Betekenis van de resultaten van het

PlanMER

10.1 Doorwerking van de resultaten van het PlanMER in de NOVI

Sommige indieners geven aan het te waarderen dat de NOVI inzet op het integreren van beleid, maar missen concrete keuzes. Indieners waarderen de heldere conclusies in het PlanMER rondom positieve en negatieve trends. Het PlanMER maakt duidelijk dat de staat van de fysieke leefomgeving onder druk staat; voor vrijwel alle aspecten is sprake van een negatieve trend als gevolg van autonome ontwikkelingen. Indieners geven aan dat het onduidelijk is wat de NOVI doet met de inbreng van het PlanMER, zoals het keren van de in het PlanMER gesignaleerde negatieve trends voor onder andere gezondheid, natuur, klimaat en welzijn. Indieners vragen zich af hoe de (tussen)resultaten van het PlanMER inhoudelijk hebben doorgewerkt in de ontwerp-NOVI.

Verder meent een enkele indiener dat het PlanMER en de ontwerp-NOVI niet vastgesteld kunnen worden vanwege de onzekerheden die in het PlanMER worden benoemd, vanwege de gevolgen van de PAS-uitspraak van de Raad van State en omdat risico’s een nadere

uitwerking zouden vergen.

Reactie

Al vanaf het begin van de voorbereiding van de NOVI is in 2015 gestart met de

werkzaamheden ter voorbereiding van de plan-m.e.r.-procedure. Hierdoor kon door het bieden van reflectie gedurende het hele proces meerwaarde worden geboden door het

‘milieubelang’ (in dit geval volgens de brede benadering van de fysieke leefomgeving) een volwaardige plek in de planvoorbereiding te geven. Hiertoe is op verschillende momenten tijdens de voorbereiding van de NOVI vanuit plan-m.e.r.-perspectief reflectie geboden. Hierna is samengevat op welke wijze dit in het proces is gebeurd tijdens vijf reflectiemomenten:

Reflectie 1 (jan. - feb. 2016) Brede benadering

De reflectie vanuit het PlanMER-proces heeft bijgedragen aan de selectie en formulering van opgaven in de Startnota NOVI, door het inbrengen van het ‘Rad van de Leefomgeving’ voor een brede benadering van leefomgevingskwaliteit. Hierbij zijn bijvoorbeeld biodiversiteit en welzijn expliciet onder de aandacht gebracht als specifieke aandachtspunten voor de NOVI.

Reflectie 2 (jun. - nov. 2017) Alternatieve beleidsopties

In de periode tussen juni en november 2017 werd bijgedragen door expliciete beschouwing van kansen en risico’s bij de verkenning van beleidsopties door verdiepingsgroepen. Dit was het moment dat de gevolgen van beleidsalternatieven globaal in beeld zijn gebracht. In het PlanMER is een beschouwing opgenomen van de alternatieve beleidsopties die zijn verkend.

Het proces rondom de beschouwde alternatieve beleidsopties in het PlanMER is nader omschreven in het achtergronddocument ‘Beschouwing alternatieve beleidsopties’ behorend bij het PlanMER NOVI.

Reflectie 3 (mei 2018) Aanscherping beleidskeuzes

In mei 2018 werd bijgedragen aan aanscherping van de redeneerlijn en beleidskeuzes in de NOVI en het agenderen van thema’s die (op basis van eerste beschouwing van kansen en

risico’s) aandacht vergden bij verdere uitwerking van de ontwerp-NOVI. De geboden reflectie was gericht op:

‐ Het belang van het expliciet maken welke afwegingen worden gemaakt ten aanzien van de verkende alternatieve beleidsopties. Het belang van het logisch verbinden van be-leidskeuzes aan uitdagingen, ambities en nationale belangen.

‐ Het belang van het formuleren van concrete ambities voor leefomgevingskwaliteit en beleidsdoelstellingen (in termen als ‘wat, waar, wanneer of hoe’).

‐ Het belang van gebiedsspecifieke uitwerking om concreter zicht te kunnen krijgen op mogelijke effecten. Het belang van het uitvoeren van een confrontatie tussen verschil-lende beleidskeuzes.

‐ Het expliciet maken van de betekenis van de rol van het Rijk en de wijze van sturing voor het doelbereik en het optreden van effecten.

‐ Het expliciet maken van enkele pregnante ‘ingreep - effectrelaties’ van beleidskeuzes.

Reflectie 4 (nov. 2018) Samenhangende keuzes en conflicterende claims

In november 2018 zijn samenhangende beleidskeuzes en conflicterende claims in specifieke gebieden geïdentificeerd en uitgewerkt. De resultaten zijn in dit PlanMER opgenomen in hoofdstuk 4: Samenhangende effecten. De inzichten hebben bijgedragen aan het expliciteren van keuzes bij conflicterende claims en het identificeren van onderwerpen die expliciet aandacht vergen in het PlanMER.

