Kostenbesparingen in het logistieke systeem van De Meelfabriek
Scriptie ter afronding van de studie Technische Bedrijfswetenschappen aan de Rijksuniversiteit Groningen
Datum: 7 maart 2005
Auteur: Ing. J.C.J. (Joris) de Kroon
C.H. Peterstraat 25
9714 CH Groningen
Tel: 050-5777283 / 0642918109
Studentnummer: 1293702
Opdrachtgever: De Meelfabriek
Bedrijfsbegeleider:
Eerste begeleider RUG: prof. dr. D.J.F. Kamann Tweede begeleider RUG: dr. J.T. van der Vaart Universiteit: Rijksuniversiteit Groningen
Faculteit bedrijfskunde
Landleven 5
Postbus 800
9700 AV Groningen
Tel: 050-3633825
“De auteur is verantwoordelijk voor de inhoud van het afstudeerverslag: het auteursrecht van het afstudeerverslag berust bij de auteur”
Voorwoord
Dit rapport is het verslag van het onderzoek, dat ik in opdracht van een meelproducent heb uitgevoerd. Het onderzoek is voor mij de laatste opdracht geweest om mijn studie technische bedrijfswetenschappen aan de Rijksuniversiteit Groningen te kunnen afronden.
Bij deze wil ik graag een aantal mensen persoonlijk bedanken. In de eerste plaats wil ik mijn begeleider vanuit de Meelfabriek bedanken. Daarnaast wil ik ook Jaap en Piet bedanken. Deze medewerkers hebben mij gedurende mijn afstudeerperiode van de nodige informatie voorzien. Bij hen kon ik altijd terecht wanneer ik vragen of problemen had omtrent het logistieke proces van de Meelfabriek.
Op de tweede plaats wil ik prof. dr. D.J.F. Kamann en dr. J.T. van der Vaart respectievelijk, mijn eerste en tweede begeleider van de Rijksuniversiteit Groningen bedanken. Beide heren hebben mij in het begin van het onderzoek op weg geholpen en mij advies gegeven bij de uitvoering van mijn onderzoek.
Groningen, maart 2005
Ing. J.C.J. (Joris) de Kroon
Samenvatting
De Meelfabriek is een van de grootste meelproducenten van ons land en levert zijn meel voornamelijk aan bakkerijen en meelverwerkende industrieën. De klant kan zijn meel als bulkgoed of als zakgoed geleverd krijgen.
Het transport vanaf de molens naar de verschillende klanten, wordt door de Meelfabriek zelf aangestuurd. Tot X verzorgde de Meelfabriek het daadwerkelijke transport van zakgoed en bulkgoed ook zelf. Tegenwoordig is het zakgoedtransport en een deel van het bulktransport aan een externe transporteur uitbesteed. Alleen de vestiging X maakt voor het transport van bulkgoed nog gebruik van drie eigen vrachtwagens.
Het transport van zakgoed is om bedrijfseconomische redenen uitbesteed. Een externe vervoerder kan een retourvracht mee nemen, waardoor hij het transport tegen een lager tarief kan uitvoeren.
In verband met hoge schoonmaakkosten van bulkwagens kan een externe transporteur, net als de Meelfabriek, geen retourvracht mee nemen. Hierdoor liggen de tarieven voor het uitbesteden van dit vervoer en de kosten van eigen vervoer dichter bij elkaar. Door het bulktransport (gedeeltelijk) uit te besteden is sprake van een grotere flexibiliteit en kan het bedrijf altijd beschikken over de capaciteit die het daadwerkelijk nodig heeft.
In X is het bulktransport in eigen beheer gebleven. De Meelfabriek is daar van mening dat eigen chauffeurs voor een beter klantencontact zorgen. Daarnaast wil de Meelfabriek niet volledig afhankelijk worden van externe transporteurs. Ook heeft het uitbesteden van bulktransport, ondanks de grotere flexibiliteit, nog niet tot grote kostenbesparingen geleid. De Meelfabriek wil daarom weten of de efficiency van het eigen transport verder verbeterd kan worden, waardoor het op de lange termijn wellicht goedkoper wordt dan het uitbestede transport. De Meelfabriek geeft zelf aan dat het aantal overuren van de chauffeurs van de eigen vrachtwagens erg hoog is.
Wanneer dit teruggedrongen kan worden, zal dat tot besparingen leiden.
Bovenstaande heeft geleid tot de volgende onderzoeksvragen:
“Welke veranderingen leiden tot kostenbesparingen binnen het logistieke systeem van de Meelfabriek. En welke invloed hebben deze kostenbesparingen op de verschillende
activiteiten binnen het logistieke systeem.”
Het logistieke systeem van een bedrijf bestaat uit verschillende onderdelen. Transport is een van deze onderdelen. In dit onderzoek is onderzocht of veranderingen op transportgebied kunnen zorgen voor kostenbesparingen. Om aan te geven of kostenbesparingen te realiseren zijn, moeten zowel van de beginsituatie als van de nieuwe situatie, de kosten bekend zijn.
De Meelfabriek houdt wekelijks haar transportkosten in een kostenoverzicht bij. Uit de analyse van dit kostenoverzicht is gebleken dat de manier waarop de Meelfabriek haar transportkosten bijhoudt niet geschikt is om kosten met elkaar te vergelijken. De Meelfabriek maakt namelijk niet het juiste onderscheid tussen vaste en variabele kosten. Hierdoor is het met de gegevens uit het kostenoverzicht niet mogelijk de juiste kostprijs voor een bepaalde rit te bepalen.
De kostprijs moet een drietal taken vervullen. De kostprijs wordt gebruikt als richtsnoer voor het bepalen van de prijspolitiek, als middel ter controle van de efficiency en als raadgever bij de aankooppolitiek. De kostprijs die de Meelfabriek aan de hand van haar kostenoverzicht kan bepalen is, in zekere mate, alleen te gebruiken als raadgever bij de aankooppolitiek. Omdat de kostprijsberekening, die De Meelfabriek momenteel gebruikt, niet geschikt is om de verbeteringen tussen de huidige en nieuwe situatie aan te geven, is aan de hand van de methode die binnen de transportbranche gehanteerd wordt, een nieuwe kostprijsberekening gemaakt. Uit deze kostprijsberekening volgt een variabele kostprijs van x,- per kilometer en een vaste kostprijs van x,- per uur per vrachtwagen.
De transportkosten van een rit zijn afhankelijk van het aantal transporturen dat nodig is en van het aantal kilometers dat gereden moet worden om het bestelde meel bij de klanten af te leveren. Wanneer het aantal uren en het aantal kilometers verminderd kunnen worden, dalen de transportkosten. Wanneer een vrachtwagen, binnen de reguliere werktijd van een chauffeur, stilstaat, ontstaan stilstandkosten. Tijdens de stilstanduren lopen de vaste kosten door. Om direct kosten te kunnen besparen, moeten de variabele kosten gereduceerd worden. De kosten per kilometer zijn variabel. Dat geldt ook voor de kosten van een overuur en een uitbesteed uur. Door het aantal kilometers, overuren en externe uren te verminderen kunnen direct kosten bespaard worden.
Om de transportkosten zo laag mogelijk te houden moet zoveel mogelijk meel getransporteerd worden in zo’n kort mogelijke tijd over zo min mogelijk kilometers.
