaan. Het huidige spelerscontract heeft dus te gelden als arbeidsovereenkomst (zie bijlage 2).¹⁹ De arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd ex artikel 7:667 lid 1 BW tussen de voetbalspeler en de voetbalclub wordt overeengekomen vanaf de datum van inwerkingtreding tot minimaal het einde van het lopende seizoen en maximaal vijf jaar.²⁰ Dat betekent dat in het transfersysteem twee fases zijn te onderscheiden:

1. De voetbalspeler is aan de voetbalclub gebonden door middel van een arbeidsovereenkomst;

2. De voetbalspeler wordt getransfereerd naar de kopende voetbalclub door betaling van een transfersom aan de verkopende voetbalclub.

Voor 1995 gold dat – ondanks het verstrijken van de arbeidsovereenkomst – transferkosten moesten worden betaald wanneer een voetbalspeler met een andere voetbalclub een spelerscontract wilde aangaan. Echter, het Europese Hof van Justitie achtte het hiervoor moeten betalen van transferkosten in strijd met het recht van vrij verkeer als werknemer.²¹ Hierdoor veranderde het transfersysteem. In het huidige transfersysteem blijven de bovenstaande fases onveranderd, maar contracteren voetbalclubs hun voetbalspelers langer. Daarvoor wordt vaak gebruik gemaakt van een eenzijdig optiebeding, waarin de voetbalspeler de voetbalclub een onherroepelijk aanbod doet om de overeenkomst met een bepaald

18 Ktr. Rotterdam 5 april 1967, ECLI:NL:KTGROT:1967:AB6994 (Laseroms/Sparta), r.o. 3.

19 Drongelen S&R 2010/1, p. 1.

20 Art. 18 FIFA regulations on the status and transfer of players jo. Art. 53 KNVB Reglement overschrijvingsbepalingen betaald voetbal jo. Art. 7:684 BW.

21 HvJ 15 december 1995, ECLI:EU:C:1995:463 (Bosman).

aantal jaren te verlengen.²² Dit is mogelijk zonder dat de arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd wijzigt in een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd doordat in de cao voor Contractspelers Betaald Voetbal Nederland 2017-2021 is afgeweken van artikel 7:668a BW.²³

2.1.1 Federatief recht

Om deel te kunnen nemen aan officiële wedstrijden, dient de voetbalspeler gedurende de arbeidsovereenkomst te zijn geregistreerd bij de KNVB. De voetbalspeler kan slechts bij één voetbalclub geregistreerd staan, hetgeen betekent dat de voetbalclub beschikt over het registratierecht.²⁴ Dit registratierecht wordt in de literatuur ook wel het federatief recht genoemd.²⁵ Kortom, het federatief recht geeft de voetbalclub het recht tot exclusieve registratie waardoor de voetbalspeler slechts voor deze voetbalclub speelgerechtigd is.

2.1.2 Economisch recht

In het arbitraal vonnis over een geschil tussen RCD Espanyol De Barcelona Sad en Club Atlético Velez Sarsfeld, stelt de CAS dat in het professioneel voetbal een fundamenteel wettelijk onderscheid moet worden gemaakt tussen de ‘federatieve rechten’ en de ‘economische rechten’ met betrekking tot een voetbalspeler. Voor de uitleg over het federatief recht wordt naar de vorige paragraaf verwezen. In deze paragraaf zal worden ingegaan op het economisch recht, wat nauw verband houdt met het federatief recht. Dergelijke economische rechten worden slechts door enkele nationale bonden gedefinieerd, maar de CAS neemt aan dat deze zien op de financiële inkomsten van een voetbalclub die voortvloeien uit een tussentijdse beëindiging van de arbeidsovereenkomst.²⁶ Dit blijkt ook uit de literatuur.²⁷ Door deze tussentijdse beëindiging worden voetbalclubs in staat gesteld de financiële investeringen die zij in een voetbalspeler doen, (geheel of gedeeltelijk) terug te verdienen door middel van een transfersom. De belangrijkste vormen zijn de schadevergoeding bij eenzijdige beëindiging van de arbeidsovereenkomst²⁸ en de beëindigingssom bij beëindiging van de arbeidsovereenkomst door wederzijds goedvinden.²⁹ Deze begrippen worden afzonderlijk van elkaar uitgelegd in paragraaf 2.1.4.1 en 2.1.4.2, nu deze uitdrukkelijk van elkaar onderscheiden moeten worden. Een voorbeeld hiervan geeft het Webster-arrest, waarin een beëindigingssom van £ 5.037.311,00 was overeengekomen, terwijl de schadevergoeding £ 625.000,00

22 Bungeren & Verhulp, AR 2004/12, p. 8-13.

23 Art. 6 lid 2 CAO voor Contractspelers Betaald Voetbal Nederland 2017-2021.

24 Art. 5 lid 2 FIFA regulations on the status and transfer of players.

25 CAS 2004/A/635, 27 januari 2005 (RCD Espanyol De Barcelona Sad/Club Atletico Velez Sarsfeld), par. 28;

zie ook Marcano 2013; zie ook Disseldorp, S&R 2015/1, p. 1-7; zie ook Simons, S&R 2013/2, p. 1-4; zie ook Beneder 2015, p. 1-102.

