5 Alcohol en drugsgebruik onder jongeren
5.2 Het alcoholgebruik onder jongeren
Van de jongeren heeft twee derde wel eens een biertje of een wijntje gedronken (67%), een derde heeft nog nooit bier of wijn gedronken (33%). De leeftijd waarop jongeren voor het eerst iets drinken varieert sterk. De meeste jongeren (50%) waren twaalf of dertien jaar oud toen zij hun eerste glas alco-hol dronken. Meer dan een derde van de jongeren (38%) zat nog op de basis-school toen zij hun eerste biertje of glas wijn dronken. Omdat het om eenma-lig experimenteel gedrag kan gaan, hebben we gevraagd naar eventueel alco-holgebruik in de afgelopen maand. Het merendeel van de jongeren in de eer-ste drie klassen van het voortgezet onderwijs blijkt de afgelopen maand geen alcohol te hebben gedronken (70%). Dertig procent van de jongeren heeft in deze periode wel alcohol gedronken, eenmaal of tweemaal (21%). Gemiddeld worden er drie glazen per keer gedronken, maar de meeste jongeren drinken een of hooguit twee glazen per keer. Er blijkt een significant verband te zijn tussen drankgebruik (zowel ooit als de laatste maand) en leeftijd.
Hoe ouder hoe vaker de jongeren alcohol drinken. Vooral tussen twaalf en dertien jaar zit een groot verschil. Rond die leeftijd beginnen de meeste jon-geren kennelijk met drinken.
Verwey-Jonker Instituut
Er is geen verschil tussen meisjes en jongens als het gaat om lichtalcoholische dranken. Ongeveer net zoveel meisjes (66%) als jongens (68%) hebben wel eens alcohol gedronken. Ook in het alcoholgebruik in de afgelopen vier weken is nauwelijks een verschil te constateren Als er gedronken wordt drinken de meiden net zoveel glazen als de jongens.
Als jongeren alcohol drinken doen ze dat vooral als ze met elkaar zijn (55%). Ruim een kwart drinkt alcohol als ze met hun ouders zijn (27%) en de overigen drinken alcohol met volwassenen (13%) of alleen (5%).
Nagegaan is of volwassenen het merken als de jongere gedronken heeft.
Als jongeren bier of wijn drinken wordt dat meestal wel opgemerkt (68%), veelal door de ouders (60%) en incidenteel door de politie of leraar (minder dan 1%). Als het gaat om bier of wijn wordt alcoholgebruik niet bestraft. Maar twintig jongeren (1%) zijn wel eens gestraft door hun ouders omdat ontdekt werd dat zij gedronken hadden.
5.2.1 Jongeren en sterke drank
Er is ook gevraagd naar de consumptie van sterke drank. Het percentage jon-geren dat ooit sterke drank heeft gedronken is aanzienlijk lager dan het aan-tal jonge bier- en wijndrinkers, namelijk een derde (34%) terwijl twee derde aangeeft nog nooit sterke drank gedronken te hebben (66%). Niet alleen drin-ken jongeren minder vaak sterke drank, ze beginnen er ook later mee. De meeste jongeren waren dertien jaar toen ze voor de eerste keer sterke drank dronken. De piek ligt tussen de twaalf en vijftien jaar. Het percentage jonge-ren dat de laatste maand sterke drank heeft gedronken is 12%. Veelal hebben jongeren een keer (39%) of twee keer (24%) sterke drank gedronken en het gaat dan om een of hooguit twee glazen.
Jongeren worden eerder dronken van sterke drank. 13% van de jongeren is van sterke drank wel eens dronken geweest. Meestal is dat een eenmalige gebeurtenis. Slechts 4% van de jongeren geeft aan meer dan twee keer dron-ken te zijn geweest van sterke drank.
Tabel 5.1 Alcoholgebruik van jongeren ‘ooit’ en ‘de afgelopen maand’ in % (N=2295) Nooit Ooit gedronken Laatste vier weken
N=749 N=1521 N=898
Totaal 33.0 67.0 29.7
Leeftijd***
12 jaar en < 50.5 49.5 18.2
13 jaar 41.5 58.5 29.5
14 jaar 29.7 70.3 40.1
15 jaar en > 23.8 76.2 54.1
Gender
Meisjes 34.3 65.7 38.1
Jongens 31.7 68.3 41.2
*** p<.000
Ook als het gaat om sterke drank is er geen verschil te constateren tussen de jongens en de meiden. Ze drinken ongeveer net zo vaak en net zoveel en zijn er op dezelfde leeftijd mee begonnen. Ook is er geen verschil in dronken-schap. Ouders zijn op de hoogte van het gebruik van sterke drank door hun kinderen en gaan niet verschillend om met drinkende dochters of zoons.
Jongeren drinken de sterke drank veelal met elkaar (53%) of met de ouders (40%). Opvallend is dat als jongeren sterke drank drinken dit vaker in het gezelschap van hun ouders is dan wanneer het gaat om lichtalcoholische dranken (27%). Als het om sterke drank gaat zijn het voornamelijk de ouders die ervan op de hoogte zijn dat hun kind sterke alcohol genuttigd heeft (50%).
