Analyse NRC Handelsblad

,,Argentijnse Zoreguieta nieuwe vriendin kroonprins”, kopte NRC Handelsblad op de binnenlandpagina in haar editie van 1 september 1999, voordat het nieuws officieel was. Officieel of niet, uit het artikel werd duidelijk dat de krant van haar ‘bronnen bij het Hof’ had vernomen dat er een hechte vriendschap was ontstaan tussen kroonprins Willem-Alexander en de Argentijnse Máxima Zorreguieta. ,,De Rijksvoorlichtingsdienst (RVD) wenst op de

berichtgeving omtrent een nieuwe vriendin van de kroonprins overigens geen enkel

commentaar te geven, omdat het een privékwestie betreft. Een eventuele verloving is ‘niet aan de orde’, zegt ook de woordvoerder van de RVD”, viel verderop te lezen in hetzelfde

nieuwsartikel.221 De binnenlandredacteuren verantwoordelijk voor het artikel wisten verder te melden dat Máxima’s vader nogal wat problemen kon opleveren: ,,Centraal in de controverse staat de vader van Máxima, Jorge Zorreguieta. Hij was lid van de Argentijnse regering tijdens het gewelddadige bewind van de militaire dictator Jorge Rafael Videla.”222 Verderop in het artikel kwamen enkele Tweede Kamerleden aan bod om hun mening te geven over een mogelijke verloving. Want, aldus de krant, deze zat er aan te komen.

Een dag later, op 2 september 1999, kopte de krant op de binnenlandpagina: ,,Kroonprins bespreekt relatie met premier Kok; RVD meldt ‘vriendschap.’ Het gehele nieuwsartikel –

geschreven door de politieke redactie - was gebaseerd op twee zinnen die Kok had geuit en de RVD naar buiten had gebracht: ,,In het gesprek met premier Kok heeft de Prins van Oranje de

219 Holtwijk, Ineke, Janssen, Roel en Putten, Jan van der, Argentinië, het land van Máxima, p 11

220 Diependaal, Irène, Emily! De Koninklijke verloving die niet doorging, p 214

221 NRC Handelsblad, 01-09-1999, p 2

minister-president onder meer verteld over zijn vriendschap met mevrouw Máxima

Zorreguieta, die de Argentijnse nationaliteit heeft. Nadere mededelingen zullen niet worden gegeven.” Zowel de toenmalig hoofddirecteur van de RVD, Eef Brouwers, als de toenmalig minister-president Wim Kok wilden geen verdere tekst en uitleg verschaffen. De reden voor de nodige opwinding over deze twee geuite zinnen werd even verderop in hetzelfde artikel duidelijk. ,,In de RVD-verklaring van gisteren wordt voor de eerste maal mededeling gedaan over de inhoud van een vertrouwelijk gesprek tussen premier en kroonprins. […] De

bekendmaking van de RVD heeft speculaties gevoed over een eventueel huwelijk tussen de kroonprins en zijn Argentijnse vriendin. Daarbij wordt erop gewezen dat de formulering van de RVD – ‘vriendschap’ – sterker is dan de formulering uit 1995, toen werd gekozen voor de

woorden ‘behorend tot de vriendenkring’.”223 Overigens werden de woorden ‘behorend tot de vriendenkring’ gebruikt om de relatie tussen Emily Bremers en de kroonprins te beschrijven. In hetzelfde artikel op de binnenlandpagina waren ook alvast de diverse reacties van de Tweede Kamerleden te lezen. Vooralsnog maakten alleen de woordvoerders van partijen GroenLinks en de SP duidelijk dat Máxima – mocht ze de toekomstige vrouw van de kroonprins worden – openlijk afstand zou moeten nemen van het tijdperk-Videla.224

De berichtgeving werd vervolgens intenser, alhoewel dit duidelijk niet de bedoeling was van Kok en diens geopperde woorden. ,,’Ik wilde rust en ordening brengen in het geheel’, antwoordde Kok. Hij meende dat ‘de vriendschap’ een publiciteitsgolf zonder weerga teweeg heeft gebracht die trekjes aannam die de premier niet bevielen. ‘Er is zoveel belangstelling. Misschien ben ik naïef, maar het is mijn wens dat de prins met rust wordt gelaten”, stond te lezen in een algemeen nieuwsartikel op de binnenlandpagina van NRC Handelsblad op 4 september 1999.225 Zijn wens werd niet vervuld. NRC Handelsblad besteedde al 22 artikelen aan de eerste speculaties omtrent Máxima. Een groot gedeelte van deze berichtgeving, maar liefst 10 artikelen, was commentaar geleverd door de huiscolumnisten van de krant of door specialisten op het gebied van het koningshuis of Latijns-Amerika. Argentinië – en de Argentijnse media - kwam met de komst van Máxima ook in de schijnwerpers te staan. Immers, de Nederlanders

