„De Darde Klokke"

Cl?

Port Betaald [postnl

„De Darde Klokke"

September

Drie moandeleks tiedschrift veur Ommen

in samenwerking met de Historische Kring Ommen

I

'ê

■■■v-VVif-

Colofon

STICHTING DE DARDE KLOKKE HISTORISCHE KRING OMMEN GEMIENSCHOP VAN OLL OMMER

Voorzitter H. Woertink

Telefoon 0529-452963

Voorzitter BJ. Warmelink Telefoon 06-54347956

Veurzitter G.H. Steen

Telefoon 0529-454181

Secretaris S. Schokkenbroek Patrijsstraat 39 7731 ZL Ommen 3eklokke@hccnet.nl Telefoon 0529-463111

Secretaris

H.J. Feddema-van EIburg De Schammelte 27 7731 BL Ommen w.feddema@home.nl Telefoon 0529-463288

Schriefster

E. Dunnewind-Janssen Roodborst 10

7731 KR Ommen jw.dunnewind@home.nl Telefoon 0529-453198

Penningmeester A. van der Vegt Sperwer 34 7731 KB Ommen Telefoon: 0529-456317

Penningmeester C.C. Schneiders Telefoon 0529-458335

Penningmeester H. Prenger

Telefoon 0529-452096

Drie moandeleks tiedschrift veur Ommen en de gemienschap van 011 Ommer in samenwerking met de Historische Kring Ommen

Redactieadres

Patrijsstraat 39, 7731 ZL Ommen telefoon (0529)46 31 11 e-mail 3eklokke@hccnet.nl

www.hko-ormnen.iii

Lidmaatschap

• € 21,50 per jaar lidmaatschap HKO

inclusief abonnement De Darde Klokke.

• € 22,50 per jaar bij niet automatische afschrijving. Betaling op rekening 37.89.03.977 t.n.v. HKO.

• Veur betaling van abonnement op De Darde Klokke € 6,- per joar.

ING 30 43 55 4 of Rabobank 34 89 05 904

t.n.v. 'De Darde Klokke' te Ommen

Overname van artikelen toegestaan met

bronvermelding.

www.hko-ommen.nl

MET DANK ^AAN

Notarispost Ommen Patisserie-Lunchroom Ekkelenkamp Timmer- & Onderhoudsbedrijf Kleinlugtenbelt Univé Verzekeringen Dames- en herenkapsalon Pascale Sportrijk fit & gezond Ommen

Tuincentrum Jurrie Baas M. Dunnewind Radio, TV en witgoed Autobedrijven:

Weenink & Jansen Makelaars Schildersbedrijf Lennips • Oostendorp Aannemersbedrijf M. van der Vegt Takman Gereedschappen ^• Van Leussen Drukkerij Meijerink BV Renault-dealer Cents • Dunnewind bv

Douwe's Dump Café-Restaurant 'Flater' • Schuurhuis

Rijwielen/Bromfietsen Brunink De Rechter van Steenwijk • Autopalace

NTP Infra BV Uurwerkreparatie Obelisk ^{• Cents bv}

Installatiebedrijf Groen Ommen ^{OCB Bouw bv • M.C. Bouwman}

Autoschade Huysmans Kompanen Alex Hoen Schilderwerken

Ommer Automaten Bruna Boekhandel Kapsalon de Kapper

Bandenservice Ommen Restaurant-Catering 'De Bootsman' Van Elderen

Pearie Opticiëns Verhuizers H. Steen bv Zorgboerderij 't Schöttincksflier Schildersbedrijf Van EIburg Autoschade Henk Koggel De Lange Keukens

Dakdekkers-en Renovatiebedrijf Van der Beek Wijnhandel-slijterij Klusbedrijf H. Bremmer

E. van der Linde Ommen BV Resto Oco Culinair bij u thuis

Café-Restaurant 'De Nieuwe Brug' Restaurant-Partycentrum 'De Lindenberg' Makelaarskantoor Sallands Goed

Vivante Touwen Bungalowpark 'Hoge Hexel' Huiskes Hovenier

Stucadoorsbedrijf Rinus Zwanepol Expert Westerman Atelier de Wilde Roos Van Aalderen garage en tankservice Bentum Nijboer Notarissen Prima Vista

Dunnewind-Groep BV Limburgia Ommen EP Ommen

Bouwbedrijf Vonder BV Blokker Ommen

Wij worden financieel ondersteund door Rabobank Vaart & Vechtstreek

Voor u ligt nummer 168 van De Darde Klokke.

In dit nummer heeft Dieks Horsman een vervolg geschreven op zijn verhaal over de

Rotbrink.

Leida Bruins heeft met de werkgroep dialect (lees streektaal) een verhaal geschreven over de landbouw. Zoals u zult lezen komt er nog een vervolg op. In dit nummer zijn de verschillende zaken tot en met april beschreven.

Ter ere van het tweehonderdjarig bestaan van het Koninkrijk der Nederlanden heeft Dieks Horsman een en ander op een rijtje gezet. Niet alleen de Haagse toestanden beschrijft hij, maar ook de effecten op Ommen.

Ben Wösten heeft weer een Ommer middenstander in het middelpunt gezet. Dit keer is het

de welbekende Marten Dunnewind.

Verder treft u een gedicht aan over de Archemer Berg, een kort verhaal over zeep in zijn algemeenheid en tot slot enkele pagina's uit het oude boekwerk "Beschrijving van Ommen". Dit boekje dateert van 1924.

Op de omslagfoto staat een groep mensen bij een dorsmachine aan de Ridderinkweg in Arriën.

Inhoudsopgave De Rotbrink (vervolg) De landbouw deur dag en tied

200 Jaar Koninkrijk der Nederlanden.

Marten Dunnewind

Archemer Berg

Een schoonverhaal

.Dieks Horsman hh 2

.Leida Bruins-Lemmers.... bh.5

..Dieks Horsman hh 6

.Ben Wösten .. bh. 10 .Jannes Kuik .. bh. 15 16 17

De Rotbrink -vervolg-

door Dieks Horsman

Over de verdwenen boerderijen op en nabij de Rotbrink komt hier nog een vervolgverhaal.

Ik heb toen al even genoemd de boerderij dicht bij de brug aan het Ommerkanaal van de familie Derk Jan Makkinga en zijn vrouw Hendrikje Schutte. De eerste jaren woonden ze in Ommen waar hun oudste zes kinderen zijn geboren, waama ze in 1931 verhuisden naar de Rotbrink op de toen al oude boerderij waar voorheen een familieWittenberg woonde. In de rubriek 'de schipper verteld ' in de Darde Klokke wordt verteld dat de familie Wittenberg vaak werden aangesproken met de huisnaam 'Ni'jlaand'. "Vrouw

Wittenbarg was 'Ni'jlaands Mariggie'. D'r wöd'n verteld det ze kon teuver'n en zich in 'n katte kon veraandern. Aj daor 's naches dan leupen en ie zaang'n daor een zwatte katte, dan was't niet bes. Mien gropmoe vertel'n: zie had'n die katte 'n keer met 'n stien e'gooid en 's aanderdaangs leup Mariggie met 'n arm in de lichte".

In deze tijd hechten wij aan dit soort fabeltjes geen waarde, maar eertijds lieten sommige

mensen zich hierdoor wel beïnvloeden.

In de Grote Historische topografische Atlas van Overijssel (1901) wordt deze boerderij al vernield, 112 jaar geleden dus, maar gezien de bouwstijl en vergeleken met soortgelijke boerderijtypes, is deze waarschijnlijk veel ouder. En hier zijn hun twee jongste kinderen geboren. Een groot boerenhuis met een onderschoer, een grote deel met een paardestal en koestal waar naast hun eigen koeien ook ruimte was voor het handelsvee, want Derk Jan Sr. was boer en veehandelaar, en daarvoor was hij ook geregeld op de veemarkt in Ommen en ook in Zwolle aanwezig.

In de wintermaanden stond er voor de kou, een groot stroschemi voor de koeien, gevlochten door de buurman (Rötgers Gait), een handige klus- en timmerboer.

In het voorhuis was een grote kamer '"n heerd " met de bedsteden en daarvoor de groene gordijnen, waarin we vooral in de koude wintermaanden heerlijk wann en knus sliepen, aldus hun dochter Dien Lammerink-Makkinga. Zij was acht jaar toen haar moeder kwam te overlijden, een zware slag voor dit grote gezin en waar Dien als dochter al gauw het huishoudelijk werk en -zorg geleidelijk voor haar rekening nam.

Boerderijtje van Derk Jan Makkinga. Op de achtergrond boerderijtje van kweker Evert Dijk.

