Het triumph-hofjen Iesu Christi ende Marie

(1)

Pieter van Gelre

bron

Pieter van Gelre, Het triumph-hofjen Iesu Christi ende Marie. J.C. Haen, Hoorn 1633

Zie voor verantwoording: http://www.dbnl.org/tekst/gelr003triu01_01/colofon.php

© 2012 dbnl

(2)

Canon a 4.

1.

Die door het Cruys quam dwinghen, 2.

't Wreede Hels temteere, 3.

Wilt als Opper-Heere 4.

Een nieuwe Lof-sangh singhen, singen.

Pieter van Gelre, Het triumph-hofjen Iesu Christi ende Marie

(3)

Aenspraeck Tot den Ionstighen Oordelaer.

GHy die de Maet-konst weet soo effen juyst te snijden, Dat in het sang, of voor, of achter, niet ghebreeckt, En nochtans over al vol goede leeringh steeckt, Soo dat u konste gantsch voldoet aen beyde sijden;

En ghy die't oordeel van onrecht so soeckt te mijden, Dat ghy uyt goeder hert niet dan de waerheydt spreeckt;

Laet toe, dat ick, die nu van yver wordt ghesmeeckt, Eens sien mach hoe veel dat mijn swacke Pen can lijden:

Maer wilt doch, bid ick, niet met u begaefde Geest Gaen onder soecken dit kleyn wercxken op het meest, Of wilt my oock daer van u goede leeringh geven;

Soo sal ick u soo langh totdat mijn siel verhuyst Danckbarich wesen, dat ghy my Maet leerden juyst, En sult in mijn gedacht met goet vernoeging leven.

(4)

Tot alle Onwetende, Waen-wijse Berispers ende Nijdighe Klappaerts.

STeeckt ,, breeckt Dit vry aen twee, Clapt ,, snapt Vry, soo ghy wilt;

Ick ,, schrick Niet, als Godts Vree By ,, my

Is, als een schildt.

(5)

Voor-reden.

ALso haest, beminde Sangher, ofte sang-lustige Leser, als ick gelesen hadde het veers vanden Propheet David, in sijn hondert en negen en veertighsten Psalm, daer hy seydt: Singht den Heere eenen nieuwen Lofsangh, Soo was ick beweeght om het selfde, soo veel als ick conde, wat nae te volghen; Principalijck doe ick in sijn hondert en vijf en twintichsten Psalm wederom dese woorden vondt: Als den Heere wederom verloste de Ghevangenen van Syon, soo sijn wy gheworden als ghetroost, ende daetelijck daer nae; Doen worde met blijdtschap vervult onse mondt, ende onse tonghe met verheughen, welcke woorden my niet qualijck doch te passen op het leven ende lijden van onsen Salighmaker, die door sijn doodt, ons uyt de doodt vande eeuwighe verdoemenisse ghetrocken heeft, ende ghestelt om tot de eeuwige vreugden te comen;

Soo dat onse mondt met recht wel mach vervuldt worden met blijdtschap, ende onse tonge met verheughen, om den Heere Lofsangh te

(6)

singen. Dit dan overleggende, heb gedocht, om in sang-dicht het leven ende lijden ons Heeren I.C. in u l. mondt te stellen, op dit eerste Bloem-beddeken, vande Rood' Angier, ende op het tweede Bloem-beddeken de Witte Lely, het leven ende droefheydt van sijn Moeder de Maghet Maria, op dat wy door de gedachtenis van sulcke geestelijcke blijde droefheydt, tot de ware blijde-blijheyt vande Hemelsche glorie mogen gheraken.

I.A.S.

(7)

Inleydingh tot het Triumph-hof Iesu Christi.

Op de wijse: Ach Amarillis.

Christus, H. Kerck.

(8)

1.

Chri. HOort mijn Vriendinne.

H.K. Wel Lief vol minne.

Chri. Comt gaet met my in mijn Wijngaerde.

H.K. Wel Lief ick sal't met u aenvaerden.

Chri. En proeft mijn Druyfjes soet.

H.K. Sijn sy al rijp en goedt?

Chri. Och jae sy, comt met spoedt t'samen. Mijn Lief, mijn Waerde,

2.

H.K. Waer is u rust-stee?

Chri. In u welluste.

H.K. Om dat u kleet nu is dus roode?

Chri. Maer Lief dat comt van't gees'len snoode.

H.K. Hoe siit ghy dus mismaeckt?

Chri. V Lievd'heeft mijn gheraeckt.

H.K. In u mijn herte blaeckt, t'samen. Ick mis u noode.

3.

Chri. Proeft mijn roo wijne H.K. Wel Liefste mijne.

Chri. Ick heb de pars alleen ghetreden

H.K. Sy smaeckt seer soet, sy gheeft vreught mede.

Chri. Aensiet mijn waerde hooft.

(9)

H.K. Och hoe ist dus berooft!

Chri. Doornen hebbent gheclooft, t'samen. Dus gans opsneden.

4.

H.K. Dit kleet vol scheuren, Chri. Mocht my nau beuren.

H.K. Hoe sijn u knien, o Lief, dus oopen?

Chri. Soo heb ick met het Cruys ghecroopen.

H.K. Dit Ried in uwe handt?

Chri. Gaven sy my tot schandt.

H.K. Lief ghy sijt triumpant, t'samen. Mijn troost, mijn hope.

5.

Chri. Ick werd' verheven, H.K. Waer mee: Mijn leven?

Chri. Een Cruys, om dat ick u soud siene.

H.K. Maer Lief het mocht nog gheschiene:

Chri. Daerom riep 'therte mijn:

H.K. Seght hoe de woorden sijn?

Chri. Mijn dorst soo seer met pijn t'samen. Om u alliene.

6.

H.K. O rechten minnaer!

Chri. Om u 't begin waer.

H.K. Dat ghy dus doolden langs de straten?

Chri. Iae lief, aen't Cruys veel meer verlaten.

H.K. Hoe riept ghy doen met cracht?

Chri. Vader het is volbracht.

H.K. Doen brocht ghy my by nacht.

t'samen. Soet honich raten.

7.

Chri. Princes eerbare.

(10)

H.K. Mijn Lief, voorwaere.

Chri. Ghy sijt een Lely inden dalle.

H.K. Ghy den behoeder voor het vallen, Chri. 'Tschijnt Liefd' noch eerst begint.

H.K. Mijn hert in u verslindt.

Chri. Bemindt die u bemindt t'samen. Met bly gheschalle.

