Het indienen van btw-aangiften blijft een belangrijk middel om de btw-schuld van een belastingplichtige vast te stellen. In een btw-aangifte stellen belastingplichtigen de belastingdienst in de lidstaat van registratie in kennis van hun transacties, van de btw die aan hun afnemers in rekening is gebracht (af te dragen btw) of die door hun leveranciers in rekening is gebracht (voorbelasting) en van het verschuldigde of terug te geven btw-bedrag.
De lidstaten hanteren verschillende formaten voor de btw-aangiften. De aangiften worden doorgaans in elektronische vorm (sommige lidstaten staan ook papieren aangiften toe) ingediend door de belastingplichtigen zelf of via een tussenpersoon.
5.1.1. Elektronische aangifte
De meest recente IT-ontwikkelingen op het gebied van zowel elektronische aangifte als betaling van belastingen bieden de belastingdiensten een aanzienlijk voordeel op verschillende terreinen zoals efficiëntieverbetering, administratiekosten en tenuitvoerlegging. Elektronische aangifte draagt ook bij tot de algehele kwaliteit van de dienstverlening aan belastingplichtigen door de btw-nalevingslasten te verminderen. Om het percentage elektronische aangiften te verhogen, wijzen de lidstaten voortdurend op de voordelen van elektronische indiening en sommige lidstaten hebben elektronische aangifte verplicht gesteld.
Afbeelding 34: Elektronische btw-aangifte in de EU-lidstaten Vraag 5.1: “In mijn land is elektronische btw-aangifte […]”
Bron: Europese Commissie (2019) — Enquête naar de administratie, inning en controle van de btw
In het algemeen wordt in de lidstaten een hoog percentage van de aangiften elektronisch ingediend. De EU-mediaan voor 2019 ligt dicht bij 99 %. Ten opzichte van het vorige verslag is er op het gebied van elektronische
78%
18%
4%
[…] verplicht(alle lidstaten behalve BE, EE, EL, HR, MT, SE)
[…] verplicht voor sommige belastingplichtigen (BE, EE, EL, HR, MT)
[…] beschikbaar (facultatief)(SE)
[…] niet beschikbaar(geen)
aangifte duidelijk vooruitgang geboekt: het percentage steeg van ruim 83 % in 2013 tot bijna 100 % in vrijwel alle lidstaten in 2019.
In vijf lidstaten (Duitsland, Griekenland, Cyprus, Malta en Zweden) lag het berekende percentage elektronische aangiften onder de 90 %. Als de gerapporteerde gegevens juist zijn, moet dit lagere percentage elektronische aangiften worden aangepakt, met name in lidstaten waar elektronische aangifte verplicht is.
5.1.2. Controle op de naleving van de termijnen voor de btw-aangifte
Elektronische indiening van btw-aangiften biedt lidstaten de mogelijkheid beter te controleren of belastingplichtigen de termijnen voor de btw-aangiften naleven. Bijna alle lidstaten (25/28) antwoordden dat de naleving van de termijnen voor de indiening van de btw-aangifte door de belastingplichtigen automatisch wordt gecontroleerd en meer dan de helft maakt gebruik van risicocriteria of profileringstechnieken op basis van bekende omstandigheden en gedragingen om het percentage tijdige btw-aangiften te verhogen.
Afbeelding 35: Controle op de naleving van de termijnen voor de btw-aangifte in de EU-lidstaten
a. Vraag 5.2: “De naleving van de termijnen voor de indiening van de btw-aangifte door de belastingplichtigen wordt […]”
Bron: Europese Commissie (2019) — Enquête naar de administratie, inning en controle van de btw
b. Vraag 5.3: “Wordt er gebruikgemaakt van risicocriteria of profileringstechnieken (op basis van bekende omstandigheden en gedragingen) om tijdige indiening van btw-aangiften te bewerkstelligen?”
Bron: Europese Commissie (2019) — Enquête naar de administratie, inning en controle van de btw
Voor veel belastingplichtigen is het indienen van btw-aangiften hun belangrijkste contact met de belastingdienst.
