• No results found

KEHIOUPAN SOSIAl EKONOMI BURUH lEPAS 01 KABUPATEN ACEH TIMUR

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "KEHIOUPAN SOSIAl EKONOMI BURUH lEPAS 01 KABUPATEN ACEH TIMUR "

Copied!
118
0
0

Bezig met laden.... (Bekijk nu de volledige tekst)

Hele tekst

(1)

~USAT

LATIHAN PENELITIAN ILMU-ILMU SOSIAL, ACEH LAPORAN HA51L PENELITIAN

KEHIOUPAN SOSIAl EKONOMI BURUH lEPAS 01 KABUPATEN ACEH TIMUR

MUHAMMAD HASYIM

Staf Pen,a lar pada lAIN Antasarl. Banjarmasin

Fakultu Syul'ah

DARUSSALAM - 8ANDA ACEH

1984

(2)

,

Bangki tlah !

Dan p1.kullah Am;-no.t ini :;ttn::

l"'un~okIJu,

... . Henbuslt e111nh pan",s-n ap::>6r1u '11 : ..

t<:'G \;:

e bur. 1nl , ... ..

Agar harum-haruoe.D r::.arwastu

r:~eliruti

5e'·alo. ... ..

Janganlah,

Janc;an dipilih hidup brv;ai nyp,nYian oob{$. ... ..

Hap Y2 bernyanyi, kctika terh ennu s

d~

nnntAb ••••••••

Tapi

Jadiiah k1llllu D.1r- b',!h , cenrub.'>,h rluniu d enCM Ql!Ialnll ( Iqba1 )

d1persc!:Ibnhke:n, untW{ :

0.1 hnj rrhn:ld tr'hrizi (qlIJ) , aY.:1.hku 0.1 hujD.h nyi

L~

riY.'1.h , i buk u

m un"",r - nyi s'1.niY.J.h , ::lertucltu ll .:lSyi thnh unar) L.::to rik u yanr ayu no orn a 2i?ti

ni~~,

:"n1kku y,nr nanis

k."lk.,nr1a t.!.'>n

.,lj

",:.'1 .

P~.:m

l]an

nuncyJ~u

serilu,, ;

il::~n t~:m t.r:-rlui "'.

j:.,G.i.r:!U K~i-yuG

Et r:i

t :>.r:~Y.:lh-nya nid~

tl."\s nuhri - yu

j

',h

m . ."s

[;,nr -

yu

\Ir.J

(3)

_-::='--"-"

Bim:d:.llahir rahonni r rahin .

Maha Suci Allah deoC;lUl sOG.lla. .linpo..han

rclu;.~t-Nyo..

l.ancarnye studi peneli ticn"'!'", s(;lcoainy,,:, penulisan draft lapnran hasil penc-lit1-m ini

~,l''''.l,ih

berkot bant unn dad berbaGai pi hak.

Kepada Bapak Dr. H . M . Ali Be.srh Aoin , Dr. Dayan Dawood dan Dr. Wol fga:n G Cl aus s 1l.:lsin[7-r..a.sinc 5claku

Direktur lar:la, Direktur be.ru , dan Tenco_

~n

Ahli ut').[':n

PU60t

Latihan Veneli tian Ilnu- 1lnu Sos:1.-11 , Acoh , y,n,: telnh banyak mencurahkan perhaticmny a

d.?~~

tien c-.... rahkfl.n ,

membimb:h ne , membek.:rli dan neob:').ntu pcmulis da l. .. m pelDksa-

Daan penelit1an Inpe.ncan c:.:tupun penulisD1l l"por.:m, diho.- turkan ri buan teri!:lB kasih . Jur;a UC£\rnn terioa kasih

d±sampaikan

l~epad

..

:l. p,"J:cl-~

Drs. Z:>inu(I-lin Yahya seleku ketuil.

penGelola adDinistrasi dpn

&euan~an

ueoer ta para nnGGota

sta! sekretarip.t d .... n pcrpub tnlt ... m ?LPII S i kcpad(t p:>;r['.

p"tUG as Perpustek . oan

Pus~t

Uni

v~rG1

t

.,~

Syi ,h

Kuc~ ~

cl on lAIN AI' Raniri ,

Pcr,ust"k~an

PDIA ,

,l"r,

pe:rpustnk2.nn - perpustokaan lain =lcl<:lJ;; linrltunr:,'1I1 Unsyiah

(l..~'\n

lAIN' Ar Ranir1., yan c dencan tulus d:'>Jl r (lt:.t'.h licl"\y.-uri

dcn~-,:m

sebnik- baiknYa • . Kcmudian kCp'a.da Bnppj..: Bupr:ti

hcp~:lD.

Dacr':\h Tinr,k.at 11 Acah Tlmur , Ca.llat Vtilaynh

Kccco~t;.n

R["ntnu

Scl~r.:l''lt

d,:'m Kecamatan Id:h Rayellk, Kcucik, Tokch-tOkoh

masy"r'1k~t

dan sel.ur uh angcota :n,o.syaraknt di Desn

RMt~tU

P:l,ny:,;n,'-:- sertn Tanjunc Kapai YMg tJombcrikan

kctcr~nr,"'n

sclonr;k.:J.pny,'l sehubunG.:Bl dencnn pencil tiC'.n yanc pcnulis lakscnokan , dan keparla seGenBP' pihak yanG tidek SCCP.'J.t cliscbu tkan

n"~J:'jany.,,

d1. sini.. y ane cukup> besar pule. e.ndilny .... d ... l "'-'" stu di r1co .J1 peneil t1an 1nl>, sanG at d1hoturkl.U1 bcny'll< terim" kasih .

Atas Ml:ala jas" hail< yen, to1"h tcrcurnhk,n

te r aebut , semoga Allah Swt . TuhtJ]1

Yi1n·~ ~!""hll

EGn bcrk(;nil.n m , embalas dongsn limpah nn

k~un±o.

y"'n, 3ctimpal

den~rtn

amalnya , am:ien.

Banda Acob. lG Juli

Pf,nuli 5 .

i i i

(4)

DJlFTJlR vn

KAT1\. PE:NGANTAR ... ... . ... . ... i ii DAF"I'AR I SI . . . . . . . . . . . . . . . . i v

DAF"I'AR TABE:L ... ... v

DAFTAR GANBAR ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . .. . . .. . vii

ABSTRACT BAB I . ... ... . ... "" viii PEN"DAHULUAN ... ... ... .. ... 1

BAB A . B . C. Ln t ar Bclnl;;; .3.D [ H'\s,:>.lah ... .. Ru?.n c: 1.1 u(".Y up pcncli ti

",t

.. .. .. .. .... .. ... .. K e r e.Dr lt c?: Tcori tis ••••• ••• •••••••••••••••• 1 4 5 D . Met odol o[,i Peoneli t i.:m ... 13

E. Si s ten.:>.tika Ponu li saI1 . .. ... . n. GAMBAPAN L1JUH DAFRAH PF'-2!.PIAJ' ••••••••••••• 15 16 A . SE:lintc\s tcnt,::·n.-

KF.\bu~

""Lu. Acch Timur .t.. 1 6 B. Kco.dc:.i1n Dos,'!

d~ll'tr;,: J,0;{."1[':':'

Pc·r. eli t i:"l.n ••••• 16 BAB lII . PD 1 ASAnAII JASA BtiRt:H LE!' AS . . . 34

A . Aru s P·]n

~'-;,"1rm:.

"n

Pt·rt-,int~:'ln ,J.1S:OC . . .

34

B. Hu bunrf'lll KerjG

P'~rbl,lruh~n

.. .. . ... 36

C. N i l . ;U. Ur·:\h Buruh ... .. . .. .. ... 44

BAB IV. KEADAAN KE HIDUP A ll RUNAI' T'/;-rGA BtJRUH LEPAS .. 48

A. Kon disi RuMo.h To.nc[.';.

Eur~~.

.... ... ... 48

B. Biaya Hi d up Rurr."h TMrr.-. Buruh ... 57

1 . P e n dapat an Ru.t:lah T<'!D

~.'"

... 57

2. Pen ccl u.:'!ran Rur.lah 'r-:-n - ,.... ... 63

3 . Prod uk s1 Su bsiste n ... 67

C . Aspira si t·lasa Depan Buruh ... 76

1 . Pan d ancan Buruh ten t.m- Usaha EkonominYa 76 2 . C i t a - ci to ten tan c KCl3.::. Dcpan An akn y n .... 80

BAB V. KEADAAN SOSIAL BUDAYA

LHIGKtJ~GAN

HASYA R AKAT •• 88 A . Int ernlt s i S06i.:11 Li n ckun '0n Rumah T .... nCf.R 88 ... 92

c. P a n c anran H:-,syarakat

terh·'.d~p

L in e.k un can Perburu hnl1 ... . .. . ... 96

BAB Vl . P.ENUTUP ... .. .... . ....

~...

.. • . • • • ... . •• • • • • • • ... 98

A. Ko sl.f!1pull1 n ... . ... ... .... .. ... 98

B. Sa r ::m - fj:Jr.:1.n ... .. .. .. ... 100 DAnAR KEPUST AKAAN ... _ ... ... ... .... .... ... ... . LAJ1PlRAN ... . . . . . . . . . . ... ..

i v

102

109

(5)

_

... - ... -

DAFT AR TABEL

TAEEL 1 KOMPOSISI I·IATA PENCAIIARI A I PEN DU 001: DAERAII TABEL 2

TABEL 3

TABEL If

TABEL 5

ThEEL 6

TABEL 7

TABEL 8

TABEL 9

TABEL 10 TAEEL 11 TABEL 1 2 TAEEL 13

TABEL 14

TABEt 15

TTNGKAT II ACEH TIHUR . . . . . . ... 1 7

1\.

