Een drankverbod voor Nederlandsch-Indië.

INDISCH GENOOTSCHAP - - - - -- - - -

VERGADERIN G

\'A!"

16 JANUARI 1912.

Blz. 119-147.

Een drankverbod voor Nederlandsch-Indië.

'S·GRA. VENRAGE

ll A ltT I NUS

1912

Voor de leden van het Indisch Genoo/schap is aan het gebouw (van Galenstraat 14) verkr ijgbaar de 3

opgaaf van aanwinsten

van de koloniale bibliotheek.

INDISCH GENOOTSCHAP.

Algellwene vergadm'infl van t a ^{Jallllw'i 191 2.}

Een drankverbod voor Nederlnndech·Indîö.

Yoorû!lel': de heel' til'. R n. Klel"ltlt.

J)e notulen \'all hel \'crhalllll'lde in de wlJ'igl" \'C'rgat!el'ing wonlen

!relazen ril goedgekeurd.

De Voor7.iUcr dedt uledè, .131 11001' het best nUl' tot lid \':ln hpt Genootschall is aangenomen Iie heel' H. H. Ot: "'aal, ,·l(lmini.~tJ·atl'lll·

Ilij het nepal·temen!, \'an BLlitenlalld~~he Xaken tE' '5·(ll'.'\\·enhage.

Aan de onle iJ! de beh:llIdeliug" nn hl'! ondel'wPt'p: F,"u ,lt-ank-

\'('I'1)od \'001' NCtlprl:lndsch-rnditl.

I)e hecl' A. 11 . .I. ei. WIlIbechIlI ; (j cadlt.:: heel'en ''U IhllllC.~! Nam"

:1(11I1eitling \'an t'rn op het jongste lnteruntillua:\l l',ltlgT\'~ legen heL Alk,)- holi,sme gthoul!t:'1L \'ool'(h':wht ontving ik van h(>1lJe~tulLl' (\,>1.Cl' vel'ecnigiug lle y(!l'eel'cn<!c uitnoodiging , cen lezing te komen houden OI'CI' ccnig olUl!.'I"

werp, in \'crband staande llleL het alkoholl'l'aa::t'stuk in X edel'laUthch,llldii:, I k heb gemeend, niet betel' aan de bedoel ing \'au di..: uitnoodiging IC kunneu vollloen, Ilau dOIlI', \'oortbouwende op die VOOl'lll':l,cht, hiel' meel' iu hel hij1.olllh.·r Ie (liltwikkel(![] dl' slotsom, W:\al't.oe ik daarbij kwam, 111. lilt bet, eenige afdoende middel trgen het ondm' de lnhlUllCl'S 0]) ,lav3. steeds meel' voortwoekerend alkoholisme is een absoluut vet"lJod \'001' alle niN'

Em'opeanen 0111 alkoholische dranken in te I'oeren of te bezitten, In de cel'~te plaat.~ lhw 11(> I'l'aag: Komt ol\(!lw de Inlallllcl's in Ne·

.lel'landsch,lndii; nlkollolisme \'110I'? lid aHtwool'd IL1:U'Op k:m niet allilcu dnll he\'cstig<'lIll luiden, W:lnt I'eed~ bij St:lal~bla,1 1888 11°, 1.i7 werd de im'(l{'l' van "tel'keu dl'Juk \'001' qeheel Xieuw·(;uinl!a \'.:-l'l}odell, t'~'11

\,el'l)oll, tbt bij f-;Iaatshlat!ell lB8!! II~, 108 eu lsnü n", ISn wenl uilgi"

Im~id l'eS)), IQt di' SaJlgi" 'I'alaut- en "Nanoc,<a'eilalldeli 1'11 lot de A roe·, 1\

ei·,

Voor ~ieu\\'-Guiue:1. wel'll l!J.!U'OP ~l·'dlt~ ':I:n uitzOJl(I.'l'illg 10egt!l:1len,

t. 11', 11" iUI'oPt' \'001' ger\1'l'~kllndic f,"t'lH'ltil.., !plken~ , .. , l,,'n 111<1:.:iu1IIIII

Ul\:!, :.

\':111 [) Lilcl'j ^\'001' de o\'edge eilanden bo\'cndiUII ouk yool' eigen gebruik dOOl' niet·iuboodingen, in beide gevallen echter slechts op schrirtelijke

\'el'gunning \'an den ]{,esident., Niet alleen dUi! een vel'bod V001' de in·

boorlingeu, Illa(l.1' bovendien nog een el'ustige beperking del' persoonlijke vrijheid van de l~uro!lealLen, ·Waal' de Regeering \'ÓÓI' dien tegellOl'el' het lkank\-raagstuk steeds een I'olkomen lijdelijke houding had aange, nomen, moet. de nood daal' toch wel hoog gestegen zijn, dat zij te "inden was 1'001' een zÓÓ ingrijJlenden maatregel. Ik kun mij dus ontslagen rekenen van de verplichting, om uit 1,endings. or ::mdel'e berichten hiel' nog bewijsmatel'iaal bij te bl'engen, dat in die streken en overal elders, waal' sedert het drankverbod werd ingel'oerd, alkoholisme bestond,

Boe is het daarmede nu elden gesteld? In de zitting 1911 \'an het InstituL Colonial International heert ^lol', van Deventer daarovel' eenige mededeelingen gedaan, ontleend aan een tet' zake dool' de Hegeering bCI'olcn onderzoek, Daal'Uit blijkt, dat het alkoholisme in de z" g, Uuitenbezittingen weinig of niet bekend is o\'el'al, waar de I.slam de heerschende godsdienst is, dat het veel l'OOl'l;.omt in de Bataklanden en uat het dl'ankgel'aal' het grootst is op Ambon eu de Oeliassers, waar ook I'rouwen en kindel'en stel"ken dnlnk gebruiken en 7.eJrs dikwijls dronken Houwen worden aangetroffen" YenJer kan mell nog in het jongste Kolouiaal \'el'Slag I'all een 1'001' het eerst bezochle heidensclle streek iu Centraal·Borneo lezen "dat het misbl"uik van alkoholische t1I'anken (el') een noodloUigen inl"loed op do bevolking uitoerent,"

" OOI' zoo\"eel ,I a \'a betreft, komen de mededeeliugeu I'an ^UIl'. van Deventer vrij wel overeen met hetgeen de ellquëte der ~ationale Christen Geheelonthoudel'Sl'ereeniging leerde, d, w, 1., dat 0l'el'31 op Jal'n het

~h'ankgebl'uik loeneemt, maal' dat in 'Vest·Java Iie dl'auk alleen nog maal' bij fecstelijke gelegenheden en als medicijn illgau!;' gevonden heeft, terwijl het alkoholgenw,l' het Illeest dl'eigt in lUidden- en Oost-Ja\"a, waar UIen in sommige streken reeds ~,,jv I"el' is" dat men zijn gasten ook bij gewone be7.oeken drank aanbiedt.

"~I'enaI9 op de lluitenbC'l.ittingen kan dit \'el'sdlÎl grootelldeels I"er·

klaard wOl'uen door den ill1'loed I'au den Islam" Daal', waal" die leer in het I'olkslel'eu Iliepel' wortel geslagen heeft, 7.ooals in 'Vest-Java, bleek haal' onl'OOI'l\'MI'ddijk dl'!lnkl'erbod een sterke rem te zijn tegen de dOOI' I'eelvuhlige 331ll'akingen met de EU1'ul>eesche bescil:\\'ing veroorzaakte o\"ername Vlm onze dl'inkgewoonten,

In beide opzichten verkeert men in de Bnitenbeûuingen in gunstiger omstalldighellpll Ilan op Java: de iZl\'loed I'an den bltllll is er groot er , de aam'aking met Enl'ol)Cauen zehlzamel', v'oo is het ook te verklaren, dat el' I'ool"al in de laatste jal'cu van zoo verschillende zijden gewezen is op den snellen voortgang I'!ln het alkoholisme op Java, want dOOl' de steeds toenemelllie uitbreiding der partikulierc industrie in de binnen"

Ill.1lden komen de Inlandel"S hoe langel' hoe meel' in llagelijksche aanraking met den }~UI'oJleaan en met zÜn drinkgewoonten, I':n waal' het 7.edeIÜk., zoOll'el al~ IJCt liChalllelijk weerstandSl'el'mogcn I'an den Inlander Ol'el' het algemeen zoo bedroevend gering is, kali moeilijk andel"S l'el'\\':tcJlt

wOl'den, dau dat tie u\'el'gang van guuruik alleen bij feE.'~lelilke gelegeu- heden tol gt:I'egeld gebl'nik en van geregeld geknik tot misbruik daal' hl nog veel Snellel' tempo en in pel'centsgewijze nog ,'ccl meel' gevallen zal plaats hebben dan bij OIlS,

\Vaar de alkoholische (h'anken op ,lava en Madoel'a aan accijns onde!', worpen zijn, beboort. verdel' ook de slátistiek ecu ant.woord te kunnen ge\'en 011 de naag, ol het \'{<rbl'uik dam'van toe, of afueemt. Altijd tot op zekere hoogte, want de door smokkelarij or klandestiene bel'eidiug verkregen hO(l\'celhedell vinden uit den a:u'd der zaak in de statistiek geen uitdrukking, Nu is echter smokkelarij van eenige beteekenis nij wc] uitgesloten op del'gelijke afgelegen eilanden als Java en Madoera, die vanuit ue naastbijzijnde \'I"CCllIde haven eel'sl na een Il:l:\l' dagen stoomens Ie bereiken zijn, Klandestiene bereiding daal'elilegell komt nog :tl eeus voor, ma.1I' dat ge.~chiedt "teeds met. zeer primitieve instrumenten en tot hoeveelhedeu zoo get"Îng, dat l,ij in het niet \'erziukeu legcnO\'el' Iie wèl-vel'acûijusde massa, En 011 baal' bcUl't IIlaakt hel gelleele verbruik

\'an binnenslands bel'eide dranken slechts onge\'eel' een zesde uit van de illgevoel'de massa alkohol en llestaat zij daal'llij uitsluitend uit arak. een drank, die in hoofd7.aak dool' Chinee7,en verlll'Uikt wOl'dt, Zondel' gevaar VOOl' ql'(lve lIIis\'atliugen kali dus, uaar het \'ool'komt, het antwoord op de I'l"aag, ol het dl'allkgebl'uik oudel' tie Inlanders op Java 611 .\Iadocra toe· of afneemt" argeleid wOl'den uitsluitend uil tie inge\'oel'de hoo\'eelbeden alkoholische dranken,

Nu is helaas de statistiek dCI' in, en nitvoen'ccltten, evenals 7.oovele andere Indische slatistieken, beslist onbetl'ouwba..'ll', maal', waal' wii geen juistel'e gege\'cus hebben, moeten wij 7,e wel gebl'uikell, Uit die statistiek stelde ik het \'olgende o\'el'ûcltt SRmen:

Jnr1lt[.

