Aantal en soort klachten op grond van de Wvggz

3.6.1.1 Aantal en soorten klachten waarbij de pvp ondersteuning biedt

In het geval een patiëntenvertrouwenspersoon (pvp) een patiënt ondersteunt bij de

klachtenprocedure op grond van de Wvggz, kan dat betrekking hebben op meerdere klachten. Van elke klacht wordt een dossier aangemaakt. In de registratie van de Stichting PVP kan alleen het aantal dossiers worden geteld. Het aantal zittingen van Wvggz-klachtencommissies wordt niet

geregistreerd. Hoewel in sommige gevallen een klacht wordt ingetrokken, zal over het algemeen de gang naar de Wvggz klachtencommissie wel worden gevolgd.

Met de aanzienlijke uitbreiding in het aantal klachtgronden ten opzichte van de Wet Bopz, zou verwacht kunnen worden dat het aantal klachten over gedwongen zorg is gestegen met de komst van Wvggz. Zoals eerder in par. 3.4.3 aangegeven, wijzen de gegevens van de Stichting PVP vooralsnog echter niet op een duidelijke toename in het aantal klachten. Zoals te zien in Tabel 3.6.1 hebben pvp’en in 2020 ondersteuning geboden bij in totaal 1.120 klachtdossiers aangaande de Wvggz of de Wet Bopz, tegenover in totaal 1.187 dossiers aangaande de Wet Bopz in 2019. Ook als gekeken wordt naar de totalen op halfjaarbasis in de periode van januari 2019 tot en met juni 2021 is er geen duidelijke trend waarneembaar. Wel dient hierbij de kanttekening te worden gemaakt dat het onduidelijk is in hoeverre de coronamaatregelen in 2020 mogelijk een ‘dempend’ effect hebben gehad op het aantal gestarte klachtenprocedures. Pvp’en boden namelijk vanwege de coronamaatregelen in een groot deel van 2020 noodgedwongen vanaf afstand ondersteuning aan patiënten in plaats van in een direct contact in een GGZ-instelling. Voor een belangrijk deel gold dit ook nog in het eerste halfjaar van 2021.

Tabel 3.6.1 Aantal dossiers waarbij pvp’en ondersteuning hebben geboden aan patiënten bij formele klachtenprocedures op grond van de Wvggz of de Wet Bopz in de periode van januari 2019 tot en met juni 2021, op halfjaarbasis en naar wet. Een dossier heeft betrekking op één klacht.

Wvggz Wet Bopz Totaal

1^e halfjaar 2019 N.v.t. 468 468

2^e halfjaar 2019 N.v.t. 719 719

Totaal 2019 N.v.t. 1.187 1.187

1^e halfjaar 2020 270 241 511

2^e halfjaar 2020 552 57 609

Totaal 2020 822 298 1.120

1^e halfjaar 2021 570 N.v.t. 570

Bron: Stichting PVP

Als verder wordt gekeken naar uitsluitend de klachtdossiers aangaande de Wvggz in de anderhalf jaar na inwerkingtreding van deze wet, geeft Tabel 3.6.2 aan dat in veruit de meerderheid van de gevallen (variërend van 79% tot 85% op halfjaarbasis) werd geklaagd over vormen van verplichte zorg die waren opgenomen in een CM, een machtiging tot voortzetting van een CM, of een ZM. Als vervolgens wordt ingezoomd op deze meest voorkomende klachtencategorie, kwam de volgende top 4 van specifieke vormen van verplichte zorg naar voren waarover het meest werd geklaagd in de anderhalf jaar na inwerkingtreding van de Wvggz:

— dwangmedicatie (in 50% van de dossiers geregistreerd);

— dwangopname (15%);

— beperking van bewegingsvrijheid (11%); en

— insluiting (6%).

Een overeenkomstig beeld is te zien wanneer uitgegaan wordt van de klachtdossiers van pvp’en inzake de Wet Bopz in de anderhalf jaar voorafgaand aan inwerkingtreding van de Wvggz (gegevens niet gepresenteerd). Met andere woorden: er zijn geen aanwijzingen dat met de komst van de Wvggz een verandering is opgetreden in de onderwerpen waarover patiënten het vaakst klagen.