JUMLAH PENDUDUK DESA RAl!TAU PAHYhtlG

~IENURUT

KELOHPOK UHUR . . . . ... 23 b. JUMLAH PElIDUDUK DESA TANJUNG I,AP AI

MEl1URUT KELOHPOK UHUR . . . . ... 24

JUMLAH ANGKATAli KERJA HF"URUT JENIS I.'ATA

PENCAHARIAN PENDUOUK ••••••••••••••••••••••• 25

" , TTNGKAT PE1ID1DIKAI' YAI'r. DICAPAI /SEOANG

DIALAM1 OLEH PENDUDUK DESA RANTAU PAlTY ANG 26 b . TIIIGKAT n'NDIDIKAN Y M'O or CAP AI KEP ALA

KELU AR GA 01 OESA TA1;Jl'T'" VAP AI . . ... 26 JUMLAH TAr!GGUlIGAlI RESP01'DElI •••••••••••••••• 48

UMUR RESPONDEN . . . ...

0 0 0 0 . 0 • • •

o. 49

PE.lIOIDI KAN r:£S.'ONOEI; ••••••••••••••••••••••• 50

PElHLHAH RIWAl!' . . . . ... 50 KEADAAN RmlAH YA'I!r DJT1'lTI.TI . . . ... 51 UKURAIJ llAlTnl'l'AII RU;'A" H " nT1'Em'ATT . ... 52

LU AS l'ANAH YhHG DH:I1 If 1 ••••••••••••••••••• 53

RAGM·l 'T'ANAtiAr YA'Ir. VI! I!.

TI

J ••••••••••••••

0.

53 BANYAl\"YA

'!'''lJA~lA)i

Yfr1'r; DmTLJI(I •••••••••••• 54 BA NYAKNYA TEmIAJ( YAlI- J)";l' i' I ••••••••••• •• 55 KETERSEDI/IIW V·C DA1;

,..;I '

Tr

1:;

J\!l

TAl'~lGA

••••• 56 TABEL 16 PERLE:WKAPAtl

JlU:'A~f

TA':r;rA ••.•••••.••••••••• 56

TABEL 17 VARlASr !lAllI KCW,niA::T I. . A [1::1.111. .11. •• 1.

BURUII •••

0 • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •

5d TABEL 18 KOMBH'f.SJ U.'3I\HA DI Ll1ll.R ;j.l!{T0H JM3A ii':RUIi .• 59 TABEL 19

PEND~P~TAN

f.URUil LFf h., ,,.'.1',,1: .1ASA f.URUiI .•• (,1 TABEL 20 PENDAPNT'AF m;Rllr LFPAS , ... I·"!"rLR "W· '.H •. .:./, r-,I H' C,' TABEL 21 PENDAPATAtf BURUH LEFAS u;L" R Ilt."T'J,;i1 •••••• 62 TA BEL 22 RATJO BESARNYA PBFGF.V.:!,J

' I '

'jl-!.-\'.

Ji"".Cf..

13URUH LFr AS •••••••••..• . . .••••

0 • • • , • •

(,1, TABEL 23 TINC'..nI

I~ENJJA'rNYA

T'Ir'('1.l.· .. 1 D/.

1~I'Ar'

01;

PORSI Pr,W'BY " AF.'\"

";'·;T~ It /,;'

lM

'~T fT"~f ... 0 0

C(

TABEL 24 BESI1R:1YA FTD/I: fJ!C

J.

1 •. ,.. ·11

rUJP~TIl

u;: t •.

~

DALAl' 1

TJ\'n.;~! t':'~H

1')- 7,/:"

1 . •••• 0 • • • 0 • • • • • • •

69 TABEL 2.5 B1I.L/.I.3

hFr,GAHAt~

I V!·jJJA?'.I.U.l, Ih.!;

rEt~GE

....

'·M~A1>:

RATA- RATA

Rm·/I.i~

rNIr,r.t,

1

··f·:':i L.L!Ft.S ••••••••• '11

1/

(6)

TABEL 26 DIS'l'RI BUSI TUIGf{ AT EK,

'ii

'il "',LRUH L:-T',~.':i

DIHITUNG DART PEN DAPATMI lJHAlI 5111'U 'l'Amn:

19 83/19G4/J I W A (m, ur~n l)crc~-S Qjo ·ye) ••••• •• 73

TABEL 27 DISTRIBUSI TItl GKAT ElWl10 ' I DURUH LEPA3 DIHlTUNG DAR! P1"NDAPA TAN DALMl Sf, TU TAHUN

19 83/19 84/JHI A ( =P ENElITj;t.:· LOEASI DA ERAH

MISK nl, A CEH) •• . •... .... .•. .•. •... 74 TABEL 23 PENDAPAT RESFmDEN TENTf'::0 i'E'RS Y ATiAT,ll,' t JNTUK

MEHAJll< flN U S A liA EKON~I •••••• •••• ••••••• 80 TABEL 29 CITA-CI 'l'A TENTM I G M AS/. DEi'I.11 SE!;OLAH AN AK/

Cl1Cl1/SAUDARA RESPOND11,' . . . 8 1 TABEL 30 CITA - CI TA 'l'FN",\!;(, h ASh [ ,1. ;," PF.!',J':RJAAN

ANAK / CU C U/S IlUD.'\RA Rl!.:SPu·T,:l • •••••••••••••••• 82

vi

(7)

-_ ....

,

. ...

DAFTAR GAI-:BAR

GAM BAR l. PETA KABUPATEtl DAERAH "r: (!"Ar I I ACr.:H ' rIMuR ix GAMBAR ' 2 PETA DESA RANTAU PAUYA/IG KECAl-IATAN RANTAU

SELAHAT ••••••••••••••••••••••••••••.•••••• 32 GAl-1BAR 3 DENAH DESA TANJUIlG KAPAI KECAMATAN

IDl RA YElJ1{ ...•••••...•...•...••...• 33

GAMBAR 4 DIAGRAi'1 ponSI PEtlGELtJARAN nmlAH TANGGA •••• 65 GA/lBAR 5 DIAGRAi'1 DISTRIBUSI BESAR!lYA PENGELUARAN

MAKAN DAN HINU1'1 DIKAITKAll DENGAN BESARNYA

PENDAP ATAN ••••..•••.•••.• . •• ••.••••• •••• 66

vii

(8)

I.

A BST R h C 7

This stu dy about the livinc ccnc

1

itio ns ("f

'.lDgO

labQrers focuses en sovoral

~svcctG:

the

l~bor n~ct,

working relati nnshi¥G and WaGes , the Git uati on of the lab®rers' households includinG household budrets , the laba.rers ' Qu tlolDk on their future,

aB

w el l

ilS

aspects of social int eraction , cultural val ues and the

~~der

v:Hl ace so cie ty' s perception o f the m ll e u of w"/;o l abQ,r .

Fieldwork was carried out in

~}Jc

\o"il lcCes of Rnntllu Panyan t; , Kecaoatan R a nt au Sclntlat , ;'n'l T,')njul1r;

K~p::d.,

Kecamatan ldi RaY ouk , both in E".::.t I.e .h .

Wac;e l.ater

r.ppe~.rs

tQ be the l:ly artion for r1"'.kin r a living for those who l.c>ek npecii'ic. cld llo <md CE'.pital . By meki n g use of ev ery oppo rtunity of cettinr: wor1t "'nd combining vari ous \ 'J?(;,c - e{'.r ninr, ... c t i vi t:..cc. in the infernal sectmr, the labo r e r s s u cceed in o\!rc _r leso s.:-.tisfyinC t he m.inimal pnysi c ... l

nc~ds

u f their !J; uscholds. In Gc ner ."'.l , howev e r, they hc.ve not yet ,",chicvc..'! ," ·:r..c(;n t.. 1 (;\'c1 of

ldv:ing .

The 11 vin e condi tions of the.: ... "':JVrcrG "' r e

r~ther

unlike1.y t o. improv e in the l1t::or [utur • 1,1 thou·-h the labQrers ho pe t o be tter their lot, t!-jr;y

.~'rc

{l,w['rc th.,t this goal is difficult to reech .

Soci al. r ol:"\tionship-c in be th \1.11#,.'05 ,::ro intl;rr:r"tivc . The atti tude to'.'lr>..r c.5 work 0 f the w .... rr. L .. o.!

'.Jr~r::;

and ricr.J 1.)01'5 Q.r the wider nll C'.;e Gccicty ·"'re.. i:1flu.

.nc~d

Ly the

tea c hin e s o f Is1.:.o: \'Jo rk 113 c ,nGir.'e:rc'

"':i

"'11 oLli -:--t±cn a nd even

D.

r cli ciouG ('uty. Eve..ry :-:iu :- ."fOrk ,

inclt;.!~in'·

wage l nbCJ r , is j u "r<:.:d'1s

hon(;r.~bl(.: ,"C 1.t:!. "13

i t

CCnf('fUr

t o r eliGious princi:plc.s .

',ci:li:i

(9)

1 •

!kala 781. 250

"

y

, "

, •

• • ,

I

I

:: o=====================~ I'

li======o=-=..-:c==--=---

(10)

~ "

....

'. ~. ,:

SAS 1

PEliDAHULU/lN

"" i. Lgta!: lle1akMt: Masa1ah

~'

. .

',' ....