1886/1890 1801/1895 189(\/IUOO lool/WOo 190(111910

jene\'cr

(.659 6289 6107 6146 6683

bier

ü2,19

605S

5572 6W:) 7107

wIJn Ilrnndewlin chnmp:.gno likeuren

61211 6587 Möa il080 4bbS

1760 22011 1707 1548 jb06

258 272 291

lIan

,I~~

"65

~5ï

,126

3~8

,1.07

Uit dit O\'crz.Î(;!It blijkt, dat in de laatste 2& jaren de iu\'oel' van jenevel'. bier en champagne vooI'tdul'end ge;stegen is en die \'an wijn. hrandowün eu likeuren tIU!lI'\'nfegen SCdCI·t ~O jal"en gedaald. VOOI' lu."'t biel' is tic oOl'zaak \'au die stijging gelegen iu het al;;emeen Lekemle leit, (lat deze dl'Mlk lallgzalllel'liand bij de 1':ul'OI}(!anen de jenever \'cr- (Il'ingf. Champagne, tlie :;:l r :J,- I,el' ne~ch kO~l, wOl'dt IIit den a3111 del' zaak niet gedronken dOOI' de Illland,chr be\'olkill;!, die gemiddeld niet meel' 11:111 I FlI.- pel' jaal' ril Ilel' gezin \'el,tliem, He IOCUilnie van lIet cJl:UIl]l3glh'\'l'I'bl'ui!, kOUlt dus nit_lui!end \'001" rckening V:lU tie EUl'opt'alu!Il 1'11 \'an enkele (1linee1,cn, Ook wijn, ltI'and';>\\'ijll ,'tl likeuren

1,ijn, rOOI' den gewonen Inlantlel' nog te dUU1' en tie \'el'mindCI'tle iln'oel' van die tll'lmken komt dan ook mel'kwanrdig goed o,'ereen met de algemeen gekonstateerde daling V3n het dl'ankgebl'uik der Europeanen in Indië,

Hoe st:t...1.t het uu met rle jenever'! Zooals gl'?,egd, is de Europeaan in lndil! in de laatste 25 jaar beslist matiger geworden en dat nog het meest, met betrekking tot het jenevel'dl'inken. De Chineezen hotlden zich o\'er het algemeen aan hun nationlilen lh'ank arak en aangezien het "el'bruik daarvan niet stijgt, knn dus ook wel aangenomen worden, dat ook de door hen gedronken hoe,'eelheid jenel'el' niet toegenomen is.

In iedel' ge,'al bil dat op het eindresultaat geen invloed gehad hebben.

Daal' \'an de o\'el"ige be"olkiugsgroepen alleen de lnlandel"S alkohol dl"inken, nlOet dus die meel'dere jeneverinvoel' \"eI'oo\"z:t...1.kt zijn dool' toenemend dl'ankgebl"Uik bij den Inlander, Bn die '.oename moet zelfs gl'Ool.el· geweest 7.ijn dan de meel'dere in\'oel', atwgezien ook wat de KUl'opeaan aun jene\'el' minder drinkt dan te voren, ziju weg nMI' de Inlandsche SllmenJeving ge\'ond~n moet hebben, l'IIet deze gel'olgtl'ekking komt merkwaal'dig goed 0l'6reen tie omstandigheid, d:'lt jenevet' de goed·

koopste alkoholillche drank is,

Vt'eemd klinkt daal'om de verklaring in de memol"ie \'an antwoord, hehoorende bij de onlangs aangenomen Indische begl'OOting, dIJt "het

~laatste ondeïl.oek nopens den omvang \'an het drankmisbruik bij de ,,[ulandsclle be\'olking uiet heeft geleid tot de conclusie, dat tlit mis- .,bruik iu het algemeen toenemende zou zijn."

Vool':l1 daarom klinkt dat zOO neemd, omdat mI', van De\'entel', die de be~chikking had 01'61' de Ilaar aanleiding vau ,lat ondel'zoek ingediende ['apporten, blijkens het Verslag det' zitting van JOI1 \'all het TQstitut C(llonial International (blz. 175 ".1'.) tiaar op grond van die ra]lpOl"ten mededeelde, dat men zich op Jam in het algemeen in het dagelijksch leven onthoudt van alkohol, maal' zich lang-I.amcrhand gewent aan het gebl"llik daar\'an Ol' teesten , terwijl misbruik en dronkenschap bij del"

gelijke gelegenheden niet zeldzaam 1,ijn. Dus: het gebruik op feesten neemt wel toe en aangezien op die feesten het misbruik niet zeldzaam is, moet dus ook wel mei lIet toenemend gebl'uik daal' ook het misbruik toenemen.

Een andere naag is natuurlijk, of het drankgebruik el" algemeen i~

in dien zin, dat I'ele Inlanders zkh geregeld aan a!koholische drankelI te huiten gaan, Die I'raag nu moet 1'001' J'avll in het algemeen ont·

kennend beantwoord worden, 1.ooals ik tl'ouwens r.elf reeds op het lnter, nationaal Clngl'es gedaan heb. Tntulischen moet ik el' toch de aandacht op vestigen, dat blijkens de mededeelingell "all mI', Vllll Deventer lIet

negeel'ingsondel~oek leerde, dat el' "zelfll enkele steden ?,ijn, waal" niet

~ weinig inboorlingen de gewoonte aangenomen hebben, alkohol als dagp.,

"Iljkschen drank te gebruiken, 'I'e Soel"abaja bv. is het dagelijksch gebl"Uik

~\"I"ij algemeen ondel' de Inlundsche koeli's, zonder dat dit dikwijls in

~misbl"Uik schijnt te ontaarden. Gevallen van openbare th-onkenst:hap zijn .. zeldzaam," Hoe voorzichtig tlat ook uitgedrukt ^Î!l, bepaald get'ust·

stellelill zijn die woorden niet, voornl niet, wanneer men tevens uiL del,ellde bron \'erneem~, dat el' in de afdecling Soel'abaja alleen 31 ruim honderd dr3nkgelegenheden zijn en (13al'buiten in het gewest. nog eens ruim honderd, terwijl de houdel'i! da:WV;l1l "zeer bel3ugrijke hoe\'eelheden"

verkoopen.

Verder bt'acht liet Hegeedngsollderl,oek een vrij gl'oot drank mis·

bruik onder de lnlandsche bevolking tel' hoofdillaal::l Soemkarta aan het licht.,

Ret is dan ook Ie hopen, dat, waar hlijkens hetzelfde Legl'ootingssluk het vraagstuk \'an bepel'kende n'aalt'egelen 1'001' Java en hladoera nog in o\'erweging is, de beslissing in dien zin zal uilen, dat del'gelijke maatregelen noodzakelijk zijn en dat, men die maatregelen in zal I'om'en, voordat toestanden, als daareven \'001' Soel'abaja en Soerakat,ta werden besclu'el'ell, op Java algemren gewol'den zullen zijn, \Yanl dan 1,OU wrl eens ook Voot' ,Java moeten \\'ol'den gekonstateerd, wat mI', I'an Del'entel' 7.eide van Ambon, uI. dat "tIe toesland duidelijk de gevolgen aantoont

"van te lang volgehouden laisser-f111el' tln dat het te hOllen is, dat het

"nog IIiet te laat. is om dool' krachtige wettelijke middelen den alkohol- .. geesel Ie besu'ijden,"

'j'llans is het nog niet te laai, maal' als ook in Indie eenmaal ^C{lll drankka)litaal is ontstaan, cven maclltig als dut in EUI'Olla, waar het een groot deel del' kiezel'i; volkomen in zijn macht heeft, zoodat lIet een

Le~lisseuden invloed kali uitoefenen op heL politieke leven \'an afgc\'aal'- digden en IJ\ini~IeI'S, dan ZOn het wèl te laat zijn, aiLhans I'oor afdoende en illgl'ijpende Jllaatregelen,\Yel'd niet op het. laatste [nternatiohaal Congt'es zl'lfs 1.1001' o\'ertuigde dl'ankbestl'ijdel's uitdl'ukkelijk I'el'klaard, dllt de bij den drankhandcl betl'okken belangen in Duibchiand en Oostenrijk en zelfs in ~~ngeland, waal' toch bijna een k wart van de bevol kiug geheel- onthaudel' is, \'eel te inl'loedl'ijk zijn, dau dat daal' binnen afzienbaren tijd ook maal' gedacht zou kUllnen wOl'den aan een \'et'bodswet, En dan hebben hiel' in EUl'opa die belangen nog een tegenwicht in de omstandig- heid, dat het kiezersvolk cJe rampzalige gel'olgen \'3n het alkoholisme dagelijks zelf onder de oogen hijgt, ja die dikwijJ.~ in eigen familie en

som~ aan eigen lichaam ondenindl. Van cen alkoholisme onder de In, landel's in verafgelegen bezittingen als Ned,-lndiê daal'eutegeu onder- vinden alleeu die lnlanders de ellende en gcniet het lIloedel'lalld zelr~

geldelijk voordeel doot' meerderen afzei del' pl'Odukten I'an zÜn alkohol- industl'ie. Niet dat daartegeno\'er ook VOOI' het moederland geen nadeelen zouden staan, maal' die "allen niet 1,00 dadclijk in het oog,