De oorlogsjaren op de Rotbrink

Tijdens de mobilisatiejaren (1939-1940) waren er op veel plaatsen soldaten van het Nederlandse leger gelegerd op cruciale plekken die bewaakt werden door militairen en veel van deze soldaten waren toen ingekwartierd bij burgers maar vooral in boerderijen.

Bij de familie D.J. Makkinga waren zeven soldaten op de deel of schuur gelegerd, waar ze sliepen op hun brits, alsook bij anderen in de buurt o.a. de familie Timmerman,

(Klumpie), waren drie soldaten. In de strenge winter van 1939-1940 werden ze ondergebracht in een ruimte van de pannenfabriek van G. Schuurman aan de

Schurinkstraat.

Zij moesten de Rotbrinkbrug bewaken waaronder explotieven waren geplaatst om bij nadering van Duitse troepen deze te laten springen .

Dien vertelt: "Ik weet nog dat de zg. Kuchwagen dagelijks het rantsoen kwam brengen, vandaar het toen heel bekende liedje "Soep ratskuch en bonen is het soldaten diner", maar het was best te eten hoor. We hadden verder een goed contact met deze jonge mannen, waaronder reeds getrouwden met een jong gezin".

Dien weet nog dat op een keer een soldaat in het wachthokje nogal schrok toen hij meende dat een passerende boerin in klederdracht, onwel werd toen ze plotseling in de berm of een droge greppel gehurkt ging zitten. Maar er was iets heel onschuldigs aan de hand. Bij de klederdracht droeg men eertijds onder de zware rokken, voor het gemak een losse onderbroek, in die jaren heel gebruikelijk en een reuze gemak bij een kleine boodschap.

Vlak voor de tiende mei 1940 (de Duitse inval) werd het bij de brug te gevaarlijk voor de aanwonenden. "Wij zijn toen enkele weken gastvrij ondergebracht bij de familie Herman Schottert aan het Ommerkanaal. Vandaar was in de vroege morgen van die beruchte 10e mei mijn vader al vroeg gaan melken bij onze eigen boerderij bij de brug, toen wij plotseling op ons schuiladres werden opgeschrikt door een enonne explosie. Wij vreesden dat de Rotbrinkbrug de lucht in ging en vader daardoor misschien wel getroffen zou kunnen zijn. Gelukkig was dat niet zo, de explosie betrof de duiker in het kanaal bij de haven aan de Hardenbergerweg iets verderop. Gelukkig waren er bij ons ook leuke gezellige belevenissen, zo kwam op vaste tijden in ons grote gezin de naaister, onze gezellige buurvrouw Hendrika Poortier (Dikie van Rötgers). Een ijverige naaister, maar soms nogal nieuwsgierig. Vanuit onze kamer had ze van achter de naaimachine uitzicht op de boerderij waar ze woonde aan de overkant van het kanaal bij het gezin van haar broer Gerrit (Rötgers Gait). Als ze daar dan iets bijzonders zag , liep ze naar het raam om alles beter te zien. Mijn broer Ab mocht haar dan graag wat op stang jagen met de opmerking:

"Dikie daor heur ie niet, vooruit achter de naaimachine, wi'j laot oe hier niet veur niks koom'n, hier mut 'e warkt wód'n." Maar Dikie ging vrolijk verder en trok zich daar weinig

van aan.

De eerste jaren van de oorlog verliepen vrij rustig. Maar in het laatste jaar, vooral toen de Duitse troepen aan de verliezende hand waren, legden ze zware lasten en beslag en vorderingen op huizen, gebouwen en op velerlei doelen.

Fietsen werden je zo maar afgenomen op de weg. Paarden werden in beslag genomen.

"Ook ons paard namen ze mee, maar daarna werd ons toch nog weer een ander paard toebedeeld, een zware Bels, geen slechte ruil." aldus Dien. "Mijn vader moest met de Duitsers mee om de gevorderde paarden naar de bestemming te brengen, maar de betreffende Duitser stelde ons gerust:"Jullie vader komt straks echt wel weer thuis." zei hij." Boeren, ook op de Rotbrink, werden gedwongen om het Duitse leger te helpen bij het vervoer van manschappen en soldaten richting de Duitse grens. Net voor de paasdagen werd er op het erf een groot bord geplaatst met het opschrift Deutsche Werhmacht Ook kwamen er Duitsers in de boerderij. Toch waren deze Duitsers niet onvriendelijk. Ze beseften goed dat hun macht maar ook hun eigen leven werd bedreigd. Toen één van deze mannen zag dat Dien in het leerboekje van de kerk las, keek hij mee en las de bekende woorden: "Wat is uw enige troost in leven en in sterven", toen gaf hij zelf te kennen dat dit uiteindelijk belangrijk is in het leven. Zulke gebeurtenissen vergeet je niet weer."

Werken voor Duitse boeren

Nederlandse jonge mannen werden opgeroepen om in Duitsland werkzaamheden te verrichten bij bedrijven of boeren omdat er daar een tekort was aan arbeiders, hun eigen mensen waren heel veel in dienst geroepen.

Ook vanuit deze omgeving werkten daar jonge mannen. Van de Rotbrink waren dat oa.

Dien haar broer Bertus Makkinga, Hendrik Dunnewind Azn. en Derk Pieltjes. Zij werkten

Hedel oude foto van de achterzijde van de boerderij met het zogeheten

onderschoer van

Wittenberg. Huisnaam

"Nij laand. Later Derk Jan Makkinga.

.<X-

i *■

ï

&'■

• V** .

l

bij boeren vlak over de grens bij Gramsbergen. Deze boeren waren helemaal niet Hitier- gezind, de jonge mannen werden daar heel goed behandeld. Toen het daar minder veilig werd, zijn ze met instemming van die Duitse boeren naar huis gevlucht, maar waar ze de eerste tijd nog ondergedoken waren in één van de kippenhokken in de buurt, van Jan Hengelaar uit Ommen.

Voortzetting boerderij

Na de bevrijding nam Dien haar broer Bertus Makkinga, getrouwd met Berta van der Vegt het boerenbedrijf over. Na een periode van zeven jaar huwelijk en vier kinderen is Bertus aan maagkanker overleden in oktober 1953 en zo was Berta op haar 27ste weduwe, maar ook in verwachting. Toen het jongetje ter wereld kwam kreeg het de naam van zijn vader Albertus, roepnaam Batsie. Berta en de kinderen vertrokken later naar Ommen. Een jongere broer Derk Jan Makkinga, getrouwd met Bertha Valk uit Lemele zetten het bedrijf

voort. De oude boerderij en schuren bleven daar staan tot 1963. Door uitbreiding van het industrieterein en het dempen van het Ommerkanaal is toen alles gesloopt. In de plaats daarvan bouwde men dicht in de buurt een nieuw boerenbedrijf, maar ook deze gebouwen moesten wijken voor verdere uitbreidingen.

Dien was intuussen al jaren getrouwd met Frederik Jan Lammerink, (Freek van de Pieter), boer aan de Schurinkstraat, maar vooral ook veehandelaar, bekend en jarenlang

gewaardeerd bij de vele veeboeren en op de veemarkten.

Hoewel wonende aan de andere kant van het kanaal, bleef de hechte band van vroeger, met de buren op de Rotbrink bestaan.

De schipper vertelt nog meer over de Rotbrink.

"Een eindtie verder an de kanaaldiek steund de boerderi'je van Hendrik Makkinga ' Hendek van Botter Ab' det was hun huusname, hij handel'n een bettie in vee en vente'n ok met melk in Omm'n.Hij had een dreseerkarre met een paar melkbussen d'r op met een mooie bont pony d'r veur.

Toen kwaame wij op 'n zaoterdag met oonze schip, nao de middag, weer van Zwolle en doar stiet de hele keet in de braand. Het schip an de wal en wij d'r naor toe, d'r was al méér volk bij. ' t Rieten dak braan 'n det zo knette 'n, ie konn d'r al niet méér bij kom 'm.

Toen heur'n wij "hetpeerd stiet nog op stal".

Het dier ram'm daor teeg'n de deure en hinnek'n angstig. Mie va hef de vaarboom op'haald en daormee hef e saam met de kneg de deure lós e ramd. Toen kwaamp de pony

d'r uut met de maan 'n al helemaal in de braand.

Den ren'n zo 't laand in, maar zie hebt um of emaakt, hij had te vólle e'leden.

Botter Hendek hef toen 'n eintie veérder van 't kanaal of, een nij huus e bouwd.

