2.1.4 (Inter)nationaal Promoten van onze kennissectoren
Deelprogramma 2.3 Bedrijvige stad
Met dit deelprogramma zorgen we voor een goed ondernemersklimaat en vestigingsklimaat in onze gemeente. We bieden ondernemers maximaal de ruimte om te ondernemen. Met aantrekkelijke en bereikbare
werklocaties, klantgerichte dienstverlening en ondersteuning. Voor het ondernemingsklimaat is ook de arbeidsmarkt van betekenis. Een goede aansluiting van ons arbeidsmarktbeleid is te vinden in Programma 1: Werk en inkomen.
Met de volgende indicatoren wordt de werking van ons beleid in dit deelprogramma gemeten. Als er geen gegevens beschikbaar zijn/of één maal per twee jaar gemeten worden staat er een streepje.
Effectindicator(en) Beoogd
2019
Aantal bedrijfsvestigingen (waarvan aantal starters) * 16.750
Aantal hectare uitgegeven bedrijventerrein * >5
% leegstaand vloeroppervlakte kantoren * <11.2%
Rapportcijfer tevredenheid ondernemers * >6.5
* Deze cijfers zijn grotendeels gebaseerd op de oude gemeente Groningen, de cijfers van Haren en Ten Boer zullen wanneer beschikbaar geïntegreerd worden.
2.3.1 Samenwerken met bedrijvenverenigingen
Het georganiseerde bedrijfsleven en de gemeente zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor het stimuleren van de economie en de werkgelegenheid in Groningen. Dit heeft geresulteerd in het Convenant Ondernemend Groningen. De convenantpartners stellen middelen en capaciteit beschikbaar voor strategische projecten maar ook gebiedsgerichte projecten. Er wordt gewerkt met een open agenda waarbij iedereen nieuwe initiatieven kan aandragen. De intensieve samenwerking met het bedrijfsleven mondt uit in gezamenlijke projecten en activiteiten. Mede door het Fonds Ondernemend Groningen stimuleert het Groningse bedrijfsleven de
tripartite samenwerking en investeren ze in projecten en initiatieven die de economie en werkgelegenheid van de gemeente versterken.
51
Ook in het buitengebied willen we de economie en werkgelegenheid stimuleren. De winkeliersvereniging van het Koopmansplein in Ten Boer wordt hierbij betrokken. Daarnaast blijven we graag in overleg met de agrarische sector in onze gemeente. In Haren is Ondernemend Haren actief als organisatie voor de ondernemers in Haren, waaronder een belangrijk deel van de retail en veel dienstverlenende bedrijven. Daarnaast is het Dorpsfonds actief in de gemeente Haren. Dit fonds is opgericht om in brede zin Haren te promoten, evenementen te ondersteunen en het ondernemersklimaat te versterken.
Met de volgende indicatoren wordt de voortgang van dit beleidsveld gemeten. Als er geen gegevens beschikbaar zijn/of één maal per twee jaar gemeten worden staat er een streepje.
Prestatie-indicatoren Beoogd
2019
Aantal gezamenlijke projecten met bedrijvenverenigingen >25
Hoe staan we ervoor?
Met de Economische Agenda en G-kwadraat heeft het bedrijfsleven meer de regie kunnen pakken in de samenwerking tussen bedrijfsleven, kennisinstellingen en de overheid, de Triple Helix. De Koepel heeft bijgedragen aan het verbeteren van de samenwerking waardoor meer nieuwe projecten en initiatieven van de grond zijn gekomen. In 2017 hebben we specifiek ingezet op het doorontwikkelen van de Koepel. Naast de bedrijvenverenigingen en VNO-NCW zijn ook de Hanzehogeschool, het Noorderpoort en het Alfa-college onderdeel van de koepel. Deze deelnemers hebben zich het afgelopen jaar gezamenlijk ingezet om op een nieuwe manier te gaan werken. Ze werken toe naar een meer strategisch agenda zettende werkgroep. Daarnaast is door het verenigd bedrijfsleven, de gemeente Groningen en Marketing Groningen gewerkt aan het ontwikkelen van een City Monitor waardoor de stand van de economie inzichtelijk wordt gemaakt. Er is in verschillende projecten samengewerkt zoals bij Eurosonic Noorderslag, onder andere door het organiseren van een ondernemerscongres en in het project bussen uit de straat.