Twee-spraeck.

H.K. VEel wat'ren sullen niet V liefd' uyt cunnen blussen.

Chri. Mijn aertsche siele, siet, Dus koom ick om te kussen V wanghen, die my sijn Veel soeter dan de Wijn.

H.K. En soeter als de dou, Die snachts het groen ghebou Bevochticht, sijt ghy voor Mijn bleecke drooghe lippen.

Chri. Verschrickt niet, datter door Mijn kleets ghescheurde slippen, Vertoonen aen mijn le'en, Veel open blauwe ste'en.

'Tis om dat ick de Son Uw's liefde, niet en kon Ontschuylen.

H.K. Ach, heeft die, Dus deerlijck u gaen branden?

Een luttel toeft, en sie Ick daer niet in u handen

(11)

Twee open wonden? Ach!

Chri. Wat is u lief?

H.K. Ick magh V dus ellendich schier Niet sien.

Chri. Een roo Angier Ben ick om uwe wil,

Door 't bloeden, gantsch geworden.

H.K. Sal ick dan swijghen stil?

Daermen u soo om-gorde Met smart, om my? Ach neen.

Ick sal u minne lof, Terwijl wy samen tree'n, In dit triumphich Hof, Gaen singhen, op mijn langh Bedroefde Harp, met vreuchden Hoe dat u kints ghesang', In Bethlem ons verheuchden.

En in u Outheyt, hoe De trouwe minne, doe' V bitterlijcke heeft

Ter doodt toe, om-ghesweeft.

Chri. Laet hooren, lief het sal Mijn wonden weer ghenesen.

H.K. Het eerste moet voor al, Van u toekomste wesen.

(12)

De Rood' Angier. Het eerste Bloem-Beddeken

In den Advent. Op de toekomste van onsen Salighmaecker.

Op de wijse: O Heer.

1.

NV laet

Niet meer u droef ghewaet O Iuda treuren,

Want siet de deuren

Des Hemels sullen nu haest open scheuren, Dus laet mijn Harpe der

Vermaeckingh oock van ver Wat vreuchts ghebeuren.

2.

En siet,

Godt heeft aen Achas yet Belooft te vooren, Dat hy zijn ooren

Voortaen sal neyghen neer, om ons te hooren, En senden ons dien Heyl,

Die Satans wegh onveyl Heel sal verstooren.

3.

Hy sal

Hier in dit aerdtsche dal Oprechtlijck weten Al ons secreten:

Want Honich ende Mellick sal hy eten, Waer door dat hy het goedt

Sal weten metter spoedt Van 't quaedt te meten.

(13)

4.

Een Maeght

Sal haest, want sy al draeght Ons dit Kindt baren, Dat onse haren

Wel tellen kond' eer wy ghebooren waren.

Dus maeckt u ziel perfect, Want vindt het die bevleckt 't Sal u beswaren.

F I N I S .

Harders-blijde-boodtschap-liedt.

Op de wijse: Als hier op Noten staet.

Filander, Coridon, Rey van Enghelen.

(14)

1.

Fil. ;KIjck Coridon, wat licht is dat? blijf staen.

Cor. Filander 't is het schijnsel vande maen Fil. ;Neen ick hoor ghesanck

Van veel Eng'len.

Cor. Hoe soud haer gheklanck Hier dus heng'len?

Fil. ;Och 'k en weet, kom vlien wy nae 't duyster.

Cor. Neen blijft hier, stil Filander, luyster.

Fil. ;Sijn't al Hemel-Reyen?

(15)

Cor. Iae't, dus laet ons beyen.

Fil. ;D'Hemel die door-dringhen,, sy.

Cor. En sijn onderlinghen // bly.

Fil. ;Luyster een, wan singen,, sy.

2.

Rey. Gloria soo sy Gode in den Throon, Want hy geeft uyt goetwillicheyt sijn soon Om 'tvervallen volck

Vry te stellen,

Dat gheen helschen Colck Haer meer quelle.

Dus ghy Herdertjes gaet stracx spoedich, En aenbidt uwen Godt ootmoedich, Dat hy is ghekomen,

Om u weer te bromen, Met die deuchdelijcke cracht, Die de helsch pracktijcke bracht, In haar solpher-rijcke macht.

3.

Cor. Ey wijst ons hemel-lieden? waer's dat kint?

Fil. ;Wy sijn om het t'aenbidden heel ghesint.

Cor. Siet ons hart dat brandt Schier van binnen.

Fil. ;Seght doch in wat lant Ist te vinnen?

Cor. 'Ksal hem een Lammeken vereeren.

Fil. ;Ende ick hem aenbidden als Heere.

Cor. Dat hy heeft verlaten Soo veel blyde Staten,

Om met ons te schreyen // hier.

Fil. ;Midts de helsche teye Stier,

(16)

Gaet te veel vermayen,, hier.

4.

Rey. Gaet heen tot Bethlem, in een oude stal, Daer sult ghy sien het hooghste Woordt van al.

Dat Hemel en Aerd, Brocht uytwendich, Is daer nu ghebaert, Arm, ellendich,

In een krebbeken voor twee Beesten.

Niet als een die daar heeft het meeste;

Maer als een versmaden, Om u te ontladen:

Dus wilt haestich henen // gaen, Ende hoort sijn weenen // aen, Laet vry 'tVee allene // staen.

5.

Cor. Vliet voor, wy sullen u daer volgen strack.

Fil. ;Om hem te helpen of hem yet ghebrack.

Cor. Komt Filander haest, Tot die nootschap.

Fil. ;Och ick ben verbaest, Van de boodtschap.

Cor. Ey laet ons eens van blijdtschap singen.

Fil. ;Ick can noch niet mijn stem bedwinghen.

Cor. Hoe staet ghy dus droomigh?

Fil. ;Maer ick ben noch schromich.

Cor. Siet de Maen die blinckt // klaer // op.

Fil. ;Ick sal spelen, singht,, daer,, op.

Cor. Nu wel aen dan, klinckt // maer // op.

(17)

Coridon en Filanders Verheugh-liedt, op den wegh sijnde nae Bethlehem.

Op de wijse: O schoonste Personagie.

1.

O Hoogh ghesternde wooningh,

Verciert u blaeuw' ghewelf met witte wolcken:

Want siet der engelen Coningh,

Comt ond'r u wonen, by ons aerdtsche volcken:

Tot Bethlehem, Soo als van hem Gheseyt is, in voor-tijen.