Zeet' jui!t hedt men dit gevaal' van te laat komen hier in Nederland ingezien met betrekking tot de absinth,lmmcl'!I de ol'el'\\'egiug, waarop de in 1!)()9 aangenomen wet, houdende vel'bod I'an venanrcJigiug en bezit I'au en handel in absinth, zich gl'olldde, was juist, dat het gebruik toen nog 1.00 gering was, dat bedoeld verbod niemand!! belangen ernstig be, uadeelde, zoodat ook weinig tegenstand te verwachten was, Dal men dat gevaal' dan ook leere inzien ^Voot' IndiG,

In de tweede plaats tie vI'aag: w:tl is tot dU!lI'eITe I'all ovel'ilCidswege

kort vermelde, in cle jaren 1888 toi en met 1890afgekontligdc\'erbod,~­

bepalingen ^7,ijll in 190-1 (Staatsblad n^M 395 en 437) uitgebl'eid tot den in\'oer en verkoop \'an alle alkoholische dranken, ondC!' welke benaming ook, van brandspiritus en vall dergelijke pI'odukten van de alkohol- distillatie, Behalve voor geneeskundig gebruik kan nu echter ook 011 Nieuw·Guinea aan niet tot de inheemsclle be\'olking behoorende personen ,'el'gunning worden vel'leend \'001' den in\'oer voor eigen gebruik. Men behoeft in deze uitbl'eiding nog geen ,'erslapping ^vall hel "el'bod te zien:

zij was eenvoudig een noodzakelijk gevolg van de \'esliging "an bestuurs- Jl(lsten mct militaire bezctting op ons tel'oren nijwel uitsluitend dOOl' Papoea's bewoond gebied, Verder wel'd \'001' het geheele verbodsgebied de gelegenileid geopend om Iicentiên te krijgen \'001' den ,'erkoop van alkoholische dl'anken aan niet tot de inheemsche bel'olking behoOl'ende pel'sonen, welke licentiën telkens 1'001' hoogstens één ja.w l'cl'leend worden,

'Vel is als een vers]apiling van het verbod aan te mel'ken dc uit- breiding del' uitzondering t.ot de radja's en djogoegoe's op de Sangi- eilanden, waan'an in de praktijk het gevolg is, dat ook de lagere hoofden zich wel eens bedrinken, Daarmede wil ik natuurlijk nog niet zeggen, dat die uit7.ondel'ing niet een noodzaknlijk gevolg is geweest I'an plaatselijke politieke verhoudingen. 'Vant dit staat in ieder gel'at vast, dat in alle andere opzichten de heïliening del' \'et'bodsbepalingen tevens was een

\'erscherping, ook wat de tegen o\'eltreding bedreigde straffen betreft.

Immers in 1\)0-1 werd de mogelijkheid geopend om naast de ool'Sllronkelijk

va~t.gestelde geldboeten ook l'I'ijheidslIfrafl'en op te leggen,

In 1908 (Staatsblad n^O, 218) een uieuwe uitbreiding, ditmaal over de geheelc residentie )Ienado, llitge1.onderd één onderafdeeling \'an Midden- Celebes, Ook hier r.ijn I'an het verbod eenige categorieën uitgezonderd, t, w, de radja.'s, ,'ijk$gz'ooten en distriktshoofden, ?l1aa.t, bo\'endien kunnen in het reclltstreeksch GOIl\'el'nement~gebied ook personen, behoorende tot (Ie inheemsche bevolking bedoelde vergunningen roor invoer en vet'kOOll I'an alkoholische dranken k"ijgen, Ook te dezen aanzien doet een ieder, die niet op de hoogle is \'an de pla,'l.ISelijke toestanden, I'e,-standig, zich te onthouden ,'an een oordeel o,'cr het al- dan niet-nood1.akelijke \'an die vergunningen, al 'kan ook de bevoegdheid tot het verleenen daal'l'au in de handen "an een alkoholft'eundliche autoriteit de gelJeele vet'bodswet op losse scb,'oeven stcllen, 'remeer , waal' door de nijlaling in al de ge- noemde streken vlln den lang niet onschuldigen inheemsehen Jlalmwijn ook nu het IIlkoholisme daar volstrekt. !tiet geheel is uit.geroeid,

Tn 1\)10 (Staatsblad n^O, 3(7) wCI'ct liet verbod van inl'oer enz. uitge, strekt tot de geheeIe residentie 'ret'ltate en het eiland Nia.~,

Maar kan al met ingenomenheid melding' gemaakt wOI'den \'all de wijze, waarop de Regecl'ing het alkoholisme onder de lnlauders in de zooe"ell genoemde streken oestreden heeft, in het overige gedeelte van Nedel'iandsch-Indië en met. nallle op ,Ta\'a en Madoel'(I heeft zij in deze volkomen lijllelijk tOege1.icn, 'Ve1i~\\'aal' wordt dl' alkohol np ,Ta\'1\. CI1

l'IladoCl'a gel!'olrl'1I dooi' hooge rco.;hlen, t. w, accijng, IJl'!'ckcnd 0\1 f flO ]lel' H.L, \'au öO pCf. sterkte en invoel'l'echten tot onge,'eel' heizeIlde bmkag, maal', wanneer men dit zou willen aanmerken als een (h'ank·

besll'ijdinggmiddel, zou men te\'eng moeten aannemen, dat de Hegeering dOOI' het heiTen van een aecijns van lucifers en petroleum ook het gebruik

\'all die twee artikelen heeft willen tegengaan, Dat de Regecl'ing zelf den drankaccijns als een znl\'er fiscalen maatJ'egel beschouwt, blijkt \\'el het best daal'uit, dat een twintigtal jal'en geleden het denkbeehl el'lIstig in overweging is genomen, om bij afzet van groote lloeveelheden rabat op dien accijns toe te slaan, wat, \'an een drankbesll'ijdel'lIst.andpnnt beschouwd, juist zon neerkomen op het stellen van een premie op stijgend debiet en dus ook op aanmoediging van tocneuumd dl'ankgehrllik en daal'luede evenredig drankmisbruik,

~;venmin is - VOOr ZOO\'CI' mij bekend - de uitbreiding \'an het aantal tapperijen ooit van llegeel'ing~wege tegengegaan, Krachtens het oude reglement \'001' die indchtingen, voorkomende in Staatsblad 18:)3 n". 28, dat tot 1 ,1anuari HilI ran kracht W:lS voor geheel Nwedandsch, Tndii! en ook 1IU nog o\'el'l1l, wanl' dC'l.e aangelegenheid olldel'tu"~schen niel dOOI' een loealen I'aad of dOOl' het hoofd van gewestelijk beKtuUl' geregel!1 is, kan een vergunning \'001' een tapperü alleen geweigerd worden om

~I'edenen nm openbare orde of algemeen behlllg", Het behoeft geen be- loog, dat, althans daal', waal' geregelde toestandeu heel'Schen, dergelijke redenen vool' een weige!'ing zoo ooit, dan to<;h slechts bij z66' hoo&,o uitzondel'iug VOOr zullen komen, )Iij is dan ook uit mijn geheelcn diensttijd - en dat is \'an af 1888 - daal'\'an geen enkel voorueeltl bekend, W;'I heb ik lIet hel'haaldelijk bijgewoond, dat een resident zcél' tegen zijn zin gedwongen was, een aallge\'rangtle \'erglllHling Ie

\'el'leenen, omdat zeUg na lang zoeken geen enkele reden voor een rechtmatige weigel'ing gevonden kon worden, En het reglement is zoo ZOrgzaam geweellt VOOI' aan\'I'agers van (h'aukgelegenheden, dal !Jet \'001"

schrijft, tie I'wenen del' weigering in het besluit te \'el'melden, .1a,

"wanneer - alwooel' uitsluitend wegens l'edenen \'all openbare orde of algemeen belang - een bestaande \'el'gunning ingetrokken wOI'dt, moel, daan'all nOIl\'cI'wijld" kennis wOl'den gegeven aan tien (;Oll\'eZ"nelll"

Genel'aal,

Merkwaanlig i~ dit \'erschil in optreden ^\":1U de ?ijde ti.;)' llegeel'ing tegen het opium en tegen d~n Ih'ank, Aan de een\! ~.Üde algeheele out- houding \'an opium \'Ool'geschre\'eu aan alte landsdienaren en ook I~geu

liet matigst!;' gf'bruik zelfs niet'ecrvol ontslag bedreigd, ,"cnlel' lah'ijke bepalingen, alle Ulel de stl'{'kking om uil IC sluildl iedel'crechlstreeksche vel'leiding tOl gcbl1lik en alle belang dCI' debitanten bij stÜging \'an het debiet: alle wedel'\'el'koop \,el'i)ol!o.;lI cu d:lardoor ook bij del'llen allu winstbejag uitgtl~lottln: o\'el'lreding del' \'cl'bodsbella!iugeu bedreigd met zW;1.I'e geldboeten cu Ulel dwaugarbeid, ilploojJeude lOl, cUc1ijke jal'eu,

~:n aan den anderen kanl , ' , ' " , 1.otmls ,ze7.l:gd niet..,

OJltlen'lakki!t oonl\lf'tl'l1dt', znn .'en t',\'uicus \"cl'znoetlelijl-. anders "';1"

wacht ht!hlwll, ()t~ lid nt)iuUI !todl llliIakle ti!.' I:"l!"('riug iu 1!IO!l hij t!('u