Dan woo'n d"r iets verder nog Brinkhum, okwel Stoeten e nuumd. Teeg'n 't Ommerbos an woon'n Paarhum, met de humname 'de Musse'. aldus Hendrik van EIburg in De Darde Klokke in het jaar 1998.

Als besluit nog even een terugblik op mijn verhaal in nr. 166 over hoe de naam Rotbrink zou zijn ontstaan. Ik citeerde een beschrijving uit het blad "Ommen 750 jaar stad"."De allereerste akkertjes ten Westen van de weg naar het Noorden lagen zo netjes en ordelijk naast elkaar dat ze aan een 'rot soldaten' deden denken en daarom werd dit gebied 'de Rotten'genoemd, bij een latere ontginning in vier stukken werden deze de vier 'Brinken van het Rot' genoemd

Persoonlijk vind ik dit een aardige plaatselijke naamsverklaring, ook al zou deze berusten op een zelf bedachte omschrijving. Immers, heel vaak zijn er in de oudheid namen bedacht voor veld- en huisnamen, die door de tijden heen een historische betekenis kregen. Maar in het algemeen heeft bij een geografische beschrijving de naam "het rot of een rot" een veel ruimere betekenis, dit is mij ook wel bekend, maar ik heb daar toen niet verder over uitgeweid.

Naderhand informeerde de heer Gerrit Hesselink te Assen mij hierover (ook een geregeld schrijver in ons blad). Hij verwees mij naar het boekwerk: Prismaboek Nederlandse plaatsnamen van "Van Berkel en Samplonius" waar de naam Rotbrink zo wordt uitgelegd:

'rot 'wijk 'buurt en 'brink (hooggelegen) grasveld 'dorpsplein. Ook kan er verband ontstaan met rotten in de betekenis van vergaan als ook wel met het roten van vlas". Met genoegen geef ik deze aanvulling hier door. Zelf haalde ik al aan dat Evert Dijk de naam

"Het Hooge rot" aanduidt als de plek waar voor 150 jaar al drie boerderijen stonden.

Verder las ik ergens een beschrijving over 'rotten' dit waren wijken met aan het hoofd een 'rotmeester'. Zijn taak was in tijden van gevaar bv. brand of wateroverlast maatregelen te

nemen. Nogal frappant is het misschien dat in Ommen en omgeving de familenaam Aan het Rot voorkomt. Ook daar zal wel weer een verklaring voor zijn.

Met dank aan mevrouw Dien Lammerink- Makkinga voor de uitgebreidde en gezellige informatie en aan Joop Dunnewind voor het bewerken van defotos.

De Landbouw deur dag en tied

deur Leida Bruins-Lemmers

D'r is weer een ni'j joar begunnen.

Op de boerderi'je is het rustig. Alles giet zo zien gaank.

Het butenwark lig stille want de dage bint kort en de vorst zit in de grond. As d'r snee lig bi'j druk um de parskoele schone te hoalen, zo daj d'r bi'j kunt um voer te halen.

De bieste wördt evoerd met parsvoer, heuj en mangels. Soms eerappel, lienkoeke en stro.

Ze wördt emölken en as d'r iene ekalfd hef he'j een ni'jmelkte koe.

De kalver en de pinken wördt ewetterd, de varken en de kippen kriegt varkenmaal en ochtendvoer, een graan/maismengsel. Wat oaverblif aj gruunte en eerappel schone maakt, giet ok noar de kippen en/of de varken.

Op de delle wördt wat eknooid an geriedschop. Misschien ok anmaakhölties hakken of riezebessems maken. De rieze komt van de boamste takken van een barkenboom. As ze nog toaj bint maak ie d'r een bessem van. De rest van de rieze wördt an een miete te dreugen ezet. Ze goat onder een fenuuspot um het vuur an te maken, of in de oven um

brood te bakken.

As 't evrören hef kuj goan schasenlopen op ondergelopen laand. Det deuj, as volwassene, meest direkt noa de middag, want um drie of veer uur mos ie weer thuus ween um te

voeren en te melken.

De ni'jjoarsvisites bint volop gangs. Bi'j alle buren muj Ni'jjoar winnen.

In februari is de holtverkoop in het Laar.

Doar mu'j hèn a'j holt wilt hebben veur slieten, sporen of landhekken.

De singels langs de weiden mut ien keer in de zes tot negen joar worden of 'ezet. Doar komt takken of urn het fenuus an te maken, en dunne poalties. Van een bettie kromme ieken meteen deursnee van 15 cm maaken ze een touwknuppel. Den mos zo'n 65-85 cm breed ween. Doar mos middenin een oge deurhèn worden émaakt om aan de waag'n te haken. An de uutenden was e wat dikker um de repen an vaste te maken, zo dat ze d'r niet of konden glieren.

De knotwilgen wördt minder vake of ézaagd. Van die dunne takkies maak ie de taanden van de heujharke. De dikkere takken bint meestal mooi rech en die gebruuk ie veur het vlechtwark an de schure(aj gin hazelnötten holt hebt). Het vaste knuppen van het stro mut met de buugzame wilgentakken gebeuren.

Het bouwholt mut wel een joar wateren veur het gebruukt kan wödden. Minstens tot september. Dan wördt het ezaagd. Vrogger op de mölle van Oldeman op den Oordt, aj soms een schure wollen potdekselen. Landhekken waren meestal van rondholt. Braandholt is ok te koop, maar de oale rikkepoalen kunt ok in het fenuus wödden op estokkert. Wa'j zelf hebt hoef ie niet te kopen. Dan gung ie holt kleuven en an een bult zetten um te dreugen.

In meert mu'j wachen tot de vorst uut de grond is, dan is de grond bekwoam. De stalmest kan dan op de niet te natte grond wödden uut'ereen met een mestverspreider. Met het peerd en een twieschaars ploeg wördt de grond ebouwd. De mest zit eronder en met zeijen en eggen is het wachten op gruujzaam weer.

In meert mut ook de bessen en de vruchtbomen esnuujd wörden. De eerste gruunte, zo as spinazie kan al ezeijd.

's Maans vrog gung ie kiefteneier zuken.

Met de weidesleppe goaj oaver het grös um de wroetenbulten weg te kriegen en het oale blad lös te harken. D'r kump frisse luch bi'j de zode en ie goojt Thomasslakkenmaal, dat is fosfor, en kali.

Wanneer er water op het laand stiet muj ofgruppen, det is een geultie maken noar de sloot, zodat het water weg kan.

Vake valt Poasen in april.

Dan maak ie met de buurte een poasbult van snuujholt. In Ommen stekt ze hem op twiede Poasdag an. In kattelieke plaasen op Poaszundag.

Vanof half april kuj bieten zeijen. Ook de weide mut emest wörden. Eerappel potten, niet veur de twiede wekke van april. Ze magt met de ijsheiligen nog niet boam stoan aans kunt

ze ofvriezen.

De rikkenge mut noa ekekken. Ni'je poalen of ni'j droad veur as de bieste noar buten magt.

200 jaar Koninkrijk der Nederlanden

1813-1815 tot 2013-2015 door Dieks Horsman

De herdenking daarvan en de viering van het 200-jarig bestaan van het Koninkrijk der Nederlanden, wordt door het 'Nationaal Comité 200 jaar Koninkrijk' begeleid en waarmee ook de doelstelling wordt aangegeven.

De redactie van ons blad vraagt graag uw aandacht voor dit belangrijke historische feit.

Ook in de Ommer geschiedschrijving is hierover geschreven, met name de jaren die daaraan vooraf gingen, de Franse Tijd.

De basis voor het Koninkrijk is gelegd in de periode van 1813-1815 en wat wij als natie daarna hebben opgebouwd. Er kwam een Grondwet, een Eerste en Tweede Kamer en we speelden een rol op het internationale toneel.

Deze viering beslaat een periode van twee jaar, dus van 2013-2015 Waarom twee jaar ?

In november 1813 kwam de zoon van stadhouder Willem V, Willem Frederik, terug uit Engeland om het Koningsschap te aanvaarden. Koning van 'Het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden'. (Nederland-België en het Groothertogdom Luxemburg). De laatstgenoemde was door een "Personele Unie'" verbonden met Het Verenigd Konijnkrijk. Op 2 december

en alles driai tussenin

drukKëpl

Meijerink

V Papier van

verantwoorde herkomat 170^

HWW.fSC^ FSC*C020308

Bloemendalstraat 3 | Dalfsen

Telefoon O529 432512

E-maii lnfo@drukkerljmeljerink.nl

www.drukkerljmeijerink.nl

ff

u

OV

iskes

ENIER

Varsenerweg 14, 7731 PZ Ommen

0529-451091 / 06-21488936

email: jhuiskes@xs4all.nl

faxnr: 0529-46301 1

jaap Huiskes

OMMER AUTOMATEN

^ NTPINFRAB.V

IERS VAN INFRASTRUCTUUR

NTP Infra Hattem NTP Infra Enschede NTP Infra Zevenaar NTP Bouw B.V.

