La Careme et le Carneval s'en vont au Pacifique Bal / De Vasten-Avond Streid, ter Vrede Bygeleit

de rest van de figuren. Niet alleen is het hoofd in verhouding tot het lichaam te klein, ook is het gelaat, anders dan dat van het knaapje, de buste en de hoofden van de figuren op de pendant van deze prent, met behulp van een stippeltechniek gemodelleerd, terwijl ze in alle andere gevallen hun plasticiteit aan fijne arceringen ontlenen.

Een dergelijke stippeltechniek zal Allard ook elders toepassen om gezichten te modelleren.140 Om de prent toepasbaar te maken op de dubbelzinnige houding van koningin Anna, heeft Allard het oorspronkelijk hoofd dus vervangen door een januskop. Op deze wijze wordt de spot gedreven met de verraderlijke Engelsen, in het bijzonder met koningin Anna.

Iets dergelijks is aan de hand op de pendant van deze prent: De Vrede Lievende Waarheid in het Hemd, [afbeelding 43]. 141 Ook hier zien we een arcadisch tafereel, waarop achter een stenen muurtje een herder twee vrouwen het hof maakt, terwijl rechts een sater vanuit de bosjes toekijkt. Voor en op het muurtje staan en liggen vazen met wijnranken en guirlandes, op de hoek ervan staat een gedecoreerde bloembak waarin een sinaasappelboom groeit. Op de voorgrond benadrukken een herdersfluit en tamboerijn het idyllische karakter van het tafereel. Van links komt een putto aangevlogen met een roos in z’n ene en een lauwerkrans in z’n andere hand, die hij op het hoofd van een van de vrouwen lijkt te willen zetten. Het bijschrift bij de sater luidt: ‘De schyn vrind (die) slaapkruid strooid in ’t koren / Zijn Vrede Roos steekt met haar doren’, of puntiger in het Frans: ’La mauvais Ange / Veut Paix etrange’142. In de tekst rechtsonder het opschrift wordt wederom gerefereerd aan de Tories en de Whigs (‘d’HisTORI is van groot geWIGt’). Ook hier gaat Allard dus weer volgens het beproefde recept te werk: door toevoeging van teksten, dit keer vanwege de beperkte omvang zonder verwijzende nummers, en niet altijd even elegant rondom of over de bestaande voorstelling gegraveerd, zoals ‘la Barrière Pacifique’143 op het muurtje, past hij de prent aan op de Vrede van Utrecht. Daarnaast heeft hij ook hier een kleine beeldende ingreep gedaan: uit het hoofd van de meest rechtse vrouw laat hij op onnatuurlijke wijze twee olijftakken ‘groeien’, haast als een soort gewei [afbeelding 44]. Net als bij de vorige prent heeft Allard over de bestaande prent een omkadering

aangebracht, in dit geval alleen aan boven- en onderzijde, waarmee de kruin van de sinaasappelboom wordt doorsneden. Ook aan de zijkanten van de prent zijn de voorwerpen, zoals het wijnvat, op een merkwaardige manier afgebroken. Buiten het onderste kader lijken nog resten van een eerdere tekst zichtbaar. De vrouw met de olijftakken uit haar hoofd is de ‘vredelievende waarheid’ die in haar hemd staat, ook in de tekst weer toespelingen (‘hisTORI’ en ‘geWIGt’) op de trouweloosheid van de Engelsen die uit eigenbelang uit zijn op een afzonderlijke vrede met de Fransen.

4.10 La Careme et le Carneval s'en vont au Pacifique Bal / De Vasten-Avond Streid, ter Vrede Bygeleit144

140 _{Zie bijvoorbeeld de in de paragrafen 4.5, 4.11, 4.17 en 4.24 besproken prenten: RP-P-OB-83.133-105, 111, 112, 113, 117 en}

124.

141 _{RP-P-OB-83.133-110.} 142

De slechte engel wil een vreemde vrede.

143 _{Dit zou een toespeling kunnen zijn op de door de Republiek gewenste Barrière, voor de Republiek een belangrijke}

vredesvoorwaarde.