Tabel 3.6.2 Aantal dossiers waarbij pvp’en ondersteuning hebben geboden aan patiënten bij formele klachtenprocedures op grond van de Wvggz in de periode januari 2020 tot en met juni 2021, op halfjaarbasis en naar onderwerp. Een dossier heeft betrekking op één klacht.

1^e halfjaar

3.6.1.2 Aantal en soorten klachten zoals ingediend bij Wvggz-klachtencommissies

De verschillende regionale Wvggz-klachtencommissies leveren afschriften van hun uitspraken aan bij de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ). De IGJ heeft alle in 2020 aangeleverde

uitspraakgegevens op een eenduidige wijze verwerkt om zicht te krijgen op het aantal klachten dat in 2020 werd ingediend bij Wvggz-klachtencommissies, en op de specifieke onderwerpen waarop deze klachten betrekking hadden.³⁸⁰ Het ging daarbij om concrete onderwerpen die onder de formele klachtgronden van de Wvggz vallen.

Tabel 3.6.3 laat zien dat volgens bij de IGJ ontvangen klachtuitspraken in 2020 in totaal 395 klachten zijn ingediend bij Wvggz-klachtencommissies, en die betrekking hadden op in totaal 652 specifieke onderwerpen. Deze onderwerpen gingen voor het merendeel over een beslissing tot het verlenen van vormen van verplichte zorg. Hierbij komt een vergelijkbare top 4 naar voren als hierboven beschreven op basis van de gegevens van de Stichting PVP: over dwangmedicatie werd veruit het meest geklaagd, op afstand gevolgd door het beperken van de bewegingsvrijheid, insluiting en dwangopname (zie Tabel 3.6.3). 80% van alle specifieke onderwerpen waarover is geklaagd in 2020 gingen over deze vier vormen van verplichte zorg.³⁸¹

380 Ten tijde van het schrijven van dit rapport waren gegevens over het eerste halfjaar van 2021 nog niet verwerkt door de IGJ. Verder zijn alleen jaartotalen voor 2020 beschikbaar en geen cijfers op halfjaarbasis, omdat datums van uitspraken ontbreken.

381 Uitgaande van bij de IGJ ontvangen klachtuitspraken werden in 2020 nog 205 klachten op grond van de Wet Bopz ingediend bij klachtencommissies. Deze hadden betrekking op in totaal 288 klachtgronden, waarbij het in veruit de meeste gevallen ging om dwangmedicatie (57%), op afstand gevolgd door het beperken van de bewegingsvrijheid (14%) en insluiting (11%). Het is onbekend welk deel van de Bopz-klachten betrekking had patiënten met een psychiatrische aandoening. Bron: IGJ.

Tabel 3.6.3 Aantal klachten zoals ingediend bij Wvgg-klachtencommissies in 2020 (uitgaande van bij de IGJ ontvangen klachtuitspraken), en de specifieke onderwerpen* van de ingediende klachten

N %

Totaal aantal ingediende klachten 395 N.v.t.

Totaal aantal specifieke onderwerpen* van de ingediende klachten 652 100%

Aantal per specifiek onderwerp*:

Dwangmedicatie 257 39%

Beperken bewegingsvrijheid 99 15%

Insluiting 84 13%

Dwangopname 82 13%

Beperking gebruik communicatiemiddelen 32 5%

Niet op schrift** 20 3%

Noodmedicatie 14 2%

Beslissing wilsbekwaamheid 12 2%

Andere klachtgronden (tezamen genomen) 52 8%

* Specifieke onderwerpen die onder de formele klachtgronden van de Wvggz vallen.

** De beslissing tot het verlenen van verplichte zorg is niet op schrift overhandigd aan de patiënt, haar/zijn vertegenwoordiger, of haar/zijn advocaat.

Bron: IGJ

3.6.2 Beslissingen van Wvggz-klachtencommissies ten aanzien van