.- strategi pe .. bangunan d:l. Indonesia me1alUi tahapBD-

" tah<\l18ll Pell ta (Pembangunan Lima Tahun) sat:pai p-ada l!.urun

rencana Pell ta IV menemp-atl!:.an p e""banGUD.:m ekonOl!l:i pada pr:1Qcitas pertama. Walaupun bCllitu tantanc"n peobangunan untuk menuju

ke6ejaht~raan

kohidupan -YAn G

terut2~s

~enyangkut

casalah ketcnacnkorjaan, ketimpnnean pcndnpatan serta lemahnya peoenuhan kcbutuhan pokok mnsyarakat d.?.laIil kondiGi ekonc!!l..i yo.n G belUl"i lep<ls cC\ ri r ilasaTl resesi dunia

(Hadad

1~83'

2)- "asih nerupe .kan ",,,salah outdonal yang saDgat rumit (Sumarcti & Evers 1980 , 6f ; Su r !arsono 1982, 265).

Oleh kareoa itu , k alanca n ahli ilmu-ilmu sosial 1I"""andang " p-erlu untuk neoikirkml tig a pcrt!lasalahan utana

dalfID kai tannya dcneaIl usaha-usaha I!loI!l bansun kehi dupon masyaraltat :

1Ia. Bag8lil!lana care. mcninGkatkan tara,p' penchasi..llln mereka, seDinCBa sekurang-kuranGnya dapat setara?

dongan batas minimal kabutuhan pokoknya schari-hari

~ang

masih

tergolon~

sehat ;

b. Baea.1.mana cara J!lenolonc cerokn 6or .i.nCc,a t'!.cnpunyai perumahan yanc schat, laYak serte lec al;

c. Baaaimana Cara eenolonc mercka I!Jcninck..stkan ll.etraJlltrl.lan korja, sehinCGa scjl1.lan dcnt;arl y en c

d1sebutkan pada sub (a) dapat pula mendoronc

produktivitas yan c 1ebih tiollp. "(Tumanll!!Or 1980:12).

Di S83Piln6 i tu, pD.ncnnt:an

tcrh.~:dllP

kchidupan sosial ekonom:i. suatu casyarakat <lnpa t d:ilihat dC)ri jn.rincnn

unit-unit sosial yanc tcrkccil, ynkni

!",UC.:U1

+,an(;"a ..

Merekalah yang bcrkepentinrZlIl 1an CGun c dcne an kebutuhan pckak J:1akan, pakaian , peru1!l:\han,

ke~:;(:l!.1.t.:\..'l,

niT dun

sanitasi, transportasi, scr t a pnrtisip.osi (Pl.tooo 1982 : 2) untuk. d1.p. enuh.:t sotiap harinya. Bo.nyc,k OrEm[; yanc - dcni.

nemenuhi nafkah keluar ean ya- bokerj? de.lom jems-jemis :p-ek:erjaan tak stabil sep. erti pcobf\lltu rUlloh t.3JlG ca , t ukDJl £;

angkat bangkar, buruh kaear pcnGanckutan , buruh l epasan

1

(11)

' .

.. - _ . . ---_ .. _ .. -

2 delem ' proyek-proyek kons t ruksi. tukan[ tee a , pcdaganc knhi lina. pe1aeur dBn lain- lain d1 sacpinr, peke rja-pekcrja

'.

· "d!U.!>i"trw ""bar" -y anG berj u bc1 d1 klUltc~tcr

p"""'1'1.Dtah (Az:1ef dan 'lIdi Sasono .l984 120) . M(lJljad:l.

I

buruh

I

Bdalah ter~al:alnh ' satu altcrnatif yanG JUGa

~jdli.h 01 s h .... bagLu) : . aralin.t.l~ Buruh ada1ah .. ereka :fang baker ja do an "eneri"" upah can Gaji bail<

berupa UBag maupun barang (SenBus Fenduduk D.!. Aeeh 1971) sehage1"'B n a haluya buruh perkeb=. Luruh

t.;udi., ~ub

l18layan, buruh

~ciustr.t..

buruli. pav

,"1

sat,.. dan lsin seba&ainY'It Menurut Buntaran Sanus!. bahla<a status sosial ekonom kalOlllpok buruh in! """"ane; ).cmah kcad~a (1981' 29). Bahknn menurut AgUs Sudono Katu" Umum FBSI bahws .. .naaS.b buruh I:lemprlilat:lnk.n, 60% buruh di In don esia

paneAas:ll~a di baWBh ~ 600,oo/hari dongan rata-rata tiap' buruh mempun:Jai satu ister;j. dan tica ""el<. Golone;an

1ll:1 .am h hidup d:h said. tar Garis kacisldnan (Kompas 15 ..a,.

1980). Bag:!. morelO.a -monurut payacan J. S1 .. ""juntok (1983a : 10)- upahlah pada daoarn:a yen£; l:l91'uf'Bke.n s"",ber ut8!ll8 p.enghasilannya:, 0l.Gh sabab i tu upsh harus cukuF untuk .. emenuhi kebutuhnn rW!lo.b tancsanya don('aD wajar. Adalah

tanggung jawab S03ua I!'lD.s,yar.:\kat, pene;usaha den pemenntah untuk manjamin bahwa kobutuhan hidup minimum (KHM) daP-at terpenuhi melalui poekar jaan dart o"na d1a mempero1eh p enghasi1an.

studi tentang Itch1dupM burllh pada umumnya berk:l sar

p. ada kauc. buruh yang beko-rja sebE'.(;1li karyawan 6wasta ato.u

para pekerja d1 perusahaan- pcrusahaan beaar dan pnhrik- pabriko

~loh

dikatakan bahwa aorelta 1ni sebenarnya taInh cemperoleh porl:j.ndungan hukum dari pemar:l.ntah (Makali dan Hartoyo 1978 : 36) . Dan bahltsn tclah

~uneul le~baca

p.endukung tarhadap- k cpcntinr-nn maupun nasib

~ereka (~alam.

wujud organieasi-or6anisasi

ecrik~t

buruh . Hanya masalahnya

terletak pada ofekt1 vi t aB dari pcrancknt sistctlnYa , :tanG

eementara masih d ini lld "bait kurano; (Knia1epc 1981: 2) ,

Dan tercatat 1ebih kuran cr ada 16 Undancr-undang sorta

p-eraturan pelaksanaann:ta, !:lcrupaktlD kctentuAl1

b~

buruh

(12)

Y aJlC bekor ja. di

pcrusnha~r..-pcrus:1!! "',<,... t~L:.!' ~r

rik-l) --.l)rik (Jalal uddin 1981: 22. f) c. P0:r:'.ir;dul '1 :(>1' -1.""' ·olc.nT~:m buruh tani. seeun rruhl' ... ' "

t' H' ..

..,h

1983: 26) , yakni Unc.:n'l[-U- ,"'''

(~i" ."1j,,' D(:l"'nn!u~rt:r" ns

'"

19GO~ fcnL,":'.nj~

perjan.iian b£\Lri h.?6::'1

-~:

n

i··~r·, ur,~"" ~.n,··."':!'l.TlJ[l y~n;:

lZlelindung:t pctalli. I

.<j'~

ht. ':"1

,-.t·,.'\.: I'E 1.

'1 7"J(.nynk.,"',l.J . Sayangn ya Undanr - ur:( 1nr i.d.

:--f'tC .'"

sehinG~a

n asib p ... -L.:..ni

I.n!'":"

i)

::'_-1

l .

1

dan Hartoyo 1978: j6',

TuliG on i.u

~C;lr:c\''1l:k- ..

n:\ .• · ,1 -:1-

'" ,-,

, .'-

""

- '.

'.

3

pedesaan dala!!: wilo.ynb E· bUt)."\t.:;c IJ.':, -. [,co,)h 'J'i.1cr sclJ.,rai pusat perhatian pc neli ti n n .. kht:ST"- t.:.r .;""

"':[1, ,'e~.crJ<1

dalac sek.tor tinforr.,,\l' (..3cv.:':.or

i~r,

.. .lr ':i{I.,' f 5nisiK""'.Il sctat;ai sektor Y::1.n r

ti,~.:1Y.

t..

1~1-;:'..!1.~. .. I ; ... "11-·-t::11(

'n' up."\h md.niml..ltJ , Squire

19~'::;

J !,2-j

-~

-n

"'_1':'

pasti ti up hari ... t ...

~ I J.... H.'-

r-

.1.:' .'

Kubuptltcn D: r", T.n, .. - , .

8.'11

c>Jl

SfltU :<.~tup.:-­

De.e rah

Isti~.i0W'3

I.e'!

Propir.c..i. -l,)uvr:'l'.h T-J,.

442. 128 0"''''' ('1' di K""bupp,tell Il cr:.- merck .... y"'n c ... kl.'"

tan(,c o ,

t.;.;r(~.J.ri

1 . RUruh

'I'~

. .r 2 . B urur,

';'1.:'J::

3, Buruh

~. !:.l

.

. - -

..

1

'"

,

"

• • •

4. BUruh P...; Lt-

:.- -j::\

, '

.

.. ...

'"

"

.. ,

sus Pendudllk Kr:

·lp-~~cn

n1'

, .

Sedan.:;k ' '''r, n(;.f1'.ll' t }JL r hi ....

Utl'-

n ,.. '"

Ayub Yusuf (197·'i : 2) , n(.!·'.'!: ·"'11

1 (

~r. j ' f :

t.i

r

.-u,;;

-i

I

"

' 1 ' '" 11 ;'J'-

., -.

"

... ..

'~:t

r1:ir k ... " c'.ld

.':0'

"".::.1

'ur~h

(buruh ba["i hE'.r;"l 7.('l' . ., ... .su·-:,

ill:

Jr '" ' " , ... l"t:h t,.:

1:.~~, ~,uruh

nolayDJl, burut' i-l.! ...

r.rn;1l'.~,n) -~~

....

l"lJ.~J.~.