Een manier om dit te realiseren is iedere dag vaste routes rijden en klanten vaste hoeveelheden per keer laten bestellen. De routes kunnen dan zo efficiënt mogelijk worden gepland. Ook kunnen de bestellingen dan optimaal afgestemd worden op de inhoud van de compartimenten van de vrachtwagens. Om die reden is nagegaan of het mogelijk is om voor klanten vaste bestelmomenten en vaste bestelhoeveelheden in te voeren.
De uitkomst van het onderzoek is dat het invoeren van een vast bestelmoment voor iedere klant, niet zorgt voor een efficiëntere inzet van het wagenpark. Een vaste bestelhoeveelheid voor iedere klant zorgt er ook niet voor dat de vrachtwagens efficiënter ingezet kunnen worden. Om deze redenen is er voor gekozen het variabele bestelmoment en de variabele bestelhoeveelheid te handhaven.
Om de bestellingen beter over de vrachtwagens te kunnen verdelen en hierdoor het aantal overuren, kilometers en externe uren te verminderen, is er voor gekozen de levertijd voor kleine klanten (klanten die minder dan x ton per soort per keer bestellen) te verlengen. De levertijd wordt in plaats van één dag twee dagen. Door de langere levertijd voor kleine klanten, kunnen de vrachtwagens per keer met een hogere beladingsgraad rijden, kunnen ritten effectiever worden gepland en kan op de uitbestede transporten worden bespaard.
Omdat de kosten van een extern uur variabel zijn, zorgt de vermindering van het aantal uit te besteden transporturen direct voor een verlaging van de transportkosten.
Het aantal overuren neemt echter niet af.
Het verlengen van de levertijd voor de kleine klanten zorgt op jaarbasis voor een besparing van ongeveer xx.xxx Daarnaast is onderzocht of het haalbaar is om met twee vrachtwagens en drie chauffeurs te rijden, in plaats van met drie vrachtwagens en drie chauffeurs. Omdat de klanten van De Meelfabriek lange openingstijden hanteren is dit mogelijk. Wanneer De Meelfabriek dit zou doorvoeren dan kan op jaarbasis nog eens xx.xxx bespaard worden.
Het verlengen van de levertijd heeft ook invloed op de kosten van de andere onderdelen uit het logistieke systeem. Voor kleine klanten zullen de kosten voor het onderdeel voorraadbeheersing stijgen. In de huidige situatie bestellen sommige klanten pas wanneer ze door hun voorraad heen zijn. Door de levertijd van één dag geeft dit in de meeste gevallen geen problemen en kan de voorraad weer op tijd worden aangevuld. Wanneer de levertijd twee dagen wordt, moet hij eerder bestellen, om te voorkomen dat hij zonder meel komt te zitten. Hij zal zijn voorraad vaker en nauwkeuriger moeten controleren, of een hulpmiddel moeten aanschaffen dat aangeeft wanneer er weer besteld moet worden. De kosten voor de (kleine) klant zullen hierdoor stijgen.
Het verlengen van de levertijd heeft ook gevolgen voor de customer service.
Wanneer De Meelfabriek zou besluiten om de levertijd voor haar kleine klanten te verlengen, is het van belang eerst na te gaan welke invloed deze verandering op de customer service heeft. Hiervoor moet een duidelijke customer service strategie ontwikkeld worden. Voor het ontwikkelen van deze strategie is het belang te weten wat de klanten van De Meelfabriek verwachten en wat De Meelfabriek van zijn klanten verwacht. Met deze informatie kan nagegaan worden welke gevolgen de langere levertijd op de customer service heeft. Het ontwikkelen van een customer service strategie heeft geen deel uitgemaakt van dit onderzoek.
Het verlengen van de levertijd voor kleine klanten en het rijden met drie chauffeurs op twee vrachtwagens in de plaats van drie vrachtwagen, zorgen voor een kostenbesparing van ongeveer xx.xxx,- binnen het logistieke systeem van De Meelfabriek. Deze kostenbesparing leidt echter tot een kostenverhoging op het onderdeel voorraadbeheersing bij de kleine klant en op de customer service.
Inhoudsopgave
1 Inleiding ______________________________________________________ 10 1.1 Transport _________________________________________________ 10 1.2 Planning __________________________________________________ 10 1.3 Inhoud van het verslag ______________________________________ 11
2 De Meelfabriek algemeen _________________________________________ 12
2.1 Inleiding __________________________________________________ 12 2.2 Van tarwe tot bloem_________________________________________ 12 2.3 Transport _________________________________________________ 13
3 Probleemanalyse ________________________________________________ 15 3.1 Inleiding __________________________________________________ 15 3.2 Het marketing concept ______________________________________ 15 3.3 Customer service ___________________________________________ 15 3.4 Probleemverkenning ________________________________________ 17 3.5 Probleemstelling____________________________________________ 18 3.6 Randvoorwaarden __________________________________________ 18 3.7 Conceptueel model __________________________________________ 19
4 Onderzoeksopzet ________________________________________________ 20 4.1 Inleiding __________________________________________________ 20 4.2 Aanpak ___________________________________________________ 20 4.3 Literatuur _________________________________________________ 20
5 Transport ______________________________________________________ 21 5.1 Inleiding __________________________________________________ 21 5.2 Uitbesteden of eigen vervoer? _________________________________ 21 5.3 Transportvormen ___________________________________________ 22
5.3.1 Zakgoed _______________________________________________ 22 5.3.2 Bulkgoed ______________________________________________ 23 5.3.3 Conclusie ______________________________________________ 25 5.4 Wagenpark ________________________________________________ 25
5.4.1 Leeftijd wagenpark ______________________________________ 26 5.4.2 Laadvermogen __________________________________________ 26 5.5 Transportpersoneel _________________________________________ 27
6 Transportkosten ________________________________________________ 28
6.1 Inleiding __________________________________________________ 28 6.2 Opbouw van de transportkosten ______________________________ 28 6.3 Vaste en variabele kosten ____________________________________ 30 6.4 Kostprijs per rit ____________________________________________ 32
6.4.1 Extern vervoer __________________________________________ 33 6.5 Conclusie__________________________________________________ 33
7 Het kostenoverzicht ______________________________________________ 35 7.1 Inleiding __________________________________________________ 35 7.2 Het kostenoverzicht _________________________________________ 35 7.3 Analyse kostenoverzicht _____________________________________ 37 7.3.1 Kostprijs als richtsnoer bij de prijspolitiek ____________________ 37 7.3.2 Kostprijs als middel ter controle van de efficiency ______________ 40 7.3.3 Raadgever bij de aankooppolitiek ___________________________ 41 7.3.4 Conclusie I _____________________________________________ 42 7.4 Nieuwe kostprijsberekening __________________________________ 43
7.4.1 Gegevens transportmiddel _________________________________ 43 7.4.2 Calculatiegegevens ______________________________________ 44 7.4.3 Vaste kosten / bedrijfsuur _________________________________ 45 7.4.4 Variabele kosten / kilometer _______________________________ 45 7.4.5 Conclusie II ____________________________________________ 45 8 Analyse _______________________________________________________ 46