NTP Infra Ommen Coevorderweg 48 7737 PG Ommen tel. (0523) 63 84 16 Asfaltcentrale Bovenveld Coevorderweg 48 7737 PG Ommen tei. (0523) 63 86 51

Zorgboerderij

't Schöttincksflier

-

Jc -&ï!Cr

Alie en Jan Veurink Karshoekweg 1 7737 PP Stegeren T 0529-457270

E gjdveurink@hetnet.nl

I www.schottincksfiier.com

Dé zorgboerderij voor dagbesteding voor

(jong)volwassenen en ouderen

DOIJWl irs

★

DUMP

DUMP, OIJTDOOR & MOlllü

9, OMIIEIV 052» 451 la4 WWW.DOIJWESIHJMP.NL

Bandenservice Ommen B.V.

voor volledig technisch onderhoud

[e]BOVAG

, BOSCH-V IMCO I Service I

Nieuwelandstraat 1 7731 TH Ommen

Tel. (0529) 45 37 84

www.bandenserviceommen.nl

GROTE EN KLEINE BEURTEN

OOK VOOR

APK-KEURINGEN

BRUNTNK

Rijwielen I Bromfietsen

B.J. Brunink

Bermerstraat 1, 7731 CZ Ommen, Telefoon (0529) 45 14 70 (tegenover Postkantoor)

Onsautoschadeherstelteam helpt uw auto er zo weer bovenop.

autoherstel

Huysmans Ommen

Strangeweg 20 - 7731 GW Ommen Tel. (0529) 45 11 46 - Fax (0529) 45 62 95 E-mall lnfo@abshuysmans.nl

www.abshuysmans.nl

Gratis leenauto • FOCWA garantie • 24-uursservice • 7 dagen per week

%m

Uurwerkreparalie-Aldier

Obelisk

Welh. Paarhuisslraat 16a, 7731 EP Ommen Telefoon (0529) 45 50 79

www.obeliskommen.nl

Openingstijden: Dinsdag L/m donderdag van 9.00 tot 12.30 uur

Vrijdag van 9.00 tol 21.00 uur Zaterdag van 9.00 lol 12.30 uur

Schildersbedrijf

SÏMHE

GLAS-VERF-BEHANCSPECIAAIZAAK

Van Elburg Ommen

Schurinkstraat 22a - 7731 GD Ommen Tel. [0529] 45 24 41 - Fax [0529] 45 62 56

BrMderie J -c \

Charlie/Wnrown

é i" Je '

S/eeruoI genieten uan culinaire verrassingen in een eigentijdse ambiance

Verrassingsmenu € 25,-

voor-, hoofd- en nagerecht

Balkerweg 17a

7731 RX Ommen

Telefoon (0529) 45 13 03 Fax (0529) 45 13 43 E-mail resiaurant@de-lindenberg.nl Internet www.de-lindenberg.nl

NVM

Markt 32 Postbus 172 7730 AD Ommen

T 0529 45 11 21

I www.weeninkjansen.nl

Weenink &J ansen

Makelaars van het Vechtdal

VERKOOP B KOOPADVIES aTAXATIESsBEHEERiPROJECTADVIES

Een goed slaapadvles begint bij Slaapkenner Touwen

Schurinkstraat 26A ■ 7731 GD Ommen Telefoon (0529) 451716

Fax (0529) 456672 Partner van Vivante Touwen Be Home

E-mall: info@vivantetouwen.nl

slaapkenner"

TOUWEN

Restaurant Pannenkoekenhuis

Zalencentrum en Catering

I

met speeltuin

totaal orFderhoud

Lennips

- totaal onderhoud - schilderwerk

- onderhoudsplan - 24-uur glasservice

Vestiging Hardenberg Vestiging Ommen T 0523 272051 T 0529 450313

www.lennips.nl

tt

Familie Loode Lemelerweg 13 7731 PR Ommen

Tel. (0529) 45 17 23 www.denieuwebrugommen.nl

ïilBOVAG

BOVAC BEDRIJVEN

een compleet

^Skket occasions

O VW-Audi dealer

Oostendorp Balkerweg 10, Ommen tel. (0529) 45 36 59

Q Toyota dealer

Van Leussen De Brink 2, Ommen tel. (0529) 45 12 61

QSuzuki dealer

Schuurhuis

Vermeerstraat 2, Ommen tel. (0529) 45 46 00

Q Peugeot dealer

Autopalace

Patrijsstraat 1, Ommen tel. (0529) 45 14 71

Q Renault dealer

Cents bv

Stationsweg 24, Ommen tel. (0529) 46 99 00

© Dalhatsu en Hyundal specialist Q CItroën agent

Autobedrijf Dunnewind M.C. Bouwman Veldkampweg 29, Ommen Hammerweg 3-5, Ommen tel. (0529) 45 19 60 tel. (0529) 45 62 47 Keuze uit ruim 400 occasions! www.hetrondjeommen.nl

bruna

Kruisstraat 3, 7731 CR Ommen

Voor al uw streekboeken

Het comfort van nu, het gevoel van toen

de kwaliteit van

de Lange Keukens

Eskampweg 4a, 7731 TA Ommen.

Tel. 0529-46 25 00 Fax: 0529-46 26 00

wvvw.delangekeukens.nl Het lekkere leven

^9

GR0EM

Sanitair

Service en onderhoud Airconditioning

Warmtepompinstallaties Elektra

Loodgieterswerk Centrale verwarming Dak- en gootwerk

iINSTALl

LU...

Uneto-Vni

Patrijsstraat 3-5, 7731 ZL Ommen Tel. (0529) 46 22 03, Fax (0529) 45 63 54 info@installatietechniek-groen.nl www.installatietechniek-groen.nl

1813 ontving hij als Stadhouder Willem de

VI de titel: 'Souverein Vorst van het

Souverein Vorstendom der Verenigde Nederlanden'. Pas in 1815 volgde de inhuldiging in Brussel tot 'Koning Willem r. Omdat er in die twee jaren een aantal belangrijke gebeurtenissen en momenten plaats vonden binnen het Koninkrijk, koos ons kabinet op advies van 'het Nationaal Comité om deze viering dan maar te verdelen over twee jaren 2013-2015.

J Vanaf 1815 resideerde de regering om het

jaar in Brussel en in Den Haag. In Brussel bouwde men voor de koning een nieuw paleis. In Amsterdam kreeg men de beschikking over het Paleis op de Dam en in Den Haag Paleis Noordeinde.

En zo ontstond toen de monarchie in ons

land. Eerst drie koningen Zijne Majesteit Willem 1,11 en 111. Daarna vier

I koninginnen. Hare Majesteit Emma,

Wilhelmina, Juliana en Beatrix. Sinds 30 april 2013 Zijne Majesteit Koning Willem Alexander. En zo bestaat ons vorstenhuis ook 200 jaar tot zegen en welzijn van ons koninkrijk. Alle reden om dit dankbaar te gedenken als land en volk en waar wij in Ommen in mee mogen en gaan.

Franse overheersingvan 1795 -1813 Ook Ommen kreeg hiermee te maken.

In 1795 trokken de Franse troepen ons land binnen. Willem de Vijfde vluchtte naar Engeland. Slechts weinigen rouwden om het verdwijnen van het oude bewind van de

"Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden", ontstaan in 1588 tijdens de 80-jarige oorlog. Het werd ook de periode van de "Gouden eeuw " met grote publieke en vooral economische macht. Tegelijk ook een aantal oorlogen in ons land en op zee. Uit onvrede ontstond er in 1782 een beweging "de Patriotten " die meer democratie en vrijheid voor de burgers eisten.

Op veel plaatsen werden de Franse troepen met vreugde verwelkomd.

Men zou voortaan in alles handelen volgen het begrip "Vrijheid, Gelijkheid en

Broederschap". De Bataafse Replubliek was nu een feit geworden. Overal vierde men vrijheidsfeesten en werden vrijheidsbomen geplant. In Ommen plaatste men die op het Vrijthof en daar dansten de Ommer Patriotten hun vreugde uit.

Patriotten en Prinsgezinden ook in Ommen

Evenals elders in ons land was in die tijd daarvoor ook in Ommen de bevolking opgedeeld in deze beide groepen en dat leidde zelfs tot twee gewapende partijen in onze kleine stad.