39

Voor De Vasten-Avond Streid [afbeelding 45], in meerdere opzichten interessant waar om het hergebruik gaat, heeft een eerdere prent van Schelte Adamzs. Bolswert model gestaan. De ets uit ’t Lusthof - 200 x 315 mm - laat zien is hoe Vasten en Carnaval op weg zijn naar ’t vredesbal. ‘Francijntje’, lees Frankrijk, afgebeeld als Vasten, links op de prent, staat tegenover Engeland (Rosemond), hier in de gedaante van Vastenavond. Rosemond zit op een wijnvat op wielen dat wordt voortgetrokken door twee personen. Omhangen met allerhande keukengerei, een schenkkan en gevogelte, een braadpan op haar hoofd, houdt ze in haar rechterhand een beker en in haar linker een spit met daaraan een kip, een ham en aan de punt een roemer. Francijntje, zittend op een tenen vismand op wielen, steekt daar wat schraal bij af met haar vissen en krakelingen. De rechterarmen van Francijntje en Rosemond zijn verbonden door een olijftak, en waar bij Rosemond een rozentakje in de ham is gestoken, is Francijn (aan haar rechteronderarm) getooid met een lelie. Uit het verklarend vers leren we dat Rosemond - haar onwillige bondgenoten (die immers voortzetting van de oorlog wensen) ten spijt - op weg is naar het hof met laurier om er olijven te planten, kortom om vrede te sluiten.

Het is een spiegelbeeldige variant op een gravure vervaardigd door Schelte Adamsz. Bolswert (Bolsward 1586-Antwerpen 1659), naar een ontwerp van Boëtius Adams Bolswert die deze prent ook uit heeft gegeven [afbeelding 46].145 De afmetingen van deze Strijd tussen Vastenavond en Vasten, 293 x 407 mm, wijken iets af van de staat die bij Hollstein wordt beschreven, waarnaar op de site van het Rijksmuseum wordt verwezen.146 De voorstelling heeft betrekking op de strijd tussen Vastenavond (links) en Vasten, als metafoor voor die tussen zonde en deugd, zoals het Nederlands-Latijnse vers onderaan de afbeelding leert. De voorstelling zou op haar beurt weer teruggaan op Den Vetten Vastelavont met Alle Syn Gasten Compt Hier Bestriden die Mager Vasten uit 1558, een prent van Frans Hogenberg, uitgegeven door Hieronymus Cock [afbeelding 47].147

In een later stadium gaf Carel Allard, zoals vermeld op de prent, het origineel van Bolswert opnieuw uit als Bellona, Zegen-Praalende voor de Bondgenooten / Vasten-Avonds Triomf, over de vyandlyke gedwonge vasten [afbeelding 48], waaraan behalve de titel een lang tekstblok is bevestigd, afmetingen respectievelijk 290 × 406 mm en 219 × 372 mm (tekstblad).148 Ten onrechte wordt deze op de site van het Rijksmuseum

geschaard onder ’t Lusthof van Momus. Deze verwarring is niet vreemd, omdat dezelfde prent nog eens in 1707 werd uitgegeven, zonder duidelijke titel en met een vierregelig vers in het Nederlands, Latijn en Frans, terwijl het lange tekstblok van de Bellonaversie is weggelaten.149 [afbeelding 49]

De ets van Allard waar het hier om gaat is een spiegelbeeldige en sterk vereenvoudigde kopie van de bovenstaande staten. De Franse titel is aan de bovenzijde van de prent op slordige wijze binnen het kader ‘gepropt’, duidelijk is dat er pas gaandeweg te weinig plaats bleek voor de titel en de onderstaande verklaring, met name voor de zin ‘n‘aimant bravades’, die nog maar net - kleiner - boven de steel van de braadpan past.

145 _{RP-P-BI-2602.} 146

Hollstein, (S.A. Bolswert), 296, afmetingen 298 x 405 mm.

147 _{RP-P-OB-7664.} 148

RP-P-OB-83.066.

40

Typerend voor de werkwijze van Abraham Allard is dat deze, net als in Dubbelhoofdig Omzien opnieuw de stippeltechniek toepast om de gezichten te modelleren.150

Ook op deze prent wordt de spot gedreven met de trouweloze Engelsen die hun bondgenoten van de Alliantie in de steek laten om een afzonderlijke, voor hen voordelige vrede met Frankrijk te sluiten. De populariteit en brede ‘inzetbaarheid’ van de prent moge blijken uit het feit dat in 1720 het origineel opnieuw werd gebruikt onder de titel Stryd tuszen de smullende bubbel heeren, en de aanstaande armoede, om de windhandel van 1720 op de hak te nemen.151 [afbeelding 50]

4.11 La Scarificatrice Pacifique / De Vreedzaame Kopster en Le Politique Chirurgien Interessé / De Staat en