Dus laet ons singhen,

En Gheest'lijck vrolijck springen, Met verblijen.

2.

Het is een kint ootmoedich,

Op hoy geleyt, in doeckjes arm ghewonden, Met stroo ghedeckt, weemoedich.

Om aen te sien, en dat om onse sonden.

Doch liefdens cracht, Heeft hem ghebracht, Dat hy dus wilde komen:

Dus laet ons henen

Gaen, sonder meer te weenen, Of te schromen.

3.

Een wonderlijcke mare.

Is dit o Israel om aen te hooren:

(18)

Een Maecht een Soon te baren,

En Godt wort selver inden tijdt gheboren.

Dat noyt en was, Soo lang' het glas

Des tijdts heeft door geloopen, Komt nu ghebeuren,

Waer door de hemels deuren, Weer gaen open.

4.

Dus Iuda wilt niet suchten,

Want het verwachte woort is vleesch geworden Dat Sathan sal doen vluchten,

Van ons, dus wilt u blijtschaps kleed'ren gorden, En vreuchdich gaet,

Met soet ghelaet,

Wat buyten Beth'lems wallingh Tot ghy een kinde,

Sult by twee Beesjes vinden, In een stallingh.

5.

Daer leyt hy als behoeder, Van onse siele, op de koude aerde.

En sijn beminde Moeder,

Salmen daer vinden, die hem voor ons baerde.

Noch salmen daer, Een groote schaer

Van Eng'len sien heen swerven, Die met veel wenschen, Vast singhen, dat wy menschen Vreed beerven.

6.

Glori sy u van Gode,

(19)

In't alderhooghst, wiens soon ons is gegeven:

Die ons komt al'gaer nooden,

Tot sijn gheboort' om ons weer te doen leven, Op dat ons siel,

Wt het ghekriel

Van Satans strick mach rusten, Dat elck als Herder,

De deucht mach soecken verder, Met goe lusten.

Harders Gebedt-liedt voor de Krebbe.

Op de wijse: Als hier op Noten staet.

(20)

1.

Cor. EEuwigh groote Godt Almachtigh, Eeuwigh al-voort-brengend' Woordt.

Noyt van yemandts oor dus klachtigh Bitter schreyende ghehoort.

2.

Fil. ;Noyt van yemandt dus ghevonden In een open koude schuur.

Noyt van yemandt dus ghewonden, In een stuck versleten huur.

3.

Cor. Als van uwe teere moeder, Die met ons hier voor u leydt:

En kust u, als kindt, en broeder, En als Godt van ewicheydt.

4.

Fil. ;Moyses heeft u eens ghesproken, Op den Berrigh Sinaij:

Maer hem heeft dees troost ontbroocken,

(21)

Menscheyt was u noch niet by.

5.

Cor. Noyt sijt ghy dan dus bekeecken, In een aerdtsche naeckte schijn,

Als van ons die vol ghebreecken, Ende slechte Herders sijn.

6.

Fil. ;Heer wat sullen wy u gheven, Voor die eer, die ghy ons doet?

Dan den tijdt die wy noch leven, V staech dancken met ootmoedt.

7.

Cor. Soo als ick dit Lam op-offer, Aen u kleyn en grooten Godt:

Schenck ick oock mijn ziele coffer, Hanght daer aen, u wille slot.

8.

Fil. ;Op dat wy in eeuwichheden, Als dit leven is ghedaen,

V gesternden zael betreden, Daer de uren niet en slaen.

Coridon en Filanders Vrolijck scheyd-liedt, wederom gaende nae haer Schaepjens.

Op de wijse: Alleluya den blijden toon.

ONs Godt, ons Al, Is na ons wensch,

(22)

In't aerdtsche dal, Gheworden mensch'.

Alleluia, Alleluia, Alleluia, Alleluia,

2.

'T is veel, dat soo, Godts rijcke soon, Komt in een stroo Ghemaeckte troon, Noe, Noe, Noe, Noe, Noe, Noe, Noe, Noe,

3.

Twee beesten, gaen Ronts-om hem heen, Sy moghen aen Haer kreb niet treen.

4.

Want hy, die 't moy Vercierden, al.

Leydt in haer hoy, Haer kreb, haer stal.

Noe, Noe, Noe, Noe, Noe, Noe, Noe, Noe,

5.

O wonder! tis Te wonder groot!

Dat Godt, by mis, Ons tot hem noodt.

(23)

6.

Wy hebben hem, Dus selfs ghesien, Tot Betlehem, Op onse knien.

7.

Al ist dat hy

Daer traentjes schreyt Nochtans sijn wy Vol vrolijckheydt.

8.

Want d' Engh'len self, Die komen meed' Van't hoogh ghewelf, Ons wenschen vreed'.

9.

Hoe souden dan Ons stemmen niet Blijd' singhen, van Dat ons gheschiet.

(24)

Nieuwe-Iaer Liedt.

Op de wijse: Ontwaeckt nu Israel.

1.

STaet op Ierusalem, en laet u Sonen, Vertoonen // doen een blijd' aenschijn, En wilt u Dochteren met gulden Kroonen, Verschoonen // om bereyt te sijn.

Want Godes Sone komt haer met pijn Versoecken, om als Bruyt eerbaer Voortaen te trouwen,

Dus wilt u rouwe

Verlaten, in dit nieuwe Iaer.

2.

Ey siet hoe suyverlijck komt een Maghet En draget // hem aen haren Borst,

Waer aen hy bitterlijck leyt en klaget, Doch vraget // niet nae 's lichaem dorst, Maer na u siele seer vuyl bemorst, Die hy komt suyveren met sijn bloet klaer, Waer door hy heden

Soeckt om besneden Te wesen, in dit nieuwe Iaer.

3.

Dus wilt u Tempel doch op 't hoogst vercieren,

(25)

Steeckt vieren // tot u toorns uyt, En singht Emanuel seer goedertiere, Komt hiere // soecken sijn waerste Bruyt, Hoe wel wy sitten onder tribuyt,

Van Satans wille boos' en swaer, Nochtans sijn sinne,

Doen ons door minnen, Begeeren // in dit nieuwe Iaer.

4.

Het geen dat Abraham seer lang' begeerden, Vereerden // Godt hem inden Gheest,

En 'tgheen dat Salomon op dese eerden, Verveerden // was dit wonder meest, Hoe sal, sprack hy, die 't al gheneest, Hier woonen met den mensch eenpaer, Gheluckich ooghen,

Sijn 't, die dat mogen

Aenschouwen, in dat Nieuwe Iaer.