125

wtaal'Ojlbrellgsl \'an 10 millioen \'001' Java en )ladocl'(l ') een wivcl'c winst van losa IICt. en in 1 IJ 1 0, niellegensla..'mde d~ III'ijs van het ''u we opium toen I'uim tweema..'\\ zoo hoog was, nog van 882 pCl., terwijl de drankaccijns nog geen twee ton en het ilwacl'l'echt op jCllt'\'cr nog geen zes ton 'sjaurs oIIDrengt. ~) Dool' het opiumgebruik tegen Ie gaan brengt dus de Staat een veel grootcl' geldelijk offer, dan hij gedaan zou hebben dool' bestrijding van het alkoholisme. De OOI7.Qak van dit \'ct'scllijnilcl moel m. i. ge:r.ocht wOl'den in den nauweren band, die de Regeedng steeds door het mono\lolie verbonden heeft aan hel opium. Immers monopoliseering elscht tevens I'eglementeering, al ware het alleen maat' tot regeling en bescherming van het bedrijf, En bij die reglementeering kan de Staat zich fatsocnshah'e moeilijk onttrekken aan de zedelijke vCl'pliehting om althans dc el'gste miilbl'uiken tegen te gaan, al ge- schiedde dit dan ook dikwijls alleen maal' op pal>iet"

Zooals gezegd, is sedet't I Januari I I) II de bemoeienis met deze aangelegenheid door de centrale Regeering ol'el'gedragen aan de locale raden en waar geen locnle raad is, Mn de hoofden \'an gewestelijk bestulU', De wij'lC, waarop deze laatsten van die bevoegdheid gebruik gemaakt hebben, is van ondel'geschikt belang, dn:ll', zoo noodig, één Regeeringsaansclll'ijvillg voldoende 1,OU zijn, om - in welken zin dan ook - daarin verandering ie brengen, Wcl zijn \'an belang de in de..:e dOOI' de locale raden vastgestelde reglementen, aangezien die raden geen I'echt- stl'eeksclle bevelen vun de Regecl'ing llebben af te wachten en del'gelijke reglementen uit den aal'd del' zaak evell goed een krachtig wapen kuunen ..:ijn tegen he;t alkoholisme, als dat 1,ij dool' gt'oote toegeeHijkheid kunnen medewerken tot onbelernmel'lle \'el'bl'eidillg \'an dat kwaad,

VOO], zoo\'er ik na heb kunnen gaan, zijn er in de ,Jnvasdle Courant tot dusl'et'l'e ..:eventien \'all det'gelijke ]'eglementen afgekondigd, Dl'ie daat'l'an hebben bett'ekking op de residl!lltie KMil'i, W:l:ll'o\'el' straks nader, Van do veel'tien o\'et'ige ~eunen el' elf geen andere reden van weigering dan het oude, algemeene reglement, nlllar ,'ier van deze laatste staan bovendien nog toe het stellen \':ln voorwaal'den en wel twee met betrekking tot dQ goede zeden en twee ter bcvol'del'ing vau netheid, ..:indelijklLeid en ILygiene, De gewe.stelÜke vel'ol'dening \'an Soerabaja laat weigering ook toe om hygienische t'edcnen en de gemeentelijke \'ct'ordening Viln Padang als de aann'ilgm' niet te goedc]' naam en faam bekoml staat. Daal' dat allos moeilijk beschouwd kan wo]'dcn als eigenlijk gc, legde dmuk bcslrijding, stelt dus ook deze gt'oep van dertien reglementen evenmin iets aan de uitl)l'eiding van het alkoholi~me ill den weg, als het oude l'eglement dat deed, .Ja nog stel'kel': ..:elb de zéér enkele llepel'kende

1) Voor geheel Nedllr!lIndsoh-Indiii bedroeg de opbrengst bijna :?O millioen, Daar echter op de Buitenbe~itt;ngen uog gedeeltelijk de pacht werkt en de

regieprij~l.m dllar nog niet gelli,'elleerd Ilijn, liet ik de~e laalAlte hier buiten be- schouwing, Op Jav1l. ia de debietprijs f:?O per thail. De zelCkoBten in dio twoo jat'en waren respodievelijk f 1,6S~ ou f2,03',

I) Andero drauken \\'orden door [nlauders zoo goed ala niel gedronken c\\

kunnen dua hier uuiten beschollwing btij\'(ln,

hepalingen, die dit nog kende, te weten verbod ,':U1 dobbel- en hazal'd- speleu en ^"MI verkOOl) op krediel en sluiting van 10 ^UUI' 's al'onds tot

(i \lUl' 's mOl'gens, mist men in \'el's..:hillende ,'an die locale vCI'orderingcu, het verbod van kl'edip.tgel'en zelfs in alle op één na. ,Vaul' men sluitings- uren genoemd vindt, is llIen daar'bij dan nog dik\\'ijls :t.éér vrijgel'ig ge- weest, bI', alleen maar' ran 1 nul' 's nachts tot 6 nUl' 's mOl'gens, En ook dnn bestant nog de mogelijkheid om een doodoopende vl'ijstelling

\'an dat verbod te \'el'kl'ijgen,

Het gewestelijk reglement \'au KMoe I'ermeldt als reden ^VOOI' weigedug ook "de wenschelijkheid OUI lIet :\ant,11 reeds bestaaude \'€wgunningen

"niet. te vermeet'del'en", In dat gewest bestaat dus de mogelijkheid om I'erdel'e uitbreiding van het aautal dl'ankgelegenheden tegen te gaan, maat' ook daal' is vermindel'ing I'an llat aantal niet mogelijk, zelf"

wauneer men om de een ol andere reden Illaatselijk of in het algemeen I'el'mindel'ing noodzakt>lijk mocht achteu,

Alleen de gewestelijke raad van Kl5diri en de beide gemeenteraden in daL gewest hebben zich gestelu op het standpunt, dat hel drankgebruik onder de Inlanders moet worden tegengegaan en dat ook overigens het aantal tapperijen binnen belloorlijke grenzen bepel'kt dient Ie blijven, In dat gewest mogen vergunningen alleen \'el'ieend wOl'den 01\ plaatsen, waal' Chineesc1le wijken 'l.ijn, en ook \'001' die plaat.îlen wOl'dl diln nog dool' den raad een maximum vaslgl"steld, Dat beteekent , dat in die residentie, bijna zoo groot als de prOl'incHin Ueldel'iand en LimbUl'g samen en met een bevolking even groot als die mn Gelderland, Limblll'g, Noordbrabant en Zeeland ~amen, alkoholi~clle th'anken alleen \'cl'kocht mogen worden op zegge elf plnatsen, Maar, zooals gezegd, de t'esidentÎe KMid slaat in deze geheel alleen en d:l.aI'buitell is de oogst 011 dit gebied al bijzonder' schraal. Ook thans nog is de dr'ankbestl'ijding daar Vl'ij wel negatief, d, w, z, lIlen laat el' den drank handel I'olkomen I'dj het Inlandsche I'olk hoe langer hoe meel' te I'el'giftigen \lIet de I'CI"

derfelijkste dranken, b\', met uit gemethylccrden alkohol bereide cognac of met jenel'el', die den impol'leUl' met inbegl'ill van flesch, I'erpakking en tl'anSllOrt Ol) niet meel' dan 10 cis, den litel' komt re staan,

Uit den aard det' zaak rijst nu de vraag op: 'Vat moet el' dan alsnog geschieden, om, 1'001' T ndiö tot eeu beVl'cdigende oploS5ing I'all het drauk- naagstuk te komen? Dij de beantwoording van die I'l'aag ,'erkeeren wij in meer dan ééu opzicht in zeel' gunstige omst:mdigheden, In tIe eerste platlis omdat wij te t'nde kunnen gaan met de ondcrl'Îndiug, gedlll'ende een hall'e eeuII' in andere landen opgedaan met vers..:hillende stelsels:

Vooreerst hooge belastingen in tweel!l'lei I'orm: accüns en vergunnings- recht. Nu hebben wij op Java en Madoera al een nij hoogen accijns, te weten fóO pel' I:r. L, ran 50 pCt. sterkte, Ovel' het nnt van ^01)- drijving van den accijns, 7.00aI8 onlangs in Nederland, toen hij gebl'acht werd van f63,- 011 ! 90,- , zijn de meeningen I'erdeeld ~n in rndiG ZOn zij ,'ermoedelijk zells meel' kwaad dan goed doen, Tl1lmer~ alkohol is in de lnlandsche samenleving over het algemeen nog geen dagelijk! gebt'uikt genotmiddel; wij tt'achten imrnel's juist te \'oorkomen, dat het daartoe

•

komt, Op heL oogenblik heeft ,hl gl'oote m:l'JS:l Pll5 den eel'~ten ,~taJ! ge- daan, dat is gebl't1ik bij feestelijke gelegenheden en in enkele stl'ekc:u slcelJt.s is men tot tien tweeden stap gekomen: aanbieding aan gasten bij gewone bezoeken, A l!! men nu nagaat, dat 1,elfs een op\'ocring I'all den accijns tot hetzelfde bedrag als in~ederlalld den 11I'ijs van een glas jenevel' met slechts I!, cent 1.0U verhoogen, dan is het duidelijk, dat tlie omstandigheid el' nooit toe zal kunnen leiden ^J het gebruik bij feesten of bezoeken te bepel'ken, Eerst bij gel'egeld dagelijksch gebruik zou men die pl'ijsverhooging merkbaar in zijn beurs voelen,