Er ontstonden vechtpartijen in Ommen waarin ook de boeren uit de buurtschappen zich mengden. Er waren twee weerkorpsen nl. die van Berent en Herman Oldeman als Patriotten en de Prinsgezinden onder aanvoering van Anthoni Visscher.

Het Stadsbestuur zag zich genoodzaakt om hulp te vragen aan de 'Staten van Overijssel', maar was daarbij verdeeld in hun advies aan de Staten.

De Staten gelasten dat beide partijen in zekere zin op non-actief werden gesteld en de leiders moeten zich op 17 april 1787 in Kampen voor de Staten verantwoorden. Deze trok de conclusie dat de Prinsgezinden de meest schuldigen waren. Verder wilden de Staten dat de Drost van Salland nog zal worden gelast nader onderzoek te verrichtten, aldus De

Darde Klokke nrs. 37 en 38.

Koning Willem I met de nieuwe grondwet

Onze vermaarde Ommer historicus Gerrit Steen beschrijft in zijn bekende boek "OMMEN Rond de 19e eeuw" enkele boeiende taferelen over deze strijdende partijen waar in hij een aantal namen noemt van beide partijen.

"Ze waren bewapend met snaphanen, terwijl Berent en Herman Oldeman als aanvoerders een degen droegen. Jan Hellendoom en Jan van Zee droegen een bijl. De Patriotten kregen

Koning Lodewijk Napoleon Bonaparte

toestemming van het Stadsbestuur om bij bun exercitiën een vaandel te dragen met daarop aan beide zijden de zinspreuk "Voor Vaderland en Vrijheid".

Aan de andere kant stond de Oranjepartij, onder commando van Antoni Herman Visscber.

Beide partijen marcheerden met slaande trom door de straten, wanneer ze elkaar tegen kwamen ontstonden soms hevige gevechten waarbij een schutter van bet corps A.Visscber één der manschappen van bet andere corps met de kolf van een snaphaan zulk enen stoot tegen de wang gegeven bad, dat hem daardoor

ene kies los ging".

Deze strijdende partijen veroorzaakten nog een aantal jaren voor veel onrust en angst in bet kleine stadje. Het Stadsbestuur wende zich opnieuw tot het Provinciaal Bestuur die op 22 maart 1787 gelastte dat beide genootschappen zich vredig moesten gedragen. Daarvoor werden ze op bet gemeentebuis ontboden, waarbij ben werd aangezegd, bun snaphanen en dergelijke in te leveren.

Alle geweren en munitie moesten met spoed op bet stadhuis worden gebracht.

Vier beladen wagens werden gezonden naar

de Pruisicbe Overste en Commandant van bet

Huzaren Regiment te Zwolle.

Naderhand werd door de leden éénparig besloten alle schulden daarvan "onderling te reserveren". Maar dit gaf toch nog

strubbelingen, zodat sommigen bet maar uit eigen zak betaalden.

Franse troepen in Ommen

Ook in onze stad moest aan doortrekkende troepen buisvesting worden verleend, oa. in de stadsstal bivakkeerde een brigade van de Franse gendarmerie. Zo deelde ook Ommen mee in de narigheden van de bezetting. Manschappen uit Stad-en Ambt-Ommen moesten dienst nemen in de legers van Napoleon. In 1806 was er de eerste inschrijving van de Nationale Militie. 15 jonge mannen, geboren in 1790, werden ingeschreven en later geloot wie ingelijfd zou worden. De loting vond plaats op bet cboor in de kerk.

Was men ingeloot dan kon men zich tegen een geldelijke vergoeding door een remplacant laten vervangen. In 1811 werd de Franse bestuursorganisatie in ons land ingevoerd.

Hierbij werd ook de Burgelijke Stand ingesteld.

De herdenkingsdagen van de keizer en zijn familie moesten natuurlijk worden gevierd. Op de verjaardag van de keizer, moesten de klokken drie maal daags luiden en publieke autoriteiten worden ontvangen in de herberg van Jan Mansier. Een broer van de keizer, Lodewijk Napoleon, deed in 1806 zijn intrede als Koning van Holland.

Ommen mist het koninklijk bezoek

In 1809 reisde Lodewijk Napoleon in dit departement naar een aantal plaatsen, bierbij ging zijn weg ook door Ommen. Bij gerucht vernam de magistraat dit. Op 2 maart 1809 kwam men in spoedzitting bijeen. Men besloot de koning op waardige wijze en met feestbetoon te ontvangen.

Groot was de teleurstelling toen men vernam dat zijne majesteit met zijn gezelschap al een dag daarvoor Ommen was gepasseerd, richting Hardenberg.

De burgemeesters J. Kramer, L.de Vries en A.H. Visscber reisden hem na en haalden de stoet in bij Gramsbergen, waar ze van de vriendelijke koning maar liefst een brieQe van duizend gulden ontvingen voor de armen, een groot bedag in die tijd. Daarnaast werden de burgers van Ommen enkele weken later een vrolijke avond gegund.

•m

l

Napoleon verslagen - de kozakken bleven.

In 1813 werden wel de legers van de Fransen bij Waterloo verslagen maar dat betekende nog geen rustige tijd. De Franse gendarmes die hier waren gelegerd werden wel gevangen genomen en weggevoerd, maar de troepen van verschillende nationaliteit trokken door

Ommen en bezorgden de burgers veel angst en overlast. Ook in en bij Ommen tot augustus 1814.

Vooral de beruchte kozakken met hun snelle paarden

veroorzaakten schrik en tumult, niet alleen in de stad maar ook in de buurtschappen met hun strooptochten. De boeren werden gedwongen om hun soldaten en materiaal met paard en wagen te vervoeren, soms tot ver in de regio.

In dat voorjaar, toen de drukke werkzaamheden op het land begonnen, weigerde een aantal boeren oa. uit Varsen om nog langer hieraan mee te werken. Zij kregen een boete "weegens onwilligheid van niet te hebben willen varen met hunne wagens ' op den 27ste mei 1814. Het ging hierbij om Jan Bosch, Gerrit Grootens, Roelof Volkerink, Hendrik Vrielink, Gerrit Sandink, Willem Wittenberg, Harmen Brinkhuis, Albert Luchies, Jan Timmerman en Jan Asjes. Deze waren nog wel in Ommen gekomen, maar daarna buiten order gevlucht, terwijl de overige boeren Harm Bolks, Berend Nabers, Hendrik Ningbers, Seine Hemstede en Harmen Boeze thuis waren gebleven.

De burgemeester kreeg het bevel om te zorgen voor 1.000 schepel haver, 25.000 ponden hooi, met de bedreiging bij het niet voldoen daaraan 'de capitein met zijne magt zal komen om dezelve met geweld te reqireren'.

Kozak

Paarden die gebruikt waren als voorspan voor de getrokken kanonnen, bleken later voor het gewone werk niet meer bruikbaar te zijn. Zij die met paard en wagen ver van huis mee moesten, leden de meeste schade, ook materieel en om zelf weer veilig thuis te komen liet men vaak alles in de steek om makkelijker te kunnen vluchten.

Daar kwam nog bij de leveringen en diensten van de Ommer smeden, Kerver, Mesch en van Zee voor het beslaan van de kozakkenpaarden, terwijl de bakkers. Van Munster, Kramer en Nevels voor levering van brood en de molenaars H. Konijnenbelt, Pasman en Bosch voor peldegerst zonder maalloon moesten zorgen en anderen voor levering van koeien en Mozes Salomon voor het leveren van vlees. Ook werden ingezetenen van Ommen opgeroepen om de inwoners van Gramsbergen te helpen tegen de strooptochten van de kozakken. Een aantal mannen die hieraan voldeed werden bewapend, waame ze veertien dagen 'op de voorposten' lagen. Na terugkeer werden ze geprezen door de burgemeester om hun moed en edelijke gezindheid. G. Steen noemt hun namen, 42 in getal en veel bekende namen die nu nog steeds in Ommen voorkomen.

Kozakken trekken weg

Groot was de opluchting toen in de zomer van 1814 eindelijk de troepen naar het oosten terugkeerden. Hun verblijf met alle ellende bleef nog jaren in het geheugen van de Ommenaren, hoe ze op de markt hun kampvuren stookten met de papieren die ze roofden uit het stadhuis en waarbij ze de vetkaarsen, die ze uit de winkels meenamen gebruikten voor het braden van vlees, zoals gestolen kippen en hanen.

Van het administratief archief van het Ambt Ommen vóór 1811 is inderdaad veel

verdwenen, of dat de schuld alleen van de kozakken was is nog nooit bewezen.