De lidstaten kunnen hun eigen termijnen voor de indiening van btw-aangiften vaststellen. De meeste lidstaten verwachten de aangiften in de laatste tien dagen van de maand volgend op het verstrijken van het aangiftetijdvak, maar er zijn uitzonderingen (in Duitsland moeten de btw-aangiften bijvoorbeeld binnen tien dagen na afloop van de aangifteperiode worden ingediend).
De lidstaten kunnen hun kalender voor de indiening van btw-aangiften vrijelijk vaststellen en verlangen gewoonlijk maandelijkse aangifte. Driemaandelijkse aangifte is niet ongebruikelijk, terwijl in bepaalde landen (bv. Italië) jaarlijkse aangifte een aanvullende vereiste is. Sommige landen, zoals Duitsland, kunnen één enkele jaarlijkse aangifte verlangen als de activiteiten zeer beperkt zijn.
Andere btw-aangiftetijdvakken zijn zeldzaam, maar komen wel voor (bv. in Frankrijk voor ondernemingen met onregelmatige handel, in Griekenland voor kleine belastingplichtigen in bepaalde categorieën zoals
89%
11%
[…] automatisch gecontroleerd(alle lidstaten behalve MT, LT, PL)
[…] handmatig gecontroleerd (MT, LT, PL)
[…] niet gecontroleerd(geen)
57%
43%
Ja(BE, BG, CZ, DK, EE, EL, ES, FI, HR, HU, IE, LT, LV, PL, SE, SK)
Nee(AT, CY, DE, FR, IT, LU, MT, NL, PT, RO, SI, UK)
berekening van de percentages tijdige aangiften (het aantal tijdig ingediende aangiften in verhouding tot het aantal verwachte belastingaangiften), wat de belangrijkste nalevingsindicator op het gebied van btw-aangiften is.
De lidstaten hebben doorgaans een hoog percentage tijdig ingediende aangiften, sommige bijna 100 % (België, Bulgarije, Estland, Spanje, Letland, Litouwen, Oostenrijk, Slowakije, Finland en Zweden). Het EU-gemiddelde bedraagt 93,1 %. Griekenland (66 %), Malta (74 %) en Cyprus (86 %) hebben het laagste percentage tijdige aangiften en vijf lidstaten (Tsjechië, Duitsland, Frankrijk, Kroatië en Polen) konden niet de gegevens verstrekken die nodig zijn om deze indicator te berekenen.
Aanbeveling 23: Blijf streven naar een hoger percentage tijdig ingediende aangiften als een goede indicator voor de robuustheid van het btw-stelsel.
Aanvankelijk waren veel van de btw-administratiediensten gericht op eenvoudigere gebieden, zoals elektronische indiening van btw-aangiften en elektronische betaling van btw. Maar zelfs bij elektronische aangifte moeten de belastingdiensten vervolgmaatregelen nemen wanneer de termijnen niet worden nageleefd.
Vervolgens hebben de belastingdiensten meer tweerichtingsdiensten ingevoerd, met verschillende waarschuwingen en kennisgevingen. De maatregelen van de belastingdiensten met het oog op een tijdige indiening van btw-aangiften lopen uiteen, zoals weergegeven in afbeelding 36.
Afbeelding 36: Maatregelen die belastingdiensten nemen in geval van te late indiening of niet-indiening van btw-aangiften
Vraag 5.4 “Welke maatregelen neemt uw belastingdienst in geval van te late indiening of niet-indiening van btw-aangiften? (meerdere antwoorden mogelijk)”
Bron: Europese Commissie (2019) — Enquête naar de administratie, inning en controle van de btw
Aanbeveling 24: Wees proactief door belastingplichtigen te herinneren aan de aangiftetermijnen en gebruik specifieke ondersteunende instrumenten.