8.1 Inleiding __________________________________________________ 46 8.2 Beschikbaar aantal transporturen _____________________________ 47
8.2.1 Conclusie I _____________________________________________ 48 8.3 Tijdsduur van een rit ________________________________________ 48
8.3.1 Laadtijd _______________________________________________ 48 8.3.2 Lostijd ________________________________________________ 49 8.3.3 Wachttijd ______________________________________________ 50 8.3.4 Rijtijd _________________________________________________ 51 8.3.5 Conclusie II ____________________________________________ 51 8.4 Afnemers en hun locatie _____________________________________ 51
8.4.1 Plaats _________________________________________________ 52 8.4.2 Meelsoorten ____________________________________________ 52 8.4.3 Bestelde hoeveelheid _____________________________________ 53 8.4.4 Conclusie III____________________________________________ 53 8.5 De gevraagde hoeveelheid en het bestelmoment __________________ 53
8.5.1 De bestelmethode________________________________________ 53 8.5.2 Vast bestelmoment en / of vaste bestelhoeveelheid______________ 55 8.5.3 Bestelhoeveelheid _______________________________________ 60 8.5.4 Conclusie IV ___________________________________________ 61
8.6 Verlengen levertijd__________________________________________ 61 8.6.1 Tijdsduur per rit _________________________________________ 62 8.6.2 Analyse huidige routeplanning _____________________________ 64 8.6.3 Conclusie V ____________________________________________ 66 8.7 Oplossing__________________________________________________ 66
9 Oplossing transportprobleem ______________________________________ 68
9.1 Inleiding __________________________________________________ 68 9.2 De levertijd ________________________________________________ 68 9.2.1 Gevolgen langere levertijd _________________________________ 69 9.3 Routeplanning _____________________________________________ 70
9.3.1 Uitgangssituatie _________________________________________ 70 9.3.2 Nieuwe routeplanning ____________________________________ 72 9.3.3 Conclusie I _____________________________________________ 75 9.4 Twee vrachtwagens _________________________________________ 76
9.4.1 Conclusie II ____________________________________________ 78 9.5 Verdere verlaging van de kosten ______________________________ 78 9.6 Uitbesteden ________________________________________________ 78 9.7 Conclusie__________________________________________________ 79
10 Gevolgen voor het logistieke systeem ______________________________ 81
10.1 Inleiding __________________________________________________ 81 10.2 De kostensoorten ___________________________________________ 81
10.2.1 Conclusie ______________________________________________ 82 10.3 Andere aandachtspunten ____________________________________ 82 10.4 Customer service ___________________________________________ 83 10.4.1 Definitie customer service _________________________________ 83 10.4.2 Customer service De Meelfabriek ___________________________ 85 10.4.3 Customer service strategie _________________________________ 86 10.4.4 Conclusie ______________________________________________ 87 11 Conclusie & aanbevelingen _____________________________________ 88 Literatuurlijst ______________________________________________________ 89
Bijlagen _____________________________________ Error! Bookmark not defined.
Bijlage 1: Organogram De Meelfabriek _____ Error! Bookmark not defined.
Bijlage 2: Van tarwe tot bloem_____________ Error! Bookmark not defined.
Bijlage 3: Transportplanning bulk _________ Error! Bookmark not defined.
Bijlage 4: Het bestelpatroon _______________ Error! Bookmark not defined.
Bijlage 5: Huidige routeplanning___________ Error! Bookmark not defined.
Bijlage 6: Nieuwe routeplanning ___________ Error! Bookmark not defined.
Bijlage 7: Kostenoverzicht ___________________ Error! Bookmark not defined.
Bijlage 7a: Overzicht totale kosten _______ Error! Bookmark not defined.
Bijlage 7b: Kostenoverzicht werkelijke situatie_____Error! Bookmark not defined.
Bijlage 7c: Kostenoverzicht werkelijke situatie alles met eigen vervoer Error! Bookmark not defined.
Bijlage 7d: Kostenoverzicht uitgangssituatieError! Bookmark not defined.
Bijlage 7e: Kostenoverzicht nieuwe planning_______Error! Bookmark not defined.
Bijlage 7f: Kostenoverzicht 2 vrachtwagens 3 chauffeurs Error! Bookmark not defined.
1 Inleiding
De Meelfabriek is een Meelfabriek met een vestiging in het x dorp x en een in het x x.
Jarenlang heeft De Meelfabriek alle activiteiten op het gebied van transport in eigen beheer gehad. Bijna twee jaar geleden heeft De Meelfabriek besloten een deel van zijn transportactiviteiten uit te besteden.
1.1 Transport
De activiteit die De Meelfabriek als eerste heeft uitbesteed is het fysieke transport van meel in zakken, het zogenaamde zakgoedtransport. Omdat De Meelfabriek de beschikbare capaciteit van zijn vrachtwagens bijna nooit volledig kon benutten en De Meelfabriek geen retourvracht had, was het uit financieel oogpunt veel aantrekkelijker om het zakgoedtransport uit te besteden.
Een jaar later heeft De Meelfabriek een deel van het zogenaamde bulktransport ook uitbesteed. Bulk betekent letterlijke “onverpakte lading” (Dikke Van Dale). Het meel wordt zonder verpakking vervoerd in een grote silo op een vrachtwagen. De voornaamste reden om het bulktransport uit te besteden, is het ontstaan van een grotere flexibiliteit in de transportcapaciteit van De Meelfabriek. Omdat de transportbehoefte van dag tot dag varieert, heeft De Meelfabriek de ene dag meer transportcapaciteit nodig dan de andere dag. In de praktijk betekent dit dat de ene dag een eigen vrachtwagen stilstaat, terwijl de andere dag een extra vrachtwagen gehuurd moet worden. Uitbesteden van het transport betekent dat De Meelfabriek vanaf nu altijd kan beschikken over de capaciteit die ze ook daadwerkelijk nodig heeft.
Daarnaast betaalt De Meelfabriek alleen voor de capaciteit die ze ook daadwerkelijke gebruikt heeft. Rijden met eigen vervoer betekent dat De Meelfabriek ook de vaste kosten moet betalen die doorlopen wanneer de vrachtwagen stilstaat.
Ondanks het voordeel van flexibiliteit heeft De Meelfabriek toch besloten een deel van het eigen bulktransport in X te behouden. Redenen zijn dat De Meelfabriek van mening is dat met eigen transport een betere service geleverd kan worden en dat De Meelfabriek niet volledig afhankelijk wil zijn van derden. Verder is uit eigen analyses van De Meelfabriek gebleken dat de kosten van uitbesteed vervoer niet veel lager zijn dan de kosten van eigen vervoer. Daarom heeft De Meelfabriek besloten het eigen transport in X te handhaven.
Op dit moment maken de eigen chauffeurs veel overuren. Een gewerkt overuur kost De Meelfabriek x% meer dan een normaal uur. Om geld te besparen wil De Meelfabriek het aantal overuren terugdringen. De Meelfabriek denkt dat een efficiëntere inzet van het eigen wagenpark hiervoor kan zorgen. De kosten van het eigen vervoer zullen dalen en wellicht lager worden dan de kosten van uitbesteed vervoer. Om het aantal overuren terug te dringen heeft De Meelfabriek reeds besloten sommige klanten van de vestiging X over te doen naar de vestiging in X, omdat deze dichter bij X gevestigd zijn. Op welke manier De Meelfabriek zijn eigen vervoer efficiënter kan inzetten en in hoeverre hierdoor het aantal overuren en de transportkosten zullen afnemen wordt in dit rapport uitgewerkt en toegelicht.
