Gedeputeerde Staten van Gelderland

(1)

Gedeputeerde Staten van Gelderland

Antwoord op Statenvragen PS2021-751

De leden van Provinciale Staten

Beantwoording schriftelijke Statenvragen Statenleden Janneke Slingerland, Wouter Kamp (ChristenUnie), Celine Berserik (GroenLinks), Jan Daenen (PvdA) en René Westra (VVD) over Warmtetransitie kleine kernen.

Ingevolge het bepaalde in artikel 39 van het Reglement van Orde Provinciale Staten van Gelderland doen wij u hieronder het antwoord van ons college op de vragen van Janneke Slingerland en Wouter Kamp, Celine Berserik, Jan Daenen, René Westra toekomen.

Inleiding van de vragensteller:

Gemeenten hebben de opdracht van het Rijk gekregen om eind 2021 de Transitievisie warmte vast te stellen. In deze visies wordt vermeld welke wijken en buurten per gemeente als eerste van het gas af gaan. Dit is het moment dat deze transitievisies zijn opgesteld en worden vastgesteld. Ook de provincie heeft de afgelopen tijd aandacht besteed aan dit onderwerp middels het programma Wijken van de Toekomst en het Expertteam Warmte namens de provincie. Naast een aantal grotere steden hebben onder andere Laren (Lochem) en Angerlo (Zevenaar) als kleine kern meegedaan aan dit programma. Naast deze kleine kernen is er in Gelderland nog groot aantal andere kleine kernen.

Voor veel kleine kernen in het buitengebied is een alternatieve warmtebron voor een collectieve aanpak niet voorhanden. Ze lijken daarom afhankelijk van een individuele oplossing, zoals all electric.

Vraag 1:

Kent het college het aantal Gelderse buurten dat als opzichzelfstaande kern in het buitengebied ligt? Om welk aantal gaat dit?

Antwoord:

In Gelderland worden in totaal 499 woonkernen geteld, waarvan er 243 kleiner zijn dan 500 woningen (op basis van CBS gegevens). Er is sprake van een woonkern als de woningdichtheid op een oppervlak van 500x500 meter of een veelvoud hiervan tenminste 25 woningen bedraagt. Voor het landelijk gebied wordt hierin een onderscheid gemaakt tussen kernen groter of kleiner dan 500 woningen.

Vraag 2:

Voor hoeveel van deze kernen is de all electric-oplossing de

voorgestelde oplossingsrichting in de gemeentelijke transitievisies?

Datum

24 november 2021 Zaaknummer 2021-013799 Inlichtingen bij Provincieloket 026 359 99 99 post@gelderland.nl Blad1 van 5

(2)

^Datum

24 november 2021 Zaaknummer 2021-013799 Blad

2 van 5

Antwoord:

Dat is nog niet bekend: gemeenten stellen dit jaar hun transitievisies vast. Er is nu nog geen complete inventarisatie beschikbaar van de wijken die in de visies zijn opgenomen en de

oplossingen die gemeenten hier zien. Informatie over de voortgang van de Warmtetransitievisies is te vinden op de website aardgasvrije wijken.

Vraag 3:

Om hoeveel huishoudens gaat dit in absolute en procentuele zin in Gelderland?

Antwoord:

Dit is nog niet bekend.

Vraag 4:

Hoeveel van deze kernen werken de komende jaren aan een wijkuitvoeringsplan en in welk verband doen zij dit (zelf of in samenwerking met anderen)?

Antwoord:

Dat is nog niet bekend. Aanvullend hierop: bewoners van wijken en buurten kunnen ook zelf initiatief nemen en zich verenigen. Ons programma Wijk van de Toekomst zet in op dit eigen initiatief en de zelforganisatie van bewoners. Het aandeel kleinere kernen in het programma is ongeveer 30-35%. In het nieuwe jaar ontvangt u een stand van zaken van het programma Wijk van de Toekomst. We kunnen u dan ook laten weten hoe groot het aandeel kleine kernen is.

Vraag 5:

In welke mate is de netbeheerder Liander in staat om voldoende netcapaciteit tbv elektrisch verwarmen huishoudens in alle Gelderse buitengebieden te garanderen en wat betekent dit in financiële zin voor de inwoners in het betreffende gebied?

Antwoord:

Zoals u bekend is er in verschillende regio’s sprake van netcongestie. Dat betekent dat all electric in die regio’s en de kleine kernen nu niet altijd mogelijk is. We onderzoeken met onder andere Liander hoe pieken en dalen in de energievraag opgevangen kunnen worden en hiervoor voldoende netcapaciteit beschikbaar blijft. Dit vraagstuk wordt groter naarmate de vraag naar duurzame elektriciteit toeneemt en de elektriciteitsnetten nog niet aangepast zijn aan de nieuwe decentrale energievoorziening in Gelderland.

Kleinschalige warmtenetten met een duurzame warmtebron kunnen in veel gevallen een goed alternatief bieden voor bewoners ook in kleine kernen. Onze aandacht gaat uit naar het bevorderen van betaalbare en stabiele warmtevoorziening. Een mogelijk op te richten publiek

warmteinfrabedrijf kan hierin een positieve rol spelen. Gemeenten hechten namelijk aan een publieke partner met kennis, capaciteit en financieringsmogelijkhedenen voor de realisatie van warmtenetten. Verder is het Expertteam met diverse gemeenten al in overleg over ondersteuning of versnelling. De financiële consequenties waar u naar vraagt zijn nog niet in beeld. De

warmtetransitie is ook een geleidelijk proces.