;r .'

-~

l.lruh L

t.~"lt

pcrtukancan at {UDUn l.lOee .- :-

.;:.::!~ . . .

c ' : i

7,~~~ '"~ri

t;{.:luruh a nGkatan ker

j,~

F

l

'J' Jk t::. f

Tuju.:.n ...

1·- {~:" ~ I .. j .L

(13)

"

aendiskripsikan ke n da.:m kchirlupon . ,.\::i

"J..

;.;y.o n oni l",t,;r:.:.h lepas yan g t1n ec;a l di

rJ~J::rn.h 0(.(1(;; "'~r" '_~~r;(~lr !'1r;L-,,:!~I'

"1n; "

suatu runah tanFca l,uru h

.:.C1"·" ":<C.l

''-'i

'_11:'; ~;o6i.u

ckononi :fang utuh . Tiap c::n c. uta 1-:<..1;.:"'r-·"

~

.. rt. " .... t .c-i-:n

t,~k

terpisahkan car! .3'ntu unit

rt':.I~!l t

'J'r '. r'.J- 6 B .. Ruan a Linr..itup rc n c.:li

tj

7,n

lep.as yanc dipc.l r!j.?.ri.

j"l.:Jl:l

'!"'r;;n..:..l:i

T.i ...

yanc tinGcal di do.e r a h '

pD~C,.i"',"'.r1 I ~

ill"" • ..•

p-edasaan y an£!. ber esal ut1.r:h

k~t,,,,,,

' r!c.2."

I

" • •• adaltlh

5llll.tU

wil,y:!h ynnr

r~i

t . _

~ti

0 1ch 6ojurr..l.,:\h penduduk. sebl'.[:,nl. kcs a tu"n r.::H;;y, ...

r~:':.t·t

I.uku."!l Y,i.I1C

nempunyai org<?.nisa.Gi Fe[!lCJrintrh ... n

tl.~~(.n".'1.h

l'1.n(sun

r

(li bawah Cemat

(Ti:'.O bcrh~ ~cnyQl(;nc:·~r.""!\I::"'n rw:!~!: t~r.CCMj!",'l

sendiri dal M vol" :1t e.n lie · ... r a Pcpull:tl: ln

r

:Lne:sl.,,,,u(UURI No . 5 th . 1979 : 2 ,

B,~b

I pCG.-.l l. d;

denf7e.n Bcore.nc Kcp;:.l.:! D(;sn

[ ' l .

,,"'j':U 1

';~l"".

in

iO'-}'1"::;:"--:'

(IiUl:I Na . 5 t h . 1979 : I,f, [\.,1: Tl ," -1 j (l,

,"~'l

l (1) ; d an ! · bd jlaes 1961 : 16) .

u,,~, c.y->

·'c."

w i l ayah cIC\ si h li De:i'l.; t L(';!]:,'--.r. ovk ....

'I""

a lamnya t1o.s1h lcbi

l

L"ny,1: . er: 'r: ;, t.

y~:nr

sejc.:nis (lih :-d liFL-rt- 1 P._-; : ..

( buruh) Y:"Jlf

t.l",': ... 11'(;: '~r

:Y..

!,

sebe.c;aLmn.ni\

h~.lny·

,;',r.

~'.

"

serta k arY Dw<,n PGrufj;-'.- '.n . \, r,J.

moc!rtl dnn ik ,:-> t -;lv';.ontr:>j':

".(_~-'j'

UklUlIID.y a: merupnl'~:,_rl

ten3';"

kwrj~ \';'1'

J:J.l.

5; Squire 1982 ; 146) . D.-n i 3til"; 1 'r

1984 ).

j "'~

!".- ,1 uruh

ntu;

"Lrt;~~- T' t t '~1"

(:;"(.':1' J'n 1980 :

. ,-, '

J~i.lapun ljn~kup

c,·s .... l .... r.

:H,t~i u~ ~ ::i~'l cr.c:c.~:'ti.

b uruh lepE\5 dal . ....r:: flc n cli ti .... n

jl1i~

(:i\.·

l· 'l~~rn ;:-... 1,-

1 . B"rc'1ir'i.pn.;;> c.i t.U rf.ji p:

t"':--~r:'r, ~ .£3-. L.:

tuk p-:.r"\ tcn·'1.rn kp.rj:'l l-urul

)<:J "iC' r,

r l:!.ih"L ."

L . !1ubuf:'

r~ .J;!

j ... r

~r.

urt:l,

'I ....

c. H i l::d

[;'-""1'" rur~r. ·

(14)

2. Sejau hnC\Xla

kc~d

... ,an ekon o oiny o r

1 rtl Y,(.I.'(

nu hi k ebut uhan kChidu pi..n r ULo h t ,...nr- r

r;

'li li h:"' t \'."'ri a. Ko n disi Pllri :).h

'f".nr:G~

Eu n Jl :

b. Bi<:'\Ya Hi dur, Ru: .. nb T:! n;-r·"] I' ... ru!' 1 ) .

Ptnc.:<:I1)ct·~r

Till ... h ·, ....

ill " ',

2) .

PCDrcll!:-,r~

..

~

f,u! -\".

'j'~'l,' " ,

3) . Pr otluKri

Sd'~j f·~"".I· $

c. Jispir nci 11 ,:'_::.('

vC:"'.T!

Pur'...]

1) . hspir.:lci t c mt:'!i'-

j . .,;:;-.

LG: ,,or. rc ·

ht~nY:'J

2) . J\ s:t: i I' nsi tcr.t'll1r

l·h:.::..~'

:'_ .':,

t,n~,;-[!n...J;:;

3 . Bage .imana kc a d.? n n sosir\l Ll.id-:

j" ]

i.:, -iwn",-lI

m~6yarak,,,tnyn

?

r)ilil·:·~t

-1,':l'ri :

D..

Inter:J.ksi

So:::.:i:~.l L~.n,-kur;.-""

J, .",...h 'rcUll"

.~,

b . Nilili-ni l.··!i Pud::y.:'

:-fD.Gy"·r.-_~'..·'

t

l (1--:"11

c . PandnYl[,r n r-:D,.sy,...td::d-. tcr l·.. .

jr:

-l-:um-"n Per buru ilnn .

Buru h Y M C d i k (. n :--w ::(.. "1-'1i tL beke r ja

dcni~'an

CLn f!rirn n

ur£'..~

d.:m ". j::'

5

maupuD baranc (Sen s us Pcn·il.ldt:k D.

T •

neliputi PC SllYlai PCCtl r l. ,

l:~rJ"'lw,:~:/

bur uh kasar lcinn ) .-' . PUr'J!-. 1(;' .,:; - dC\lac peneli tian

'I.Tl:i-

l''''',nY'''l .h

I ' ,

r .... :.-.

")"'11

..,',,1,·;'

- , . , .... _."

,- , .n:h -

,_ .Cll!,"

dil: . ..:keuc1l·c",n , .. nl"ij r:-p\q:'.I:

upah a tas jas<:l

t C"::l.::"!t,"':lny;·,

·'en ·

"!JL

ell ! -'«.;ir':: : !..> c L.'" '1i

tcn~

...

f'

It.erja kasar Y&l[ ti .:;:td ? r.le:..:iliY.3. (·:-.liL.· \...in .C\.11 jll!:inan Jrerudan5 - undnnGar. ( Squire 1 )&2 : lli'.:) '

' t enae;a

1 ,

sert ...

IJGS2"rny~ I(!nJ't1~"'l"r'

" ....

' 1I~

:tb' "",;:-

d ipero lehny a a nt ar a l.? .i n d j

tcntu!':~1!

(.,J t,..h

~,in··lt.:d

..

prcdukti·~

vit as tenaca f isikuya (V ak'lli :"n;: rt

-:,.-r

1918 :

'~3

0 .

Y anF dirJl'ksu rl tcn rrm ' upnh '

.c.

',··1

I'; oCl·~l

. ...

::,,"!Ca!.

bentuk. pencrbas:il o.n ( o .:u-nincs) 'j .-n - :it, ri:

1;'\

ole h L,uruh ,

baik berup a

U\lI1r: :l.t<'..u 1::11' .. n( ,

rI.-11."'\; J ..

l1 ·I~'" w{'l~ t.lI

tcr tc nt.u pada suatu kep n tan ck o n onl: ( !T ... si l:l:., .... n 191' ,1 : 3) . 'rC.rr:t:s uk dala.tl pencertinn upnh di s j ni

~.:['.L1!i.

Ul'· ... h z (: c;;r t'

l.'~.·i

h.·!sil

a tau persen (SqUire 1982 : 109) .

Tinj o.uP..D t co riti.s tc.:rh.?ci.:l.p

y'c\·.i'(u~· n Bosi:~l

€k onu:....:i

(15)

buruh lep-as di su sun

c!enb~n tir.~

kcr'::.lll k'1 .... ,ne.lis.:\ : 1. Pasar renNi a Kar ja

6

Pasar t enaea ke rj a

odal~h

suntu

prnfi~ta

ekOnO[u yang canSBaobarkan ten tanc terjndi nyo 0rus jass nenurut n: o.la tertentu fn enurut Geert z 1977 ! 31 , pc>,sar arlalnh s ua tu p.ranata ckanoci yang mea d:il i hut de. ri tiC.3. sudut pandan c :

(1.) arus harang dan j asa r:enu r u t pOlo. tc rten t u, (2) sot"Cai rangka.:i.an mekani sr!1o c kon ooi u n tuk cc::.:clihi1.rn dan oencatur arus bar-anc; dan jasa terset.u t , (3)

j(;

:lr'l,i istcn so si cl dan kebuday a an di ["ma t',ck:misce i tu tor

t-"m:'\l~)..

