Benadrukken van impact en omvang

Wat heel duidelijk zichtbaar is in vrijwel alle geanalyseerde artikelen van De Telegraaf, is het consequente benadrukken van de impact en omvang van de ramp. Dat doet de krant redelijk letterlijk, door steeds het aantal omgekomen slachtoffers te noemen (vrijwel in alle geanalyseerde artikelen), maar het gebeurt ook op een meer subtiele manier.

Een duidelijk voorbeeld komt uit het artikel ‘golf van rouw’,

“Naarmate de dag vorderde, werd duidelijk dat de omvang van de tragedie nog groter was dan aanvankelijk werd gedacht. Werd donderdagavond laat nog uitgegaan van 154 Nederlandse slachtoffers; gisteren in de loop van de dag werd dit getal bijgesteld naar 192. Dit kwam doordat van inzittenden van wie de nationaliteit nog niet bekend was later werd vastgesteld dat het om Nederlanders ging.”

De eerste zin in deze passage is opvallend. Er was al duidelijk hoeveel doden er in totaal waren gevallen. Dus de (letterlijke) omvang van het ongeluk was bekend. Toch wordt volgens De Telegraaf de omvang van de tragedie gróter, naarmate meer slachtoffers Nederlands blijken te zijn. De tragedie krijgt daardoor voor het land dus blijkbaar meer betekenis, of wordt in ieder geval erger gevonden. Ook de schijnbare impact van de ramp komt op verschillende manieren terug in de artikelen. Aan de ene kant door het frequente gebruik van emotioneel geladen woorden. Dat wil zeggen, woorden die daadwerkelijk een emotie uitdrukken, of die anderszins een gevoelstoestand en daarmee

subjectiviteit uitdrukken (gruwelijk, tragisch, verschrikkelijk, drama, absurde reis, plek des onheils, indrukwekkend). De emoties zijn vooral woede en verdriet.

Een aantal voorbeeldzinnen uit vijftien verschillende artikelen: “Bijna alle renners zijn zwaar aangeslagen door het drama”55_{; “De KLM-baas is zeer bewogen over de emoties die hij zelf heeft} ervaren in gesprekken met een groot aantal nabestaanden”56_{; “Van Vliet zei dat de aanblik van} de rampplek hem kippenvel had bezorgd, ook al was de temperatuur daar zo’n 35 graden”57_; “We begrijpen dat het voor nabestaanden onverdraaglijk is nog langer te moeten wachten”58_; “”Het zijn zeer schokkende gebeurtenissen die enorme pijn, leed, woede oproepen”, […]Het lot van de passagiers van vlucht MH17 grijpt Wolters enorm aan.”59 _{; “”Ik doe dit omdat de impact} op de samenleving ongelooflijk groot is.””60_{; “Ze laat haar tranen de vrije loop. “Ik ben 61 jaar,} maar dit is het ergste dat ik ooit heb meegemaakt.”.”61_{; “”In dit stadium hebben we al onze} energie nodig om dit verlies te verwerken. Het ongeloof en verdriet overheersen.””62_{; “Op het} hoofdkantoor van Shell heerste gisteren grote verslagenheid.”63_{; “”We zijn diepgeschokt en}

55 Tour staat stil bij vliegtuigramp, 19 juli

56 Eurlings pareert kritiek vliegroute, 26 juli

57 Spanning rond berging, 22 juli

58 Eerste slachtoffer krijgt een naam, 27 juli

59 Massaal medeleven helpt nabestaanden, 27 juli

60 Herdenkingsconcert in Arnhems stadion, 29 juli

61 Bedeesd applaus voor rouwstoet; Permanente luchtbrug met Oekraïne, 27 juli

62 Gezeul met dierbaren wekt woede families; ‘Drie dagen in de hitte; respectloos, te idioot voor woorden’, 21 juli

ongelooflijk verdrietig.””64_{; “”Dit houdt me al anderhalve week bezig, ik heb alles gezien op} tv.””65_{; “”Al die kisten, dat snijdt door de ziel.”[…]”Het is schrijnend, zo onbeschrijflijk veel} verdriet.””66_{; “”Mijn hart loopt over van verdriet”[…]”Het is het geluid van diepe rouw na een} gruwelijke tragedie.””67_{; “”Het was zeer emotioneel, maar ook mooi om te mogen doen.””}68_; “”De beelden zullen voor altijd op ons netvlies gebrand staan, zoals die van speelgoed, dagboekjes en reisgidsen, verweesd in een weiland.” […] geen enkel woord doet recht aan het immense verdriet.”69