1.2 Planning
De Meelfabriek verzamelt iedere dag de orders voor zakgoed en bulk, daarnaast verzorgt De Meelfabriek zelf de routeplanning voor het bulktransport. Klanten
kunnen via de telefoon, de fax of de mail hun bestelling doorgeven aan de planner.
Ook de planner belt klanten om bestellingen te verzamelen. Aan de hand van de bestellingen maakt hij een routeplanning voor de volgende dag. De Meelfabriek hanteert hierbij een levertijd van één dag. Met andere woorden vandaag besteld de volgende dag in huis. Hierdoor kunnen de klanten een laag bestelniveau aanhouden, waardoor de bakker zijn voorraad meel zo vers mogelijk kan houden. Wanneer de klanten op tijd hun bestelling doorgeven, kost het de ervaren planner weinig moeite om de routeplanning te maken.
1.3 Inhoud van het verslag
Tijdens dit onderzoek zijn de mogelijkheden om het eigen transport efficiënter in te zetten onderzocht. In de volgende hoofdstukken van dit rapport worden het onderzoek en de oplossingen voor deze vraagstukken nader toegelicht. De indeling van het verslag is als volgt:
In hoofdstuk 2 “De Meelfabriek algemeen” wordt een algemeen beeld gegeven van De Meelfabriek. Hoe ziet de organisatie eruit, hoe werkt het productieproces en hoe ziet het onderdeel transport van De Meelfabriek eruit.
In hoofdstuk 3 “Probleemanalyse” wordt nader ingegaan op de problemen en wordt de probleemstelling voor het onderzoek geformuleerd.
In hoofdstuk 4 “Onderzoeksmethode” wordt de methodiek besproken aan de hand waarvan dit onderzoek is gedaan. Verder wordt de gebruikte literatuur kort besproken.
Hoofdstuk 5 “Transport” gaat over de transportsystemen waarvoor De Meelfabriek gekozen heeft. In het bijzonder wordt gekeken naar de situatie in X.
In hoofdstuk 6 “Transportkosten” wordt de opbouw van de transportkosten uitgelegd, zoals deze binnen de transportbranche gehanteerd wordt.
In hoofdstuk 7 “Kostenoverzicht” in dit hoofdstuk wordt het kostenoverzicht van De Meelfabriek besproken en wordt nagegaan of dit kostenoverzicht voldoende informatie geeft en inzicht geeft in de transportkosten.
In hoofdstuk 8 “Analyse” is het bestelpatroon van de verschillende klanten van De Meelfabriek geanalyseerd. Aan de hand van deze analyse is een oplossing naar voren gekomen die zorgt voor een besparing van de transportkosten.
In hoofdstuk 9 “Oplossing transportprobleem” is de oplossing die zorgt voor een kostenbesparing uitgewerkt.
In hoofdstuk 10 “Gevolgen logistieke proces” worden de gevolgen voor de verschillende onderdelen uit het logistieke proces besproken, wanneer een verandering plaats vind binnen het onderdeel transport. Verder wordt in dit hoofdstuk dieper ingegaan op het bepalen van de customer service strategie en wordt kort aangegeven welk ander onderdeel uit het logistieke proces in de toekomst geanalyseerd kan worden.
In hoofdstuk 11 ”Conclusies & aanbeveling” worden de belangrijkste conclusies van dit onderzoek beschreven en worden aanbevelingen gedaan.
2 De Meelfabriek algemeen
2.1 Inleiding
De Meelfabriek is een meel- en bloemproducent met molens in X en X. (In de meelindustrie wordt de Meelfabriek nog steeds de molen genoemd en deze wordt door de molenaar bediend.) Meel en bloem worden apart genoemd, omdat er verschil zit tussen meel en bloem. Bloem ontstaat wanneer je de witte zetmeelrijke substantie in een tarwe korrel vermaalt. Bloem wordt onder andere gebruikt voor het bakken van witbrood. Meel ontstaat wanneer aan het bloem een hoeveelheid zemelen (vermalen buitenkant van de tarwekorrel) wordt toegevoegd. Dit meel wordt onder andere gebruikt voor bruinbrood en volkorenbrood
De Meelfabriek is één van de grootste meel- en bloemproducenten van Nederland. De kernactiviteit van De Meelfabriek is de productie en verkoop van bloem- en meelsoorten, bestemd voor broodbakkerijen, banketindustrie en andere industriële verbruikers, zoals de producenten van pasta- en snackwaren.
2.2 Van tarwe tot bloem
Naast het produceren van meel en bloem houdt De Meelfabriek zich ook bezig met de inkoop van tarwe en de verkoop en expeditie van meel en bloem. In bijlage 1 staat het organogram van De Meelfabriek. In het schema is te zien dat De Meelfabriek uit drie onderdelen bestaat; inkoop, locatieactiviteiten en verkoop. Het onderdeel locatieactiviteiten bestaat uit 5 afdelingen, waaronder de afdeling transport. Het onderzoek dat in dit rapport omschreven wordt heeft alles te maken met deze afdeling.
Om aan te geven welke activiteiten precies bij De Meelfabriek plaatsvinden is in bijlage 2 schematisch het proces weergegeven vanaf de inkoop van tarwe tot de aflevering van meel en bloem bij de klanten. In grote lijnen gebeurt het volgende:
nadat de verschillende partijen tarwe zijn ingekocht, wordt de tarwe gereinigd. Na het reinigen kunnen verschillende tarwesoorten met elkaar gemengd worden om verschillende bloemsoorten te krijgen. Vervolgens gaat het mengsel (de melange) van verschillende tarwesoorten de molen in. In de molen wordt de tarwe gemalen en gezeefd. Afhankelijk van de gewenste samenstelling en structuur van het bloem, wordt deze meerdere keren gemalen en gezeefd. Wanneer de juiste samenstelling van het bloem bereikt is, wordt het bloem opgeslagen in silo’s. De overgebleven zemelen en andere bijproducten kunnen bij het bloem bijgemengd worden. Zo ontstaat het meel voor bruin en volkoren brood. Wat daarna nog overblijft als restproduct wordt verwerkt tot diervoeder.
Het klantenorderontkoppelpunt (KOOP) is het punt dat aangeeft hoe ver stroomopwaarts in een bedrijfskolom) een klantorder doordringt in het productie- of distributieproces van de aanbieder van een product of dienst [lit. 6]. Stroomopwaarts wil zeggen dat de order tot dicht bij het begin van het productieproces doordringt. Bij De Meelfabriek ligt het KOOP juist stroomafwaarts. Met andere woorden ligt de voorraad ver van het begin van het productieproces af en dichter bij de klant. In de literatuur wordt onderscheid gemaakt in vijf verschillende KOOP-en [lit. 6]:
KOOP 1: maken en zenden op voorraad. De producten worden gemaakt en gedistribueerd naar verschillende voorraadpunten die dichtbij de nog onbekende Klant Liggen.
KOOP 2: maken van voorraad (centrale voorraad). Het eindproduct wordt aan het eind van het productieproces op voorraad gehouden en van daaruit verzonden naar de verschillende klanten.
KOOP 3: assembleren op order (maken voor een specifieke klant). Alleen die producten worden op voorraad gehouden, waarvan de productie langer duurt dan de gewenste levertijd.
KOOP 4: maken op order (bij een bekend ontwerp). Alleen de grondstoffen en onderdelen worden op voorraad gehouden.