1~11 waal' zoodoende dus de drankvel'leiding ongestool'd den weg 1.oU

blijven banen ^V001' het aannemen van gel'egelde dl'inkgewoonten, wudcn bovendien nog twee "olstrekt, niet denkbeeldige gevaren tkeigcn, lleeds bij htlt tegenwoordig beth'ag van (Ien accijns mO'Jst wOl'den gekonstateerd, dat Chineesche slijters den accijn~ ontduiken door gemethyleel-den a1'ak te \'el'wel-ken tot likeUl' en cognac. 'Vant, :\1 legt 1'001' de l'el'bl'uikers een bmh'ag van 1 ~ cent (lel' glas bÜ enkele gelegenheden gecn gewic1lt in de schaal, \'oor den halldela,llI', die gl'oote hoe\'p.elheden van dat vocht omzet, bl'cngt ontduiking w~1 gl'oote winsten mede en dat winstbejag zou dool' een 1,00 geweldige I'el'hooging n1\tunrlijk ten zeel'sle aange- wakkerd wOl'den, Dat de gebruikers daal'bij ge\'3al' loopelI , op gl'oote

~\:haal \'el'giftigd te worden, 1.ooal$ onlangs in BerlÜn, laat den man natuurlijk volkomen kontI, Nu kan men missehien wel andere bij- meugse[en gaan uitdenken, om den smaak van belastingvl'ijcn alkohol nog onaangenamer te maken, lII:'1a,' men vergete niet, dat de Inlander ook den onvel'\'a\schtell sterken drank als ,'egel niet drinkt ^J omdat hij hem lekkeI' vindt, maal' om zoodooll1le :'Ian zijn saulenkolllsten een meel' beschaafd, immer!' EUl'opeesch cachet te gel'ell. Ja, van zeer velen kan zelfs gezegd worden, dat zij hem dl'illken. niettegenlItaande zij hem niet lekke!' vinden, Ook die bijlllengselen zouden dus niet al te veel uit·

werking hebben, zoo:\ls tl'()U\\'en~ ook de Regeedug ingezien heeft, w:\nt in de daareven genoemde streken ^\':111 t.le Buitellbezittillgell is zelfs de invoel' V1\n bl'andspiritus vel'boden.

Zij, die alleen in he~ mi.Ybl'llik 1'lIn dm.uk een kwaad zien, dOlt ran o\'cl'heitlswegc moet worden tegengegaan, mogen tla:\rbij nog bedenken, dat de e1'l"al'ing in l~UI'opa lecl'de, dat zij ^I die een mali] geheel aan den drank verslaafd zijn ^J zich dOOI' geen ol'erwegingen I'an ~eldelijken aal'tl van hun hartstocht af laten brengen, Bij dergelijke mellschcll heeft aceijns- ved.looging geen andel' gevolg dan ;,f nog meel' geldonUl'ekking aan het llUisllouden, Ol nog ~poediger \'er\'allen fot oneerlijkheid om in het tekol't te voorzien, Trouwens leert ook liet opiumgebruik in Indië niet hetzelfde'?

Heeft daal' een \'eJ'kooPSIJ1'ÜS, die in 100\1 bijna twaalf maal 1,00 hoog was als de zelfkoslen, kunnen verhinderen, dut het opiumschuiven ook in de armoedigste streken van Ja\'a (S~mal'ang ^J Soemka!·ta) 1.60 :\lge·

!lleen wel'd, dat IJlen Cl' zelf~ kinderen ziet schuinm?

Het tweetie gel'um' is de klu!l()estiene ilrakbereidillg, Ook IlU komt tlil' ^:.1\ \'rü '-cel \'()()t', t!iett('gclI~t:lande h('f hedl'ijf zidl dOOl' cell

;f.,ju ~tcl'kell !'enk Ve!Taat!!, ,lat het bij een eenig~zins aktiel'e politie

altijd dadelijk ontdekt 11cllool'dc te worden, Illaar de lulands\;hc IloHtje is nu ecnmaul als regel alleen dan aklif'(, wllImeer er door het Europeesuh besluUl' Vool'tdUl'cnd een scherp toe7.icht op wOl'dl uitgeoefend en dool' tie sedert kOl't aau de Chineezcn vcl'leende meerdere bewegingsvrijheid zouden de accijnsovcl'tJ'cdel's hun bedrijf \'I'ij wel ongestool'll buiten de sfeer \'all hc~ dit'ekt EuI'opeesch toezicht knnnen uitoefencm. fmmel's het zijn bijna uitsluitend Chineezen, die klandestien al'uk stoken.

Uit het dMI'C\'Cn medegedeelde ,'olgt, dat ik ook \':lll hooge ,'cl'gunning!!- rechten geen beperking van het alkoholgebruik \'cl'wacht. Wallnecl' men die rechten 7.00 hoog zou willen stellen, dat zij een eenig91.ins IIlcrkba,'e \'cl-hooging nll\ den debietl)l'ijs zouden vet'oot7.aken, dali 7.ouden ret'moedelijk de klandestiene tapperijen even welig uit den grond opschieten, als dat hiet' in Nederlaud het gel'al i~. niettegellstn::mde het hiet' 7.ooveel schel'pet' politietoezicht,

Verder heeft men geft'auht, het alkoholisme te bestrijden dOOl' het Învoeren van een staatsmonopolie. Oit bestll3t thans bijvoorheeld in Husland, maal' de uitwt'rkitlg iil geen an~ere gewCf'st, dali dat hel hoofdelijk gebt'uik in den lijd van 3 jaar steeg met 22 pCt, en de opbrengst zelfs met 20 pCt., 7.oodat feitelijk alleen de schal kist cr wel bij gel'aren is, 1':n al heert in Nedel'lantlSCh,lndië de in\'oering van de regie met betrekking tot ltet. 01)ium iu menig opzicht eeu gl'oote I'et', betel'ing aangebl'acht, danJ'bij was het een geheel andet' geval. rlllmer,~

bij het Ol'illln begtOlll1 het staatsmonopolie al en was de I'CI'I':lllging I'an de llacht. met al de daat'ann onaf~cheidelUk verbonden misbruiken dOOI' de I'egie een stall vooruit., omdat de Staat zoodoende , nij I'(\n OI11.Ull'Cre invloeden, kon a.'I.n.;tur!ln 011 beperking I'all het gebruik, nij den alkohol dtltlrent!lgen 7.01I het monopolie met al den daaraan I'et'bonden adlllini~,

tratiel'en en politioneelen omslag eel'st nog ingc\'oel'd lIIoeten wOl'den, llol'endien zouden daal'dOOl' de geldelijke belangen, die tie r;chalkir;t thans l'eedS bÜ het dl'ankgcbruik lIeert, zelfs nog I'el'sterkt worden, I-Iel denkbeeld van een alkohoh-egie heeft tt'ouwen!! bij de Hegeering reed~

een punt van ovel'weging uitgemaakt, maal' is I'CI'wo!'J)eu, omdat, 7.00:1111 lle Minister }o'ock in de l-eeds aangehaalde memorie \'all anlwOOl'{1 I'el', klt\llrdo "de h:uulhaving (er)l'an" " in Indië zOQreel be1,warcn met

"r,iclt 1,OU hrellgeu, dat aan in\'ooring daa\'\'an niet kan wOl'den get.lachL"

Maal' bovendien is dun tOt.:h - althans Iheot'etisth - van al dil' bestt'ürlingslIIiddelen het einddoel algeheel\" uitt'o\"iill~ van Ill't tl\i~br\lik

en waal' de el'l'al'ing \'an ecuwcn en ow,ettelijke olld!'t'1,oekingen I'an ruim eelt halve ... --eu\\' steeds teet'den, 11,lt tie Ill'inkgclI'OOnlen cen I,!TOQtel' of kleiner deel det' gcbl'uikel'i! onvermijdelijk leideu tot hel. uli.~hrllik,

dilar kan de collsequentie \'an ecn t'cdelijk(· Ih'~ll'ijding I'an het dr:lnk- misbruik geen :lutlCI'C zijn d:lll tllgeng,lIIg en zoo mogelijk ;"ell'i lIitL'oeiing-

\'au die dl'inkgewûOutcn, Als tllIlI dat eiuddoel op 111.' een tij' amlCt,c Wij?,I' :tl dadelijk bel'eikbaaL' Illocht zijn, dau zon het l<x;h thm,lslLdd wezen, in 111:lats I'nu dpn l'e(;hl~ll'et'k~t:hell \I'C'1! ('('I'~L allel'ld 7.ijll;ltlell iu te SI:t:111

\~l\ d,'I.;lnIO(OI' heL kwaad ~elr'genltei,l tI' l."('\'t'n, 1,kh ol1d,'rtu'IQ{'hrll 1,{,I'~1 lall~;I :lmlel'r II'r~('n 11' 1'C'I"lll','idrn,

De \'raag Is IIU UlaM: is dat einddoel al dadelijk bereikbaar? Op die naag nu 1.00 ik zonder eenig voorbehoud dur\'oll te nnlwool'den: ja en wel dOOl' onvool'lvanrdelijk hel bezit van alkoholische drarrken aan Inlanders to \'el'bieden. Ik ontken natulIl'!ijk niet, dat aan zulk een vCl'bods\\'ct bezwaren vCl'bonden zijn, marL!' dnt heeft zij gemeen met ieder ingrijpen V:ln de overheid op sociaal gebied. Zijn echtet' die bezwaren ,'an 1.oodanigen Mrt! ^I dat zij zwaarder wegen dan de te verwnehten

\'oordeelen of dnt zij in de practijk de \'crwezenlijking \'au het denkbeeld onmogelijk zouden maken? Laat ons dat even nagaan.

Aan de voorwaat'de ^I dat een \'erbodswcl - wil zij moreel niet meer kwaad dan goed doen - gedragen mod worden door de instemming \"tin een groote meerdel'heid, althans ,'all het welden kende deel der natie, .,.on het \'oorgeste!de drankverbod voldoen, want bijna alle bewoners vau Java en Madoera belijden den Tslam, die zelfs het matigste drankgebruik on, voorwaa]'delük verbiedt en ontkenning de]' geldigheid van zijn geboden beschouwt als ah'nl, dIe op eigen gebied met den dood gestratt wo]~It.