We hebben een extern onderzoek laten uitvoeren naar het functioneren van het Fonds Ondernemend Groningen. Hieruit is naar voren gekomen dat het Fonds wordt gewaardeerd en dat de meerwaarde wordt erkend. De aanbevelingen zijn meegenomen. Op basis van het raadsvoorstel is daarmee het Fonds voor onbepaalde tijd vastgelegd waardoor, mede voortkomend uit de evaluatie, strategische projecten met een langere looptijd worden ontwikkeld.
Wat willen we bereiken in 2019?
We willen samen met het bedrijfsleven en de kennisinstellingen gezamenlijke projecten en initiatieven oppakken en de samenwerking verder professionaliseren en uitbouwen richting het landelijk gebied van de gemeente.
Wat gaan we hiervoor doen?
• Ondersteunen van en samenwerken met de Koepel Economische Agenda;
• Uitvoeren van gemeenschappelijke projecten van bedrijfsleven, kennisinstellingen en gemeente;
• Uitvoeren en ondersteunen van gezamenlijke initiatieven in het kader van het Fonds Ondernemend
Groningen.
2.3.2 Bedrijvigheid breed stimuleren
We stimuleren bedrijvigheid in brede zin, gericht op het behouden van bestaande en stimuleren van nieuwe werkgelegenheid. We ondersteunen bestaande ondernemers en faciliteren nieuwe bedrijven in het vinden van
52
bedrijfsruimte, aankoop van grond, vergunningentrajecten, en het leggen van contacten, bijvoorbeeld met onderwijsinstellingen en bedrijvenverenigingen.
Met de volgende indicatoren wordt de voortgang van dit beleidsveld gemeten. Als er geen gegevens beschikbaar zijn/of één maal per twee jaar gemeten worden staat er een streepje.
Prestatie-indicatoren Beoogd
2019
Aantal bedrijfsbezoeken >580
Aantal adviesgesprekken met startende ondernemers 100
Aantal adviesgesprekken horeca 700
Aantal begeleide bedrijfsverhuizingen 20
Hoe staan we ervoor?
Groningen staat er qua bedrijvigheid goed voor. Sinds we de economische crisis achter ons hebben gelaten, is er sprake van een duidelijke positieve economische ontwikkeling. We zien een toegenomen dynamiek, onder andere in een toegenomen vraag naar bedrijvenlocaties, niet alleen op bedrijventerreinen ook op
kantoorlocaties. Het aantal bedrijven is sterk gegroeid tot 17.400, evenals het aantal arbeidsplaatsen. De doelstelling van 137.500 arbeidsplaatsen in 2019 is met 139.000 arbeidsplaatsen in 2017 al ruim bereikt. Er is op dit moment nauwelijks leegstand.
Groningen oefent een sterke aantrekkingskracht uit op nieuwe bedrijven, ook uit de regio. De belangstelling voor vestiging op Zernike Campus en daaraan gekoppeld de gronduitgifte is groot. De Groninger campus is in korte tijd uitgegroeid tot een van de meest succesvolle campussen in Nederland. De kennisinstellingen, op universitair, hbo en mbo-niveau, zoeken nadrukkelijk de samenwerking met MKB-bedrijven, gericht op
innovatie, praktijkgericht onderzoek en ondernemerschap. Dit leidt tot nieuwe veelbelovende initiatieven zoals de oprichting van het Groningen Digital Business Center (GDBC) aan de RuG, vanuit een brede samenwerking tussen universiteit en ondernemers in de digitale sector.
Groningen kent afgelopen jaren een groot aantal startende ondernemers, waaronder veel ZZP’ers en startups. Landelijk is Groningen een van de meest succesvolle startup cities. Het samen met de provincie Groningen gefinancierde programma Founded in Groningen draagt nadrukkelijk bij aan het versterken van het startup-ecosysteem. Doorgroeiende bedrijven, de zogenaamde scale ups, zijn afgelopen jaren nadrukkelijk aanwezig in ambitieuze prijzen, zoals de Deloitte Technology Fast50, de top 100 snelst groeiende technologiebedrijven van Nederland, de FD-Gazelle Award en de MKB-Top 100 Innovatielijst. Samen met de Regio Groningen Assen hebben we een onderzoek uit laten voeren naar – meer onbekende- innovatieve bedrijven.
