Vraag nr. 122 van 4 juli 2003
van de heer ANDRE MOREAU EU-kandidatuur Turkije – Koerden
De geschiedenis van de Koerden is niet eenvoudig. Het is een volk met een eigen cultuur, dat ver-spreid leeft over onder meer Irak, I r a n , Syrië en Turkije.
Er zijn plusminus veertig miljoen Ko e r d e n , w a a r-van er twintig miljoen in Turkije wonen. De mees-ten daarvan leven in Zuid-Oost-Turkije.
De Koerden strijden al eeuwen voor hun rechten, maar worden overal veeleer hard en meestal wei-nig menselijk aangepakt, ook in Tu r k i j e. Al te veel Koerden worden in dit islamitische land geïntimi-d e e r geïntimi-d , w e g g e p e s t , o p g e p a k t , opgesloten en vaak onmenselijk behandeld. De mensenrechten worden door de Turkse overheden al te vaak met voeten getreden.
1. Heeft Vlaanderen als geïnstitutionaliseerde deelstaat reeds eerder concrete stappen gezet om de mensenrechten in Turkije ten aanzien van de Koerden te doen naleven ?
Zo ja, welke waren die concrete stappen en wanneer precies werden die genomen ? Quid met het resultaat ?
Indien Vlaanderen tot nu niets heeft gedaan voor het onderdrukte Koerdische volk in Tu r-k i j e, wanneer neemt de Vlaamse regering dan een initiatief ?
2. De vroegere Koerdische leider Ocalan zit nu al enkele jaren totaal geïsoleerd opgesloten op een eiland. Volgens de Turkse rechtspraak kreeg hij levenslang.
Een lid van the Kurdistan National Congress is mij onlangs komen spreken. Hij zei onder meer dat Ocalan geen contact meer mag hebben met zijn advocaat, noch met zijn familieleden. Turkije wil in 2007 aansluiten bij de Europese Unie (EU).
Zal Vlaanderen zijn goedkeuring geven aan de E U-toetreding van een land als Tu r k i j e, w a a r manifest de mensenrechten worden geschon-den ?
Welke actie(s) onderneemt Vlaanderen nog voordien ?
Antwoord
De problematiek de Vlaamse volksvertegenwoor-diger in zijn vraag aanhaalt, heeft mee in het licht van de recente Irak-crisis reeds heel wat aandacht op diverse internationale fora genoten.
De Vlaamse regering heeft bij haar aantreden de samenwerking met de tien kandidaat-lidstaten tot de EU als prioriteit gesteld. Het leeuwendeel van haar initiatieven had dan ook betrekking op deze l a n d e n , zoals bijvoorbeeld uit de succesvolle pro-jecten in het kader van het Centraal- en Oost-E u-ropabeleid blijkt. Het komt mij dan ook voor dat de vraag best beantwoord wordt vanuit het per-spectief van het uitbreidingsproces van de Europe-se Unie. Binnen dit uitbreidingsproces fungeert het respect voor de mensenrechten immers als een fun-damentele toetssteen, die zonder meer bepalend is voor toetreding of niet.
Mijn voorganger Jaak Gabriels heeft op 14 januari van dit jaar op een vraag van de heer Van Over-meire over het standpunt van de Vlaamse regering met betrekking tot de mogelijke toetreding van Turkije tot de EU, al benadrukt dat de zogenaamde "criteria van Kopenhagen" de ultieme criteria zijn waaraan moet voldaan worden. De Vlaamse rege-ring zal dat standpunt onverkort handhaven. D e criteria van Kopenhagen stipuleren duidelijk dat de kandidaat-lidstaat moet voldoen aan een aantal politieke en economische vereisten. Een aantal van deze vereisten zijn met betrekking tot de voorlig-gende vraag bijzonder pregnant. Het betreft im-mers het respect voor de rechtstaat en de democra-tische spelregels, de bescherming van de minderhe-d e n , minderhe-de vrijheiminderhe-d van meningsuiting, minderhe-de persvrijheiminderhe-d, de strijd tegen corruptie door een onafhankelijk p o l i t i e- en justitieapparaat, de aanwezigheid van een efficiënte overheidsadministratie en de ontwik-keling van een vrije markt.
belang-rijke bijkomende inspanningen moesten doen. Voor Turkije werd overeengekomen dat de staats-en regeringsleiders eind 2004 opnieuw zullstaats-en ana-lyseren of Turkije voldoende voortgang heeft ge-maakt op deze terreinen om de onderhandelingen met het oog op toetreding te kunnen opstarten. Het is niettemin belangrijk om nog eens te onder-kennen dat de Europese Gemeenschap al sinds 1963 een Associatieverdrag heeft met Tu r k i j e, waarin EU-lidmaatschap uitdrukkelijk in het voor-uitzicht werd gesteld. En tijdens de Europese Raad van Helsinki in 1999 werd Turkije formeel als kan-didaat-lidstaat erkend.
Zoals reeds gezegd, heeft de Europese Commissie in haar voortgangsrapporten nauwgezet de voor-uitgang van Turkije onderzocht. Daarbij werd uit-drukkelijk vastgesteld dat het land nog niet rijp is om toetredingsonderhandelingen aan te vatten. D e huidige Turkse regering heeft nochtans duidelijk haar goede wil betoond door het doorvoeren van diverse hervormingen, zoals de afschaffing van de doodstraf en andere belangrijke justitiële en admi-nistratieve hervormingen. Niettemin blijven er om-vangrijke problemen die verdere aanpassingen on-vermijdelijk maken. Sommige basisrechten en -v r i j-heden worden immers nog steeds beknot.
Ook de rol van het leger in maatschappij en poli-tiek blijft fundamentele vragen oproepen. Het is precies op dit laatste vlak dat de Turkse regering momenteel aan een aantal maatregelen werkt. D e internationale gemeenschap en de Europese Unie in het bijzonder volgen dit proces op de voet. D e Europese Raad van Kopenhagen kwam in decem-ber 2002 tot de vaststelling dat het land nog niet aan de voorwaarden voor het opstarten van toetre-dingsonderhandelingen voldeed, maar dat in de-cember 2004 een nieuwe evaluatie zal worden d o o r g e v o e r d . Pas op dat moment zal duidelijk wor-den of met de toetredingsonderhandelingen kan gestart worden of niet. Met dit standpunt vertolkte de Europese Raad bijna eensluidend het Belgische standpunt.
De Vlaamse volksvertegenwoordiger weet dat het Belgisch recht voorschrijft dat ook de deelstaatpar-lementen zich moeten uitspreken over het toetre-d i n g s v e r toetre-d r a g. Ik kan hem verzekeren toetre-dat toetre-de Vlaamse regering deze verantwoordelijkheid bij-zonder ernstig neemt. Er is geen sprake van dat er enige Europese toegeving zal worden gedaan op het vlak van het respect voor de fundamentele w a a r d e n , nu niet en in de toekomst niet. Niet voor de huidige en niet voor de toekomstige kandidaat-lidstaten.