Ook onder de 111!antbche, Christenen zou een del'gelijk "el'bod zondel' eenigen twijfel volkomen instemming \'inden, ~u reeds onthouden zij ziel!

zoo goed als geheel mn O)lium en drank. 'ZelIs in streken, waar hun Atoham- medaansche buren 7.ich er wel aan overge\'en, En ook afgescheiden \'Bn geloofso\'cl'wegin,!!en \'crOOI'deelt iedel' Javaan in zijn hart den drank, al ware het alleen maar, omdat zelfs matig gebruik daarvan zoo dikwijls leidt tot een opt]'eden, lijnrecht in strijd met den zoo \'ormelijken Javaan- schen \'0Ik9aal'd,

Van verschillende zijden heert men \'erde!' uiting gege\'en ann de Hees, dat een stelselmatige bestrijding \'an het dl'3nkgebruik zou leiden tot toename van het Opiulll9chuÏI'en en omgekee]'d en wel omdnt de mensch nu eenmaal behoefte zou hebben aan den een of anderen prikkel, Ik geloof niet aan een dergelijk verbalId, ]n de eerste 1)!aa18 niet, omdnt bij opzettelijke navra.ag \'erslokle schuh'el'8 mij \'erklaal'den, dat het gebruik

\'all sterken drank hun geen bevrediging of ook maar \'edichting schonk, wanneer zij, om welke reden dan ook, zich geen opium konden \'er- schaften, ja dat \\ij zich daat'na nog ellendige]' ge\'oelden, Maal' in de tweede plaats ook I omdat de onde]'\'inuing \'nn het dagelijksch leven leert, dnt juist omgekeel'd misbruik \'an en du,~ afstomping \'001' den eenen Ilt'ikkeJ naar steeds nieuwe prikkels doet grijpen, ~o zijn imnlers bij onlj gewoonlijk g]'oote drinkers ook te\'ens zware ]'ookcrs en laat gewoonlijk iemand, dIe gel]eelonthoudel' wordt, langzamel'hand ook \Iijp en sigaar staan, Met die vl'ees is ook lijnrecht iu strijd het feit, dat hetopiulllschui\'eu in Europa het meest ingang heeft ge\'ollden in Prnnkrijk en dat juist in een tijd, waarin het alkoholillme e]' zoo toegellOlueu is, dat dat n-oegcr spl'eekwool-delijk lIlalige land thans het grootste hoofdelijk gebruik \'au geheel "tul'opa heeft. En 0111 op J(wa te blijl'cn: is het niet teekenend, dat ondel' de bevolking het minst j!'edrollken wordt iu Wcst,,]a\'a, waar Of in het geheel geen, ,'IC slechts weinig opium geschoven wordt?

Maal' bo\'cndien r 1,elfs al \\011 in meerdere of mindel'e mate het opium de \Ilaats van den te \'enil'ij\'en drank inncmell, dnll nog is het opiulIl'

;rebruik in al zijn gevolgen "OOt' S13:\t en !'I:unenJeving 1.oo\'eel minder schadelijk dan liet alkoholisme, dat tie Staat dan maar over dat !)ezwa:u' heen 1.011 moeten slalllH!n, temeer omdat hel immet"!! de nitge!Jlwoken hedoeling \'all de O]liurnregie is, om een einde te maken aan alle 0\)111111- gebruik, dus ook aan dat gebruik T hetwelk 1.0U ont~t,lan in de plalllil \':Ul

het Ie ,'cl'bieden dt'ankgebruik.

Weliswa:u' doel misbruik van opium het indh'idu in ,'etl korter tijd

tI" gronde gaan dan de alkohol, m331' de hooge l-egiepl'ij1.cn maken, tint

l'CII gram 0\)1I1Ul c'-cu'-eel kost als een liler jenc,-cr en dit brengt ,'::m' zelf een eenigilzins ruim gebruik, laat staan dan misbruik van Ollilllll buiten hel hereik van roeke!' !)IJ pCt. van .lava's bevolking. Oe lage IH'ijzen van den draukhandel daal'entegen stellen ook den gewollcn Ja, v:t:tllschen koeli in tie gelegenheid, zich ^I 1.00 al niet dagelijks, 11.111 toch met nieL al te gl"Oote tUilschenp(Kw,en aan jenevel' of arak te buiten te gaan, 1I01'wc1 ik 1.ell een o\'erluigd rool'standel' ben van een reel krac1ltigel' o)liumbestl'ijdiug dan Ollze I'egie de laat~te jaren te zien gaf, ben ik dan ook V:ln meening I dat men de nadeelen \'an het opiumgebruik gewoonlijk mei wel wat al te 7.warte klem'en afschildert, Dit blijkt ook uit hetgeen de Oil'ekteur van het krankzinnigengesticht te Lawang ^I Hulshoft' 1'\11 in de Indische Gids \'lUI No\'ember 1910 medegedeeld heeft omtrent opium en alkohol als ool'7 .. 'l.ken \':tn kranhinnigheid en mbdaad, 011 grond van gegevens, rerslrekt dOOI' 7.00 goed als alle hoofden \'an IIIMt.selijk beshllu' en \'ool7.iltel's van landraden en ,':l.II mededeelingen njt Bl'illleh·lndil! en andere opium\'erbl'uikende landen komt hij tot ,Ie ge\'olgtl'ekking, "dat het misbruik \'an spiritualiên ,'oer!. tot beJangl'ijke

"vermeel'\lering vlln lIet aantal krankzinuigen, doch dat dit met het

"opium uiet het ge\'al is". Ondel' de 3-19 te L'l.wang \'erpleegde han!.:·

7.innige Inlanders wel'd \'all !HO verklaard, dat. zij geen ojlium ilcho\'en,

\'an dde, dat 7.ij dat af en toe deden en slechts \':ln zes, dat zij geregel!le schuiven wal'en, XII weet ik wel, dat men met dergelijke opga\'en zeer

\'oor7.ichtig 1110et zijn, daar men zich op Ja\'a gelukkig nog schllamt o\'el' zijn olliumgebruik en da: dus ook zoo eenigs:t.ins mogelijk bij IHH'I'aal::' ontkent en ook weet ik, dat de dool' de opiumverkoopers aangehoutlen .. egisten \'ran schuiven dikwijls ten eenenmale onbetrOllwba:'lI' zijn, maal' lu die regislel's wal'en toch Ol) I ,luli 1909 niet minder dan 146728 koopen ingeschreven, w,o, 7l)ó87 gel'egelde schuivers en dat 8-10 \'(ln de á,1l) kl'flnkzinnigen daal'in niet voorkwamen, bewijst dan toch in ieder geval, dat zelfs SToot II1lsbl'uik vau opium niet \'oert tot krankzinnigheid.

Immers de groote schuiven vindt men el' nntuul'lijk \\'':'1 allen iu.

S~I daar nn eens tegenover de st.atistieken \'an de krankzinnigen·

gestichten in Enropa, die als regel VooI' 30 il 40 pCt. der verpleegden alkoholisme alJ ool7.lU\k opgeven, f:n niettegenstaande het alkoholgebruik onder Inlanders op Java nog bij lange na niet de hoogte heeft bereikt

\':lll het opiumschniven aldaar, waren er te Lawang "an l002- HKKI toch al vijf \'erpleegden, \'001' wie alkoholisme als oonr.aa'k der krank, zinniglleid wel'tI aangenomen tegen slechts één, \'oor wien die 001'7.8.ak het

oilillm~chllh'en Wa!J, In Bl'iuch,lndiil, WaAr 7.oon~('1 meel' gedronken wordt,

komt uat onder~cheid nog sIJhet'pet' arm ilet licllt: op löl3 krankûn·

nigen weru in 213 gevallen de oOI'1.aak get,ocht in misbruik van genot·

middelen en daarondet' was slechh één geval \':111 opiumrooken tegen 67 gevallen \'all alkoholisme,

I'~venzoo met de criminaliteit, Heeds nu kan men in de dagbladen

telkens le-l.en v:ln doodsbg en I'er\\'onding, gepleegd onder den invloed

\'an den drank, terwijl het opium alleen indirekt voert tot misdaden, n1. diefstal en dergelijke, om aan ~,ijn hat'tstocht te kunnen voldoen, iets wat trouwens ook de urank in niet mindere mate doet, En hoezeer men ook bij de behandeling \'au strafzaken iu Indiö den inl'loed van het opium tracht Ie verzwijgen, dit zou dan toch onmogelijk ZijII, als die invloed 1.00 ovenvegend was als die van den drank in Europa, waar dit uil de vonnis!!en zelf, al naai' gelang \'an den aard der misdrijven, blijkt uit 29 tot 80 pCt. van de gel'allen,

Van een econOmisch atandl)Unt beschouwd, zijn daal'entegen wèl gegronde bezwaren tegen een drankl'erbod in te bz-engen, aangezien het onl'ermijdelijk wiustderl'Îng tengevolge moet hebben \'001' allen, die nu nog bij den drankl'C1'koop aan Inlanders betrokken zijn, Maal' daal' staat tegcuovet', dat toenemend alkoholisme vooral bij den zoo lagen 100nstandauI'd onder den lulandel' al zeel' spoedig belangrijke achteruit·

gang van zijn well'Mrt en dus ook gel'ingel' koopkracht \'001' andel'e IlI'tikelen tengel'olge moet heLben, }.~en gunstige faktor is da/u'bij, dat perSonen, die uibluitend van den drankhandel be.stnan, op het oogenblik in Indif;! nog groote uitzondering zijn, 7.00dat 1'001' de meesten, die nu ook aan lulanders drank verkoopen, de mindel'e omzet iu dit artikel zoo niet geheel, dan toch grootendeels vergoed zou wOl'den door meerdel' (lebiet van andere artikelen,