Ook in de buurtschappen was de opluchting groot, waar ze voedsel roofden niet alleen voor hun paarden maar ook de eieren uit de legnesten haalden of spek en worsten die aan de zolder hingen meenamen. Vaak werden deze al voortijdig door de boeren weggestopt.

Het was een ruw volkje dat, volgens een geschiedschrijver, niets anders deed dan drinken en jagen op kippen en vrouwen.

Feestvieren in Ommen

Het jaar 1813 werd eindelijk een jaar van bevrijding en feestvieren.

Alles begon nu geleidelijk weer normaal te verlopen, onder het koningsschap van Willem de Eerste. Zijn verjaardag werd ook hier met blijdschap gevierd.

Over de kosten daarvan in 1816 lees ik dat voor wijn, tabak, pijpen ,kaarsen (voor het stadhuis) en verdere kleinigheden ruim 48 gulden was betaald.

De overige kosten van deze feest- en vreugdedagen werden door de burgemeester uit privé beurs bekostigd.

Koning Willem III

Vijftig jaar later, op 27 november werd met een herinneringsfeest de verlossing van het Franse juk herdacht, de vlaggen wapperden, de kinderen van de openbare school werden onthaald op een tractatie, feestliederen klonken om de feestvreugde te verhogen.

Eveneens in 1913, honderd jaar na de Franse overheersing was er feest in Ommen. In de Brugstraat was een sierlijke erepoort opgesteld met het opschrift,

'De Ommenaren, hand in hand / joegen de

Fransen uit het land'. ^

Dat de patriotten ook eertijds door Ommen marcheerden, was men blijkbaar vergeten.

Men herhaalde nu liever het liedje van de prinsgezinden uit die tijd, want wij mogen

veronderstellen dat het meredeel van de

Ommer bevolking prinsgezind is geweest:

'Hopsa Janneke, stroop in 't kanneke / laat de poppetjes dansen.

Vroeger was de Prins in 't land / en nu de

kale Franzen.'

Lange tijd deed dit versje nog de ronde, ik herinner mij uit mijn kinderjaren, hoe af en toe dit liedje nog gezongen werd, zoals bij rondedansjes op het schoolplein of op een

boerenbruiloft op de deel of het boerenerf.

Tenslotte u ziet dat ik

hierbij oa. bekende beschrijvingen uit de

Ommer historie heb

geraadpleegd.

Franse invloeden bleven in ons land

Nadat de legers van Napoleon op 18 juni 1815 bij de Slag bij Waterloo waren verslagen door enkele nationale legers keerde de Franse keizer terug naar Parijs maar hij werd niet meer als keizer erkend. Als banneling werd hij door de Britten op een verlaten eiland bij Italië achtergelaten.

De Franse overheersing heeft verder in ons land wel degelijk zijn sporen nagelaten. Op bestuurlijk terrein, openbare instellingen en ook bij het belastingstelsel werden belangrijke ingrijpende veranderingen ingevoerd. Een nieuwe rechterlijke indeling met oprichting van de kantongerechten. Zo kreeg Ommen in 1882 dit gebouw aan de veemarkt, wat in 1970 is gesloopt. In 1810 ontstond bij keizerlijk besluit het notariaat in Nederland. Met het

kadaster maakte men een eerste begin in 1810, verder in 1821 en voltooid in 1832. Reeds genoemd, de Burgelijke Stand in 1811, waarbij alle burgers toen definitief een vaste naam moesten aannemen. Dat mocht de bestaande naam zijn of men moest een nieuwe naam

aannemen.

Veel van deze veranderingen waren niet verkeerd, integendeel soms zelfs een verbetering en goed voor het maatschappelijk belang.

Een heel bijzondere bijkomstig overblijfsel zijn de vele Franse woorden in onze

Nederlandse taal. Het gaf in de Franse tijd in bepaalde hogere kringen een zeker aanzien warmeer men Frans sprak. Voor de aardigheid heb ik op internet een lijst bekeken welke Franse woorden wij nu nog kennen en spreken in ons taalgebruik. Woorden die na twee honderd jaar heel gewoon klinken, zoals:

affaire ambassadeur arregement aubade agent barage bonbon bureau capuchon chauffeur contant conducteur departement dinér douane enfin etage finale garage humeur joumalist kostuum logeren monteur notitie ordinair pantalon plafond politie privé retour salon serie vernis vitrage visite toumooi toilet type. wagon.

Dit is maar een gedeelte van alle Franse woorden die in onze taal zijn verweven.

Trouwens het schijnt dat wij Nederlanders door een zekere drang naar aanzien en een zekere modetrent heel slordig en nonchalant met onze taal omgaan. Let eens op de steeds maar meerdere Engelse woordenstroom in onze taal in deze tijd. Zelfs namen van

bedrijven, organisaties etc. en niet te vergeten op digitaal gebied komt haast geen

Nederlands woord meer voor. Hebben landen om ons heen ook Nederlandse woorden in

hun taalgebruik opgenomen? Behalve dan de Nederlandse (voonualige) Koloniën.

10

Marten Dunnewind van hobbyist tot vakman pur sang

door Ben Wösten

Het begin

In een mooie Sallandse boerderij aan 'De Rotbrink' in Ommen zag Marten Dunnewind op 3 maart 1944 het levenslicht. De Rotbrink was in die tijd nog een prachtige boeren buurtschap in de nabijheid van het Ommerbos. Kinderen hadden daar vrij spel om te spelen en te stoeien.

In deze boerderij ontwikkelde Marten zijn belangstelling voor elektronica en alles wat daarmee te maken had. Op zeer jeugdige leeftijd begon hij al te knutselen met batterijtjes en snoertjes, eigenlijk alles wat maar met stroom te maken had. In die tijd was er aan de Rotbrink in Ommen nog geen elektriciteit. Dat kwam er pas beginjaren zestig van de vorige eeuw. Maar toen de elektriciteit er eenmaal was begon de hobby met elektronica echt vormen aan te nemen bij Marten. Het begon dus allemaal In de ouderlijke boerderij.

De wegen en straten in de Rotbrink hadden nog geen namen maar een letter en een nummer. Het postadres van de boerderij van vader Berend Dunnewind was V-36. Begin jaren zestig werd dit adres omgedoopt tot Alteveerweg. In de boerderij werd een

varkenshok omgebouwd tot werkplaats, waarin Marten een eigen ruimte kreeg om zijn hobby uit te oefenen. Hij was toen pas 14 jaar. Toen Marten na enige tijd het hok

'ontgroeid' was, werd een vrijkomend kippenhok vertimmerd tot werkplaats waardoor er meer ruimte ontstond. Aanvankelijk knutselde en repareerde Marten radio's en andere geluidsapparatuur. Met de opkomst van de televisie kreeg hij het steeds drukker. Soms repareerde hij wel 10 TY's op een dag. Toch had Marten niet voldoende aan de reparaties om er van te kunnen leven. De reden hiervan was dat hij aanvankelijk nog niet het idee had om er zijn echte beroep van te maken. Ondanks zijn liefde voor de elektronica en alles wat daarmee samenhing werd het in eerste instantie dus toch niet zijn beroep. Dat kwam jaren later.

Naar school

Marten koos een geheel ander vak, want er moest uiteindelijk wel een keer brood op de plank komen. Daarvoor toog hij naar de lagere technische school in Vroomshoop om daar het vak van timmerman te leren. Uiteindelijk werd hij gediplomeerd timmerman,

meubelmaker en machinaal houtbewerker. Met deze diploma's op zak ging Marten

■' "J

Marten met zijn huisvriend, de papagaai.

Vader en moeder van Marten, Berend Dunnewind en Egberdina Kamphuis

werken als meubelmaker bij een meubelfabriek in

Almelo.

Na die tijd volgde Marten ook nog een schriftelijke cursus voor elektronica. Ook hiervan haalde hij het diploma: 'radio technicus' tegelijk met het diploma houtbewerking.

Na een poos gewerkt te hebben op de meubelmakerij bleek dit, vanwege zijn

bijziendheid, toch niet het juiste vak voor hem te zijn.

I Zijn hobby, zijn werk

Door bovengenoemde handicap kon Marten het beroep van timmerman/meubelmaker dus niet goed uitvoeren. Hij besloot uiteindelijk toch

professioneel elektricien te worden. Dit beroep lag hem beter dan meubelmaker. Inmiddels was zijn hobby zo professioneler geworden dat hij een eigen winkel annex werkplaats kon kopen.