De identificatie van belastingplichtigen die de btw-aangiften niet binnen de termijn hebben ingediend, moet 8
9
14 15
18 Versturen van herinneringen wegens te late 19
indiening van btw-aangiften(AT, BG, CY, DK, DE, EE, EL, ES, FI, FR, HR, HU, IE, LT, LU, LV, SI, SK, UK)
Opleggen van aanslagen voor de geschatte belastingschuld en van een boete wegens het niet tijdig doen van aangifte(AT, CY, DE, EE, ES, FI, FR, HR, IE, IT, LT, LU, LV, PT, RO, SE, UK)
Rechtstreeks contact opnemen met de
belastingplichtigen(BR, DE, DE, DK, EE, EL, HR, HU, IE, LT, LU, LV, PL, SI, SE, UK)
Systeem genereert automatisch boetes voor belastingplichtigen die hun aangifte niet hebben ingediend(BE, CY, DK, EL, FI, FR, HR, LU, NO, LT, RO, SE, SK, UK)
Versturen van aanmaningen(BE, CZ, DK, EE, EL, FR, IE, PT, RO)
Analyseren van de omstandigheden en de aangiftehistorie van belastingplichtigen(DE, DK, EE, EL, FI, HR, IE, SE)
Als er geen btw-aangiften worden ingediend, gaan de meeste lidstaten over tot een schatting van de verschuldigde btw met oplegging van een sanctie. De doeltreffendheid van het sanctiesysteem voor te late aangifte van btw moet echter worden geëvalueerd.
Afbeelding 37: Lidstaten die de doeltreffendheid van het sanctiesysteem voor te late aangifte/betaling evalueren
Vraag 5.5: “Heeft uw belastingdienst de doeltreffendheid van het sanctiesysteem voor te late aangifte en/of te late betaling geanalyseerd?”
Bron: Europese Commissie (2019) — Enquête naar de administratie, inning en controle van de btw
Slechts een minderheid van de belastingdiensten (6/28) gaf aan een dergelijke evaluatie uit te voeren.
Aanbeveling 25: Voer een sanctiesysteem in voor niet-tijdige indiening van btw-aangiften en niet-tijdige betaling, rekening houdend met twee kernbeginselen: eenvoud en evenredigheid.
5.2. Betaling van btw
De betaling van btw is een andere belangrijke interactie tussen belastingplichtigen en de belastingdienst. Als indirecte belasting wordt de btw door de verkoper (de “belastingplichtige”) afgedragen aan de belastingdienst, maar feitelijk door de koper betaald als onderdeel van de prijs.
Van belastingplichtigen wordt verwacht dat zij de btw op tijd betalen. Het niet op tijd betalen van btw leidt gewoonlijk tot het opleggen van rente en boetes en het nemen van vervolgmaatregelen door de belastingdienst, die moet streven naar zoveel mogelijk vrijwillige tijdige betaling en zo weinig mogelijk achterstallige belastingen.
Om dit resultaat te bereiken, zijn een onberispelijk betalingsproces en een snelle opvolging bij laattijdige betaling noodzakelijk. Het gebruik van IT en elektronische betalingsoplossingen kan alle betrokken partijen aanzienlijke voordelen opleveren: belastingplichtigen, de belastingdienst en de financiële sector. Van oudsher bieden alle belastingdiensten in de EU de mogelijkheid van persoonlijke betalingsdiensten of contante betaling, deels vanwege het ontbreken van alternatieven. Door de toegenomen digitalisering in de loop der tijd werd het voor belastingdiensten kosteneffectiever om een beroep te doen op derden, zoals banken, om belastingbetalingen te innen.
Meer recentelijk is de volledig elektronische betaalmethode, waarbij belastingplichtigen hun eigen betalingen online verrichten of dit automatisch laten doen (via een automatische incasso van hun bank), de norm geworden.
In verschillende eerdere verslagen pleitte de Commissie voor de invoering van elektronische betalingsoplossingen. Sinds 2019 bieden alle EU-lidstaten, zoals verwacht, de mogelijkheid om de btw-verplichtingen elektronisch te betalen, wat in vrijwel alle situaties de aangewezen betaalmethode is.
21%
79%
Ja(BG, CZ, DK, FR, HR, SI)
Nee(alle lidstaten behalve BG, CZ, DK, FR, HR, SI)
Afbeelding 38: Beschikbaarheid van elektronische betaling van btw-verplichtingen in de EU-lidstaten Vraag 5.6: “Elektronische betaling van btw-verplichtingen is […]”
Bron: Europese Commissie (2019) — Enquête naar de administratie, inning en controle van de btw
Steeds meer lidstaten stellen elektronische betaling van btw verplicht. In het vorige verslag werd opgemerkt dat in de meeste lidstaten de belastingdienst de mogelijkheid biedt om de verschuldigde btw elektronisch te betalen en dat in slechts 50 % van de lidstaten elektronische betaling van btw verplicht is.