Wel geven meer jongeren aan dat niemand wist dat ze sterke drank hebben gedronken (32%). En als het wordt ontdekt, worden jongeren alleen zeer inci-denteel gestraft voor hun gebruik (1%).
5.2.2 Jongeren en softdrugsgebruik
Gekeken is ook naar het drugsgebruik door jongeren. Maar 15 % van de jonge-ren heeft ooit wel eens hasj of marihuana gebruikt. Meestal hebben jongejonge-ren zo rond hun 13eof 14ejaar voor de eerste keer cannabis geprobeerd. Dit is opvallend later dan het eerste alcoholgebruik onder jongeren en dat verschil wijst er op hoezeer alcoholgebruik in onze samenleving is doorgedrongen en door iedereen – jong en oud - normaal gevonden wordt, in tegenstelling tot (soft)drugsgebruik. Zo heeft slechts 7% procent van de jongeren de laatste maand hasj of marihuana gebruikt. Maar 2% van de jongeren heeft de laatste maand meer dan drie keer geblowd of op een andere manier hasj gebruikt.
Opvallend is dat als jongeren blowen ze dit voornamelijk met leeftijdsgeno-ten doen (95%). Blowen is - anders dan bij alcohol - niet iets wat je gezamen-lijk met volwassenen doet. Een kwart van de jongeren die wel eens hasj gebruikt hebben zegt dat hun ouders of anderen daarvan weten (23%). Zij worden niet gestraft als hun ouders of anderen erachter komen dat ze hasj gebruikt hebben (2%).
Tabel 5.2 Prevalentie gebruik sterke drank ‘ooit’ en ‘laatste vier weken’ in %
Sterke drank Ooit Laatste vier weken
N=766 N=348
Ja 33.9 15.4
Leeftijd***
12 jaar jonger 14.6 3.5
13 jaar 19.1 7.5
14 jaar 35.2 13.7
15 jaar of ouder 50.8 27.3
Gender
Meisjes 33.0 15.5
Jongens 34.6 15.3
*** p<.000
Wat betreft het softdrugsgebruik is er geen verschil tussen jongens en meis-jes. Iets meer jongens (16%) hebben ooit softdrugs gebruikt dan meiden (14%). Wat betreft het gebruik in de afgelopen vier weken is geen verschil te constateren. Maar het aantal jongens dat meer dan drie keer geblowd heeft de afgelopen maand, is tweemaal zo groot als het aantal meiden. Iets meer meiden (26%) geven aan dat anderen ontdekt hebben dat ze softdrugs hadden gebruikt dan jongens (21%), maar ze worden net als de jongens nauwelijks voor het gedrag gestraft (2%).
5.2.3 Jongeren en harddrugs
Uit ons onderzoek blijkt dat zeer weinig ondervraagde jongeren uit de eerste drie schoolklassen van het voortgezet onderwijs harddrugs gebruiken. We hebben gevraagd naar het gebruik van xtc, speed, lsd, cocaïne en heroïne. De leeftijd waarop de jongeren zeggen dat ze hiermee zijn gaan experimente-ren, ligt op ongeveer veertien/vijftien jaar. Onder de twaalf jaar hebben jon-geren hier geen ervaring mee.
Het aantal jongeren dat ooit wel eens xtc of speed heeft gebruikt is klein (1%). Nog minder jongeren hebben de laatste maand xtc of speed gebruikt (0.4%). Als zij het gebruiken dan is het meestal vaker dan eenmalig. Meestal wordt het gebruik niet ontdekt (69%). Als ze ontdekt worden krijgen ze wel vaker straf (25%). Het gaat hier echter om een zeer klein aantal jongeren.
Weinig jongeren hebben ooit eens harddrugs zoals lsd, heroïne of cocaïne gebruikt. Slechts een half procent heeft het zo rond hun 14eof 15eeen keer uitgeprobeerd. Zeven jongeren hebben de afgelopen vier weken harddrugs gebruikt. Ook hier gaat het veelal om meer dan eenmalig gebruik. De jonge-ren gebruiken het alleen of met andere jongejonge-ren. Twee jongejonge-ren zijn ooit betrapt op het gebruik, maar zijn hiervoor niet gestraft.
Tabel 5.3 Aantal jongeren dat ooit of de laatste vier weken cannabis (hasj en mari-huana) heeft gebruikt in %
Ooit Laatste vier weken
N=336 N=157
Totaal 14.8 6.9
Leeftijd***
12 jaar jonger 2.0 1.0
13 jaar 6.1 3.1
14 jaar 13.0 4.9
15 jaar of ouder 27.8 13.9
Gender
Meisjes 14.0 6.6
Jongens 15.6 7.3
*** p<.000
Ook in harddrugsgebruik is geen verschil tussen meiden en jongens. Beiden gebruiken net zo vaak en net zoveel harddrugs. Wel wordt bij meer meiden dan jongens opgemerkt dat ze harddrugs hebben gebruikt, maar de aantallen zijn zeer klein.