Deze voorbeelden komen uit zowel de human interest verhalen, als de meer politieke analyses en de verhalen over de situatie in Oekraïne. In de korte nieuwsberichten van De Telegraaf komen dit soort zinnen vrijwel niet voor. Daar wordt enkel in benoemd hoeveel slachtoffers er om kwamen. Opvallend is dat er één nieuwsbericht was, waar wel emotie in voorkwam, namelijk in ‘ook Quinta kwam om’. Een bericht over de hond van een Nederlands gezin die zou meeverhuizen naar Kuala Lumpur.

“Speurhondentrainer Henk Bouman uit Amersfoort is aangeslagen door de dood van het dier. ‘Dit is natuurlijk ook erg tragisch. Naast al die vele dode mensen, zou je bijna vergeten dat er ook twee honden in het neergeschoten vliegtuig zaten’, zegt Bouman.”70

Naast de focus op emotionele impact, wordt ook het bijzondere karakter van de ramp en de nasleep ervan duidelijk uitgemeten in de artikelen. Daarbij wordt dan nog vermeld dat het niet alleen voor Nederland een bijzondere gebeurtenis is, maar voor de hele wereld. Dit blijkt bijvoorbeeld uit zinnen als: “De luchthoorn van de diesellocomotief die de afgelopen dagen op zo’n beetje elk journaal en iedere voorpagina ter wereld te zien was, kondigt de komst van de ongelukstrein aan.”71 _{Of: “Beelden} van dronken criminelen die op de crashsite van vlucht MH17 volkomen respectloos stoffelijke

overschotten in vuilniszakken gooien en afvoeren, schokken de wereld als zelden daarvoor”.72 In bovenstaande passage is vooral het tweede deel van de laatste zin interessant. Door te verkondigen dat de wereld zelden zo geschokt is, wordt de betekenis van de ramp nog sterker: er gebeuren erge dingen in de wereld, maar bijna niks is zo erg als deze ramp, lijkt De Telegraaf te zeggen.

Die nadruk op het bijzondere karakter, gebeurt op minder grote schaal dan de focus op impact en omvang. We kunnen ook niet zozeer spreken van nadruk leggen op, maar meer van subtiel noemen. Toch komt het in verschillende soorten verhalen naar voren. Bijvoorbeeld wanneer de krant mensen spreekt die hielpen de kisten te dragen bij de ceremonie in Eindhoven.

“Dit is veruit de meest indrukwekkende activiteit die ik in die hoedanigheid heb meegemaakt. Het is bijna onbeschrijfelijk hoe ik de afgelopen dagen beleefd heb. Hoewel het een gitzwarte

64 PvdA geschokt door verlies bezield senator, 19 juli

65 Kapot in mijn hoofd

66 “Al die kisten, dat snijdt door de ziel’; Minister Schippers opnieuw bij repatriëring van slachtoffers, 25 juli

67 Gitaarleraar

68 ‘Mooi om te mogen doen’; Wereldwijde hulde voor ingetogen ceremonie MH17-ramp, 25 juli

69 ‘Iedereen vraagt zich af: waarom?’, 27 juli

70 Ook Quinta kwam om, 22 juli

bladzijde is uit de vaderlandse geschiedenis. […] Maar geestelijk was dit een zeer zware klus, merk ik nu aan mezelf.”73

Een ander voorbeeld: De krant schrijft over het werk van de forensisch experts in het gebied. Een van hen zegt: “Natuurlijk weet je niet wat je te wachten staat. Maar we hebben wel eerder met

soortgelijke zaken te maken gehad. Alleen niet op deze schaal en in deze omstandigheden”.74

En uit datzelfde artikel: “Maar via de sociale media heb je wel in de gaten dat het iets heel bijzonders is waar je deel van uitmaakt. Nu ik ook de beelden heb gezien, besef ik pas hoe uniek het allemaal is geweest en hoe groot een klein land kan zijn.”