Afbeelding 39: Contante betaling van btw
Vraag 5.7: “Is contante betaling voor de afwikkeling van btw-verplichtingen toegestaan?”
Bron: Europese Commissie (2019) — Enquête naar de administratie, inning en controle van de btw Momenteel stellen bijna alle lidstaten (98 %) elektronische betaling van btw verplicht22. Aanbeveling 26: Beperk contante betaling van btw zoveel als mogelijk is.
De belastingdiensten streven naar zoveel mogelijk vrijwillige tijdige betaling van btw. Hiervoor is vereist dat zoveel mogelijk btw-aangiften tijdig worden ingediend om de verschuldigde bedragen vast te stellen (zie vorig punt) en dat bij laattijdige betaling van de btw een snelle opvolging plaatsvindt. De belastingdiensten moeten belastingplichtigen daarom optimale feedback geven over de afwikkeling van de btw-verplichtingen. De lidstaten gebruiken verschillende kanalen om dergelijke feedback te geven.
47%
14%
39%
[…] verplicht(BE, DE, FI, IE, IT, LT, LU, LV, NL, PL, SE, SI, UK)
[…] verplicht voor de meeste belastingplichtigen(DK, EL, ES, FR)
[…] beschikbaar (facultatief)(AT, BG, CY, CZ, EE, HR, HU, MT, PT, RO, SK)
11%
25%
64%
Ja(AT, EE, RO)
Ja, maar alleen onder een bepaald bedrag(CY, CZ, DK, EL, FR, MT, PT)
Nee(BE, BG, DE, ES, FI, HR, HU, IE, IT, LT, LU, LV, NL, PL, SE, SI, SK, UK)
Afbeelding 40: Beschikbare feedbackkanalen over de afwikkeling van btw-verplichtingen
Vraag 5.8: “De belastingdienst geeft belastingplichtigen feedback over de afwikkeling van hun btw-verplichtingen door middel van […] (meerdere antwoorden mogelijk)”
Bron: Europese Commissie (2019) — Enquête naar de administratie, inning en controle van de btw
De belastingdiensten van de EU hebben hun voorkeur voor een onlinekanaal uitgesproken om feedback te geven over de afwikkeling van verplichtingen. Dergelijke onlinekanalen worden gewoonlijk gebruikt om met btw-plichtigen te communiceren, onder meer voor feedback over btw-betalingen.
Sommige lidstaten gebruiken “andere” methoden (bv. callcenters) om belastingplichtigen te informeren over hun betalingsverplichtingen. Portugal heeft een speciale mobiele app (Situação Fiscal — Pagamentos23) ontwikkeld, waarmee volledige informatie over btw-betalingen wordt verstrekt en waarin een digitale portemonnee is opgenomen om mobiele betalingen te vereenvoudigen. Sommige lidstaten zijn begonnen met het gebruiken van een individuele belastingrekening (in Polen een “microrekening” genoemd) voor de afwikkeling van btw-verplichtingen. Deze rekening wordt ook gebruikt voor andere belastingen, zoals de inkomstenbelasting en de vennootschapsbelasting.
Uit tot dusver verrichte studies komt duidelijk naar voren dat volledig elektronische betaalmethoden veruit de meest kosteneffectieve manier zijn om belastingbetalingen te innen (OESO, 2010). De Commissie moedigt alle lidstaten aan om zoveel mogelijk de voorkeur te geven aan elektronische betaling van btw en om een permanente en automatische communicatie met btw-plichtigen over hun betalingsverplichtingen tot stand te brengen.
Aanbeveling 27: Gebruik een onlinekanaaloplossing en onderhoud en verbeter andere back-upcommunicatiekanalen voor interactie met btw-plichtigen.
6. Inning van btw-schulden, teruggaven en controles