Do.n dnlan

pxanllta eko n omi i n:ii.lah terli b .... t p."lr"'\ I pclclli.u I di.

p~sar

dala";l jUI:1lab y ant; rclfltti f b:''':.n :I:.'lk . fit s""nn t crdapat

ke1.omp ok-kel ol!'lpok pnr a per:1Jcli ypn, 'li"nt.:1rf'1:"

(;rck~

d!1.p qt Baling be r e- anti, dnn kelocrp ok pc.mj u cl.

y~ri'

jura. llnp,"\ t

saling her6 anti (hh"t Bc]sh;,·: 1961 ; 1(,2) . 'rn rJ:' .'Bu]·: d,l"", pranata s e bacai l!l.:mn di.l1aksud

:,cl;l~·!·

:-.I,.''''Il:.J j:llin,:m

hubt:Jlr~n

~

j a sa antara bur u h (por.lilik

j~,so/l"~n

.r:L

~

·-. cr:h ) 'It. n c an /ma jikan (p embe l i jas.?/per.i be: ri

kE'rj~'). :;\,j.~.uhnmrl

j,::tl inan

hubung an i t u

me~beri

ar t i

b~7i Kclor.l!h.,;:-kclocpcl~

y?ni berkep entingan fHlalnh terlctr'.l~ P,':F!~1 tlil ... i jnstl. Yrol i'

dimntaDctit awark e.n di 'P <:: s.ar . H.:ll inj

Cl';->t

k('..i t,,:mnYf' rloner\)) tingkat p emanf aa t an tcnr:. I~ ' kOI'j.~ '."..,n o...l n ·i(,,~l. up'-u1 y:-nr diminta/ di t aVlark.:m. Tin,.-kr- t pen:,n f [;" t ~Jl Y ... n /· 11 .:tca ull1.unny .?

rend ah, pc r bedaan c.usir.1an ynnc

('le.

nyt.:

I , " '

k "'1: kur:U!.c pro(:ukti f

dal an p onCG uMan , rtr!..n tincl;:,..,t r- -'rtiri. £.1

p,~:3,·r t.{)fll' :"l

k:er ja yanc ren dar. jnil.:th

ym~

se:rin-k li

,~iBcbut S(;l,,:-'",-c1

karaktc ristik dnri

l·:r;~;ClDp.,t

..

·tr: y','~r.i·

(,,-, :'

1.d!LC·F:nT.

'1.:i nef; er:n - n e["eri sedanr- :.crl{{' !-n)-

(,';(1,':

1

l/L~!-.:

s,r) .

Se c ar;: tc o rit.i :." t .

..,I1\'!- . -J!. l ' r

seseOli'anc t6rha("p

htl,l.'·i' ~"':ILl' J{~'ii.;

pada h akc k.a t n ya :lipo n '. rubj h."'" ... 1'.

pnsar. Pen Gar uh

pcn+;h~rl~;:~,""r. ,1.,1':

akan lc ny a:p

knrcn~l

J

t,.:J!I··~rul.r.y,

I:. ;l;' ter dapa t di pasar : ('olun

-.:;0:1

1 "r"

1-" I1

j a,sanya de m ean

hD.r"'·~ Y'J11

pemi n ta y an ( incin rr,cn;boJU

se rendah - rcnu a hny ...

Den~-,:m r·~rl1:":. ;-'.1

:J

nJ: ti i c1..., ri

(n· l"" u.-r.)

.. I! 1.

."

, .

." ,

r, (_nju-:l

1, n!

-'1

(16)

1tu akhirny a ti (h,y

ditontu1:~ f")l,d~ ~·.-r ""I~I! ,-'

,t"i seseo r e.tl/3 ,

C'.k~

tct :l:pi cleh pcr1""n<!1.'" -. -·r t,"r:.

)1' 1-~!::

tenae;:a kar ja y .:\nc di t.1.vfL"rklJIl

(1.'1n

,j'J::'.1

!' oJ -.

3· ... Y

['.nr"

cfokti f

diminta (lihat TOhir tt .: 159) .

7

Si si l.::tin d.:u-ipado. p.:1Si1r tL"n;:' -'. _o.:.r,Jn t."_hw,-, .:-nrkatan kerja di pedeso.an ct.?PD t

diC'olonfk~n

Jr. ,.1

t

,J."'rJ Kc--i .... t.-tll -

k.egiatan 'PGr tan1 nn clan non - rc:rt:mi.-:.l1 .

~n

::cr:un rkinun

besar bahwa

k.eGi[\tan-kc:ri~tt:ln

ncn-rcrl..' '1i-n

i_in,'1. 11 1

;rupi"lk.:m sum ber u t.:una ba['i scjumlC'h

r\" -kat~

\-t,r r

j~ pc.';eG~(1n.

fltl,:ny3.

keseDp atnn merztperoloh p(;kerj .... ,n. di se tC!'

ncn-r,(:r~0I1~i.

n , uta.m.anya pekerjll.M - puj-.arj.,nn urah"n, . 1 (·r-1 pc.t1.4n,iuk bahwa walaupun input ten .:'!."'''' kcrj:' ur

1.

cKtc.:r! I:rt"ni"n bersiftlt sancat L.usi :::" n,

r:~-':-I\.11

1 . -,r n

l l ' j : ' tJ~rU

- ..

~:l~'r.,

keGiatan pL-rtanion 'l"1n le]:'

S

l'"rt r-'

·'I./U '1;'1])':' Ll:r"

Lil~

tldak: be[,ltu nusir. . .:"' r (5:)I:ir0 -lS~;");

1. ....

para tenar£\ ker jo.:li

t . ,CG--,"''1". t-,

r1" .

oleh suatu ikatnn/k ontr, ... k l,:r: r

j~

r

O'!i •

-.r ,

'j

'_'.:-r.,:' ,·nt;'1ra

T, '" "

Merek a dapat

men!~!,:cr

lJi

ll<'sii::-l

.' :' ... ,.

,~

1 ... ,-.r

sektor pertaninn, (;':!n Goko.::'i"1.:n

li~ \.1-

"'.:in];,:'u:

!1li!" 1.:.,,,,r'1ll j:-.,,s;,

JUGa dapat l!1uncul _3cc:>rC' si.

lilt-~-; (.r:.;)~li

t:(O _.t

'l~

1981 : 61; Squire 1982 : 102) .

Scrinr Kali t inrl· ... t

r_11'~

t:

~l. l"

1

'j ...

n .· .... t ril ...

ole-h tonaefl kerj:'"

~i pC('esa~-11 :';l!·I'".:-t

t ....

',.,'0,

::;t::'lil , rendah dan bisn p'llt, t.inr'--:i (H'"'sJ.1:·u n '1

.

'

. .;; 7

f) .

tinc;kat produktlvitao tL!:l"'-" }'0rj,,, .,.,

1. ;,.C.'~.i jLJ

st abi l , den ran

j~JlJ

Y..fJrji'

y.~:n,- t.~

rkr " -",- ':i

Fc.:r,.,rti :"' li-''''K

n orr:tal , dan bis.:l jDf!i G:'".u-,p:_d

J<'!~n

lin

~:-

t 1:i rt.'1G j-.n

ker j n nortlrU .

H~:1ur\J.t

SOl.:h:1rs"!l:J

:~"'t,

., r

'.::'#':~,/: ~;)

j."

!--:~r.i:·

:r anI, norn,al

adal.~\h

1 ,2

j.:-'!,

rot. ,·'-r \t

Lyn Squire Llcnfr un ',k n ..:trJL:""rr:1 40

2 . Kobu tUhan

Pokul~

:1."In

Rc.rrc"t"~: .~

Sec era

f'ln"'Giu;--:~l)

l',rl:\'"; :-.,

.r~

I ,··

.J.,.!....

- . (1"

;) '.JC_

·' "

G) •

.' IL'

-n:-

L C

"'d

a a l ah satu I f ektcr : r.')

,.;'-;:~j

I. lI'i'lK" -'

t'

I " : " •

I' f'~~('torf':

a f production [re

~.,b

r

~ L'"

i .... 1 ",' (R eynolds 1968: 3£. Hnrry 'To cn t.ir tokno 1o[d,. dan o r l-;.:riS."1Li tcr' !"," i-

.. ·1 r'.sl "rC:es':

'.~

1...,,-:i :

(17)

(1981 : 151) .

Para ckon om mcm3nd anc bahw ,:!.

fJ~nusi:\

rmr upaki\n sumber daya yanG mcmiliki pere.n an Sun ."I. t rcn tin cr dal(ll':l s u atu prQses pro duksi (Tjip tQ hc ri j~nto 1 983: 31,), baik dala:m fun6sinya sc b"f ai c'J.D:"'£.cr y r.o.n[ ';cnratur o r rf) ni St,si p.roduksi , ",£\up:un sc baGai tcn arc kcr j.o (i'uruh/l "Lo r) y cnr menyumbnngkan ten ac il S <lj"

(Muhy~rto

19i12 : 106) . Sumbcr

daJ'a manusia yanr, pot cnsiru. itu perlu li.- r .. ,tkafi. scc"',r n Glptim.e.l dan sekali[ us diup,,-yrlt,:,\n F(;n,

.~

,I."n:- ·n nY;:·. J

!3chinr.[~

marek.a knususnya p a r t\ bti.ruh

v,crUjl~,,:[r.

f.en -'"

l~(,rj.:

yant' produktif (Tjiptoh eri jm1to 1«)83 :

3~).