5.

Dus mogen wy nu dan met recht wel singen, En springen // als de Herders soet,

Want wy van Bethelem veel wonder dinghen, Wt kringhen // sien tot ons behoet,

De vrou die Satan vertreden moet, Heeft daer Godts Soon gebaert voorwaer, Dus sy Godt Glorie,

En ons victorie,

Tot vrede, in dit nieuwe Iaer.

6.

Lof Prince Godt ghy die onse klachte, By nachte // hebt te recht verhoort,

Waer door ghy d'Hemelen met al haer machte,

(26)

Met krachte // hebt gheheel door-boordt, Waer deur u soone neer daelde voort, Tot Beth'lem in een krebbe naer, Wiens waerde name,

Wy heden t'samen

Aen-roepen, in dit nieuwe Iaer.

Nieuw'-Iaer-Liedt.

Op de wijse: Schoon Liefjen jent.

1.

GRoot wonderheydt, Wert ons verbreydt,

Van d'Hemelsche Heyr-scharen, Want Godts soon leyt

In't hoy en schreyt, Om ons ellendigheydt, Om ons,

Tot een nieuwe Iare.

2.

Aen Davids Stadt, Is dese schat

Ghegheven, te beware, Dit' bloedigh badt Door't snijdtsel, wat Van daegh al heeft omvat

(27)

Van daegh

Tot eenen nieuwe Iare.

3.

Dus Israel, Wilt u doch wel Bereyden allegare;

Want hy de Hel, Met Satan fel,

Benemen sal 'tghequel.

Benemen

Tot eenen nieuwe Iare.

4.

Looft dan dit Kindt, Dat al beghint

Ons yets te openbaren, Hoe wel het int Verborghen mint, Dat doet dat het ons vint, Dat doet

In dese nieuwe Iare.

F I N I S .

Op H. drie Coninghen dagh.

Op de wijse: Ick had voor desen.

(28)

1.

KOmt tot de Wat'ren Van blijtschap, o

Ghy Heydensche geslacht, Wilt u Tiatren

Af breecken, soo Vervalt u Satans macht.

en treedt // ghereedt, Met Wieroock in u handt Opwaerts nae 't Iootsche lant Om te doen offerhandt,

(29)

Aen den nieu ghebooren Prins Die u ballinghachap geensins Begeert, maer vreeds bestand

2.

Siet selfs u Coningh, O Saba, rijdt

Op Kem'len, om te sien Een Hemels crooningh, Die nu niet wijdt

Van Bethlehem sal gheschien.

De Thars // van vars Comt oock met yver aen, Om voor den Heer te staen, Als een goedt onderdaen.

En der Moren Coningh wijs, Wil oock dat dees Heer veel prijs En eer wordt aenghedaen

3.

Heerlijcke dinghen Sijn dan gheseyt Van u, ghy Bethelem:

Want in u singhen Met soeticheydt

Veel Enghels soete stem.

'Tghewelf // heeft self Hier van u lof ghemelt, Aen die schier onghetelt Laghen, op 'swerelts veldt, Want haer Princen vallen neer Off'ren Wieroock aenden Heer Met Goudt, en Mirh' verselt.

(30)

4.

Een nieuwe Sterre Heeft haer tot u

Heel haestigh dus gheport, Want sy van verre

Saghen, dat nu

Godts goedtheyt was ghestort, Soo dat // het vat

Van droeve siels verdriet, Elck haestich omme stiet, Want sy voor-saghen yet, Dat haer beter soud' versaen Dus sijn sy tot u ghegaen O Beth'lem, met eerbiedt.

5.

Och of wy saghen, Hoe dese drie,

Als Coninghen bedaert haer gift op-draghen, Aen Iesus die

Een Maghet heeft ghebaert Elck souw' // met rouw' Het vuyle sondigh caf Voort-aen wel veghen af Door penitenci straf, En roepen aen Iesus mee Spaert ons sondigh Ninive Door u barmhert'ghe staf.

(31)

Den Lofsangh Simeonis.

Op de wijse: O Heer.

NV Heer.

Laet gaen, ist u begeer V knecht in vreden, Dat hy mach treden

Ter plaetse na u woordt, by d'overleeden, Om te boodtschappen haer,

Hoe den verlosser waer Ghedaelt beneden.

2.

Ick sie

V Salighmaker, die Haer langh belooft // is Dat hy het hooft // is

Die haer weer halen sal, dat haer ontrooft // is, Ghelijcken als een Reus,

Wiens moet soo furieus Noyt afgheslooft // is.

3.

Den welck

Ghy oock bereydt hebt, elck Een int bysonder

Voor ons die onder

Den Hemel swerven, in het aerdts ghedonder

(32)

Daer Satan ons in hout, Maer desen sal hem stout Verslaen met wonder.

4.

Hy sal

Oock voor de Heyd'nen al Verlichtingh wesen, Dat sy de pesen

Van haer Afgoden niet meer sullen vreesen, En in't huys Israel

Soo salmen evenwel Sijn glori lesen.

F I N I S .

De Passie ons Heeren Iesu Christi. In seven deelen.

Op de wijse: Hoort al die Iesum wilt gaen soecken.

Ofte: Nerea schoonste van u geburen.

(33)

Het 1. deel.

1.

ICk sal het aertsch geneucht weghwerpen O Heere Iesu, ende gaen

By u in't Hofjen, daer u Herpe Des lijdens droef begint te slaen.

2.

Op dat ick al de droeve suchten Die ghy daer om mijn siele doet, Magh hooren tot den Hemel vluchten, Gheheel uyt een benaut ghemoet.

(34)

3.

Ick groet u o bedroefde Heere, Ghedoocht dat ick eens neder kniel Voor u aenschijn, want het mijn seere Vertoont de droefheydt van u ziel.

4.

Helaes het sweet sien ick uyt-breecken Verandert als een bloede root,

En hoor u van benautheydt spreken Mijn ziel is droevigh totter doodt.

5.

Maer Petre mooght ghy nu noch slaepen, Is dus u liefde uyt-gheblust?

Daer comen veel in volle wapen, En sijn met Iudas wt gerust.

6.

Siet hoe dat al haer fackels branden, Siet hoe haer Toortsen door de nacht Klaer lichten, op haer ijs'ren handen, Sy hebben 't haest tot hier gebracht.

7.