De samenwerking van de gemeente met kennisinstellingen en bedrijven in het programma Groningen Digital City en in het Digital Office Groningen met een Chief Digital Officer, heeft de gemeente nadrukkelijk op de kaart gezet als aantrekkelijke regio voor digital onderwijs, onderzoek en business. Een mooi voorbeeld van samenwerking in de triple helix wat leidt tot nieuwe initiatieven en structurele versterking van een branche. De binnenstad floreert en kent vrijwel geen structurele leegstand in het winkelbestand. Er wordt veel georganiseerd in de gemeente, veelal in samenwerking met bedrijvenverenigingen en/of bijdragen vanuit het Fonds Ondernemend Groningen.
Wat willen we bereiken in 2019?
We willen verdere groei en ontwikkeling van bedrijvigheid, gericht op een bestendige economische structuur, een gunstig vestigingsklimaat en voldoende werkgelegenheid in de gemeente en de regio. We faciliteren bedrijven die zich nieuw in onze gemeente willen vestigen en ondersteunen werkgevers en ondernemers bij vragen op het gebied van bedrijfsvestiging (bedrijfsverplaatsingen), vernieuwing (bv.
53
automatisering/digitalisering), innovatie (van product, proces of organisatie) en groei (bedrijfsontwikkeling, export). We stimuleren en faciliteren meer en intensievere contacten tussen onderwijsinstellingen op alle niveaus en MKB-bedrijven in alle branches.
Wat gaan we hiervoor doen?
Bedrijven bezoeken en diensten op maat verlenen;
• Nieuw vestigende bedrijven faciliteren in het vinden van bedrijfsruimte en introduceren in bestaande
netwerken;
• (Startende) ondernemers stimuleren en ondersteunen, onder andere via het programma Founded in
Groningen en Startup in Residence;
• Samen met bedrijvenverenigingen, onderwijsinstellingen en OTP (Ondernemers Trefpunt) initiatieven
op het gebied van (valorisatie van) kennis, innovatie en ondernemerschap stimuleren en faciliteren;
• Groningen meer economisch profileren in samenwerking met Marketing Groningen;
• Activiteiten organiseren om MKB-bedrijven meer bekendheid te geven onder scholieren, studenten en
algemeen publiek (zoals Open Stad, Meet your Future, Check the Bizz);
• Groningse ondernemers aanmoedigen en succesvolle bedrijven in de schijnwerpers zetten, door
verschillende evenementen en prijzen (zoals Groninger Ondernemersprijs, Jonge Ondernemers prijs, Anner Award, Ondernemers Challenge Groningen);
• Organiseren van bijeenkomsten waar ondernemers kennis kunnen opdoen, geïnspireerd raken en elkaar
ontmoeten (zoals MKB-ondernemersavonden; SMC050);
• Lokaal inkopen bij bestaand regionaal MKB verder stimuleren en implementeren.
2.3.3 Aansluiting vraag en aanbod van werk bevorderen
We streven naar een arbeidsmarkt waar werkgevers kunnen beschikken over de juiste arbeidskrachten en waar zoveel mogelijk mensen meedoen in een betaalde baan. Hiervoor ontwikkelen we een integrale aanpak van de arbeidsmarkt. De mismatch op de arbeidsmarkt krijgt hierin een prominente plek, enerzijds omdat een betere match bij kan dragen aan de vraag naar personeel. We zien hierin in een aantal sectoren serieuze problemen door een tekort aan personeel. Anderzijds doordat het vinden van een baan werkzoekenden onderdeel maakt van de samenleving en mogelijkheden geeft om uit een bepaald isolement te komen, zowel sociaal als economisch We ondernemen of steunen activiteiten die werkgevers ondersteunen in hun personeelsbeleid. Het beleid om mensen op weg te helpen naar de arbeidsmarkt is te vinden in Programma 1: Werk en inkomen. De steeds intensievere samenwerking met het regionale bedrijfsleven mondt uit in gezamenlijke projecten en activiteiten in 2018 om samen te zorgen voor meer werkgelegenheid en een betere aansluiting: meer reguliere banen, maar bijvoorbeeld ook meer leerwerkplekken, stageplaatsen en garantiebanen.