KOOP 5: inkopen en maken op order. Er wordt in het geheel geen voorraad aangehouden. Alle verwervingen gebeuren op specifieke klantorders.
Voor het bulkgoed hanteert De Meelfabriek in de meeste gevallen KOOP 2. De meest gevraagde meelsoorten uit het assortiment van De Meelfabriek, maar ook de speciale meelsoorten voor een aantal grote klanten kunnen door De Meelfabriek uit voorraad geleverd worden. Voor een beperkt aantal meelsoorten waar weinig vraag naar is wordt KOOP 4 gehanteerd. Door de beperkte vraag naar deze producten is het te duur om deze producten altijd op voorraad te houden. Het zakgoed is meestal uit voorraad leverbaar (KOOP 2). In sommige gevallen worden de zakken pas gevuld, wanneer de klant om een soort vraagt waar normaal weinig vraag naar is (KOOP 3).
2.3 Transport
De transportafdeling verzorgt alle activiteiten die plaatsvinden tussen het in ontvangst nemen van de bestelling van de klant tot en met het afleveren van de bestelling bij de klant. De Meelfabriek kan zijn klanten het meel op twee manieren leveren. Het meel kan geleverd worden in zakken of als bulk. In het laatste geval moet de bakker wel over een eigen opslagsilo beschikken. Het onderzoek heeft voornamelijk te maken met het bulkgoedtransport. Het transport van zakgoed wordt echter wel in verschillende hoofdstukken kort behandeld om een algemeen beeld van het transport van De Meelfabriek te krijgen.
Al het zakgoed, dat De Meelfabriek aan zijn klanten levert, wordt gedistribueerd vanuit X. Ook het in ontvangst nemen van de bestellingen voor het zakgoed vindt hier plaats. Het transport wordt verzorgd door een externe transporteur. De Meelfabriek geeft iedere dag de bestellingen aan deze transporteur door en deze bepaalt vervolgens in welke volgorde het meel afgeleverd wordt. De andere dag komt de transporteur het zakgoed ophalen en levert het af bij de verschillende klanten. De Meelfabriek heeft een eigen magazijn waar de zakken gevuld en opgeslagen worden. De medewerkers van het magazijn zetten elke dag de bestellingen klaar, zodat de transporteur ze direct mee kan nemen.
Zoals al eerder aangegeven, levert De Meelfabriek in de meeste gevallen haar bulkgoed rechtstreeks uit voorraad. Hierdoor kan De Meelfabriek een levertijd hanteren van een dag. Met andere woorden vandaag besteld de volgende dag in huis.
In de loop van de dag komen de orders van de verschillende klanten bij De Meelfabriek binnen. De klant kan de order doorgeven per telefoon, per e-mail of per fax. De Meelfabriek wacht niet alleen af wat er binnenkomt, maar belt sommige klanten ook op wanneer De Meelfabriek het idee heeft dat deze bijna door hun voorraad heen zijn.
Zodra de eerste orders binnen zijn, begint de planner met het maken van de voorlopige routeplanning voor het transport van de volgende dag. In de loop van de dag vult hij de planning aan met de orders die nog binnenkomen. Wanneer de planner het idee heeft dat de meeste bestellingen binnen zijn, gaat hij na of de capaciteit van de vrachtwagens volledig benut wordt. Wanneer er nog ruimte over is in een van de vrachtwagens, probeert de planner deze ruimte op te vullen met klanten die in de buurt van de route liggen. Hij belt klanten op waarvan hij verwacht dat ze binnenkort meel zullen bestellen. Hij vraagt of deze klanten op dit moment al meel kunnen gebruiken, zodat de capaciteit van de vrachtwagen zo goed mogelijk benut kan worden.
De planner plant eerst zo efficiënt mogelijk de eigen vrachtwagens in. Hij streeft er naar de capaciteit van de vrachtwagens maximaal te benutten en het aantal uren voor deze rit te minimaliseren, dit laatste om het aantal overuren te beperken. De Meelfabriek beschikt in X nog over drie eigen vrachtwagens. In X maakt De Meelfabriek altijd gebruik van extern transport. Wanneer in X de gevraagde capaciteit voor de volgende dag hoger is dan de beschikbare capaciteit van de eigen vrachtwagens, wordt er transportcapaciteit ingehuurd bij een extern transportbedrijf.
Grote orders die bijna de volledige beschikbare capaciteit van een vrachtwagen benutten, worden als eerste uitbesteed wanneer de eigen transportcapaciteit niet toereikend is. Dit heeft te maken met het type vrachtwagen. In hoofdstuk 5 worden beide typen besproken en wordt uitgelegd waarom De Meelfabriek deze orders als eerste uitbesteed. De Meelfabriek maakt voor de externe vrachtwagens een voorlopige routeplanning. Ook hier probeert hij de capaciteit van de vrachtwagens zo goed mogelijk te benutten. Omdat de externe transporteur een uurtarief rekent, probeert de planner ook nu het aantal uren te beperken. Wanneer de externe transporteur maar bij één adres meel moet afleveren, dan wordt van te voren een ritprijs afgesproken. De voorlopige routeplanning voor het externe transport wordt naar het transportbedrijf gemaild. Deze controleert de planning. Heeft de transporteur geen opmerkingen, dan wordt de routeplanning definitief.
Nu de routeplanning definitief is, worden de orders in het systeem ingevoerd. De medewerkers van het magazijn kunnen nu uit het systeem aflezen welke meelsoorten ze in het laadstation voor de vrachtwagens klaar moeten leggen. Na het invoeren van de orders print de planner de laadinstructies en de vrachtbrieven uit. De chauffeur haalt deze de volgende dag op, voordat hij zijn vrachtwagen gaat laden. Na het laden van de vrachtwagen begint hij aan zijn rit.
Wanneer de chauffeur terugkomt van zijn rit, levert hij de afgetekende vrachtbrieven in bij de planner. De gegevens van de vrachtbrief worden verwerkt in het systeem, zodat de facturen verstuurd kunnen worden. De facturen worden pas verstuurt, wanneer de weegbrief binnen is. Daarop staat namelijk precies aangegeven hoeveel meel bij de klant is afgeleverd. In bijlage 3 is de werkwijze wat betreft de orderverzameling en routeplanning van het bulktransport schematisch weergegeven.
3 Probleemanalyse
3.1 Inleiding
In dit hoofdstuk is aan de hand van een uitgebreide probleemverkenning de probleemstelling geformuleerd, bestaande uit de doelstelling en de vraagstelling van het onderzoek. Aan de hand van deze probleemstelling zijn deelvragen geformuleerd waarop in dit verslag antwoord gegeven wordt.
3.2 Het marketing concept
Het marketing concept is een marketing managementfilosofie, die er vanuit gaat dat, door het juist bepalen van de behoeften van de markt en het efficiënter en effectiever voorzien in deze behoeften, de doelen van een organisatie behaald kunnen worden.
Binnen het marketing concept spelen de 4 p’s (product, plaats, promotie en prijs) uit de marketing mix een belangrijke rol. Alleen wanneer een onderneming het juiste product voor een juiste prijs met de juiste promotie op de juiste plaats aanbiedt is een bedrijf succesvol. Alle vier de elementen oefenen onderling invloed op elkaar uit. Om het juiste product op de juiste plaats te krijgen speelt logistiek een belangrijke rol.