223 NRC Handelsblad, 02-09-1999, p 2

224 NRC Handelsblad, 02-09-1999, p 2

wisten niet het fijne van het gevoerde beleid van Videla. En wat vooral van belang was: welke rol had Jorge Zorreguieta hierin vervuld? Deze vraag werd in de tijd van de prille romance nog niet beantwoord door NRC Handelsblad. Wel constateerde onder andere huiscolumnist H.J.A. Hofland dat er sprake was van een heuse publiciteitsgolf rondom het onderwerp ‘Máxima’. Hij verwoordde het in zijn column als volgt: ,,Misschien is er ‘vriendschap’, misschien meer. Maar er is in ieder geval een publiciteitsgolf die door zijn onbeheersbaarheid alleen al een politieke betekenis krijgt. Deskundigen verdiepen zich, royalty-watchers lichten toe, de eerste staatsrecht- en godsdienstgeleerden dienen zich aan. Daarmee, of minister-president en kroonprins het willen of niet, is een begin van politisering gegeven. Dat had iedereen kunnen voorzien.”226

Maarten Huygen liet zijn column in NRC Handelsblad zeven dagen eerder al in het teken staan van Máxima en de hype die haar omringde. ,,De ether is zo boordevol dat de opwinding zelf nieuws wordt. Niemand kan het nog negeren. ‘Het land gonst van de geruchten’ , meldden Nova en SBS6. Bij gebrek aan eigen bronnen brengen respectabele nieuwsrubrieken foto’s en commentaren uit de roddelbladen. Dubieuze collega’s krijgen autoriteit. Beroeps-paparazzo Joop van Tellingen en mevrouw Y. Hoebe van Privé werden plaatsvervangers van de

Rijksvoorlichtingsdienst. Op Netwerk en Nova mochten zij zeggen wat ze ervan vonden.”227

Huygen constateerde twee dagen later dat ook NRC Handelsblad ten prooi was gevallen aan de Máxima-hype. In zijn column van 3 september 1999 viel het volgende te lezen: ,,We hebben nu al de hele week met Máxima geopend, maar wat moeten we vanavond doen?”228 Huygen verwees met deze uitspraak naar de neiging van de media om elk (onjuist) nieuwsfeitje over Máxima breed uit te meten. Alhoewel het onderwerp ‘Máxima’ veel printruimte genoot in NRC Handelsblad, was een gedeelte van deze ruimte ook gewijd aan rectificaties. Overigens wel rectificaties van andere dagbladen. Zo wees de politieke redactie van de kwaliteitskrant in een algemeen nieuwsartikel op de binnenlandpagina van 2 september 1999 op de gemaakte fout van De Telegraaf in haar jacht naar een foto: ,,De opwinding in de diverse media heeft her en der geleid tot onjuiste berichtgeving. In populaire weekbladen was vorige week nog sprake van een Duitse vriendin, ‘Fraulein Herzog’, die dochter zou zijn van een industrieel in Argentinië. De

226 NRC Handelsblad, 08-09-1999, p 7

227 NRC Handelsblad, 01-09-1999, p 25

Telegraaf brengt vandaag een foto van ‘het verliefde stel’ op de voorpagina. In werkelijkheid betreft dit een foto van een willekeurige jongeman en –vrouw, die vorige week is gepubliceerd in het tijdschrift More! bij een verhaal over escortservices. De Telegraaf heeft zich laten misleiden door een ene ‘Rolf Timmermans’, die beweerde dat hij de prins en diens vriendin in mei in New York had betrapt.”229 Maar ook een andere kwaliteitskrant, de Volkskrant, werd overdadige berichtgeving omtrent Máxima verweten: ,,De hoofdredacteur van de Volkskrant (die de primeur van ‘de vriendschap’ heeft gebracht) zei zondagmiddag in het tv-programma Buitenhof ter rechtvaardiging van de uitbundige aandacht van zijn krant voor Máxima dat hij ‘een goed gevoel’ heeft over de vriendschap die tussen de Nederlandse kroonprins en zijn Argentijnse vriendin is opgebloeid”, aldus een opiniestuk in NRC Handelsblad geschreven door Harry van Wijnen, de chef van de opiniepagina. Hij vervolgde: ,,Ik had een beter gevoel bij de zuinige woorden die premier Kok twee dagen eerder aan ‘de vriendschap’ wijdde. Welgeteld een zin kwam er uit diens mond en, hoewel de relatie daarmee in het publieke domein werd gebracht, getuigde die zuinigheid zowel van een verstandige zelfbeperking als van een gepaste

nuchterheid.”230 Het publieke domein bleef maandenlang in de ban van Máxima, zoals ook zal blijken uit de analyses uit de volgende secties.

229 NRC Handelsblad, 02-09-1999, p 2