Hoe staan we ervoor?
Met de Economische Agenda werken we samen met onze partners aan het versterken van het bedrijfsleven. Door bedrijven te laten ontwikkelen en groeien dragen we bij aan het stimuleren van de werkgelegenheid. Daarmee willen we de vraagzijde van de arbeidsmarkt ontwikkelen waarin we de vraag van de ondernemer centraal stellen. Ronde tafelgesprekken met werkgevers en opleiders zijn acties die wij het afgelopen jaar hebben ondernomen.
Het aantal banen is het afgelopen jaar toegenomen waardoor er in bepaalde sectoren lastiger geschikt personeel kan worden gevonden. Daarom zetten we ook in op de aanbodzijde. Met Meet your Future events laten we studenten en het regionale bedrijfsleven kennis met elkaar maken, om zo de aansluiting tussen young professionals en werkgevers te verbeteren.
54 Wat willen we bereiken in 2019?
Samen met het (regionale) bedrijfsleven willen we projecten en activiteiten organiseren en bevorderen die de werkgelegenheid stimuleren.
Wat gaan we hiervoor doen?
• Projecten voortkomend uit de Economische Agenda samen met het bedrijfsleven en kennisinstellingen
uitvoeren;
• Stimuleren van kennisdeling in het bedrijfsleven op het gebied van HRM;
• Personeelscarrousels opzetten;
• Aankomende professionals/ talenten in contact brengen met Groningse bedrijven;
• Meet Your Future events organiseren;
• Ronde tafelgesprekken in relatie tot IT.
2.3.4 Handelsrelaties met het buitenland bevorderen
We willen Groningen uitbouwen tot een internationale kennisstad van betekenis en een sterke economische regio in Europa. We bevorderen de (internationale) samenwerking met het Groningse bedrijfsleven en helpen mee om buitenlandse investeringen in Noord-Nederland uit te lokken. Door het stimuleren van betere (internationale) verbindingen ondersteunt Groningen Airport Eelde de Noordelijke economie en draagt bij aan de ontwikkeling van onze kennisstad. Het beleid om onze kennissectoren in internationaal perspectief te stimuleren en te profileren, vindt u in deelprogramma 2.1: Groningen kennisstad.
Met de volgende indicatoren wordt de voortgang van dit beleidsveld gemeten. Als er geen gegevens beschikbaar zijn/of één maal per twee jaar gemeten worden staat er een streepje.
Prestatie-indicatoren Beoogd
2019
Aantal (handels)projecten met het buitenland >15
Hoe staan we ervoor?
Er zijn het afgelopen jaar meer dan 15 handelsprojecten met het buiten land ontstaan. Er is ingezet op de Duitsland agenda, waarmee een kader is neergezet voor een meerjarenplanning. Met de steden Bremen en Oldenburg hebben we een nieuwe overeenkomst gesloten met als thema’s duurzaamheid, digitalisering en mobiliteit. Met de stad Hamburg is een nieuwe Letter of Intent in ontwikkeling als opvolger van de Letter van 2015. We hebben in 2018 een handelsmissie met als thema Waterstof naar Hamburg georganiseerd. Als gevolg daarop is er een gezamenlijke Groningen-Hamburg missie naar Japan georganiseerd met hetzelfde thema. Ook kijken we naar een duidelijker kader voor onze Chinese contacten. Er heeft in april 2017 een
handelsmissie plaatsgevonden naar Tianjin, naar aanleiding van de opening van de Wuqing Campus van de Hanzehogeschool. De handelsmissie markeerde de start van de samenwerking van de Hanzehogeschool met de TUTCM-universiteit in Tianjin en de versterking van de handelsbevordering door het Groningen Office.
Daarmee is de deur geopend voor Nederlandse ondernemers en kennisinstellingen in de regio. Het komende jaar volgt een bestuurlijke reis naar onze zusterstad Tianjin.