Omdat dit onderzoek voornamelijk te maken heeft met het logistieke systeem van De Meelfabriek, wordt alleen ingegaan op het onderdeel “plaats” uit de marketing mix.
Waarom veel bedrijven zoals De Meelfabriek op logistiek gebied veranderingen willen doorvoeren, heeft te maken met het feit dat het onderdeel “plaats” uit de marketing mix het moeilijkst door de concurrent te kopiëren is. Het onderdeel
“product” daarentegen is relatief snel na te maken door een concurrent, waardoor het voordeel van een uniek product snel is verdwenen. Ook het onderdeel “promotie” is makkelijk te imiteren, omdat bijna elk bedrijf gebruik kan maken van dezelfde bronnen op promotiegebied. Concurreren op het onderdeel “prijs” heeft ook in de meeste gevallen weinig zin, omdat de concurrentie zijn prijzen ook op zeer korte termijn kan aanpassen. Logistieke voordelen kunnen daarentegen niet op korte termijn worden nagebootst. Door continue op dit gebied te blijven verbeteren blijft een onderneming zijn concurrentie voor en blijft hij zijn voordeel behouden. Om dit voordeel te behouden moet logistiek een strategisch punt vormen binnen het strategisch beleid van de organisatie.
3.3 Customer service
Uitgaven die te maken hebben met het onderdeel “plaats”, zijn bedoeld om de zogenaamde customer service van de organisatie te verbeteren. Customer service is het resultaat van het logistieke systeem. Door veranderingen binnen het logistieke systeem probeert een organisatie nog beter aan de wensen van zijn klanten te voldoen en hiermee zijn customer service te verbeteren. De customer service verbetert wanneer de verbetering in het logistieke proces zowel voor de producent als voor de klant voor een toegevoegde waarde zorgt. In hoofdstuk 10 wordt nader ingegaan op de customer service.
In figuur 1 is te zien dat de customer service afhankelijk is van een vijftal kostensoorten. Per kostensoort is aangegeven welke activiteiten de verschillende kosten veroorzaken. De pijlen geven aan dat de verschillende kostensoorten invloed op elkaar hebben. Met andere woorden een besparing op de ene kostensoort heeft invloed op de kosten van de andere, hetzij in negatieve dan wel positieve zin. De kostensoorten bestaan uit verschillende activiteiten. De verschillende activiteiten vormen samen het logistieke systeem van een organisatie. Vanwege de onderlinge invloeden is het van belang dat de verschillende activiteiten uit het logistieke systeem goed op elkaar afgestemd worden. Een verbetering van de efficiëntie is daarom alleen mogelijk wanneer rekening gehouden wordt met de totale kosten van het logistieke systeem. Alleen op deze manier zorgt het onderdeel “plaats” uit de marketing mix voor een concurrentievoordeel.
Product
Prijs Promotie
Plaats / customer service
Service niveau
After-sales
Afhandeling retourproducten
Voorraadkosten
Voorraadbeheersing
Verpakken
Voorraad retour producten
Bestelgroottekosten
Material handling
Verkrijgen / aanschaffen
Setup kosten productie
Transportkosten
Verkeer en transport
Warehouse kosten
Warehousing en opslag
Fabriek en warehouse selectie
Orderverzameling en informatiekosten
Orderverzameling
Logistieke communicatie
Vraagvoorspelling / planning
Figuur 1: Het logistieke systeem [bron: Lit. 1.]
Logistieke systeem
3.4 Probleemverkenning
De Meelfabriek is zich er van bewust dat, wanneer ze hun concurrentiepositie wil verbeteren, logistieke verbeteringen hier een belangrijke bijdrage voor kunnen vormen. Het onderdeel waar De Meelfabriek op dit moment iets aan zou willen veranderen, is het onderdeel transport en in mindere mate aan het onderdeel orderverzameling / routeplanning.
Op transportgebied heeft De Meelfabriek de afgelopen periode al een aantal grote veranderingen doorgevoerd. Na jaren lang het bulkgoed- en zakgoedtransport zelf gedaan te hebben heeft De Meelfabriek besloten het zakgoed volledig en het bulkgoed gedeeltelijk uit te besteden (het bulkgoed is alleen in X volledig uitbesteed). De Meelfabriek geeft zelf aan dat het uitbesteden gezorgd heeft voor lagere kosten en een hogere flexibiliteit. Desondanks heeft De Meelfabriek besloten het bulktransport in X in eigen beheer te houden. De Meelfabriek is namelijk van mening dat het klantencontact tussen eigen chauffeur en klant een positieve uitwerking heeft op de customer service en wil niet volledig afhankelijk worden van externe transporteurs.
De Meelfabriek vindt echter dat de kosten van het eigen vervoer te hoog zijn en denkt dat deze dichter in de buurt kunnen liggen van de kosten voor uitbesteed vervoer. De Meelfabriek heeft het idee dat de kosten van het bulktransport in X te hoog zijn, omdat de beschikbare transportcapaciteit niet optimaal benut wordt. De Meelfabriek wil daarom uitgezocht hebben op welke manier de transportcapaciteit beter benut kan worden, waardoor de transportkosten afnemen.
Op dit moment plaatst een klant vaak een order, wanneer hij bijna door zijn voorraad heen is. Om te voorkomen dat de klant niet verder kan met zijn productie, zorgt De Meelfabriek er voor dat de klant de andere dag en soms nog eerder nieuw meel krijgt.
Soms betekent dit dat er extra kosten gemaakt moeten worden om de klant op tijd van meel te voorzien. Op dit moment probeert De Meelfabriek door een actievere planning zoveel mogelijk van deze orders te voorkomen. Deze actievere benadering houdt in dat De Meelfabriek probeert klanten vroegtijdig te benaderen om te vragen, wanneer zij meel willen ontvangen. Omdat dit probleem op dit moment heel af en toe voorkomt, heeft dit probleem voor De Meelfabriek geen prioriteit. Dit onderzoek richt zich daarom voornamelijk op het beter benutten van de transportcapaciteit. Omdat de oplossing voor de transportcapaciteit wellicht invloed heeft op dit probleem, is dit probleem hier wel even kort genoemd.
Naast het vinden van een oplossing om de transportcapaciteit beter te benutten is dit onderzoek ook bedoeld om aan te geven welke (financiële) gevolgen deze oplossing heeft voor de andere onderdelen uit het logistieke systeem hebben. Daarnaast is gekeken welke onderdelen uit het logistieke systeem in de toekomst onderzocht kunnen worden om verdere kostenbesparingen te realiseren.
Voordat een (kostenbesparende) verandering binnen een activiteit doorgevoerd kan worden, is het van belang eerst een duidelijke customer service strategie te bepalen.
Dit houdt in dat je als bedrijf duidelijk moet hebben wat de klanten van jou mogen verwachten en wat jij van je klanten mag verwachten. Nagegaan moet worden of eventuele veranderingen binnen het logistieke systeem negatieve gevolgen hebben voor de customer service. Het bepalen van deze customer service strategie heeft geen deel uitgemaakt van dit onderzoek. Wel is kort aangegeven wat customer service inhoudt en op welke manier de customer service strategie bepaald kan worden.