26 CAS 2004/A/635, 27 januari 2005 (RCD Espanyol De Barcelona Sad/Club Atletico Velez Sarsfeld), par. 28.

27 Marcano 2013; zie ook Disseldorp, S&R 2015/1, p. 1-7; zie ook Simons, S&R 2013/2, p. 1-4; zie ook Beneder 2015, p. 1-102.

28 Art. 13 jo 16 jo. 17 lid 2 FIFA regulations on the status and transfer of players jo art. 7:667 lid 3 BW.

29 Van Staveren & Boetekees, AA 2001, p. 224-233.

bedroeg.³⁰ In casu zijn de twee partijen eerst een beëindigingssom overeengekomen. Echter, de voetbalclub ging niet akkoord met een tussentijdse beëindiging. Een eenzijdige tussentijdse beëindiging volgde, waarna de rechter de schadevergoeding heeft vastgesteld. De rechter bepaalt de hoogte van schadevergoeding objectief aan de hand van de schade die de voetbalclub heeft geleden, terwijl de beëindigingssom door de markt wordt bepaald. De hoogte van de beëindigingssom is daarbij afhankelijk van de resterende duurtijd, trainingsarbeid, sportieve prestaties e.d.³¹

Daar waar de transitievergoeding ex artikel 7:673 BW ziet op een schadevergoeding bij eenzijdige beëindiging van de arbeidsovereenkomst door de werkgever, zal deze buiten beschouwing worden gelaten omdat dit onderzoek zich beperkt tot de economische rechten van de voetbalclub met betrekking tot de voetbalspeler.

2.1.4.1 Schadevergoeding bij eenzijdige beëindiging van de arbeidsovereenkomst

De voetbalspeler die artikel 17 lid 1 FIFA Regulations on the Status and Transfers of Players (hierna:

“RSTP”) aanwendt om een lopende arbeidsovereenkomst tussentijds te beëindigen, is samen met de kopende voetbalclub hoofdelijk aansprakelijk voor betaling van de schadevergoeding aan de verkopende voetbalclub.³² Omdat de nationale wetgeving per land verschillend is, verschilt eveneens per land zowel de mogelijkheid van tussentijdse beëindiging als de hoogte van de vastgestelde vergoeding. In Nederland was tot 1 juni 2015 tussentijdse beëindiging mogelijk op verzoek van een van beide partijen door ontbinding door de rechter (in casu de arbitragecommissie van de KNVB) op grond van gewichtige redenen als bedoeld in artikel 7:685 BW (oud). Indien de arbitragecommissie de verandering van omstandigheden (voetbalspeler kan zijn financiële en/of sportieve positie verbeteren bij een andere voetbalclub) als een voldoende gewichtige reden voor ontbinding oordeelde, werd de vergoeding door de rechter vastgesteld op grond van artikel 7:685 lid 8 BW.³³ Met invoering van de Wet werk en zekerheid is deze bepaling echter vervallen, hetgeen betekent dat de arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd in beginsel niet eenzijdig tussentijds opzegbaar is. Uitzondering hierop is de arbeidsovereenkomst waarin clausule is opgenomen die tussentijdse beëindiging mogelijk maakt. In de literatuur wordt aangenomen dat wanneer de werknemer een arbeidsovereenkomst zonder een dergelijke clausule tussentijds beëindigt, de werknemer een gefixeerde schadevergoeding is verschuldigd op grond van artikel 7:677 lid 3 en 4 BW, ongeacht of de werkgever schade heeft geleden.³⁴ De voetbalclub kan de

30 CAS 30 januari 2008,2007/A/1298,1299 & 1300 (Wigan Athletic & Webster vs. Heart of Midlothian), par.

163.

31 CAS 30 januari 2008, 2007/A/1298, 1299 & 1300 (Wigan Athletic & Webster vs. Heart of Midlothian), par.

141.

32 Art. 17 lid 2 FIFA regulations on the status and transfer of players; zie ook CAS 30 januari 2008, 2007/A/1298, 1299 & 1300 (Wigan Athletic & Webster vs. Heart of Midlothian), par. 93-98.