Voor het verder ontwikkelen van Groningen Airport Eelde is in 2017 6 miljoen euro beschikbaar gesteld door de raad. Samen met het beschikbaar gestelde budget van de andere aandeelhouders kan Groningen Airport Eelde weer verder werken aan de toekomst. Ook heeft de raad besloten de aandelen beschikbaar te stellen. De verwachting is dat met het beschikbaar gestelde budget voldaan wordt aan de eisen voor een nieuw
55 Wat willen we bereiken in 2019?
We gaan het internaliseringsbeleid actualiseren, inclusief onze (handels) contacten met Noord-Duitsland en China. Deze contacten moeten zoveel mogelijk gedragen worden door, en ten goede komen aan het Groningse bedrijfsleven, in samenwerking met de drie noordelijke provincies.
Wat gaan we hiervoor doen?
• Onze (handels) contacten en projecten voortzetten met Noord-Duitsland en China;
• Internationale projecten samen met het bedrijfsleven en onderwijsinstellingen uitvoeren;
• Groningen Airport Eelde faciliteren en aandelen ter beschikking stellen.
2.3.5 Werken aan een goed aanbod werklocaties
Op onze Groningse werklocaties, bedrijventerreinen, kantorenparken en locaties voor (grootschalige) detailhandel is meer dan de helft van de werkgelegenheid in de stad geconcentreerd. Een goed aanbod van werklocaties zijn een randvoorwaarde voor verdere economische groei. We streven daarom naar een goed vestigingsklimaat. We bieden een divers en passend aanbod van (nieuwe) werklocaties. Deze locaties willen we zo als mogelijk onder de aandacht van belangstellenden brengen. Ook plegen we, in samenwerking met onze regiopartners, acquisitie voor vestiging op onze werklocaties. We werken ook samen met de
bedrijven(verenigingen) aan versterking van onze huidige werklocaties en zijn flexibel en adaptief om wensen van bedrijven te faciliteren. Ook monitoren we de ontwikkelingen op de vastgoedmarkt om in te kunnen spelen op de veranderende marktvraag.
Hoe staan we ervoor?
We zagen in 2017 een verhoogde verplaatsingsdynamiek bij bedrijven. Dit heeft geleid tot verkoop van 46,8 hectare aan commerciële activiteiten in 2017 en een aantal nieuwe kantoorontwikkelingen (in combinatie met wonen) op het Europapark. Van deze 46,8 hectare is 22 hectare verkocht op werklocaties die in exploitatie genomen zijn. Daarnaast is de kantorenleegstand in Groningen volgens Cushman & Wakefield met 43% afgenomen (één van de hoogste percentages in Nederland). Het leegstandspercentage daalde naar 7,5%. Naast een aantrekkende markt komt deze afname vooral door vervanging en transformatie.
Vanwege deze ontwikkelingen blijven we inzetten op het bieden van voldoende ruimte voor bedrijvigheid om te kunnen (door)groeien. We hebben daarom samengewerkt met bedrijven aan het een aantrekkelijk vestigingsklimaat door te werken aan; een aanpak voor het MartiniTradePark, een visie voor het gebied rondom de Ulgersmaweg en een aanpak voor kantorenpark Kranenburg.
Om zicht te houden op de kwaliteit van en tevredenheid over onze werklocaties hebben we een monitor werklocaties ontwikkeld. De monitor is in samenwerking met de bedrijvenvereniging ook doorontwikkeld tot een online monitor; www.groningencitymonitor.nl.
Wat willen we bereiken in 2019?
We willen de positieve ontwikkeling van kaveluitgiftes vasthouden. Ook komend jaar willen we ongeveer 5 hectare afzetten op Westpoort, Zernike en/of Eemspoort. Dit stimuleren we door gerichte acquisitie en promotie van onze werklocaties. We hebben de behoefte van ondernemers scherp en monitoren de kwaliteit van onze werklocaties. We voeren onze strategie voor onze huidige en nieuwe werklocaties uit, zodat blijven zorgen voor een aantrekkelijk vestigingsklimaat.