3.5 Probleemstelling
Aan de hand van bovenstaande inleiding over het marketing concept en de omschrijving van de probleemgebieden van De Meelfabriek is de volgende doelstellig geformuleerd:
Doelstelling:
“Het aangeven van mogelijke kostenbesparingen binnen het logistieke systeem van De Meelfabriek”
Uit deze doelstelling is de volgende hoofdvraagstelling afgeleid, met de daarbij behorende deelvragen:
Vraagstelling:
“Welke veranderingen leiden tot kostenbesparingen binnen het logistieke systeem van De Meelfabriek en welke invloed hebben deze op de verschillende activiteiten binnen
het logistieke systeem”
Deelvragen:
1. Wat is de samenstelling van de huidige transportcapaciteit van De Meelfabriek? Waarom heeft De Meelfabriek voor deze samenstelling gekozen?
2. Op welke manier zijn de transportkosten van een transportmiddel te berekenen? Welke factoren hebben invloed op de transportkosten?
3. Op welke manier houdt De Meelfabriek haar transportkosten bij? Zijn deze kosten te gebruiken om een eventuele nieuwe situatie met de huidige situatie te vergelijken?
4. Welke oplossing is te bedenken die er voor kan zorgen dat het eigen transport efficiënter kan worden ingezet en eventueel goedkoper wordt dan uitbesteed transport?
5. Wat zorgt er voor dat een klant pas een order plaats, wanneer hij bijna door zijn voorraad heen is? Welke oplossing is te bedenken die de kans verkleint dat een klant pas op het laatste moment bestelt?
6. Wanneer de oplossing uit de bovenstaande deelvraag geïmplementeerd wordt, welke (financiële) gevolgen heeft deze dan voor het totale logistieke systeem van De Meelfabriek?
7. Welke onderdelen binnen het logistieke systeem kunnen door een verandering bijdragen aan een verdere verbetering van het logistieke systeem?
8. Wanneer bovenstaande oplossingen geïmplementeerd worden, moet eerst de customer service strategie bepaald worden. Hoe kan een customer service strategie bepaald worden?
3.6 Randvoorwaarden
o Het onderzoek heeft voornamelijk betrekking op de onderdelen transport en orderverzameling en informatiekosten uit het logistieke systeem van De Meelfabriek. Deze onderdelen zijn alleen onderzocht voor het bulktransport van de vestiging X.
o Het onderzoek moet aan de ene kant wetenschappelijk verantwoord zijn en aan de andere kant een bruikbare oplossing genereren voor De Meelfabriek.
3.7 Conceptueel model
In figuur 2 is het conceptueel model van dit onderzoek weergegeven. De stippellijn in de figuur geeft de systeemgrens aan van het onderzoek. Tijdens het onderzoek zijn de transportkosten geanalyseerd van het transport van bulkgoed voor de vestiging X.
De transportkosten bestaan uit kosten die op tijdbasis te berekenen zijn en die op afstandbasis te berekenen zijn. De op tijdbasis te berekenen kosten, die bij een bepaalde vervoerscapaciteit onafhankelijk zijn van het aantal afgelegde kilometers, worden de vaste kosten genoemd [lit. 4]. Door de vaste kosten te delen door het aantal beschikbare uren per jaar (bedrijfsuren) ontstaan de vaste kosten per uur. Door de vaste kosten per uur met het aantal gewerkte uren van een rit te vermenigvuldigen ontstaan de vaste kosten per rit. Het aantal beschikbare uren (bedrijfsuren) dat een vrachtwagen stilstaat zijn stilstanduren. Door deze met de vaste kosten per uur te vermenigvuldigen worden de kosten voor stilstand berekend.
De op afstandsbasis te berekenen kosten worden de variabele of veranderlijke kosten genoemd. Deze zijn direct afhankelijk van de gereden afstand [lit 4.]. De variabele kosten per kilometer worden berekend door een variabele kostenpost te delen door het kilometrage dat deze kostenpost meegaat. Ter illustratie: gaat een band 150.000 km mee, dan moeten de kosten van een band gedeeld worden door 150.000 km. De variabele kosten per rit worden berekend door de variabele kosten per kilometer met het aantal kilometers van de rit te vermenigvuldigen.
De totale kosten van een rit zijn de som van de gemaakte variabele en vaste kosten tijdens de rit. De totale transportkosten per jaar zijn de som van de totale kosten per rit plus de kosten voor stilstand in een jaar.
Transportkosten / jaar
Vaste kosten [ / uur]
Variabele kosten [ / km]
Vaste kosten / jaar:
Rente
Motorrijtuigenbelasting
Verzekering
Wassen en verven
Loonkosten
Afschrijving oplegger / opbouw
Variabele kosten / kilometrage:
Afschrijving trekker / vrachtwagen
Afschrijving banden
Onderhoud, reparatie en revisie
Brandstof
Orderverzameling- / informatiekosten
Figuur 2: Het conceptueel model
Customer Service
Transportkosten / rit bulkgoed
Transportkosten / rit zakgoed
Variabele kosten [ / pallet]
Delen door aantal bedrijfsuren / jaar
Delen door max.
kilometrage Vermenigvuldigd met gewerkte uren / rit
Vermenigvuldigd met gereden kilometers / rit Stilstandkosten / jaar
bulkgoed Vermenigvuldigd met aantal uren stilstand / jaar
Vermenigvuldigd met aantal pallets / rit transportkosten / rit transportkosten / rit +
stilstandkosten / jaar
transportkosten bulk- en zakgoed
4 Onderzoeksopzet
4.1 Inleiding
In dit hoofdstuk wordt uitgelegd welke literatuur in dit onderzoek gebruikt is om tot oplossingen te komen voor de problemen op het gebied van transport en routeplanning. Eerst wordt besproken op welke manier het onderzoek is aangepakt.
4.2 Aanpak
Door middel van een probleemverkenning is nagegaan wat het probleem is binnen het onderdeel transport van De Meelfabriek. Aan de hand van de probleemverkenning is de probleemstelling gedefinieerd. Deze bestaat uit een doelstelling en een vraagstelling. De antwoorden op de verschillende deelvragen moeten antwoord geven op de vraagsteling. Voordat een oplossing gegeven kan worden voor het probleem, is eerst nagegaan hoe de huidige situatie er op dit moment uit ziet. Nadat de huidige situatie bekend is, kan het probleem geanalyseerd worden en wordt nagegaan waardoor het probleem veroorzaakt wordt. Uit deze analyse volgen de voorwaarden waaraan de oplossing voor het probleem moet voldoen. Wanneer de voorwaarden bekend zijn, kan een oplossing ontworpen worden voor het probleem.
4.3 Literatuur
De in de probleemanalyse behandelde theorie omtrent de customer service is een theorie die aangeeft hoe de verschillende kostensoorten uit het logistieke systeem met elkaar samenhangen en hoe deze gezamenlijk zorgen voor de customer service. In dit onderzoek wordt eerst afzonderlijk naar het onderdeel “transport” gekeken.
Vervolgens wordt gekeken welke gevolgen de veranderingen binnen dit onderdeel hebben op de andere onderdelen uit het logistieke systeem. Verder wordt in hoofdstuk 10 dieper ingegaan op de customer service en de gevolgen voor de customer service wanneer veranderingen plaats gaan vinden in de eerder genoemde onderdelen.