,')i.-.i 1-'5p rcn,-cnbonc -

en sumber dDYa

menu6i~

r; .... w"" .... ,t bt:rhu

l.~.~

.r, t -lcnr,:n usaha pcmne .kn tan t ", r .7l f

hi(~ur

n,'"tm

c:!.~

i tu t.rlrliri ('fjip t o - herijantG> 1983: 36) ,wn e,-"\!; , [en -,

c · '

n n j"ll.H"on

soda!. t!lereka. Hcmurut r ... y-.; ... n

,T~

S:' ., jt:r:t·,k to-.h':: ... pun,· ha- s i lan dan jamine .n sosial GE.c,-or·,p,· rh

j

L.,n 1" !1' ....

unl~

dene an

kelanl{6unr~n

hi dup

ll['n

f.ick . ..,li Y",y n kut 1,CI!:.cn u h-

aD kebutuhe~

p ok okny n (1983\ : 28) , KQnscp t cn tf'.n r l<;.(:ru t tlh,n

p~

Kaentjoro.- Jekti

seb~(C!.il:'."n"'!.

!ikutir setid ak- tidakny a J ,wl i puti :

" ,

a. D:ti:penuhi.nY~.r:,:n :"'!J1, S'1.n ~'n') !(;'I1. ·h'T), l_C.i~ l~t.·'H

sederh ana

~tr'.n

k v 'tu Luh""'J-" 1.<" .... nny , b. Diperal o hn Y'1 ,(;r r, ....

,·.-.j.

j .;r r

linc;kuD F:'an

:I,~nr hCr.:~ 1;11;1':" ';'}l

fr c . Dijaminny !". ....

r; 'Pl

rr.l(;h

~C:-:t:!

r

tcrm.e.Eiuk r.l cn ci},t,,,]t..-.rl :;.{:

.Jj r j ,

d .

Tcrbinany~ YT:'t ..

-:;r·

:1'\ ~:r,

tul 1'r e . Dimunr:kink

lrn.'i'"

Salllr

needs

kcw {'. ji ba nny

~\ ' I

-

Radwan c-1-':l n ,}'crk(;l (kcbutuhar J '<ok)

r ti !",-:

,

·1

}.~ .. I;'!

I

. _ l.

' ...

_

,c. r' "

1

m.eliputi d e 1 nlHl:l h'''.l ,

Y".i~ :

:- .... I::·r. , kesehatan , p c n di dik-m, -.ir "n

r-:"!!::' \

partisipasi ( Pitor.,o 1get::' : "--) .

;'1~'

_1

, '.

~ .I.

.

r '!""

er

t 'tl,

r ,;1

L.i r,

::~_~ "11

jn,

Et Ai,

"

", , '.

-.

, 1 _1"'".

,L'-'n ,

r·,~"r.iJ

terus-r::lCDcrus

t±jcl~ "!N,ire l

Ci anccap\ tCIT-l?suk rUrlnl. l,-:1-

!.

i .:,1::' •

'~·t.;;n:;a L(.;.t'1~-

(18)

k emi sldn;:m

~.l){'

Lil·

.~ UT • .' I I, I i r.l.

-.i a10h

badan-ba(~l'n

prJr(H.:ril. t.:-r

ni.1

patan r a.to.- r at a p(;r or"'.Il·-,:m l' ..

r~

,,'

1..:1',

(Socmadjan 1 980 : 6 n . Se 'nrl,,,- '"

ukur a n bo r as 320 k -/ ji wo/tL

UlltL;, _ -I< 11

1,'lO 1:'Iii'lioj t h untuk porkot n M (flooth et ,,1. l S." ';';1) .

-. ''"!ili!'i ciri - c.iri

se baGai bcrikut :

"~t..aJ.'ja,

IJo rck."1

U,1W·lly ....

t ....

fl .. l~

sendiri , c O Tlcrti

t:l.!I~!·~

"r. ,·tt.,

.L .j I'~~

tt r

~

rCI!ul:::d.

" 1 L

1.1'

l.n ket r anpilun .

11'cl.~tor :&:-1"(, ... i.~.i '1 "1 '~l.L.:L l .

'il'.i t

sokali 6ehin::

~[:. !~ej,,:,:,r-t:..":m

,(;

roenjadi sa n -."1,t t crb,.,t,1.:; .

Keclua , rnercka

tirlt:'J~ 1.:t.:J

,1 11 td. I, (,

olch asset p ro'_~ul;: Gi '~cn ·;-. n 1:

)'11

t1dak cukur

untu~i. 'rx

r;'t'c..1ch t·:.

~ mo(~cil

usrhn •• •

Ket1 r;a , t in

i~,:>.t

l)L'n,'i .

i l l 1"

tro;1at sekolah : ","'!" . ,J' t.G· :-c. t.

men cDri n;lfkrd:

Ljchin'~1

,'" ti

'~'.

t 1

J.

belE\j~r.

JW' ,'" ""I.nrJ .. -.,r '.

t'Ll" ~

sekolah , k.".r(;n.'l

h:>rl'G '1 .L~II'.\;

tambahall pen

'h;,f.dl."Hl"'t,:-,':l ;,

P,' "

sehi n Gca scc

":,~,,,

turun ·-

t0r't~n,; l., f t kotcrLeli1.h::";l!·:~n

di i

"lW,'}-' "l

Koempo.t , J{o: cnycl;:i"'Jl

l1cr'

L."' Ur di antar a [.!o rckp_ tie...J-

!"'(

h 1

i

1 ·:.

rnC'ka kecil Gc!::.:tli .

l.~:

:=---:-;:

buruh- t a ni

~

.. tr'.u r,d::cr

~ ""':,-,"1' ,"

l)ertC1l1iL'.n Lc·{(! rJ .!"'I den

'il

:\.,·i "'n lt erja kuran t (' rj;·c.ir. .

~>n~··-J:

({

\u enj a di " PC}r;, rj.:;t 1e;.:"5

11

(r:f>lf

so.ja. D::u- ,"n

-.(:,Y!n:>,n :)(:1' "i,

:,r"'r. t!

m.o.kn t i n...-k,'1t

Uil{';h r.H d.1

·r11

r':nr~

1 mercka di I

'1;lh .""riG

I

,',j , i ... ·

1(c1imQ" L.".n . 'lL (11

;mt"r,-' f n:l;~'

nasih

lerud_~,

,-V': . .,

,I '11

1.1(: ,I'

r

(skill) ...

t.~u

rr.: l:Ji iL-,r. S< ' . ..,

nc (ar a bcrL(.i'd'm

tl~<_ i('ll

penduduk

d(·.:~

ini .. ..

II(

::',-..111

..I. l.,I,

11

rucnfje1ornI'old~pn

'1,:1;'" '. ,{

l'

It r-

ltP'cndapo.tDll

~d'

-.l -.-:- .--..1

~

b aik Lcr u:'i.',

'J;.I .

t"'\i r y ;:...n r (11 tcri

1 i .,

p r cst{'!Gi

'l.~r:_

.

,",,~

L )}' l' (1) r(;!"u",'P .,.

I f "'1.i'·

tI ... ,'"

t n

~ j."'-; unt.u~{ I

.I,r1c r-

• ". ('iri . Pcn·' .... y,n.L.-:n ,r'" ·.,n t

~Ur'Jn

""-., \ . 0 , 3 "

l!i1i

r;j

tr' ":.io un tuk

" J .... "i untuk

J

<' T:j'e:lc,r;ik:n

-~

-li d: i rUI:I,-'h ,

1.<.:1'

j; .

·,t rl~·.lG!l

I\~;: _lXj.

, ..

L'd(' "7\.

\ '.1 ·,'_t:

'L.n

,. l"t.~.!,~,

'n o

.. "' ;"cs:i n:,.l' un

t:;r-:01k,~.

!\"',l'L:-1,:- '11

le vc;)

'~I"\. :-."

I;J'

j 1· 1_ L!·.

,-

,

:.1.1

.. '

\ l 1 "'I

i

1: en

.2 1';

, •

: f. il

" "1. _1",

l ' ~I;i

r'

u~ -1' (~,"In

~,

h ,n tr'l .l,d

1_) . 'U

I-i

!,

j

(19)

-~

..

_

.. .... - --- - . . _- . _. -

10

(b) hae11 1nvostn£1; (2) pctlrtnp'"l<':',.n L(. rup"1 t:"r rmc y a ne

a ntara lain nc1iputi (,) ter"G (1) ~,cr.col: ton (c) t""ns- portasi Cd) pcrun uh:m don (cl rcl{rc,.o:' ,

P'endup atnn sektor

inforr,.~lt

Y·"l-:ni se

~1c1. ~}cn

.... h.1,.silcn bail{ berup D. UD.nC atau b.1r .. u

~ y,~·.l· r1

i LcriJ:' ... , Liao.1.ny,:1 sebll[ai tnl .3s j .... za "tau l':ontr .... , 1 "'cr,r..;tr.i G::lri sd::to r

informal . Pcndapatpn 1n1 ;"cruf\<, (l) rcndt'.pi't~n -la,ri usaha

YaTl,G

rnc: liputi

(~l)

\1,.-.51.1

1;.'1'5il;

J.:lri

u::;~h~

scndiri (b) kons urn.~i (c) penju,~.l.:·!1 (1.-11'i ;.cr"'jin:1.l1 rl.i.: -'Ih ;

(2) pend ,'3,p<'-t ::m (1"ri invc8t.;,si~ C:i) rc·nd ... TL'.trr. uf'.ri

keuntunc~n SOGi [l] •

Pendap ntD.n ::ck t or

uU

,"i..:;L(J n

t.CI·.~· .,;,.

rj.·,h.!.l..- I rc.duiL;;:t dencan kon suru:ii tr'rle:La: di

i

mo.syar"lkllt keeil . I ... Y.n tlir r sumsi senc!iri dC'_n

,".~.'1

y:-on· r:ii'. -.

duk si sendiri. 'l'cntu

j ...

