33
onderhavige besluit. Het startpunt van de wholesaleanalyse is dus de situatie in aanwezigheid van regulering op hoger gelegen wholesalemarkten.
94. Ten slotte worden de retailmarkten voor vaste telefonie nogmaals geanalyseerd, maar nu in
aanwezigheid van alle wholesaleregulering. Daarbij wordt onder andere bekeken of de opgelegde wholesale verplichtingen voldoende zijn om daadwerkelijke concurrentie op de retailmarkten te verwezenlijken, dan wel of er sprake is van een AMM-positie. Indien dit laatste het geval is, wordt bekeken of retailverplichtingen passend zijn.
3.3 Aanleiding voor het onderzoek
95. In haar Aanbeveling uit 2007 heeft de Europese Commissie de retailmarkt voor aansluitingen
(markt 1) alsmede de wholesalemarkt voor gespreksopbouw (markt 2) aangemerkt als relevante product- en dienstenmarkten in de elektronische communicatiesector die volgens haar a priori voor ex ante-regulering in aanmerking komen. De Commissie omschreef deze markten als volgt:
- Markt 1: ‘Toegang tot het openbare telefoonnet op een vaste locatie voor particuliere en
niet-particuliere gebruikers’;
- Markt 2: ‘Gespreksopbouw op het openbare telefoonnetwerk, verzorgd op een vaste locatie’.
96. Aangezien deze markten volgens de Aanbeveling voor ex-anteregulering in aanmerking
komen, dient het college deze markten overeenkomstig artikel 6a.1, eerste lid jo. 6a.1, derde lid, van de Tw af te bakenen en te onderzoeken.
97. In het marktanalysebesluit VT 2008 heeft het college de wholesalemarkten voor vaste
telefonie onderzocht en twee relevante wholesalemarkten afgebakend:
- de residentiële wholesalemarkt, ofwel de wholesalemarkt voor levering van gespreksopbouw
en toegang tot de telefonieaansluiting ten behoeve van de residentiële retailmarkt voor vaste telefonie; en
- de zakelijke wholesalemarkt, ofwel de wholesalemarkt voor levering van gespreksopbouw en
toegang tot de telefonieaansluiting ten behoeve van de zakelijke retailmarkt voor vaste telefonie.
98. Het college heeft vervolgens vastgesteld dat KPN over AMM beschikt op deze
wholesalemarkten en haar de volgende verplichtingen opgelegd om de geconstateerde
mededingingsbeperkende gedragingen op deze markten te remediëren en verdere concurrentie te bevorderen:
34
- toegangsverplichting voor gespreksopbouw en wederverkoop van de telefonieaansluiting
(wholesale line rental ofwel WLR);
- verplichting tot het aanbieden van C(P)S: KPN moet andere telefonieaanbieders daartoe
toegang verlenen tot haar netwerk;
- transparantieverplichting; KPN moet, in de vorm van een referentieaanbod, voldoende
kenbaar maken welke tarieven en andere voorwaarden zij hanteert voor haar wholesaleafnemers;
- non-discriminatieverplichting: KPN moet alle wholesaleafnemers hetzelfde aanbod doen; en
- tariefregulering: kostengeoriënteerde wholesale price cap voor
C(P)S/gespreksopbouwdiensten en retail-minus tariefregulering in combinatie met een maximale jaarlijkse tariefstijging voor WLR-diensten.
99. In het marktanalysebesluit VT 2008 heeft het college ook de retailmarkten voor vaste telefonie
onderzocht en twee relevante retailmarkten afgebakend:
- de residentiële retailmarkt voor vaste telefonie. Deze markt bestaat uit residentiële diensten
ofwel verkeer- en aansluitingsdiensten gericht op twee of minder (gelijktijdige) gesprekken; en
- de zakelijke retailmarkt voor vaste telefonie. Deze markt bestaat uit zakelijke diensten ofwel
verkeer- en aansluitingsdiensten gericht op meer dan twee gelijktijdige gesprekken.
100. Het college heeft er in genoemd besluit voor gekozen om de verplichtingen die hij in 2005 aan
KPN op deze retailmarkten had opgelegd, gefaseerd in te trekken, omdat deze markten naar het oordeel van het college in aanwezigheid van de opgelegde wholesaleregulering niet voldeden aan de zogenaamde drie criteria-test en bijgevolg niet langer in aanmerking kwamen voor ex-anteregulering.
