Vraag nr. 276 van 16 juni 1998
van mevrouw RIET VAN CLEUVENBERGEN Instellingen bijzondere jeugdbijstand – Aanwer-ving mannen/vrouwen
Alleen de examens van het ministerie van de Vlaamse Gemeenschap voor de gemeenschapsin-stellingen voor bijzondere jeugdbijstand zijn vol-gens mijn informatie niet toegankelijk voor man-nen en vrouwen (cf. vacature De Zande in Ruisele-de, Vast Wervingssecretariaat, Examenagenda december 1997 – ANV97023).
Anno 1998 is men – ook wetenschappelijk – ervan overtuigd dat in een opvoedingssituatie, hoe moeilijk de jongeren ook zijn, mannen en vrouwen samen een belangrijke rol te spelen hebben. De argumentatie om enkel mannen te laten deelne-men aan een exadeelne-men omdat de instelling bestemd is voor jongens, lijkt mij bijgevolg voorbij-gestreefd.
1. Zijn dit inderdaad de enige examens van het ministerie van de Vlaamse Gemeenschap die niet toegankelijk zijn voor vrouwen ?
2. Zijn er examens die niet toegankelijk zijn voor mannen ?
3. Is deze ongelijke kans nog steeds zinvol ? Welke argumentatie wordt gebruikt om dit anno 1998 nog te verantwoorden ?
N.B. Deze vraag werd eveneens gesteld aan de heer Luc Van den Bossche, minister vice-pre-sident van de Vlaamse regering, Vlaams minister van Onderwijs en Ambtenarenzaken.
Antwoord
1. Het VWS-examen ANV97023 voor vakleraar (graad : technicus) voor de gemeenschapsinstel-ling voor bijzondere jeugdbijstand (GBJ) De Zande in Ruiselede is inderdaad slechts voor mannelijke, Nederlandstalige technici (functie : vakleraar) toegankelijk.
Er zijn nog andere examens georganiseerd voor de afdeling Gemeenschapsinstellingen (GI) die niet voor vrouwen toegankelijk zijn :
– hulparbeiders B / nachtwaker (laatst georga-niseerd in 1990) voor GBJ De Kempen in Mol en GBJ De Zande in Ruiselede ;
– deskundigen (functie : opvoeder/begeleider), te organiseren in het najaar 1998, voor GBJ De Kempen in Mol en GBJ De Zande in Ruiselede.
Deze regeling steunt op het koninklijk besluit van 9 november 1984 betreffende de voorwaar-den voor toelating tot bepaalde betrekkingen bij de rijksgestichten voor observatie en opvoe-ding onder toezicht. Zij vormt binnen het minis-terie van de Vlaamse Gemeenschap een enige uitzondering op de algemene regel dat betrek-kingen openstaan voor beide geslachten.
2. Er zijn ook VWS-examens georganiseerd die niet voor mannen toegankelijk zijn :
– hulparbeidsters B / nachtwaakster (laatst georganiseerd in 1991) voor GBJ De Zande in Beernem ;
– deskundigen (functie : opvoedster/begeleid-ster), te organiseren in het najaar 1998, voor GBJ De Zande in Beernem.
3. Het koninklijk besluit van 9 november 1984 bepaalt : "In de Rijksgestichten voor observatie en opvoeding onder toezicht worden de betrek-kingen van lid van het opvoedingspersoneel of van het toezichtspersoneel alleen verleend aan kandidaten van hetzelfde geslacht als de hun toe te vertrouwen minderjarigen".
Dit besluit uit de periode dat de jeugdbescher-ming nog grotendeels onder de bevoegdheid van de federale overheid ressorteerde, vormt een wettelijk gereglementeerde afwijking op de verplichting werkaanbiedingen open te stellen voor personen van beide geslachten. Zoals des-tijds in de Belgische gevangenissen werd in de rijksinstellingen, waar hoofdzakelijk delinquen-te jongeren tussen 18 en 21 jaar werden opge-vangen, het toezicht uitgevoerd door personen van hetzelfde geslacht als de geplaatste jonge-ren.
Dit beleid werd hoofdzakelijk ingegeven vanuit overwegingen inzake veiligheid/bescherming van het vrouwelijk personeel en het voorkomen van onterechte beschuldigingen aangaande ongewenste intimiteiten vanwege het mannelijk personeel : overwegingen die gelet op de leeftijd en de problematieken van het toenmalige cliën-teel niet zonder grond waren.
onderhoudspersoneel.
Mede beïnvloed door de verlaging van de leef-tijd van de populatie tot 14-18 jaar, werd de samenstelling van gemengde teams reeds enkele malen bepleit, zowel met pedagogische als emancipatorische argumenten :
– een meer realistische afspiegeling van de gezinssituaties en het maatschappelijk leven ; – de voorbeeldfunctie van identificatiefiguren en het modelgedrag van respectvolle interac-tie tussen beide geslachten ;
– de complementariteit van mannen en vrou-wen in het hulpverleningsproces en het acti-viteitenaanbod.
We dienen ons echter te hoeden voor een ondoordachte en te snelle omschakeling naar gemengde teams. Ook vanuit wetenschappelijke hoek worden er immers enkele risicovolle nade-len gesignaleerd :
– risico's van intimidatie door beschuldigingen inzake seksuele intimiteiten ;
– grotere kans op agressie ten aanzien van vrouwelijk personeel ;
– meer kans op intieme relaties tussen teamle-den ;
– verhoogde kans op conflicten binnen het team.
De overgang naar gemengde teams vraagt belangrijke aanpassingen, zowel op juridisch, organisatorisch als materieel vlak. Daarnaast is een deskundige ondersteuning vereist om de psychologische en pedagogische effecten in goede banen te leiden. Op het huidige ogenblik wordt onder begeleiding van de Katholieke Universiteit Leuven (KU Leuven) een experi-ment voorbereid in de gemeenschapsinstelling De Zande in Ruiselede, waarbij personeelsle-den (vrouwen) van de gesloten setting voor meisjes in Beernem zullen worden uitgewisseld met personeelsleden (mannen) van de halfopen setting voor jongens in Ruiselede waardoor, met vrijwilligers, een gemengd team zal worden samengesteld. Gelet op bovengenoemd konink-lijk besluit, konink-lijkt het mij aangewezen dit experi-ment een regleexperi-mentaire basis te geven bij beslis-sing van de Vlaamse regering. In overleg met mijn collega bevoegd voor Ambtenarenzaken zal ik daartoe de komende weken een initiatief
nemen.
Verwacht wordt dat vanuit de leerervaring van deze "proeftuinactie" geleidelijk een verdere uitbreiding van dit werkmodel kan worden doorgevoerd.