33 Staveren & Boetekees, p. 229.

34 Fleuren-van Walsem, O&F 2000/42.2, p. 8; zie ook De Wolf 2014, p. 4.

schadevergoeding verhalen op de voetbalspeler, mits de voetbalclub binnen twee maanden een verzoek indient bij de kantonrechter.³⁵

2.1.4.2. Beëindigingssom bij beëindiging van de arbeidsovereenkomst door wederzijds goedvinden De beëindigingssom – die betaald wordt aan de verkopende voetbalclub bij een beëindiging met wederzijds goedvinden – kan worden ingekleed als een voorwaarde voor het met wederzijds goedvinden beëindigen van de arbeidsovereenkomst.³⁶ Dit impliceert dat als de beëindigingssom niet wordt betaald, de voorwaarde met terugwerkende kracht aan de beëindiging met wederzijds goedvinden ontvalt en de arbeidsovereenkomst geacht moet worden nooit te zijn geëindigd. De beëindiging met wederzijds goedvinden en de daarmee gepaard gaande beëindigingssom worden bewerkstelligd door middel van twee afzonderlijke overeenkomsten in de vorm van een arbeidsovereenkomst inclusief transferclausule en een transferovereenkomst. De uitvoering van deze contracten is van elkaar afhankelijk gesteld middels ontbindende en opschortende voorwaarden.³⁷ Sporting en PSV volgden in 2012 deze weg;

Sporting ondertekende de arbeidsovereenkomst op 2 juli 2012, waarna PSV op 27 juli 2012 de transferovereenkomst pas ondertekende.³⁸ Uit het bovenstaande kan geconcludeerd worden dat alle drie de partijen - in geval van beëindiging met wederzijds goedvinden - het volgende met elkaar overeenkomen:³⁹

i. De verkopende voetbalclub stemt in met tussentijdse beëindiging van de arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd die zij met de voetbalspeler is overeengekomen;

ii. De kopende voetbalclub komt overeen een beëindigingssom te betalen aan de verkopende voetbalclub als compensatie voor een dergelijke tussentijdse beëindiging van de arbeidsovereenkomst;

iii. De verkopende voetbalclub zal solidariteit- en/of opleidingscompensatie betalen aan de voetbalclubs die hebben bijgedragen aan het opleiden en trainen van de voetbalspeler, en;

iv. De voetbalspeler gaat ermee akkoord om de verkopende voetbalclub te verlaten voor de kopende voetbalclub.

Op 21 december 2002 tekende Rodriguez een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd met West Virginia’s University, die in 2006 werd gewijzigd met een buy-out clausule waarin partijen overeenkwamen dat Rodriguez $ 4 miljoen moest betalen aan West Virginia’s University wanneer hij

35 Art. 7:686a BW.

36 Van Staveren & Boetekees, AA 2001, p. 224-233.

37 KNVB Arbitragecommissie 23 januari 2008, nr. 1188 (Alves I).

38 CAS 2014/O/3781 (Sporting Club de Portugal Futebol SAD/Doyen Sports Investments Limited), par. 7.

39 KEA-CDES 2013, p. 21.

de arbeidsovereenkomst voor 31 augustus 2011 zou beëindigen.⁴⁰ Een voorbeeld van een dergelijke clausule is:⁴¹

“If the Player terminates the Contract and such termination is not due to a just cause or a mutual agreement between the parties concerned or the Player breaches the Contract and such breach leads to termination or the right to terminate the Contract, then the Club shall be entitled to receive from the Player a compensation for an amount equal to X EUR.”

De buy-out clausule is in beginsel geaccepteerd en in sommige landen zijn ze hiertoe zelfs verplicht.⁴² De voetbalspeler moet zijn contract 'afkopen' tegen het vastgestelde bedrag, hoewel het in de praktijk de kopende voetbalclub is die het bedrag via de voetbalspeler betaalt. Soms wordt in plaats van de buy-out clausule gebruik gemaakt van een releaseclausule die de voetbalclub vereist om een aanbieding van een vooraf bepaald bedrag te aanvaarden dat in het contract door de verkopende voetbalclub wordt bepaald. Dit is afhankelijk van de voorwaarden die afhangen van elk individueel contract, zoals niet-deelname aan de Champions League, een specifieke datum of een bod van een Champions League spelende voetbalclub. Een voorbeeld van een dergelijke clausule is:⁴³

“During the validity of the Contract, the Club undertakes – in the case the Club receives a transfer offer in amount of X EUR or exceeding the some [recte: sum] above the Club undertakes to arrange the transfer within the agreed period.”

Nu deze clausule in geen geval een situatie van eenzijdige tussentijdse beëindiging behandelt, maar veeleer een situatie waarin een overdracht van de voetbalspeler kan plaatsvinden, is de CAS van mening dat dit niet kan worden geïnterpreteerd als een schadevergoedingsclausule in de zin van artikel 17 FIFA RSTP.⁴⁴