Algemeen Dagblad 1 Beeldanalyse Algemeen Dagblad

Algemeen Dagblad heeft op de voorpagina van 18 juli (zie afbeelding hieronder) een opvallende foto geplaatst. Hierop zijn namelijk twee verdrietige nabestaanden herkenbaar afgebeeld die vol in hun gezicht gefotografeerd. Op dezelfde dag heeft het dagblad op pagina vier en vijf een foto geplaatst waarop opnieuw

nabestaanden herkenbaar in beeld worden gebracht. De familieleden en vrienden van de slachtoffers zitten in een bus die hen van Schiphol naar een gelegenheid brengt waar zij meer informatie krijgen over de ramp.

Voorpagina AD 18-07-2014. © De Persgroep/ Algemeen Dagblad

Op de voorpagina van Algemeen Dagblad van 21 juli is opnieuw een nabestaande afgebeeld, maar dit keer heeft diegene daar zelf voor gekozen. Het betreft een vader uit Den Haag die zijn 17-jarige dochter is verloren bij de ramp. De man, die overigens een brief schreef naar Poetin, toont op de foto zijn dochter op een iPad. Boven de foto staat de boodschap uit zijn brief: ‘Poetin, breng mijn dochter terug’. Een andere opvallende foto staat op pagina zeven van 18 juli. Hierop zijn

persoonlijke spullen van de slachtoffers zichtbaar en wellicht ook te herkennen voor hun nabestaanden. Op de foto zijn verschillende koffers om de rampplek te zien.

De voorpagina van 23 juli is eveneens opmerkelijk. Dit is namelijk één grote zwarte pagina met daarop de tekst: ‘Dag van nationale rouw. Vandaag herdenkt

Nederland de slachtoffers van de ramp met vlucht MH17’. De krant heeft er dus voor gekozen om deze dag geen foto op haar voorpagina te plaatsen.

Algemeen Dagblad maakt in de eerste week na de ramp veel gebruik van foto’s van nabestaanden, van slachtoffers voor de ramp en van de colonne rouwwagens die lijkkisten van Eindhoven naar Hilversum brachten. Bovendien verschijnen ook meerdere keren beelden van politici en van bloemenzeeën in Nederland en

Oekraïne. Foto’s van rebellen, de rampplek, brokstukken van het vliegtuig en foto’s van de gekoelde trein met daarin lichamen van slachtoffers worden minder vaak gebruikt.

6.3.2 Beweegredenen beeldredactie

Bart Rost is coördinator van de beeldredactie van Algemeen Dagblad. Rost beweert in een interview dat de belangrijkste reden om geen beelden van

slachtoffers te plaatsen, is omdat er veel Nederlandse slachtoffers bij de ramp met vlucht Mh17 zijn omgekomen.

De coördinator wil effectbejag, het overmatig streven naar het maken van indruk, absoluut voorkomen in zijn krant. In het vraaggesprek zegt Rost echter wel dat choquerende en heftige beelden van slachtoffers geplaatst kunnen worden als de foto’s iets zouden toevoegen aan de berichtgeving. ,,Maar iedereen weet hoe verschrikkelijk het is als een vliegtuig neerstort, dan hoef je ledematen die overal liggen niet te laten zien’’, vertelt Rost in het interview.

Het plaatsen van foto’s van persoonlijke spullen is voor Rost geen groot probleem. De coördinator vindt het tonen daarvan tot op zekere hoogte niet choquerend. ,,Maar het moet niet zo zijn dat je adreslabeltjes ziet zitten’’, beweert Rost in het vraaggesprek.

Beeldredacteur Wilco Willemsen van Algemeen Dagblad beweert in een interview dat een belangrijke reden om geen foto’s van stoffelijke resten te plaatsen te maken heeft met de identificatie van de slachtoffers. In de week na de ramp waren namelijk nog lang niet alle slachtoffers van de ramp geïdentificeerd.

Een volgend motief om geen beelden van slachtoffers te tonen, heeft te maken met het feit dat de krant al in woorden verslag doet over de rampplek. Het tonen van foto’s van slachtoffers zou dan dubbel zijn. Willemsen noemt in het interview ook andere redenen om geen foto’s van slachtoffers te plaatsen. Het speelt

namelijk mee dat er voornamelijk Nederlanders bij de ramp zijn omgekomen en dat de beeldredacteur zijn krantenlezers op de vroege morgen niet wil overvallen met heftige foto’s.

Het tonen van persoonlijke spullen is volgens Willemsen te rechtvaardigen. De beeldredacteur beweert namelijk in een interview dat dit de vertaalslag van de ramp is en dat het ethisch verantwoord is.

6.4 De Volkskrant

6.4.1 Beeldanalyse de Volkskrant

De Volkskrant heeft op zowel 19, 21 als 22 juli medewerkers van de OVSE en forensische experts op haar voorpagina afgebeeld. De hulpverleners voeren op de foto’s werkzaamheden uit bij de gekoelde treinwagons en zoeken op de rampplek naar stoffelijke resten van de slachtoffers en naar wrakstukken van het vliegtuig.

Op pagina zes van de Volkskrant van 21 juli is een foto te zien van een geopende kinderkoffer. In de koffer liggen verschillende kinderspullen, zoals een

broodtrommel, knuffel, kinderboek en een kleurboek. Op pagina zeven zijn persoonlijke spullen van de slachtoffers te zien, zoals kleding en leesboeken.

Bovendien is op deze pagina een foto afgebeeld van een barbiepop op de rampplek. De pop ligt erbij alsof zij één van de 298 slachtoffers van de ramp was. Beeldredacteur Wilco Willemsen van Algemeen Dagblad bekent dat hij deze foto ook graag in zijn krant had geplaatst. Willemsen vindt deze foto de perfecte vertaling van de ramp. De foto is echter door zijn collega’s als ‘te gruwelijk’ en ‘te direct’ ervaren en werd daarom niet geplaatst.

Barbiepop op de rampplek. FOTO DEMOTIX/PETR SHELOMOVSKIY

De Volkskrant plaatst in de week na de ramp veel beelden van de rampplek, persoonlijke spullen van de slachtoffers en foto’s van de slachtoffers zelf voor de ramp. Ook beelden van brokstukken van het vliegtuig en van medewerkers van de OVSE en forensische experts worden veel gebruikt. De krant brengt rebellen en de bloemenzeeën bij Schiphol en bij de Nederlandse ambassade minder in beeld dan andere kranten. Ook besteedt de Volkskrant weinig fotoaandacht aan politici.

6.4.2 Beweegredenen fotoredactie

Fotoredactiechef Gerrit-Jan van Ek van de Volkskrant zegt in een interview dat het overheersende facet om geen lichamen van slachtoffers te laten zien te maken

heeft omdat het gaat om een Nederlandse ramp. Van Ek laat in een vraaggesprek blijken dat hij tevreden is met de terughoudendheid in de Volkskrant. ,,Dit is goede smaak. Puur rekening houden met families.’’

Een ander motief om geen foto’s van lichamen te plaatsen, is om daarmee zogenaamd het verhaal te bewijzen. De beschikbaarheid van de foto’s is er

geweest, maar ten aanzien van de slachtoffers wilde Van Ek niet dat deze beelden werden geplaatst. Bovendien zegt de chef van de fotoredactie in het interview dat nabestaanden vrij snel hun familielid of vriend kunnen herkennen op foto’s.