(3)

^Datum

3 van 5

Vraag 6:

Op welke wijze ondersteunt de provincie de transitie naar een all electric-oplossing in kleine kernen?

Antwoord:

Als provincie ondersteunen we de energietransitie voor alle Gelderse wijken en buurten. Dat doen we onder andere door energieloketten te financieren en met de Stimuleringslening voor

Toekomstbestendig wonen. Via de erfgoedregeling is er voor monumentale woningen in het buitengebied subsidie beschikbaar voor restauratie van monumentaal erfgoed in combinatie met verduurzaming.

Vraag 7:

Is te verwachten dat er naast all electric-oplossingen nog andere opties voorhanden zijn om de warmtetransitie vorm te geven in buitengebieden? Zo ja, welke opties zijn dit?

Antwoord:

Die verwachting is er wel. Zo onderzoeken we samen met partners mogelijkheden voor kleinere warmtenetten met inzet van alternatieve bronnen als aqua-, geo- of zonnethermie en ondersteunen we onderzoek naar nieuwe technieken.

Vraag 8:

Hoe beziet de provincie haar rol in de transitie van deze kleine kernen?

Antwoord:

Zie antwoord vraag 6. Aanvullend: de toegevoegde waarde van het programma Wijk van de Toekomst kan juist groot zijn voor kleinere gemeenten: de procesondersteuning en het Gelders Expertteam warmte bieden deze gemeenten aanvullende capaciteit en kennis. We verwachten dat meer wijken en buurten zich aansluiten bij het programma als gemeenten hun transitievisies gaan uitwerken. De kennis en ervaring die we opdeden met projecten als Transform en de Gelderse Proeftuinen gebruiken we hierbij.

Vraag 9:

Is er potentie voor efficiëntie door als provincie gemeenten procesmatig te ondersteunen?

Antwoord:

De warmtetransitie is een gemeentelijke verantwoordelijkheid. We merken dat gemeenten hier nog zoekende in zijn. Ons overzicht en de kennis en ervaring die we al opdeden, kunnen wij goed inzetten om gemeenten hierin te ondersteunen en zo meer efficiënt te werk te gaan.

Vraag 10:

Is bij de provincie bekend op welke onderwerpen de kleine kernen belemmeringen ervaren in de uitvoering van de transitievisie (netwerk, schaalgrootte, afstand tot potentiële warmtebronnen, onderlinge afstanden tussen woningen, …) en welke rol kan de provincie hierin vervullen?

(4)

^Datum

4 van 5

Antwoord:

We merken dat het veel tijd kost plannen te ontwikkelen en uit te (gaan) voeren. Aspecten die een rol spelen zijn financiering, wetgeving en acceptatie van de bevolking, die spelen ook bij kleine kernen. De rol die we hierbij spelen is stimuleren via diverse regelingen en ondersteunen van onderzoek naar nieuwe duurzame bronnen. Voor kleine kernen die soms verder van bestaande bronnen afliggen, kunnen deze een goed alternatief bieden.

Vraag 11:

Welke kansen zijn er voor de provincie om de kennis en ervaring van individuele gemeenten bij de warmtetransitie van kleine kernen met een all electric-oplossing te borgen en te delen?

Antwoord:

Als provincie spelen we al een rol in het delen van kennis en ervaring via de samenwerking rondom de Proeftuinen, Transform en deelnemers aan het programma Wijk van de Toekomst. Maandelijks worden vanuit dit programma en het Gelders expertteam warmte kennis- en werksessies

georganiseerd voor gemeenten en bewoners. Zo organiseren we op 20 januari 2022 weer een bijeenkomst voor gemeenten in Gelderland.

Vraag 12:

Is GS van mening dat de sociale samenhang in kleine kernen een groot potentieel is om de warmtetransitie te doen slagen?

Antwoord:

Sociale samenhang kan helpen om de warmtetransitie te realiseren. Zelforganisatie van bewoners is een uitgangspunt voor de aanpak binnen Wijk van de Toekomst. Met de voorwaarden voor gemeenten om bij de uitwerking van hun transitievisies bewoners te betrekken, wordt dit belang nog eens onderstreept.

Voor de inzet van collectieve warmtevoorzieningen is gezamenlijke deelname zelfs noodzakelijk om voorzieningen haalbaar te maken. Dat geldt voor warmtenetten op groter schaal en ook voor kleinschalige voor kleine kernen. Als er ook elektriciteit nodig is voor de verwarming van woningen, is er meer duurzame elektriciteit nodig. Hierdoor ontstaat er wellicht ook meer acceptatie voor zonne- en windprojecten om deze schone energie op te wekken.

Vraag 13:

Welke rol zien de partners van de leefbaarheidsalliantie in de warmtetransitie van kleine kernen?

Antwoord:

De leefbaarheidsalliantie ondersteunt bewoners bij plannen om hun buurt, wijk of dorp leefbaarder te maken. Leefbaarheid wordt daarbij breed opgevat, een groener en duurzamer leefomgeving horen hier bij. Ook ondersteunt de alliantie bewoners bij het aanvragen van subsidies en het werven van fondsen.

(5)

^Datum

5 van 5

Gedeputeerde Staten van Gelderland

John Berends - Commissaris van de Koning Miriam Nienhaus – van Doremaele - secretaris