Ruim veertig jaar geleden, in 1972, kon hij een mooi geschikt winkelpand overnemen van Koos Timmerman die in dit pand een kledingzaak had.

Daarvoor hadden de ouders van Koos in dezelfde winkel een kruidenierszaak. Het is het

pand waar Marten nu nog steeds zijn winkel en werkplaats heeft. De winkel staat op de

hoek van de Ds. A.C. van Raaltestraat en de Schurinkstraat.

De professie van Marten was en is om defecte elektronica zelf te repareren, waarin zijn specialiteit geluidsapparatuur is. Dit geld uiteraard voor zover zaken nog te repareren zijn.

Toen Marten begon waren zowel radio's en televisies nog lampentoestellen. De techniek is wat dat betreft volkomen veranderd. In de huidige radio en televisietoestellen is geen lamp meer te vinden en draait alles om chips. Daar valt op zich weinig aan te repareren.

Daarbij komt ook nog dat de reparatiekosten zo hoog zijn, datje in sommige gevallen beter een nieuw toestel kunt kopen in plaats van de oude te laten repareren.

Dit geldt niet voor het zogenaamde witgoed zoals wasmachines, koelkasten en

stofzuigers, om maar een paar zaken te noemen. Hiermee is vooral monteur Richard bezig terwijl Marten zelf de overige elektronica repareert. Het is naast zijn vak ook zijn geliefde hobby. Je kan zeggen dat Marten een echte ambachtsman is. Overigens heeft hij dit niet van een vreemde. Zowel zijn vader Berend Dunnewind als een aantal ooms van Marten

waren ook echte doe- het-zelfers.

Ter rechterzijde het voormalige winkelpand van

Koos Timmerman

r

%

Tijdens Bissinghdagen stonden ze vaak gedrieën achter een kraam waar ze oude ambachten demonstreerden, zoals klompen maken, manden-en bijenkorven vlechten, stoelen biezen en Bijbelstandaardjes maken.

Vader Dunnewind was naast het werk op de boerderij ook grondmonstememer en werkte tevens als coördinator van de bedrijfverzorgingsdienst in de landbouw.

Op zich had Marten de boerderij wel van zijn ouders over kunnen nemen, maar zijn bijziendheid was hierbij een grote moeilijkheid waardoor dit geen goede optie was.

'é' ê

f?

1- ' • % •

'i /I !

lij- •

Marten zijn vader en ooms tijdens de Bissingh bezig

met het oude ambacht van

klompenmaker biezen matten en bijenkorven.

Een stukje stamboom

Marten Hendrikus Dunnewind werd geboren als zoon van Berend Dunnewind uit Ommen en Egberdina Kamphuis uit Archem op 3 maart 1944. Naast Marten werd er nog een dochter geboren: Jantina.

De grootouders van vaders kant waren Jan Hendrik Dunnewind en Fennigje Horsman.

Van moeders kant waren dat Hendrikus Kamphuis en Berendina Hilbrink

Opa en opoe Dunnewind,

van links naar rechts boven, DerkJan, Willem

Gerhardus, Evert en Berend.

Onder, Berendina, opoe Fennigje en opa Jan

Hendrik.

De ouderlijke boerderij waar Marien geboren is aan de Rotbrink cq Alteveerweg.

Een papagaai als huisvriend

Marten is in Ommen vaak

een opvallende verschijning, omdat hij altijd een papagaai op zijn schouder heeft zitten.

Voor Marten is deze

bijzondere huisvriend zijn tweede papagaai. Met een goede gezondheid gaat een papagaai minstens een mensenleeftijd mee. Volgens Marten kan een papagaai gemakkelijk honderd jaar

worden.

Een hond of ander huisdier is

voor Marten geen optie wegens zijn bijziendheid.

Met een papagaai kan hij aardig uit de voeten.

De winkel

In de winkel van Dunnewind

is alles op het gebied van elektronica en allerlei naverwante artikelen te koop. Daarnaast is hij ook specialist op het gebied van bedrijfselektronica.

Wat op dit gebied te repareren valt wordt allemaal zelfstandig door Marten en zijn personeel gerepareerd. Op zich een geweldige prestatie vanwege zijn bijziendheid. De bijziendheid van Marten leidde overigens ook wel eens tot grappige zaken.

Zo was hij op een bepaald moment na de reparatie van een televisietoestel zijn bril kwijt.

Nergens meer te vinden. Jaren later komt

hetzelfde televisietoestel weer voor reparatie in | de werkplaats. Tot zijn grote verbazing ziet

Marten zijn verloren bril ligt achter in de

televisiekast.

Ook trof hij bij een reparatie van een radio eens een nog levende muis tussen de elektrische bedrading aan. Het arme beestje zat helemaal

bekneld en was er slecht aan toe en was helaas niet meer te redden.

wumi- _§1

li

Opoe Dunnewind met rechts onderaan Jantina.de zus enigste zus van Marten.

Gezinsfoto van Marten, zwager Bertus Dunnewind, vader Berend, zus Jantina, moeder Egberdina en

Marten.

Aansesloten bij

Kompanen

UW maat in financiële diensten

Van Reeuwijkstraat 42

7731 EH Ommen

Tel.: (0529) 451154 Fax: (0529) 455027

Website: www.kompanen.nl E-mail: info@kompanen.nl

^UNC0QK1NGV00R€26,-P/P'

FUNCOOfCING IN ONS ALL-IN GRILL- & BUFFETRESTAURANT OP VRIJDAG, ZATERDAG ; EN ZONDAG OP DE EERSTE ETAGE VANAF 17.00 UUR**.

\ (TIJDÉNg HET HOOGSEIZOEN ZAL DIT NOG VERRUIMD WORDEN ) LEKKER GENIETEN AAN TAFEL VAN UW ZELF BEREIDE GERECHTEN VAN DE BAKPUAT

OF DE BARBECUE, AANGEVULD MET DIVERSE VOORGERECHTEN. SOEPEN EN EEN WARM EN KOUD BUFFET. BIER, WIJN EN FRISDRANKEN ZIJN HIER BIJ INBEGREPEN.

VOOR ONS ALL-IN GRILi- & BUFFETRESTAURANT DIENT U WEL VOORAF TE RESERVEREN OP TR: 052^ 451364.

2 UUR ETEN EN DRINKEN VOOR €26,-. VOOR K3NDEREN GELDT UITERAARD EEN AANGEPAST TARIEF.

CAFE RESTAURANT FLATER IS 7 DAGEN PER GEOPEND. _

Schilderwerken

Koekoeksbloemstraat 8 7731 WB Ommen

Tel. (0529) 45 10 55 b.g.g. (0529)45 17 71

■ ^

Schilderwerk dat gezien mag worden!

CU'

KLUSBEDRIJF

Hovenlerswerken - Bestratingen - Bosbouw Voor ■ aanleg en onderhoud van tuinen

■ alle soorten bestratingen

■ snoeien en kappen van bomen, takken hakselen, stobben frezen

■ allerhande klussen

■ zoekopdrachten met metaaldetector naar bijvoorbeeld verloren sieraden

Weth. Petterweg 11 7731 XT Ommen

Tel. 0523-676057 Fax 0523-676087

www.hbremmer.nl

OCB Bouw b.v.

Aannemersbedrijf M. van der Vegt

T55»®ï ! V6X"

tel. (0529)452810 fax (0529)452062 ^

e-mail: mfo@ocb-bouw.nl

www.ocb-bouw.nl

OECER

'Ml

Ommen (0529) 45 37 47

rVICEERO

JE ZIET 'T VERSCHIL

Varsenerpoort 9, 7731 DG Ommen

expert WESTERMAN

Ommen, Gasthuisstraat 1-3, telefoon (0529) 45 14 06 Dalfsen, Pastoriestraat 2, telefoon (0529) 43 01 02

EXPERT, DAAR WORD JE WIJZER VAN

^an^alderen

^ I garage en tankservice

Voor kwaliteit-voordeel en service komt u echt

bij van Aalderen aan de Hamsgoren 25 terecht.

Telefoon (0529) 452429

ElllQ ^{K K E}

Vertrouwd en voordelig

Varsenerpoort 14-17, 7731 DE Ommen

cuilnolr bij u thuis

Voor een onvergetelijk feest

Wij maken uw feest "culinair" compleet!

• Buffetten

• Hapjes

• Workshops

• Diners

GEREEDSCHAPPEN^

Ommen I Zwolle

www.tafeman.nl

Hef enige dal u zelf hoeft

te doen is genieten!