'Vaal' het doOI' mij voot'gestane absolute drankverbod niet alleen, zooals op de Buitenbezittingcn, den invoer, maar ook de bereiding binnenslands zou tt'effen, is een tweede gunstige omstandigheid, dat drankinduSll'ie op Java en Madoera op het oogenblik alleen bestaat in den vonll van enkele arakstokerijen, die in 1909 binnen het tolgebied (dus met inbegrip I'all de Buitenbezittingen) slechts aSS()(H) Liter verkochten, '''MI" de afzet naat' het buitenland, die door een dl'ankl'erbod VOOr I nlanders niet getroffen zou worden, del'tÎemnaal zool'ccl bedl'(leg en deze het I'olgelld jaar nog met ruim 1.100,000 Litet' steeg, zou deze industl'ie el' ook wel geen onoverkomelijk bezwaar in zien, nog enkele honderd·

duizenden liters meel' in het buitenland te plaatsen,

Bereiding van gegiste dl'anken komt alleen voor in den \'orm vau palmwijn (toeak köras) en ook dat slechts Ol) enkele groote garnizoens' plaatsen en dan nog in betrekkelijk geringe hoeveelheden. Alleen op Ma, doera en daar, waar zich I'eel Madoel'eesche 81'beiders gevestigd hebben, is die bereiding "an meer beteekenis, maar ook daar zou een drankverbod nog volstt'ekt geen \'el'llietiging van een plaatselijke industrie beteekencu, homers de vt'aag naaI' de uit hetzelfde sap bet-eide zoogenaamde Ja·

\'ll3turehe suiket' is nij belangrijk, zoodnt een meerdel'e pl'oduktie daal'l'an ongetwijfeld onmiddellijk tegclllllleszinsloonende prij7,en lliaatsing ZOll vinden,

\'an ~en pulitioned lltantljlUllt be~dlouwd, rijst in tie eel'ste plaats dc

\'J'tl.ag 011: ",\,lU t.'en alleen 1'001" lolalillel's geldend drankverbod te hand·

h,u'en zijn, als dJ.arlllllbt elke Europea3n \Tij 3lkoholische dranken mag invoeren, koopcn en bt'1.illcn? Immers, waat' eenel'Zijtis hettlrnnkgebruik omlel' de EUI'Opeaneu ill Illdi!! in de 13atste twintig jaal' belangrijk mindcl' is gewol-dell en ook nu nog l'ool1dul'end lUinder wor<h en 3ndGr'

zijd~ een \'erbotlswet bij hen zeer zeker niet gedragen zou worden dOOI' de instemming \'an het publiek, da:\!' ZOIl ecu uitbreiding van het l'CI'botl ook tot hen mijns inziens niet alleen olllloodig zijn, maar zells meel' kwaad dan goed doen, Ook de \'001' tie verbotlssh-eken in de Buitenbeziuiugen ge\'olgde midtlenweg, namelijk bet openen del' mogelijk.

heid om bij7.ontlere \'CI'gunningen te \'erkl'ijgeu \'001' invoer en I'e,'koop van alkoholisclle Ih'anken, moge bij het geringe aantal I~urolleaneu daal' al een doeHl'effend kontrolemiddel zijn, bij een getal \'au 70,000

li:uI'ol~anCIl op ,Jam cu .'.ll\doet'(1 1,OU navolging I'an dat voorbeeld Ilaar niet alleen leiden lot ecu geweldigen administratie\'en olll~lag, malll' bovendien ook tot grooten lan \'001' het publiek,

Nu is het he\:las niet legen te !lpl'eken, dat hel onder tie Eut'opeesclle ingezetenen niet ontbt'eken zou aan elementen, bereid om zich uit winst·

bejag te leenen tot dl'n1lk\'erkoop aan Inlanders, De eenige uitweg, dien ik in deze zie - en ik erken dadelijk, dat hij niet afdoende i! - bestaat hierin, dnt men op verkoop rum Inlandet'S zulke zware stl'atren en Ol) :mnbrenging zulke hooge Ilremi~m steil, dal een ieder 7,ich wel tweemaal zou bedenken, \'oordat hij zich Ulootstelde aan lil' kan! van ontdekking.

Geheel andel's ~taat hel ge\'al bij tie Chineet.en, Wdi!l\aar zijn .. ,ij ol'et' het 31;:retneen besH"L malig, want heL I'el'bl'uik van tleu uationa31·

('hinCt'SChen drnnk 3rnk door ~)(),()()(l Cililleeuu I'lu~ et'tl 7.ekel' antlt31 l)er$Onen I'JII anderen landaard bcc:I!"l.Igt -Ie..;hts 1'1. lll, ·\!KJ,UIJO L, IICI' j:l:It', mlar !Orh zou el'u uitlll'eidillf:' \:I!l het dl'31lkvl.'l'IJUd ook tOl hen

\'el'moedelijk \'('1' \'an :\lgelllct'nl.' in_ll'llLluing \ ill.I.-II. En toch 1.31 t1!n ,Iet'gclijk<, Lepaliu!{ lil, i. \,I1l\'cl'mijdelijk zijn, wil U1('1I nil!t hel ~chcde

dl'aukl'erbOlI 0l' lo·~c ~chl'oel'eu ~Iellcn, [llIlller~ liet t1a.u'cn:n on1wikkchlc bezwaar tegell de I'l'ijlating van de ~uropeanen geldt in nog \'eel hoogel' mate \'OOt' do Chinee ... en, W!lIlt 1⁰ zijn de elementen, die 7.Îch tot klan, destieuen I.h'ankvcrkoop zouden lccllen, ondcr de Chineezell veel talrijk cr, 2⁰ komen die elemenlen onder de Europeanen in hoofdzaak alleen maar Vool' op tie hoofdplaatsen, want' de politie betet' georganiseerd is, terwijl dool' de. aan de Chinee~,cn onlangs tocgestalle groot ere bewegingsvrijheid dezen zich IhllUS tot in de dielJste llinneul3nden knnncn bewegen en ao komen tie [nlatlder~ \'001' hun h:lUtlel I'n7., reel meel' in aanraking mct l'ltinee7.cn dan lIIel Europellnen, Et'll eenigsziuiJ betluidendc toeloop \'all t!t'allklienlcIJbt't'S "Ü een 'Eut'opeaan zou du~ onmiddellijk de aandacht tier IlOlitie tt'ekken, terwijl zij hij een Chillte;, 1.vndcl' eenig bezwaal' zout!rn knnnrn doot'gnan \'oor \'erkoope!'$! vall landoouwpl'odukten of 1'001' Iwojlen \'all onschuldige toko-al,tikelell, En als men dan nog in ieut'1'

!."'I':II Iwt f,'it ran den \'C)'\,OO)I in t'eehten Lt'wij7.cn 1II0000t, , , de gesdli.··

denis van de (h'an'kwet hiel' in Nedel'land lect'r ten duidelijkste, hoe hopeloos dan tie strijd legen den ollwettigen drank\'el'kool) 1.0U zijn in de binnenlanden van .Ja\'a" waar de politie, zelfs wanneet' ze haal' plicht .Ioet, alleen maar berekend is op min of meel' patl'iarehale \'crhoudingen.

De I'raag i~ gedaan, of men wel het recht zou bebben, de CbiDeezen

\\';'1 en de Elu'opeanen niet onder het (h':mk\'ct'bod te doen vallen. Naar ik meen, kan die "raag zondet' eenig voorbehoud bevestigend beantwoord wOI'den. In de eerste plaats loch staan die twee gl'oepen van ingezetenen - ook van een streng-theore!isch standjlUlit bezien - VOOI' de wet volstrekt niet gelijk. De Nedpdanders locll zijn in Indië deoverheerschel's en hebben Cl' dns recht op, dal met bij hen bestaande overwegende bezwaren rekening gehouden wordt. De andere EUI'opeanell vormen doot, dl' eigena:u'dige regeling ,'an hel Nederlandet'schap in on1.e koloniën niet.

een afzondel'iijke gl'oep, die daarvan in de lll'uctijk scherp gescheiden kan wonlen en verkeet'en bOI'emlien in geheel dezeIrde omsIandighedell, In de !lractijk 1.ou dus het. maken van onderscheid in deze tusschen Nedel'iantlel'S en andere Europeanen de handhal'ing ,'an het verbod zeker niet vergem~kkelijken,

Chineezen eehlet' zijn in on1.e Nedel'landsch·lndische staatshuishouding gasten en gasten hebben r.ich nn eenmaal te I'oegen nalt!' de huis- ot I:llIdswetten, De ,'ragen, die de welge,'e]' ?ieh in deze VOOI' te leggen lleeft, zijn dus 11. h. I'. alleen deze twee: 1⁰ 1s ook zonder toepasselijk- I'el'klal'ing op Chineezen hel Ih'ankvel'bod 1'001' Inlanders behoorlijk te handhal'en? 2⁰ " '011It hun dool' een dergelijke toepasselijkl'erklal'ing een bepaald olll'edit aangedaan'? 'V:l31'0m de et'l'sle vl'aag ontkennend be- antwoord moct wonlen, heb ik getracht daareven aan te (Gonen en het hehoeft toch 1,eke]' lI'el geen beloog, dat het !looit. een bepaald onrecht kan zijn, op \'I'eenlllelingen I'atl toopa:>sitlg te verklal'en een vel'bod, dat men 1'001' het li.;hamelijk en geestelijk lI'el1.ijn van de eigen land~­

kindel'ell niet alleen nuttig, maal' zelfs noodzakelijk heeft geacht.