Reflectie 5 (jan - mei 2019) Optimaliseren ontwerp-NOVI

In de periode januari tot mei 2019 werd een selectie gemaakt van ‘kwetsbare onderwerpen’

waarvan in het PlanMER werd vastgesteld dat die expliciet aandacht behoeven. Het betrof onder andere milieukwaliteit, gezondheid, welzijn en biodiversiteit. De kansen en risico’s ten aanzien van deze onderwerpen door beleidskeuzes in de NOVI, zijn expliciet besproken met de vertegenwoordigers van departementen die werkten aan de voorbereiding van de ontwerp-NOVI. Dit heeft geleid tot aanscherpingen van deze beleidskeuzes en

aandachtspunten voor vervolgbesluiten. Dit is uitgewerkt in hoofdstuk 6 van dit PlanMER.

Verder gaf de categorisering van beleidskeuzes voor de effectbeoordeling inzicht in de mate van (on)zekerheid voor het doelbereik van het beleid en de mate van (on)zekerheid over het al dan niet voordoen van effecten. Ook dit inzicht leidde tot aanscherpingen in de ontwerp-NOVI.

Het proces is nader omschreven in het achtergronddocument ‘Beschouwing alternatieve beleidsopties’ behorend bij het PlanMER NOVI. De uiteindelijke keuze over wat wel en niet wordt meegenomen in de NOVI is een politieke afweging.

Botsproeven naar aanleiding van zienswijzen en advies Commissie m.e.r.

De Commissie m.e.r. heeft het PlanMER getoetst en hierover haar advies uitgebracht. Naar aanleiding van dit advies zijn voor verschillende in de NOVI beschreven opgaven botsproeven uitgevoerd. De opbrengst van deze botsproeven is meegewogen bij het opstellen van de definitieve NOVI en de Uitvoeringsagenda bij de NOVI. Dit is verder toegelicht in de notitie met aanvullende informatie bij het PlanMER.

Verder wordt hier verwezen naar hoofdstuk 2 en naar paragraaf 5.2 in deel 2 van deze Nota van Antwoord, waar reeds is ingegaan op de betekenis van de recente ontwikkelingen ten aanzien van stikstof voor de NOVI. De definitieve NOVI wordt aangevuld met lange termijn maatregelen om de stikstofproblematiek op te lossen.

10.2 Betekenis van de resultaten van het PlanMER voor vervolgbesluiten

Sommige indieners stelden vragen of deden suggesties voor de aansluiting tussen het PlanMER voor de NOVI en de effectbeoordelingen voor vervolgbesluiten, zoals de RES’en.

Indieners verzoeken in de effectbeoordeling hier nu al op te anticiperen door een breed scala aan indicatoren mee te nemen die bij vervolgbesluiten nodig zijn, zoals schoon (CO2-arm), betrouwbaar (vraaggestuurd, niet aanbodgestuurd), betaalbaar, ruimtegebruik, compact

(hoge energiedichtheid, laag ruimtebeslag), behoorlijke kostenverdeling (bedrijven, burgers/MKB, lage inkomens), veilig, duurzame energieopwekking op basis van een Maatschappelijke Kosten Baten Analyse, no-regret, et cetera.

Verder vragen sommige indieners zich af of er bij de in het PlanMER genoemde vervolgbesluiten mogelijkheden zijn voor inspraak.

Reactie

Zoals in hoofdstuk 1 is toegelicht, is een zorgvuldige procedure gehanteerd bij de totstandkoming van het beoordelingskader. Zoals voorgeschreven, dient het

beoordelingskader bij te dragen aan het leveren van de beslisinformatie die nodig is om een besluit te kunnen nemen over de NOVI. In het beoordelingskader is rekening gehouden met de beleidsuitspraken die nu aan de orde zijn, inclusief de strategische beleidskeuzes over bijvoorbeeld de energietransitie. Voor vervolgbesluiten zal - waar nodig - een

effectbeoordeling moeten plaatsvinden op basis van indicatoren die relevant zijn voor het dan te nemen besluit. Hierover dienen de bestuursorganen die betrokken zijn bij het te nemen vervolgbesluit op dat moment een afweging te maken.

Zowel in het PlanMER als in de ontwerp-NOVI is beschreven dat een nadere uitwerking - vaak gebiedsgericht - van beleidskeuzes nodig is. Voor vervolgbesluiten door overheden zullen de daarvoor geldende vereisten moeten worden nageleefd, inclusief die ten aanzien van de wijze waarop besluitvorming plaats kan vinden en de mogelijkheden voor inspraak.

De Wet milieubeheer en het Besluit m.e.r. - en straks de Omgevingswet - schrijven voor in welke gevallen de procedure van de m.e.r. moet worden gevolgd. Dit biedt ruimte voor inspraak en verfijning in de uitwerking van keuzes met een belangenafweging op dat niveau.

Daarbij kunnen effecten ook concreter in beeld worden gebracht, passend bij het detailniveau van het dan te nemen besluit.

In de Uitvoeringsagenda bij de NOVI wordt het vervolgproces verder uitgewerkt; in hoofdstuk 6 van deel 2 van deze Nota van Antwoord wordt hier nader op ingegaan.

Bijlagen