56 Wat gaan we hiervoor doen?
We werken samen aan het verbeteren van werklocaties door middel van cocreatie en cofinanciering. We zijn verder gegaan met vermarkten en acquisitie van onze werklocaties. Ook blijven we ruimte bieden voor werkgelegenheid in onze stedelijke ontwikkelzones (zoals Eemskanaal/Damsterdiepzone en Hoendiep Zuid). We gebruiken de monitor werklocaties als kompas om projecten en initiatieven te stimuleren, starten en ondersteunen.
2.3.6 Ontwikkeling ZZP en Start-ups
De economie verandert; het aandeel kleine bedrijven en ZZP’ers in de totale werkgelegenheid groeit. Werken kun je tegenwoordig overal; vanuit huis, in je wijk in de koffiecorner, op kantoor of in een oude fabriekshal. In een aantal sectoren, bijvoorbeeld de agrarische sector of bouw, was dit aandeel al hoog, maar het is ook gemakkelijker geworden om voor jezelf te beginnen. Groningen staat bovendien bekend als innovatieve stad, waar je als startup je ideeën, kennis en expertise, als je wilt, kunt uitproberen en opschalen.
Met de volgende indicatoren wordt de voortgang van dit beleidsveld gemeten. Als er geen gegevens beschikbaar zijn/of één maal per twee jaar gemeten worden staat er een streepje.
Prestatie-indicatoren Beoogd
2019
Aantal startende ondernemers* 1.520
* Deze cijfers zijn grotendeels gebaseerd op de oude gemeente Groningen, de cijfers van Haren en Ten Boer
zullen wanneer beschikbaar geïntegreerd worden.
Hoe staan we ervoor?
Groningen kent afgelopen jaren een sterke groei in startende bedrijven. Hieronder zijn relatief veel ZZP’ers en een-mens-zaken, deels als gevolg van de economische recessie. Groningen wordt landelijk als zeer succesvolle startup city gezien, met relatief veel succesvolle, schaalbare bedrijven. Het programma "Founded in
Groningen", gestart in 2017, heeft geleid tot nieuwe initiatieven en versterkte samenwerking binnen het startup-ecosysteem. Een prachtig portal versterkt het merk en de bekendheid van Founded in Groningen. De versterkte samenwerking leidt tot nieuwe activiteiten zoals Startup Weekend, Founder Talks, Startup in Residence (een programma gericht op startups gekoppeld aan een concrete vraag en launching customers). Daarnaast werkt het programmabureau Founded in Groningen samen andere startup regio’s, Startup Delta en startup programmabureaus in Oldenburg en Bremen.
Afgelopen jaar hebben we de vraag naar huisvesting onder startups en startende ondernemers en het aanbod aan bedrijfsverzamelgebouwen, broedplaatsen en incubators laten onderzoeken. Groningen kent een breed palet aan vastgoed-faciliteiten voor startups en startende ondernemers, ieder met een eigen identiteit, verspreid over de gemeente. Als gemeente faciliteren we nieuwe vastgoed-initiatieven, vanuit onze reguliere taken zoals vergunningverlening en dergelijke.
Wat willen we bereiken in 2019?
We willen het Groningse startup-ecosysteem verder versterken, zodat we met recht het predicaat Startup City verdienen. 2019 wordt het derde en laatste jaar van het programma Founded in Groningen . Om het innovatie en startup ecosysteem meer op de kaart te krijgen en te versterken is het initiatief gebaseerd op drie pijlers: verbinden, inspireren en ondersteunen. In 2019 wordt er samen met verschillende partners, zoals
Hanzehogeschool, Rijksuniversiteit Groningen en startups zelf in de regio gewerkt aan het vervolg op Founded in Groningen. We willen de kennis, het innovatie-vermogen en activiteiten op het gebied van
ondernemerschap vergroten, door de samenwerking tussen MKB-bedrijven, bedrijvenverenigingen en onderwijsinstellingen te stimuleren en uit te bouwen.
57 Wat gaan we hiervoor doen?
• Startups stimuleren en ondersteunen, onder andere via het programma Founded in Groningen en
Startup in Residence;
• De mogelijkheden voor (doorgroei van) Groningse startups versterken door samenwerking landelijk