-i .... ncrJ;,-t

nu tlaJ, satu

Ol'''!n ,

b n' :;;

t

keeil)

t

satu

L.::\c;t"r~ " t I

cil

(Sunuhnryo lSiH.? :

Cl,).

IHo~l:0. 1

ut,

t'

pendapntan vnt ....

r~.

l:j' tas fisikny.o.. U ... .1-,,1;

i":

tansga buruh ,

U~l."'" <~r:

r: r

denca n

pcn(~.:lpo.t ~T'

.:-. r I.

Tetapi olch L:r.r(;n'\ tc;; .. '."" I-

1 .i,~'

satunya fcltt or prucJuhGi)

I. .1 - 1:!1

rur.tah tnn{T3 h.:'.ru!:' li _

~

Yo.n :- akan ner::I ... ' ...

h,~cj,l)

kcci1 (Scott 1;1[,1 : 20) ,

Hans- Dieter Everc

! (:1"1 •

t,

~l

'11'

I

Rc.produJtsi

'''.cl;,,]

11

U -'" h . ," .' ke6ancrup."ln~·:"'

kerja meru p.",l.;,:'n pr-Cl: r'

y-.j\ ~,

kat=:o.n

p~nrnn .~r". rCl:r'.:o;""c~·

tny " , ruru.ah tan cc'"\

(hI' j~

o:v- ...

C' I "1'1,.

,

_.

••

J .•

- ;.,

~'l"'u

,n

3 ... tlT

n.:llrJj

ri

'lll~on-

". -'...i.

:(!~vil.

rj li I.' r( -

.. :c!ldiri ini tir1<Jk 1

~"".1

n (

~

r · ... t .... u

1,

:c., cr:ln·1I

W ti vi-

i ru' h

1'" 1 : "3) .

1 :i r £ tll 1 [,

,tli.-

.... r,'I...'1

.. 1.1 J

; U'

, 5.

lI:. ,

( '1

-.t

o I c·'

r 'ul.: i

1

L ,.

,r.I-L "

:. J j n,;-'

t

.;·G, L.(,r." ':.p cnin .... -

\ "1' , Icny·

~c-n

i' r "m

KeGiatan rorrot.l .. l-:

~i

i "u : :-on)'. ( _

J.'

nl ..

"1

d ... 1 ... ,

1" ..

11 "'il te.nc[a olch

t.c:~

. • ·cr.) ...

\'.,1'.

t:i,'

I' " T

''S' r . n"n

'3ct:.~Li;;n

besnr produksi '.li .. d,

~4 r_ll~

(..

'-'lj,i

\',i tnr. :dri-:ul .... Gi atau pasl1.r . Rer:,1.

hakan ['.tau ne; .

[(J 'u:~.

1 •

(20)

11 elat-alat dan

perlenrka~'an

y"'nr .:cl,.,njt.:tny,""I l!lerckr> }1"l:ai

sendiri tanpa

nenyalurk"~nnY0 nc~l",'lt:i

.

~~r l",

r,ia!':- -!isebut dencan 'produk subsi stcn

I

(Ever-: 1 )''/ 1 ') f) .

Pendo.p gt an SllutU

TU. ,"'1"

i.-:l ... ( .. _"'UC!lya rl.)rodt;.ksi r w::ah tanGca

turu~)

·l ....

,].i ....

t 'i

rL)

('h

,r~

a . Sumber-su:::J.bcr

ut.~~, ~

balas j ,".sa ecru !',", r',ri r

cr~il':' l

c"' . .l -·t"lU

...;i-~r~":beri

upnh ,

b. Pendap e t ."'.ll t,er:..;i!:

f:t::.

-':5

11":

t: .. '.

kernjinc.n t an

<'.n~ J:.::!(~:-d

.:r ..-:.iJ.- sampinC.? n l:'.innYi1 ,

c . Baranc: Yr-.nC diproclul::,;)

·'tl

d:L soperti t allC'r-;>J1 rt..,u t !:r!1Cy. y ..

hillro'!lan rU:J .-· h

t

d. Hadiah

at~u

rm.1-.cri"'n

l .... !"!'· (:;

Hul<;:ur das",r un tul-: r"-l' rc (luk,i i produksi

rl;:m J<:on~u~~::;i

t: ..

i~ {l~:

:,1.

,ji'

nenUD[y..ink an konsu::tsi , t.r

t·,~..;.

:. c: .1.1 p r odU};;:si . Untuk rJe; ntvr

t:t~ '.;'l;.

r!

"

reprodu~:;:ci ocd(.r:l.;-~ (:".1 ~

If''

I

r ',L

per:lcUtai'3.n/l{onst:.~

r:ti. ,_"it":

~

1- .'- (J) manusi a

E:~l1crti ~-.

".

produJ:ti r Ynn:- Lt ;'.

; I

. .. "

nlat-al~t pr::><,u:~I.;j \.'j'

t::

-!,

I vit ns

yanr~

["Jr- .

d '

" 1·

J

dal","

5U:·t\ :i.:,

hubun an- hu tun

~ ~ -~i '~.l

• . ,

up acar2. tertcntu (.:I:i t t,:l<:,r.,

r; ainy a) .

Ilrtiny~) {!,~ri

p' ; .. ;;

j

J

"

I'

77) .

tienpidentifik-' si.,-'"':n ct,"'lu:' - ..

,~'\

1

0..

Bentult rUJi,"I' uLt<r

-!-J :--•• In':I. 1

b:-u':-iin-mn

I

,1'1-

n"i rj rl

,"11-, ' ( ' r

rti

f.lil-·-.r !i

''' ... 1 ... f2 :

~2

;) .

J " (:1'lL

'I '.

y' !: n-:i

,

I'

.

"

- ., , .'

( .

- .

,

- - rd

,

.,

,

'

( " )

!~

...

i1:~ur',::,i

j 1. 11 "_"C' -ntl--.n

'1 " .. : . , .... blr, U'jl

. ,

I . , :.;

1, ..

1.

J'):

1 U:l

l::.T.

~l

tu:;

I ] I,

(21)

12 o leh y n.n r be rGnn d:ut:111 ,

b. WilayeJ) ter .rpa t

tinrr.~ ~t:tUrllr.

l=- rkan r.mn:t.:. , k<'.rcn<\

diaIlB'cap bnhwa v.ril.':'y:>.h tO

I.:;.

"t tiro '-,1 r.cnnn

t;Jlt"11

statusnYa ,

c .

SUr:J.b~r

pendn.pat.1n IV"!-:lurut '"/ . L)

)~. .~·rr:(:r

j,olontuk·."P1 ate.tuB sosial SC13(}or nr (::;UL.-.. r:tl _

j : ;l,~) ,

c-n:Li.- dikan yanr (lico.p:"i 'len"ln 1 0n"

,""1

Uhuirf. l')r\2 : 227) dan Ge!::-liru6 f' _n,li :!i1'

r

r: c ,., .1· - rub. {\

J. ~J

stratifilt.C>Gl. ::;om. 1 ( ...

':.l ~nt.~

J.-.II : ::., ;,,) . Buruh, scb:,.:-:1ir,,,"'n:l I

~lo.ll'PI~

menurut pandan r .-m Gon:inlo,i.

I

ru,

.~I.

struktur sister.J c(;r;irtl. :, "("d: j"

subyek

6osi.?~

y']n teri nt·

!'

.':i

r;

I

,

tan~Ga

serta lin !""l-u n,·;'.n

I

-,,;3Y' " r ·I,n

l ";j-" \ " "

tj,·\[. -- t:i,:oJ

kelomp o k masyara.k at

ocl~lu -:\~1:">

.i.

-;1 .... ~

"'r· Lr:i . Il"tcr·-.ksi ter jaLin olch unsur-u nt:;ur : 'tH":Y"

·~.1 t ... "

sasaran n t au cit n- d ,tn ,

nrl~c.a,

, t ;':

~

- 'n , ...

.I;L. ....

n

",1 ", L ..

t.'n ,

l'pkun!">I1rf1

a tau pe n G2, ruh , G,'"'nkci, t,.I">r·'ll.'"' - t.:-t.:

,.i.'

t r: , ,1:·r. ;

'rJ:~n

t ekanan \{eteranc.:-n (Bcrtr"nc le

0(,: ) .

Konsepsi - k onscpr;i '(.;iJlor:"-.I

'i

r r'un·l -")n

untuk mcn canaliGc p oln hul,',ln" n ,nl:

r

..L:, ,: vi,lu d-!'"; helvl!i r,olt - di man a buruh l cpils

l. ~rU1 ,~~:-,:,

. u",

l"'n

!-:\ri litJ

;"l:un~~(1n

masyarakatny a -

!1.rl:"ll.~r

:">.nr·lj;;Q

i:1t'~I- ~,

ni'.l 1.ntnL I'n: "r- oleh .,, ')J.IbRran tcnt:m.

f~\.tor- f',J:tc'r 'f

ke1ompok i tu.

Pen,~et"'Lu

"n tent"nr ;1':..'1 ke ac.:!TJaan , can

l-"1ir.-l~'i!l) ~.:"!1 J"7;',.

tentan G fakt o r- {.:JJ-' tcr y:>,n

l- :IT ... t:

ny a (Soek"nto 191\;' : 'J)) .