In de transportbranche wordt al jarenlang gebruik gemaakt van een rekenmethode aan de hand waarvan de kostprijs per uur en de kostprijs per kilometer van een transportmiddel berekend kunnen worden. Aan de hand van deze kostprijzen kan bepaald worden hoeveel een bepaald transport gaat kosten. In dit onderzoek is ook gebruik gemaakt van deze methode. In hoofdstuk 7 wordt deze rekenmethode verder toegelicht aan de hand van een kostprijsberekening voor eventueel door De Meelfabriek nieuw aan te schaffen vrachtwagens.
In hoofdstuk 7 wordt uitgelegd waarom het voor een onderneming verstandig is om te weten wat zijn kostprijs is. Verder worden in hoofdstuk 5 de in de literatuur gevonden voor- en nadelen van uitbesteden en eigen vervoer besproken en welke afwegingen gemaakt moeten worden om de juiste transportsoort te bepalen. In hoofdstuk 8 worden verschillende bestelmethoden besproken die in de literatuur genoemd worden.
5 Transport
5.1 Inleiding
Dit hoofdstuk bevat een theoretisch deel waarin de voor- en nadelen van uitbesteden besproken worden. Verder wordt aan de hand van drie motieven bekeken waarom De Meelfabriek voor de huidige samenstelling van haar transportmiddelen heeft gekozen.
Na de toelichting waarom De Meelfabriek besloten heeft in X een eigen wagenpark aan te houden, wordt besproken hoe het wagenpark er uit ziet en op welke manier het op dit moment wordt ingezet.
5.2 Uitbesteden of eigen vervoer?
Tegenwoordig zie je steeds vaker dat bedrijven hun transportactiviteit uitbesteden aan een transportbedrijf. Hiervoor zijn verschillende redenen te noemen. Flexibiliteit in de beschikbare transportcapaciteit is één van de redenen waarom De Meelfabriek in X haar bulktransport heeft uitbesteed.
Een grote mate van flexibiliteit in de beschikbare transportcapaciteit is nodig wanneer een bedrijf werkzaam is in een branche waar de vraag naar een bepaald product kan variëren. Op de ene dag is de vraag groot en is er veel transportcapaciteit nodig en de ander dag is er bijna geen vraag en is er weinig capaciteit nodig. Voor een eigen vervoerder betekent dit dat de ene dag zijn vrachtwagens vol zitten en misschien nog extra capaciteit ingehuurd moet worden, terwijl de andere dag zijn vrachtwagens stil staan. Een eigen vervoerder heeft daarnaast in de meeste gevallen geen retourvracht en moet dus met een lege vrachtwagen terugrijden. Het stilstaan, het extra inhuren en het ontbreken van een retourvracht zorgen er voor dat het eigen transport in veel gevallen niet efficiënt ingezet kan worden. Daarnaast is het voor hem wettelijk gezien vrij ingewikkeld [lit. 3] om een retourvracht mee te nemen, of op de dagen dat de vrachtwagen stilstaat voor een ander te rijden. Een externe vervoerder kan dit wel en heeft zich daar in gespecialiseerd. Hierdoor voorkomt hij dat zijn wagenpark regelmatig stilstaat. Daarnaast kan hij gebruik maken van schaalvoordelen op het gebied van inkoop van materieel of verzekeringen. Door de flexibelere inzet van zijn materieel is daarom het tarief van de externe vervoerder in de meeste gevallen lager dan de kosten die een eigen vervoerder moet maken.
Naast flexibiliteit zijn er ook nog andere voordelen te noemen, die voor een bedrijf reden zijn om het transport uit te besteden, namelijk [lit. 5]:
o De beroepsvervoerder is specialist en ingespeeld op specifieke vervoersproblemen.
o De verlader betaalt alleen voor de betaalde prestatie en hoeft zelf geen transportapparaat te onderhouden.
o De verlader heeft geen zorg voor transportvergunningen, rijtijdenbesluiten en andere wettelijke bepalingen.
Waarom een bedrijf toch besluit het transport in eigen beheer te houden, kan te maken hebben met de volgende voordelen van eigen vervoer [lit.5]:
o Het vervoer kan van belang zijn voor het implementeren van de marketingstrategie. Vooral wanneer bij aflevering het product geïnstalleerd moet worden, zal men het vervoer veelal zelf doen.
o Men kan de gewenste snelheid en leverbetrouwbaarheid soms beter zelf realiseren.
o Met eigen vervoer zijn de verpakkingskosten lager.
o Een goed functionerend eigen vervoer kan leiden tot een concurrentievoordeel.
De keuze om de fysieke distributie al dan niet uit te besteden is veelal ingegeven door drie verschillende motieven [lit. 5]:
1. Bedrijfseconomische motieven: Kosten die verbonden zijn aan beide alternatieven.
2. Commerciële motieven: In hoeverre is direct contact met de klant van belang.
Verzamelen marktinformatie wordt lastiger. De vraagfluctuatie.
3. Personele en materiele motieven: Wel dan niet investeren in transportmiddelen en personeel.
5.3 Transportvormen
Eerder is al aangegeven dat een klant bij De Meelfabriek het meel in twee verschillende vormen kan bestellen, namelijk als bulkgoed en als zakgoed. Deze twee goederen worden op verschillende manieren getransporteerd. Beide manieren worden nu behandeld. Daarnaast wordt aan de hand van de eerder genoemde motieven aan gegeven waarom De Meelfabriek besloten heeft dit transport uit te besteden of in eigen beheer te houden.
5.3.1 Zakgoed
Het zakgoed wordt in zakken van op een pallet vervoerd. Deze pallets worden vervoerd in een reguliere vrachtwagen. Dit is een vrachtwagen met een dichte rechthoekige bak en is eventueel voorzien van een laadklep om deze gemakkelijk te kunnen laden of lossen. Deze vrachtwagen hoeft verder niet te voldoen aan speciale eisen (bijvoorbeeld koeling) en kan voor verschillende transporten gebruikt worden.
Twee jaar geleden heeft De Meelfabriek besloten het zakgoedtransport volledig uit te besteden. Kijkend naar de eerder genoemde drie motieven, is het motief om het zakgoed uit te besteden een bedrijfseconomisch motief geweest. Het is namelijk een stuk goedkoper dit transport door een externe vervoerder te laten doen. Dit verschil heeft te maken met de beladingsgraad van de vrachtwagen. In de tijd dat De Meelfabriek het transport zelf verzorgde reed de vrachtwagen na het afleveren van alle bestellingen leeg terug. Verder kwam het voor dat de vrachtwagen halfvol aan een rit begon. Een externe transporteur kan naast het meel ook andere goederen in zijn vrachtwagen vervoeren. Op deze manier zit zijn vrachtwagen zowel op de heen- als op de terugweg zo vol mogelijk. Op deze manier wordt zijn vrachtwagen veel efficiënter ingezet en is zijn kostprijs per eenheid lading (bv. pallet) veel lager dan die van De Meelfabriek. Het tarief (kostprijs plus winstmarge) van de externe vervoerder is hierdoor lager dan de kostprijs van eigen vervoer.
Om de kostprijs per eenheid lading af te laten nemen zou De Meelfabriek kunnen besluiten om ook voor derden te gaan rijden. Probleem is echter dat dit makkelijker gezegd is dan gedaan. Als eigen vervoerder moet je namelijk aan allerlei verschillende eisen voldoen om voor derden te mogen rijden [lit. 3]. Aangezien transport niet de kernactiviteit van De Meelfabriek is, is het maar de vraag of De Meelfabriek dan wel kan concurreren met een extern transportbedrijf.