Ach Iude sult ghy dus verraden, Die u soo soet u voeten wies, Met recht mocht hy wel sijn beladen En klaeghen om u ziels verlies.

8.

Mijn dunckt ick hoor met alle wenschen, Mijn Salighmaker spreecken, dus,

Vrient sult ghy soo den soon des menschen Verraden, met een vriendschaps kus.

9.

Als of den soeten Salighmaker Woud segghen, komt noch is het tijdt

(35)

Om u te bet'ren, want ick haecker O Iude nae om u profijt.

10.

Maer Iudas bit niet gaede slaende, Verkoopt sijn Heer om gheldt, helaes!

En levert hem soo stoutlijck aende Soldaten met een groot gheraes.

11.

O Heer met hoe veel vaste knoopen Worden u handen vast ghemaeckt Als of ghy haer soeckt te ontloopen, Daer u dien vrees' noyt heeft gheraeckt.

12.

Is dit in plaets dat sy met Psalmen En met een bly verheven toon V lof uyt songhen, en met Palmen V haelden in, als Davids Soon.

13.

Soo is de werlt wel wispelturigh Voor yemandt die verheven sit Die altijdt dan wel mach ghedurigh Staer-ooghen, nae't ramp-spoedigh wit.

14.

Laet u gebedt van Olijveten En Heere u vast binden oock, Tot uwaerts trecken mijn gheweten, Eer my vernielt het vals ghespoock.

(36)

Het II. deel.

1.

WAer wilt ghy heen, wreede Soldaten Met het almachtich eeuwich woort, Dat Hemel, aerde, kan omvaten, En in sijn armen draghen voort.

2.

Ist niet ghenoech dat ghy met koorden, Dat Hemels Lam ghevanghen hebt, Dat ghy hem noch gheeft vuyle woorden, Daer hy niet eens sijn mont verrept.

(37)

3.

Ia doet hem uyt de Beecke drincken Tot aen de lippe van sijn mondt Soo dat hy schijnt by nae te sincken Door't koude water op de grondt.

4.

Iohannis siende dit verwerren.

Loopt anghstigh wegh voort Ioodts gespuys:

Maer Petrus volghden noch van verre Mismoedigh tot in Annas Huys.

5.

Daer mocht hy hem wat staen te wermen, Want koud hem door het Lichaem sneedt, En in hem selven droevigh kermen Oover het geen dat Christus leedt.

6.

Sommighe Dienaers, en Dienst-maeghden, Stonden saghen Petrum an

Op't laetste hem, sommighe vraeghden, Waert ghy niet mee met dese man.

7.

Petrus benaut en angh van geeste Heeft haer tot driemael toe gheseydt Ick can hem niet in't minst noch meeste En daet'lijck heeft de Haen ghekreydt.

8.

Iesus omsiende met een wincke, Heeft Petrus herte soo gheraeckt Dat hy tersondt begon te dincken Dat hy sijn Heere had versaeckt.

9.

Daer had'men strack veel lauwe tranen Droef in sijn ooghen moghen sien

(38)

Ghelijck als drop'len der Iordane Die voor een ruys-windt heenen vlien.

10.

Hy suchten met veel sware nockingh, Hy riep soo langhe tot den Heer, Dat die hem gaf door minne lockingh Verghevingh van sijn sonden weer.

11.

O sondaers laet ons niet wanhopen, Al hebben wy den Heer verstoort, Laet oock soo langh ons tranen loopen, Tot dat ons ziel verghevingh hoort.

12.

Wy sullen wel ghenaed ontfanghen, Ghelijck als Petrus heeft ontfaen, Christus die winckt ons met verlangen, Als wy maer tot sijn passy gaen.

13.

Laet ons dan met hem gaen van Annam Tot Cappham daermen hem seer slaet, En hoemen hem daer weder van // nam, En brocht onwaerdigh tot Pilaet.

(39)

Het III. deel.

1.

O Iesu eeuwigh goet des Vaders, Moet ick u dus mishand'len sien, Van soo veel boose vals verraders, Als of hy't niet en condt ontvlien.

2.

Is dus de liefde doorghedronghen Het binnenste van uwe hert,

Dat u lichaem dus naeu bedwonghen, Een breyden rock onttrocken werdt.

(40)

3.

Soo sien ick dat oprechte minne Is stercker dan de felle doodt, Want anders soudt ghy niet beginnen Dus bloot te staen, met schaemte root.

4.

De kille koude Pijlaer-steenen Verkleumen u teer naeckte lijf, Daer ghy met touwen om u beenen Aen sijt ghebonden al te stijf.

5.

En uwe handen 'tsaem ghebonden Sijn boven aen soo vast ghemaeckt, Dat elcken roeden slagh, met wonden Heel diep in uwen sijden raeckt.

6.

Ey soete droppeltjes des Heeren Gy die dus lau daer henen druypt, Wast af mijn wonden, en mijn seere Dat daer geen quaet meer in en cruypt.

7.

Hoe biggelt ghy dus langs de leden Van mijnen Salighmaker droef, Of wilt ghy hem nu helpen treden Den wegh des doodts tot ons behoef.

8.

Ist u dus soet voor ons te bloeden En op de Aerd' te rollen neer,

Soo springht, en spat, vry aende roeden Want onse misdaedt doet ons seer.

9.

Maeckt vry een badt van warme drop'len Rontom de harde steen calom,

(41)

Op dat ons siels verdorde stop'len Eens vruchtbaer worden wederom.

10.

Wy sullen in u comen swemmen, En maecken ons van binnen reyn.

Want droevigh roepen wy met stemmen, Laeft ons nu doch als een Fonteyn.

(42)

Het IIII. deel.

1.

DE bleecke vreese comt mijn hersen Bebloeden Iesu wederom

Met groote droefheydt soo bepersen Dat ick schier stae van flaute stom.

2.

Salmen u gaen als Coningh hullen, Met een verouden Purper Rock, V handt in plaets van Cepter vullen Met een geknopte rieten stock.

3.

Salmen u o euwige wijsheydt Bekroonen met een Doornen Kroon, Om onse sondens vuyl afgrijsheydt 'Tis al te naeren Coninghs Troon.

4.

Ist moghelijck dat liefdens hitten Soo veer Godts Sone brenghen kan Dat hy op koude steen sal sitten, Als een verworpen boose Man.

5.

Ay my, ick schrick, dat ick de Doornen Daer voor sijn voeten smijten sien, En dese rucken wreet met toorne, Den Salighmaker op sijn knien.

6.