Erat l:ai tnr.!',y::'l

;,:1 nrJ. "

<:

~

(Il}

c n "l"u:i

In

(~1011 "U';'lY~',

....ril\

.:1

1 (:t,.:

.J1JJ~

rr

'~['p

:te}' ,j 'lup,"ln-

menentukan piliJ..-:'...'1

1

'11

~'14-' L

.:, uJ 'l.iJ1vi: , ycJ:;n i bentuk lte, p ri b'-Jdicn.

Mlr.

en', -,,'.,:

f.~!l· tfP'

ruhi peoben tuk an lam ri

j· ..

(J .... n :

" (1) Warisan hiolol

i~

(y.:n- ,'":ri variasi 1r.divi d u ·tnL.:: ..

, ; I j t

ser tn kCl1.J.b' n , :;nny:J ,

(2) LinckunrR fl rCO-r.:'lfi.3 (:',(Jli pen ralc.r.irln Y0f1

~

..

!"l:.(;'J"1 f'j

,

I'

"! ;~d

tL!' - !.,"l.kt,or

" t,,· "r:

j:'.:...i('"lni

".;!)

,11.1

"';1'- 1" l,_'- r r :l

(22)

menyel:'1r;'1c\

"11 r':i

rj ny . .,

t l'

(3) Linckunu'n \{r.-l

w'~

.. ·'n

I .r"

yane

bl,)rLcrJ;:)-l:.r.~,

.... et

r,~·.'.llJ

ketu df\YI\Cln

li1C;nyclt.rl~:.; J

( 4 ) L i n gkunr:r'i'\ C;J"3:i ... J ( "'ny,_l

l '

berlnin.?l1 c :r::-r.y:J. {

'~l!

(Ber t rand 19(;0 :

~J,).

Lol{l\si :,cn01iti"..,E

~<;.l"'·

i!

dua de sn, Ii,asinr -.r.: .• .:d

I'.

1 . Des a Ra T/tau P-my."'nG r

":~'!l~4t; ..

2 . Des a Tanjun r Kr-p,"'i i;r)c

~ ,:;t~;-

It

1',i.; f j [=;i1-: ) , ," n

~::

rti: ... ipn.,:.;i

":' lin

:1Jilt

·.n

r

,1 L1..:i;' ::>1 :r' ,1

nt·"

_' U I:. Le:1 llI'")c,k)

tt

.j .1E tl,n. 1':"J11

,3.:1

..: 1.

jeu!: .

• ••

13

Keduanya berada u.:lmn \';il"'yr>h

K;"l·~

.. r ; .

.1 .• '

U; cr"' )J '1·i;:.. 1-: .. 1.. JI A c ch Timur PropinGi D"1cr.:-h

JctjJ-'r.;'''~

/). ll . ,..- ,'"!d .... :-o l.. .. k1Si ini1 ah 1. ebih

LD.nycl~

ju,:-lo.h

rhn

v"rj -; 1o'I:l't:.i1n;

,l~: ,~r.(li

n "

densan l okc..si l:1inry ,..., rl··l-, "./1.1 ,-.:' ...

1'

(Sensus Pen c.uc!uk ",,",-tu1 '"'ten

11-'.

J" I.

Jumlnh GC1UTUh : 11.

" I

L }.

umur 15 tahur. Kt ;.'.:'"') rii 1,·

196 dan 65

Ol'),n, , ( I 1 !'

rurn ah to. nrr,:£!.. Cl,' l' ..

I !.

co.d.c!.l ah 142 rt:.

d ari porl:l."1si ,

1

FCl.i _ ih:-·' ,,", :n:··'''' .;,

berr~'\!3"rk;:m 1,0~

c -iii" nuy',

i

I'.!.

penulis

(selll~L J,>t.nl"lJ. ~'1I1 l~ t,"

"

... ,

..

loronc de;., .... , t( r .

~ :~t

"r, t. .,

"'.

scbab itu , ... ;

.~;,(..!.

·,e- I;l:;.t.l

'1"1

1 "

untw~

Ij(·w-u..jJi • ,,' ,,1 i

'~J.;t:i. 1

Infor.

['~

W"lH;:nC:"I.l"'rl

l·e

. "

,

,

"

l'.{ c

.

.l :.('.~

.

' ....

:

(-1')

':l:'ur n ,

'I

1

( J .j

1) ~. n

-, .in

'.

.- ..

\

1

. i· -

n

, ):1'

ili tr ....

~k

\, ,)

(23)

lane;su n r ( o ' c.c cr';- s:..) .

'~ ~;:. ~. '.

__ -

:"!",

k edua ( ? Febru il ri

~,

3') .'

rr~t

1St": 11 ) ) "·r c. .... .r - , ... ..\. 'i..'..l?.t n dencan pora n r.y:':, t -':',') f t['r ...

l"!

Y.o::t :1",!'-i , ....

r; I,i~cr:

_ .,n se belumnya. Inf o r ;;l'lsi IJ €mduh un: L,i

1 .... 1

y ... ::1; . .:.:rc.l('h ".".ri data doku@ent a si .

P a d a

ti~p-tic":,.r

r uo:,-:-

t.:U1[ ("t \ 1'1'1".

l.·[.;·.:;, infor"·j-r-.l.

di kumpulk"n

d~ri

:

1 . Kep e.l <:', r ur-,.:;I! t :'1

j ,:'.J

2. Isteri

:\t~u .~)r(,:

....

j .... ,

'"'i.' n 1 r:ru ... \".,n

'i s

.';:"l

-rti

3. Anc C' otn

r U".1, ...

h

l;.['t'.

":r-:J: ,.. l' produktif , GepcrLi

-~,";:

·,t·u ...

l'!ler.l puny C".i i1en !'h 'il-' n,

:1 t -, I

..i.

kcsatut\1l unit ruu' h t :" n T, ... .

~ct

':'.ti _ .... tus

Mereka ini. ke m udi n n rli;:;cLut

(!~·r,

diper lakukE'n !:;ct"".c<,i in f orr';!n "

De sB , 1mell!! M c u n'1Q.:. 1.1]; ,

;:~rt

.... 1..., tunG ka n cul;.up ce n -ctt,hui scl\!lr, run a h tan cr a b ur ur ,

". ,

,-r ,

. ,f' _ ... Y.

Sed ru1 [,k c m tci:".n il{ .... n ... l i ..

::t

<'to

J ~

y:,;n'

;c1~j

eko nor.li ru r.;nh t tllW',,:,, lJ\.r\J:h 1

",~ p~, I;' -.c~ r nt.:u~

tel r ahan vo.riabcl ·-v .... n.',r,.l

r'~':n'

i s scc ar a kun nti tati f.

lira1i::'~

-li]

~\­

t a hapan p en e1i ti ;>';l 1

~'t)p;l

,n ,

uni t i nfor;c>a si .

.~ "

Lirr -

tj ... '

Lanc:l':!1.h c: c r .:1.Licn--.l 7C1!I..l_ :.:.

"',.1. 1 ...

r. ·.-,n t,-;rny.::' t v meoaDC

scrin~

__ I tI .-,;lCi.tl ani kesuJl.L"Jl; t[rut. H, r.'c.n.cnr' i pem aham£\il r eGpo!"'Ccn

tcrh~"~~

:. ,1:,Su'

l "in untul':

pe r tany n an s er t"" j ....

'·.',-~L

.... nl1y<:' \i: .·rl

Kesu litan

ju~-:-a tt:.rj,,(~i

r ... (1"

T

-,,ii'"

1-

i

",!,! 11,

-;ii,: {' ..

1'll1

perhitunc an jPJ': ItLrjn (o!"'r

).,-1'1":1.<.'. ,+

·:;r'.f

~

ri',::i ny."

wak t u

ke~ja) ,

b::-ny-u :/bc.s:::.rny.'" -

rnl -:..~. ',- !11, SH:l' t "

t

"!'I:/

.+./

Referenties

GERELATEERDE DOCUMENTEN

nang menurut hukum adat tidak berfungsi laGi eebagai mana meatinya dalam memaksaknn hukum ad~t kepudn w~r( , ganyn.. y nitu bcntuk pvrkawin~~ juelcn.. bentuk

malah yang paling mengesankan bagi m e reka ada dua orang yang menjadi SarJana dalam desa ini walaupun bukan orang a51i des a ini sampai sekarang masih dalam

perjanjian bahwa jika barang tidak di telms sebcgini lahun lamanya mnya menjadi hal milik orang yang mcmegang gadai. Dapat menyerahkan objek gadai kepaela olllI1g

sebagaimana biasanya ornngtlla bernikap temadap anaknya sendiri. khllsusnya daJam kehiclupan Irndisional di desa. HlIbungan yang tcrjadi secar. kreatif inilah yang

killlb, dan Musabaqab Tilawatil Qur'an (MTQ). Begitu pula hari-hari besar Islam lainnya seporti peringatan Isra' dan Mi'raj, Wmn baru Islam, dan Nuzulul Qur'arJ.

pekel]3 sektllf iru\mnal.. infonnal memang bernda diluar kontrol para pekerja Itu sendlri. IJli artinya bahwa para pekerja tidak memiliki akses secara langsung lIntuk

prlnslpnya yang berlangeung teru8-menerUB. msayarakat pada kenyataannY6 akan menSI'd ami -per\lhahan. akfln t .e tapi perubahan antara maeyarakat vans satu dengan

Sebagai contoh, melalui layanan penyuluhan, penguatan litbang pertanian, dan menyediakan akses dan informasi untuk teknologi baru yang lebih baik, (ii) peningkatan kesempatan