V ■>

I- www.culinairbijut

Wieiewaolstr 21 7731 XH Ommen Telefoon: 0529-452710 Mobiel: 06-10365875 E-mail: infoöicuiinairbiiuihuis.nl

TÜINCENTRÜM

JÜRRIE BAAS

Tuincentrum Jurrie Baas Balkerweg 24

7731 RZ Ommen Tel, (0529) 453708 Fax (0529) 451595 info@jurriebaas.nl www.jurriebaas.nl

KLEINLUGTENBELT

timmer- en onderhoudsbedrijf

De Voormars 10B - 7731 DD Ommen Telefoon (0529) 45 47 89

Ommen

VLAAI - BROOD - NOTEN - I3S Brugstraat 19a 7731 CT Ommen www.limburgiaommen.nl

EP: Ommen

ElectronicPnrtner

Tel. 0529-450054

Bentu m (§) N ij boer

Notarissen in Ommen en Hatdénberg x Varsenerpoort 1 .róe Schans 9a-25

7731 DC Ommen/'^ 7773 AA Hardenberg

T (0529) 45 22 T (0523) 27 34 87

f info(5)bentumnijboer.nl

Beeld & Geluid - Telecom - Wassen & Drogen -

Koelen & Vriezen - Multimedia -

Huishoudelijke apparatuur - inbouwapparatuur

Gasthuisstraat 52 - 7731 DA Ommen

Tel.: (0529) 45 03 65 - Fax: (0529) 45 25 37 info@epommen.ni

Prima Vista

in

Varsenerstraat 2 7731 DC Ommen t 0529 450 144 e info(Sprima-vista.nl w www.prima-vista.nl

RENAULT-DEALER

CENTS

Stationsweg 24, 7731 AX Ommen Tel. (0529) 46 99 00

www.cents. nl

stukadoorsbedrijf Rinus Zwanepoi

Mobiel 06-30009131

Archemer Berg

door Jannes Kuik

\:é

j- ■

Rijzig doemt het op, hoge aarde robuuste bult. % Voel de adem van z'n geuren.

Met zand en kiezel opgevuld, kwam schuivend traag ijs aangegleden.

Voelende voeten betasten uw korst, voel uw zand, voel uw stenen.

N'Herder en zijn schapenvolk, schrijdt langzaam voort, als hoeders van uw erfgoed.

Het rustieke in hun genen, van dier en mens gemoed.

Aardse lucht als stof verweven, laat vogels dansen op uw trui van flanken.

Horizon lijn van land en lucht,

hoort des merels klanken.

Minzaam slaat de berk herders kudde gade.

S'eitrouwd zijn schapenwitte stammenlijf,

aan zand en kiezelaarde.

3.

i'C?'*""'. ' .?r

Een schoon verhaal

Een wereld zonder zeep zou een vreemde wereld zijn. Geen zeep voor ons huis, geen zeep voor onze kleding en geen zeep voor ons lichaam. Die toestand, zou een noodtoestand zijn. Het zeeploze tijdperk ligt zover in het verleden, dat zelfs het einde ervan niet meer te bepalen is; de ontdekking van de zeep is ons onbekend.

Dat de Romeinen, de Phoeniciërs, de Galliërs dan wel de Gennanen, de vaders van de zeepbereiding zouden zijn, berust op niet meer dan gissingen. Zeep is minstens zo oud als de Drentse hunebedden en de Egyptische piramiden. In beide zijn scheermessen

gevonden, hetgeen bekendheid met scheerzeep impliceert. Het oudste zeepnieuws vloeide uit de pen van Plinius de Oude, in het jaar '79 omgekomen bij een uitbarsting van de vulkaan Vesuvius. In zijn 37-delige encyclopedie

"Naturalis Historia" maakt hij melding van een zeep gemaakt van geitenvet en as, die de Galliërs als haarverfmiddel gebruikten. Een soortgelijk product was ook bij de Germanen bekend, die het ook als pommade toepasten. Bij de lichaamsreiniging bediende men zich toen nog niet van zeep, maar van wanne en koude baden en van oliën en zalven, getuige de aandacht die alle klassieke schrijvers in hun geschriften aan deze gewoonte besteedden.

3JS5... /i

/

De grootste geneesheer van de Oudheid, Galenus (130-200), noemde de zeep voor het eerst als reinigingsmiddel.

Sinds de zevende eeuw was de zeephandel geconcentreerd in de Italiaanse en Zuidfranse havenplaatsen.

In de 15^ eeuw was Venetië de voornaamste zeepmarkt, maar in de 17^ eeuw moest zij haar dominerende positie afstaan aan Savona, Genua en Marseille.

Op dit punt verplaatsen wij onze aandacht naar onze vaderlandse zeepbereiders. Jan Wagenaar, Amsterdams klassieke stadshistorieschrijver, bericht ons, dat de stad reeds in de 15^ eeuw voorzien is geweest van verscheidene zeepziederijen.

De Nederlandse geschiedschrijving geeft aan, dat in het jaar 1523 werd voorgeschreven, dat iedere zeepzieder op alle zeep, die hij uitgaf of verkocht, zijn persoonlijk merk moest laten branden. Van elk zeepvat, met een gloeiend ijzer van het zeepziedennerk voorzien en dus letterlijk gebrandmerkt, viel voortaan de maker van de zeep af te lezen en op hem kon dus eventuele ondeugdelijkheid van het product worden verhaald. Het langst bestaande zeepmerk ter wereld, en tevens het oudste geregistreerde handelsmerk van Nederland is sinds 1554 de "Vergulde Hand".

Dus thuisbarbiers, jonge kwasten en oude schuimers, daar kunt u met z'n allen best trots op zijn.

( bron; Enkhinzer Almanak)

Zeepkruid dat gebruikt

wordt door bedoeïnen.

Beschrijving van Ommen

In de Darde Klokke 154 zijn we begonnen met het plaatsen van een kopie van het boekwerkje 'Beschrijving van Ommen' uit 1924. In nr. 159 stonden de vorige pagina's.

In dit nummer hebben we weer enkele pagina's geplaatst.

Als gevolg van het oorspronkelijke formaat van het boekje, zijn de afgedrukte pagina's kleiner dan gewend. Tevens zijn enkele pagina's een beetje uit het lood. Onze excuses

daarvoor.

16

„Wij Burgermeisteren Schepen ende Raedt der stadt DeTButer tuygen openbaer, dat voor ons persoonlick er- scheenen zijn die eerentaohtbare ende frome Derrick Eoeloffs, Biirgermeister ende Derrick Meynerts, Meentsman der stadt Ommen, ons vertoon ende sekeren privilegybrieff, haere stadt in den jaare 1346 den 2en Marth van heeren Johan, bisschop tot Utrecht, verleent, wesende heel olt ende verlegen ende den steert van 't uythang zegel eenigermaten beschadigt sulx deselve met een spelde was gehegtet om niet t' eenemael doer onvoorsienicheit aff- geruct te worden, met begeerte, wij wilden haer E. daarvan een vidimus onder onser stadt secreet segel verveerdig'h^

om als den originalen privilegybrief in ende buyten rechte vobomen gelove toegestelt te worden, luydende hetselve privilegium soe volgt:

Wij Johan, bij der genaden Godes bisscop tutrecht,

doen te weten allen Inden die desen brief snilen sien of

hoeren lesen mit kennisse der waerheit, dat wij geloeft hebben ende geloven mit desen tegenwoerdighen brieve onsen lieven ghetrnwen Scepenen, Eaet ende onser ghe- meynre stat van Ommen, dat wi se holden sullen in alle hoere vrijheit ende recht also als sij 't van onsen heeren

ende voervaederen bisooppen tutrecht haer ghebraoht hebben. Voert wille wij ende geven hun mit desen selven brieve, dat men voert ane ghenen burger van Ommen vam wonden of van doetslaghe vredeloes legghen en mach, hij en hebhe aan die misdaet huiper geweest mit sijus selves live die men in gemeyneu weerden handadigh heyt. Yoirt waer enich borger binnen Ommen dien men beteghe, dat hij aen wonden of an doetslaghe huiper of handadigh hadde gewest, dien moegen die gemeyne scepene van Ommen ontsculdigh behouden mit hoeren eede. Voirt worde enich borger van Ommen van wonden of van doetslaghe vredeloes, dat men daerom gheen huys binnen der vrijheit van Ommen houwen en sal. Ende omdat wij willen, dat hem dese voergenoemde vrijheit ende recht vaste ende gestede blijven ende on- verbroken, soe hebbe wij hem des desen brieff beseghelt mit onsen groten segel. Gegheven, te Uaventer int jaer ons Heeren dusent driehondert ses ende veertigh op 'den

anderen daoh van Maert.

17