Daer ginder sien ick veel met stocken Met grooten yver comen aen,

Iesus sit al met 't hooft te bocken Om daer de Doornen op te slaen.

(43)

7.

Ach, hoe veel root bebloede Beecken Lopen daer als Fonteynen neer,

En hoe veel Doornen sien ick steecken In't voor-hooft van soo soeten Heer.

8.

Nu sit den rechten Salomone In sijn bedroefden Kroonement.

Ey Syons Dochters wilt doch toonen Dat ghy u Coningh sijt omtrent.

9.

Ick loof niet dat ghy hem sult kennen Want hy is alte seer mismaeckt, Sy spuwen om hem meer te schennen Int aensicht waer het maer gheraeckt.

10.

En groeten hem wt spots ghewijse Als Coningh van heel Israel, O Sone Godts wie sal u prijsen, Ghy hoort dit en swijght evenwel.

11.

Bebloeden Lam, ter doodt-slacht moedigh, Laet oock u tongh sonder gheluyt,

Op onse siele sijn sachtmoedigh Als sy van hier moet reysen wt.

(44)

Het V. deel.

1.

V Mijne siele wilt aenschouwen Vwen beminden Iesu soet,

Hoe hy uytcomt met groot benouwen, Siet hoe hem is uyt-parst sijn bloedt.

2.

Van't geesselen seer jammerlijcke, En op sijn hooft een doorne kroon, Sijn handen sijn te wreedelijcken Ghebonden, en soo stelt ten toon.

(45)

3.

My dunckt ick sien u staen o Heere En hoor't gheroep der Ioden aen,

Cruys hem, Cruyst hem, met groot oneere Doet hem wech uyt ons ooghen gaen.

4.

Waer sijt ghy o Maria pure, Bedroefde Moeder hoort ghy wel, Hoe dat de Ruyters deser ure, Wt rijden op haer Paerden snel.

5.

Hoor hoe sy blaesen langhs de straten, Op haer Trompetten met ghedruys, S'hebben u Soone die sy haten Gheladen met een sware Cruys.

6.

Nu mach hy wel met rechte seggen, Ick ben een worrem maer geen mensch Want hy blijft moede neder legghen, En wordt gheslaghen nae haer wensch.

7.

Soo dat hy deerelijck moet kruypen Vermoeyt, nae Calvarien heen Daer sy spottende neder stuppen, En setten hem op eenen steen.

8.

Ach hoe bedruckt, ende bebloedigh, Sit hy daer op Golgathas klip

Ghekleet als een arm mensch weemoedigh In een verscheurden Purper stip.

9.

Het ijsselijck ghekrangh der Ioden Ghedoocht niet dat sijn Moeder hem

(46)

Eens spreken magh, maer hem te dooden Roepen sy in ghemeene stem.

10.

Och dat ick soo veel droeve tranen Kond storten, als ghy doet u bloedt, Heere ick sou mijn hert vermanen Dat sy uytliet een grooten vloedt.

11.

Mochtans ick sal u niet verlaten, Maer sal u met een droef ghesucht, Op't Cruys sien nag'len, door de gaten Die sy dus booren, met gherucht.

(47)

Het VI.deel.

1.

WIe sal mijn nu doch heden geven De vleugh'len van een Seraphin, Op dat ick eens mach opwaerts sweven Aen't Cruyce van dien ick bemin.

2.

Recht als een Duyfje inde gaten Van een Steen-rots sijn ruste doet, Soo soud ick mijn oock vinden laeten in Iesus wonden root bebloet.

3.

Daer soud ick sien hoe dat de Beecken Neer vloeyen vande Doornen of,

En hoe sijn handen sijn door-steecken Met drie ijser naghelen grof.

4.

Ick soud sijn roode borst om-ermen, En kussen hem sijn bleecke mondt Roepen o Heer, wilt mijn ontfermen, Die dus om my nu sijt ghewondt.

5.

Hoe soud ick niet nae hem verlanghen, Die ick dus aen een Cruyce hout

Als een misdadigh op sie hanghen Om mijnen sonde menighfout.

6.

Comt nu o Is'rel met betrouwen En heft uw' ooghen inde locht, Wilt uwen Coningh nu aenschouwen, Siet hoe hy is om u verkocht.

(48)

7.

Siet hoe de traentjes uyt sijn ooghen Neer loopen als Fonteynen klaer, Van pijne die hy moet ghedooghen, Want hem de nagh'len wroeten swaer.

8.

En roept van pijn, met heescher keele Mijn Godt waeromme soo hebt ghy My dus verlaten, want ick vele Om't soecken van u Schaepje ly'.

9.

Dit lijden offer ick u Vader, Ick offer u mijn selven veur

De siel, mijn Bruyt ick weet geen naeder Opent voor haer doch 'sHemels deur.

10.

In uwen handen doen ick heden Bevelen mijn bedruckten Geest,

Ick breng' den mensch' hier peys, en vrede, En eeuwelijck des Hemels Feest.

(49)

Het VII. deel.

1.

GHy zijt wel gh'luckigh Nicodeme, Nu u die grooten jonst gheschiedt, Dat ghy hem meught van't Cruyce nemen Die Hemel ende Aerd' ghebiedt.

2.

En ghy Ioseph van Arimatheye Ontfanght den alderhooghsten staet, Nu ghy de armen om de syen, Van Christus doode lichaem slaet.

(50)

3.

Heere mijn hert dat wort weemoedich Nu dat ick u dus dichte by,

Aenschouwen mach, mismaeckt en bloedich, Sonder een plaets te wesen vry.

4.

Wie sal de scherpe doorne Croone Afdoen van u door-wonde hooft, Sal dat niet doen Zeb'dei Sone Of is hy al te afgheslooft.

5.

Hy heeft te veel met uwe Moeder Bedruckt ghesworven heen en weer, Ghelijck als een oprechten Broede, en trouwen Dienaer van sijn heer.

6.

Wy sullen die de sterckste laten Soo soet afnemen als hy kan, En u dan legghen in Lijnwaten Fijn doeck als toekomt sulcken man.

7.

Doch Nicodeem' wil u eerst salven Met dat hy brocht heeft uyt de stadt, En magdalena noch behalven, Maeckt u noch eens met reanen nat.

8.

Rust u nu onsen Salichmaker, Rust u doorwonde doode lijck Rust u oprechte minne-blaecker, Want onse ziele maeckt ghy rijck.

(51)

Van de verrijsenisse ons Heeren,

Op de wijse: Ierusalem ghy schoone Stadt.