101. Bij uitspraak van 30 september 201147 heeft het CBb het marktanalysebesluit VT 2008
vernietigd voor zover daarin de verplichtingen op de zakelijke retailmarkt per 1 januari 2010 zijn ingetrokken en het college opgedragen om binnen drie maanden een nieuw besluit te nemen over instandhouding van de verplichtingen op de zakelijke retailmarkt voor vaste telefonie na 1 januari 2010. Het college heeft in het aanvullend besluit 2008 uitvoering aan deze opdracht gegeven en KPN alsnog de volgende verplichting opgelegd:
- tariefregulering: de verplichting tot ondergrenstariefregulering in de vorm van een
ondergrenstarief.
102. Op grond van artikel 6a.4 van de Tw dient het college binnen drie jaar opnieuw te besluiten of
de bestaande verplichtingen in stand worden gehouden, dan wel of deze verplichtingen worden ingetrokken. Ongeacht of het college beslist om de verplichtingen in stand te houden of in te trekken, dient het college een dergelijk besluit te nemen op basis van een (nieuw) onderzoek als bedoeld in
47
35
artikel 6a.1, derde of vierde lid, van de Tw. In dit besluit geeft het college voor de markten voor vaste telefonie uitvoering aan deze verplichting.
103. Het college heeft in dit besluit dan ook eerst onderzocht of er de komende reguleringsperiode
in afwezigheid van regulering sprake is van een risico op AMM van KPN op de relevante
retailmarkten. De bevindingen van dit onderzoek zijn uitvoerig beschreven in hoofdstuk 4 en 5 van dit besluit. Op basis van dit onderzoek concludeert het college dat nog steeds het risico bestaat dat KPN in afwezigheid van regulering beschikt over AMM op de relevante retailmarkten voor vaste telefonie.
3.4 Leeswijzer
104. Nu het college heeft vastgesteld dat er aanleiding is de markten voor vaste telefonie te
onderzoeken, zal het college beschrijven op welke wijze hij dit onderzoek zal uitvoeren. Daartoe heeft het college in deze paragraaf een leeswijzer opgenomen.
105. Hieronder worden de stappen in het kader van de marktanalyse vaste telefonie uiteengezet.
- Stap 1a bestaat uit de afbakening van de retailmarkten voor vaste telefonie. In deze stap
wordt zowel de productdimensie als de geografische dimensie van de afbakening geanalyseerd.
- Stap 1b bestaat uit de concurrentieanalyse van de retailmarkten voor vaste telefonie.
- Stap 5a bestaat uit de afbakening van de wholesalemarkten voor vaste telefonie. In deze stap
wordt zowel de productdimensie als de geografische dimensie van de afbakening geanalyseerd.
- Stap 5b bestaat uit de dominantieanalyse van de wholesalemarkten voor vaste telefonie.
- Stap 5c bestaat uit het analyseren van potentiële mededingingsproblemen die het gevolg
kunnen zijn van een eventueel bij stap 5b geconstateerde AMM-positie.
- Stap 5d bestaat uit het vaststellen van passende verplichtingen op de wholesalemarkten voor
vaste telefonie, die de in stap 5c geïdentificeerde potentiële mededingingsproblemen adresseren.
- Stap 5e bestaat uit een analyse van de retailmarkten voor vaste telefonie in aanwezigheid
van alle wholesaleregulering.
- Stap 5f omvat de effectentoets waarbij de voor- en nadelen van de eventueel opgelegde
36
1a Afbakening retailmarkten voor vaste telefonie Hoofdstuk 4
1b Concurrentieanalyse retailmarkten voor vaste telefonie Hoofdstuk 5
2 Analyse wholesalemarkt voor ontbundelde toegang en indien
AMM opleggen van verplichtingen (input voor stap 3)
Marktanalysebesluit Ontbundelde toegang en
marktanalysebesluit ODF-FttO
3 Analyse wholesalemarkten voor breedbandtoegang en huurlijnen
Marktanalysebesluit Wholesale breedbandtoegang en
huurlijnen
4 Opleggen passende verplichtingen op wholesalemarkten voor
breedbandtoegang en huurlijnen (input voor stap 5)
Marktanalysebesluit Wholesale breedbandtoegang en
huurlijnen
5a Afbakening wholesalemarkten voor vaste telefonie Hoofdstuk 6
5b Dominantieanalyse wholesalemarkten voor vaste telefonie Hoofdstuk 7
5c Analyse potentiële mededingingsproblemen als gevolg van AMM
op de wholesalemarkten voor vaste telefonie Hoofdstuk 8
5d Verplichtingen wholesalemarkten voor vaste telefonie Hoofdstuk 9 en 10
5e Analyse retailmarkten voor vaste telefonie in aanwezigheid van
alle wholesaleregulering (hoger gelegen en telefoniespecifiek) Hoofdstuk 11 en 12 en 13
5f Effectentoets verplichtingen op de markten voor vaste telefonie Hoofdstuk 14
37