VOOI' hen, die, als alleen met Nederlandsche toestanden bekend, het misschien vreemd zouden vinden, dat el' niet alleen 1'001' Inlandel'!l en lIiet.-Inlandel's, maar ook \'oor verschillende groepen van deze laatsten een af7,onderlijk recht zou bt'staan, wil ik er verder nog op wijzen, dat dit in onze llldist;he wetgel'ing iets heel gewoons is, ja dat zelfs de regel is, dat de Vreemde Oosterlingen (waarondel' ook de Chineezen behooren) onderworpen zijn aan dezelfde bepalingen als de Inlanders, de Europeanen daarentegen niet. Het door mij voorgestelde zou dus zelfs volkomen overeenkomstig dien regel zijn,

l\Iaal' met dat al, ongetwijfeld zal el' uit de Chineesehe samenle\'Îng een meel' of minde!' heftig protest tegen het drankverbod opgaan, maal' dat dan toch voornamelijk, omdat men het daal' hoe langer hoe mindez' verkroppen kan, nog altijd met Inlandel's gelijkgesteld te zijn en niet met Enropeanen, Del,e zijde van het protest kan dus hier onbespl'(lken blijven, Voor zoo\'er het betreft het bf!'I.Waal' tegen het drank\'el'bod als l.oodanig, kali van een onthoudersstandpunt het antwoord geen andel' zijn, dau d!\t juist omgekeerd de }~w'oJlee$he samellle\'ing reden ":ln klagen

(egeu het th-aukgevaal' en tegen de tlrank\'erleiding be;;t:hCI'md wordt, Hen, die \'001' dat arguMent niets mochten voolen, 1.011 ik willen wij1.en op het feit, dat I'eeds sedert euelijke jnreu in l'er~chil1ende z, g, \'erboden k.rlngeo en sedert kOl,t in geheel Ned,·lndiê het bezit van opium \'el'boden is aan Europeanen, ook daar, waal' het aan Chineezen toegestaan is. Eu loch is da:u·tegen, 1'001' ZOOI'e!' wij bekeml, nooit \',111 uit Ilif.' EUl"Opee.'iI.:h,' samenleving geprotesteerd.

Dil o\'el'ige Vreemde 009teJ"lingen ~.ullen veel mindel' z\l'al'iglwill geven. Bun aantal is zOQl'I'el kleinei', ~anlen nog geen tlel·tiende deel van dnt del' Chioeezen en bovendien i~ nog verrewIlg hel groohlll gedeelte streog.Mohammedaall. Alleen I'all eukele houdenlen fkitst:h·lndii;!'s knn ger.t"gd wOI'den, dat, ~,ij min of mee!' geregcltl alkohol .kinken,

mM\!O ,'OOI' zoo'n kleine !,;"I'oep ITe...'tntl~1ingcn zou uit (Ien :1:11"11 d ... · ~,nak

\looit een nilzondel'ing' gem,liIkt behoel"en te worden,

I~indeltik nog de naag: zouden viln een del'gelijk tll'ankvel"lloll ook

no!,;" Inbndsche grooteo moeten worden uitgesloten, e\'enal~ IJlen dat Ol' de Uuitenbezitlingen hiel' en dnilr gedaan heert? lk "001' mij 7.0\1 dat beslist. I'erkee!'d achten, jl\i~t omdat het het \'oorbeeld eerst I'an de Em'opeest:he ambtenaren en d33rna "all de lnlandit:he hoofden is geweesi , (lat de dl'inkgewoonten oudel' het I"olk heeft gebradH. Die gl'ondsl,lg IlU, namelijk dai drinkgewoolllcn behoOI'en tut tie goedt" "OI'!UPI\, die ieder i\lan \'all be.~chal'Îng heeft aan Ie leeren , moel hun ontnOmen worden dOOI' een \'(Ul d(' Q\'el'lleiti uilgnand l"edlOd en dOOI' de hij Ol'el'·

u·,-'ding OIJ te le~gcu gCI'angenisslraf. F:n nu zou U;iIUlll'lijk juist ni\!t~

meer geS\;hikl zijn, om ()Jl Iwl th·J.lLkgdJl'uik een hij ui(~tek :l1"i~loCI'atis<:11

~1t:llet Ie Ill"Ukken, als het alleen te "cl'gunnen aan Ilc .Ja\':Lnn~<:1le

:LrisfocI'utie. '['emeer, wanl' bij het opium juist omg.!keel"\l ~.eH~ het matigst gebruik aan atle Inlamlsche gj'Oolen olll"oorwannidijk I"erbod!'n j"

Pel'sooldijk teil ccnenmille onbekend met de BHitcnbezittillgen, hcu ik geweend, mij hij al mijn beS\:houwingen geheel tot .131'3 te moeten lu:palen en het aau 3nde!'en te mOeien ol'el"laten, aan !e/teven, op welke wijze daar legen het alkoholi~lI!c k:1I1 en moel wOJ"den OI)g~'tl'e\len, hetzii dali pl'c\'cntief of repressief.

)Iel hCI oog op den mij toegestanen tijd heb ik tie elhbclle zijde ^1';\1[

het \'!'ilagstuk onbespJ"oken mOOI en bten. Bezien van een Christelijk standpunt heb ik die behandeld in een zelldiugsJ'edl', die afgedrukt i!l in den Illatsten jaargang Vlm F:nk1":1.teia, Ook in 11" I'ol'ige jailrgangcn I"an dat tijd~chrift ili ecu nü brl<lug'I'Ük tllalCl'iaal aan cijfel's en feiten 1)]1 dit gl'bied Ie I'inden. :'<Ia!!" ik Irll "lolle eÎndil.:"cn luel een eCI'rsaluut te brengen aan tien hekenden r.endiIH!ilI"IS DI". 11. BC],l"oets, die 11001' ZÜn ul'ouhul'e: .,lIet ;dcohull..'c,·aar iu 'I'J'llpi,t:h.~cllel"l'\Jl{I" tl~'n "t"ut heef( ~e~e\'en tol dc7.p anti·dnlnkhe\\el..'illg.

n

;J;lnlei,Ull!t \'alJ ,h' red .. , ran den g";lt:hten inleider,

IJ" hl'I'I' "'allu'pll!ll lw,'lt in hl'l hl'eill ZÜn"I' r'''I\",lladll 1'1' ;1;111 Iw 1"'

I !I!:? l()

innel'd, dat in 1888 en later verbodsbepalingen gemaakt l"ijn tegen dfln invoer van sterken drank iu Nieuw-G uinea en de Oostelijke eilanden- groepen en hij heelt da:u"aan toege\"oegd: uu de Ilegeedug VÓÓ]' dien tegenover het dl'ankvraagstuk een volkomen lijdelijke houding had aan- genomen, moot de nood toen wel hoog gestegen geweest ziju om haar te brengen tot een zÓÓ ingrijpenllen maatl'egel.

NaaI" mijne herinnel"ing is de zaak echtCl" wel eelligsl"ins alldel's, \Vij begonnen ons pas te vestigen in Nieuw,Guinea en toen wa'!ueredeneel"iug van den ministet' Keuchenius: laat ons zOl"geu, dat de sterke Ih"ank er ui et komt en daat"om een vet"bod uitvaardigen, "ool'dat het te JU3~ is"

Het was een dergelijk geval als met het absint. hier te lande; wat men deed op Nieuw-Guinea was een preventie,"e en niet een reprcssieve maat]·egel.

Ik heb den heel' \ltalbeehm hooren zeggen, dat de residenten de "er- gunningen voor tappel"ijen niet mogen weigeren om ]'edenen ,'an algemeen belang, omdat men nooit kan bewijzen, dat het algemeen belang zoo- danige weiget"iug eischt" :\hLnI" ^Wilt is dan het geheele motiel geweest van onze drankwetgeving in Nederland? 'Vanneer men zegt, dat el' meel" dan genoeg tapperijen zijn en dat du'! het algemeen belang ge, schaad l.al worden wanneel" el" meel" komen, dan is het hier Ie lande zelfs de wet, die eischt dat verdel' vergunningen worden geweigerd. En een resident zou dali geen gebruik mogen maken van zijn rccht om de

"el'gunning te weigel'en '??

Verdel' \\'t'nsch ik eene Olltnel'king te maken lHtat" aanleiding van het staatje, dat de geachte inleidel' heeft gegeven,

De heet' \Valbeehm zegt dat de ~tatistiek niet uett'QuWllaal' is, waar-

~chijnlijk omdat. een gedeelte van den inl'OCI" op ,lava weel" naaI" de Bnitenbezitlingen gaat, zoodat men niet kan weten wat op Java zelf gebl'uikt is" rlllusschen, wanueel' het Gouvemement cijfers geeft, moet men uitgaan van het denkbeeld, dat zij zooveel mogelijk betrouwbaal' zijn"

~ijn zij dat niet, dan bewijzen zij niet.'! en kan men el" zich ook niet op bel'oepen" Nu neem ik aan da[ de cijfers tamelijk juist zijn; maal"

dan ontbl'eekt aan het staatje een belangrijke I"uol"iek, uI. die, aangevende de be"olking in duizendtallen"

De be\'olking ijl in de periode, WMI'Qvel' het staatje loopt, alticht

met óO pCt" toegeMmen, Als men dat in aanmerking neemt, ûet men

dat het gebl'uik is afgenomcJl, en kan men dus niet op grond van die cijfers lot de conclu"~ie van den heel" \Valbeehm komen, dat de Europeanen mindel" drinken, dus het meerdere op l"ekening van de in, landers moet worden gesteld. Zelfs wanneer wij aannemen, dat die \'el"- SChui"ing van het ve]"bruik indel"daad heeft plaats gehad, dan kan men nog nieL tot de conclusie komell" dat het geuruik \'au alcoholische dranken pCI" hoofd zou zijn vermeerdl'rd,

.. :eli

n ij zegt: neen; el' zijn l'.ooveel menSellen in t ndië die geheclollthouder"c zijn, dat hpt bewijs wel is geleverd, dat ook in de tropen een prikkel ollnoodig is" \Vat mij betreft, ik geloof ook nieL in de juistllcid vau 11.'