1.

SInght nu met vreucht, in't aertsche dal, Want Christus die is nu verresen, En heeft ons oock te samen al, Door sijnen bitt'ren doodt ghenesen.

2.

Met klaerheyt ende groote macht Staet op den Heere der heyrscharen, En doet vervaren al de wacht Die hem wel meynden te bewaren.

3.

De doot die heeft hy nu ghedoot, Ghebroocken heeft hy onse banden En voorts gebracht uyt alle noot, Door sijne Goddelijcke handen.

4.

Nu heeft den rechten David cloeck, Den Reuse Sathan overwonnen, Nu leyt Phar'o met sijn ghevloeck In't Meyr versmacht, heel overronnen.

5.

Hy heeft verheven sijn Basuyn, Sy vlessen heeft hy tsaem ghesmeten, Iericho schut, de mueren kuyn,

(52)

Legghen neervelt, en gans doorspleeten.

6.

Scheurt Helsche Poorten met ghedruys Scheurt altesaem oock ras van eene, Christus die comt nu met sijn Cruys Sijn vrienden haelen wt gheweene.

7.

Sijt dan verheught, o Adam, ghy Die eewelijck had moeten sterven En wy door u, maer nu seer bly Moghen wy peys en vreed' verwerven.

8.

Dus Syons Dochters hebt doch nae Dees David Geestelijck verlanghen, En Singht met vreught, Alleluia, Om hem soo vrolijck te ontvanghen.

F I N I S .

Op den Feest-dagh van ons Heeren Hemelvaert.

Op de wijse: Den tijdt is hier.

1.

WAt siet ghy op,

Ghy Galileetsche Mannen, Nae d'hooghe top

Des Hemels, als verbaest,

(53)

Het bangh' gheklop Vws herte, wilt verbannen, Dat u als hop,

Doort 't Lichaem bitter reast, Iesu die laest,

Is vander doodt op-staen, Nu weder om ghetreden // is Ten Hemel, daer sijn stede // is:

Om dat hy daer nu vrede // is Begeerigh te ontfaen,

2.

Dus sijt niet angh' Dat des Hemels wolcken, Met veel ghekrangh, Rontsom u swieren heen, Tis dat hy langh

Ghenoegh, van boose volcken, Sulck lijden bangh

Ellendigh, heeft gheleen, Sy doen hem treen

Tot d'Alderhooghste Troon, Daer hy sijn Vader bieden // sal, Dat hem niet weer ontvlieden // sal, En dat de goeden lieden // sal Sijn tot een eewigh Croon.

3.

Hy heeft u al

Van langh gheseydt te vooren, Dat hy u sal

Senden den Heyl'ghen Geest, op dat het dal

Der Aerden, mach aenhooren,

(54)

In wiens ghetal

Sy dus langh sijn gheweest, En soo hy meest,

Met u hier stadich was,

Hoe soud' hy u daer geven // hier, Dat God'lijck hoogh verheven // vier, dat zielen kan doen leven // hier Angh voor het hels moras.

4.

Ghy alle dan

Sult wesen trou ghetuyghen:

Voor haer die't van V eyschen, met begeer Op dat elck kan

Sijn hert tot hem waerts buyghen, En yv'rich an

Hem bidden, als haer Heer.

Dus met sijn leer Gaet tot het woeste endt

Van d'aertsche omloops palen // veer:

Op dat ghy hem meucht halen // weer, Daer hy om van sijn zalen // neer Te lijden was ghesent.

5.

Samarien

Sult ghy sijn woort oock preecken, Iudea en

Gheheel Ierusalem.

Op dat haer den

Gekruysten, niet ontbreecke Die d'Hemelen

Dus maeckte met sijn stem.

(55)

En soo ghy hem,

Daer saecht opklimmen klaer Soo sal hy oock weer komen // aen;

Alst alles sal met schromen // staen, En klippen, berghen, boomen // gaen Te niet, soo 't voormaels waer

F I N I S .

Op de hooght-tijt van Pincxteren

Op de wijse: O heylich eeuwich Godt.

1.

COmt o vertrooster van Mijn siele, want sy kan Haer aesem niet meer halen, Voor dat ghy haer eens an Gheraeckt hebt, want als dan Ghevoelt sy minne stralen.

2.

V seven gaven sijn, Voor ons een medecijn Dus wilt toch neder komen, Ende verlicht ons pijn Met u God'lijcke schijn Op dat wy souden schromen.

(56)

3.

Ghy die eertijdts uyt cracht Der liefden, hebt ghebracht In't lichaem van Marie, Gods soon ons hoogste macht, Die ons bedroeft ghedacht, Met sijn doodt quam verblije.

4.

Ghy quaemt oock t'eenemael, Als Godt uyt uwen sael

By't Water der Iordane, En thoonden met u strael, Dat Iesus was de dwael Die af doen sou ons tranen.

5.

Nu op den Pincxster dagh Hebt ghy het droeve, ach, Benomen van u vrienden:

Want Petrus het ghewach Der Ioo'n niet meer ontsach, Maer yverich Godt dienden.

6.

Dus wy dan minst en meest Roepen o heylich gheest Versterckt al onse sinnen, Dat wy hier onbevreest Leven, en in u feest Blincken als Seraphinnen.

(57)

Litanie Van de soete naem Iesus.

Canon a 4.

1.

HEer wilt ons ontfermen!

Christi in u armen

Wilt ons doch beschermen.

Heyl'ghen Gheest verlicht // ons.

2.

Eene Godt drievuldigh

(58)

Die den mensch sorchvuldich Steedts bewaert geduldich, Tot u Tempel sticht // ons.

3.

Iesu Godes Sone, 's Vaders aerdtsche throone, Die by ons quaemt woone.

Onser wilt ontfermen!

4.

Iesu furieuste, Bly victorieuste.

Alder glorieuste.

Onser wilt:

5.

Iesu wonderlijckste, Eeuwich alderrijckste.

En vermaeckelijckste, Onser wilt.

6.

Iesu alderbloedichst', Ootmoedich, en goedichst', Heer aldersachtmoedichst', Onser wilt.

7.

Iesu, ons voornaemste.

Tot de liefd' bequaemste, Alderghehoorsaemste, Onser wilt.

8.

Iesu langh verduldichst' Tot de doodt onschuldichst'.

Aldersorchvuldichst',

(59)

Onser wilt.

9.

Klaer-blinckende Sterre Iesu, die van verre Ons leyt uyt 'tverwerre, Onser wilt.

10.

Liefd' en vrede kusser, Iesu tweedrachts susser, Helsche vlamme blusser, Onser wilt.

11.

Voorbeelt aller deughden, Iesu, die met vreughden, Ons, door u verheughden, Onser wilt.

12.

Toevlucht der bedruckten, Iesu, die ons ruckten Wt, dat ons misluckten.

Onser wilt.

13.

Trouwe Herder goedich, Iesu, die kloeckmoedich, Keert des Wolfs muyl bloedich, Onser wilt.

14.

's Vaders eeuwich wijsheyt.

Iesu, die d'afgrijsheyt, Van ons siel, met prijs leyt, Onser wilt.

(60)

15.

Vreucht, in d'Engelen wooningh Patriarchen Coningh

Klaer Propheets vertooningh Onser wilt.

16.

Meester die noyt miste, Iesu, boeck, schat kiste Der Euangelisten, Onser wilt.

17.

Der Astost'len wijser, Iesu, deuchden prijser, Vuyle sonds afgrijser, Onser wilt.

18.

Tracht der martelaren, Iesu, als veel scharen haer ter doodt beswaren, Onser.

19.

Licht der Confessoren Iesu, als sy hooren, Dat haer mocht bekooren, Onser wilt.

20.

Heyl'ghe Troone Iesu!

Alle die met vrees // u Hier aenroepen; dees // u Wilt ghenadich, sparen.

21.

Ons van alle quaeden

(61)

Sondaers boos aenraden En van vuyle daden, Wilt ghenadich sparen.

22.

'Tvrees'lijck overtreden, Van de heyl'ghe reden Vw's gheboden mede, Soo verlost ons Iesu.

23.

Van 't onsalich sterven En het eeuwich derven, Van u Hemels erve, Soo verlost ons Iesu.

24.

Door u neder dale, In een stals stroo sale, Achtste daeghs naem hale.

Soo verlost.

25.

Door u geessel roeden:

'Tkroonen vande woeden:

En het deerlijck bloeden, Soo verlost,

26.

Door u bitter dooden:

Helsche macht uyt roden, Opstaen, hemels nooden, Soo verlost.

27.

Lam dat onse sonden, Inde aertsche monden, Weder hebt ghebonden,

(62)

Spaert ons siele, Iesu!

28.

Lam dat onse packen Inde Dooren tacken Van u hooft liet sacken.

Wilt ons doch verhooren.

29.

Lam dat onse smetten, Aen u cruys liet setten, Om ons niet te letten.

Wilt ons voort ontfermen.

Op alle tijden des Iaers.

Op de stemme: Het glas van mijn gheneught.

1.

O Hemels Godlijck licht, Wilt neder dalen

Barmhertich mijn ghesicht Als nu bestralen,

Op dat ick in u weghen niet en dolen, Als d'aerdtsche duyster nacht, Mijn haest verleyt ghedacht Yets heeft ontscholen.

2.

Schuylt my met David eer In sulck speloncke,

Daer my u wils begeer Meer mach ontfoncken.

Als den vervolgher my eens komt besetten, Dat ghy dan metter vaert,

(63)

Den inganck oock bewaert, Met uwe netten.

3.

Dit werelts is met recht Een woest omloopingh Daer staech het hels ghevecht Met vrees en noopingh

De siele soo verslant, dat sy het strijden Is moede, want de slagh

En duerich nacht en dag Qualijck om lijden.

4.

Wilt my met Caleph en Iosua leyden:

Int lantschap, daer ick ben In volle weyden.

Dat ick eens mach van sulcke spijse eten Die noyt de grijse tijdt

Met schimmel heeft benijdt Of onnut sleten.

5.

O hoogh verheven sael Hoe sijn u steenen, Dus suyver als een dwael, Al heen, en heenen,

Ghemarmert met het bloet van Godes Sone?

Daer hy sijn vrienden in Door een oprechte min Laet vreuchdich woonen.

6.

Hy is de schencker oock Aen hare maeltijdt,

(64)

Daer is geen domp, of roock Of droeve quael-tijdt,

Daer was noyt stondt, die haer niet en verheughde, Haer Lampen gaen niet uyt,

Want 't Lam is voor sijn Bruyt, Een licht vol vreughden.

7

Wie soud dan niet nae u, O Cana hopen:

Daer u ses kruycken nu Niet meer uyt-loopen.

O Feest, ghy sijt van alle Feest de weertste Maer niemandt can ghewis,

V nutten, voor hier is Voldaen het eerste.

(65)

[Het tweede Bloem-Beddeken de VVitte Lely]

Canon. A. 4.

SInght lof de Maeght Marie, Die in dit aerdtsch bederven, Soo deerlijck in voortye,

Haer Soon aen't Cruys sagh sterven.

(66)

Voor-reden tot alle bedroefde.

WAnneer de droeve sinnen, Mensch', wederom beginnen Te kloppen, aen u hert, Als u ontrocken werdt:

Wat soetheyt van Gods gratie, Door aerdsche tribulatie:

Soo denckt niet dat ghy zyt Van uwen Godt benijdt:

Maer dat hy het bedroeven, Geeft om den mensch' te proeven, Of sy in druck en pijn,

Sijn wil oock tegen zijn.

Hy selver heeft gheleden, En droef den wegh getreden Des doodts, gelijck ick u Voor heb gedragen nu.

In't bloemigh bedd' des Heeren, Daer hy ons recht gaet leeren, Datmen door lijden, hier Wordt als een rood, Angier.

Nu sal ick u opdragen, De alderdroefste dagen, Die hier Maria heeft Met hertens wee beleeft:

(67)

Oock meed' veel soete vreuchden, Daer Godt haer door verheuchden, Als haer bedroefde ziel,

Van smerte schier verviel.

Dit sult ghy alles, inde Wit Lely bladen vinden, in Sangh'-maet voor geset, Van dit gebloemde Bed, Op dat, als u opkringen

Droefheden, ghy meucht singen, Een Bly liedt, of een Wee, In plaets van aerdts on-vree'.

Vaert wel dan in dit leven, En namaels wil u geven Den Opper-Hemel-vooght, Die vreucht die hy beooght.

F I N I S .

(68)

Het waer-om.

Zyt niet verwondert dat ic voor, in mijn Herders-gesangh de namen van Coridon, en Filander, ghebruyct hebbe, en de nu wederom mijn Herderinnetjes, ben Amarillis, ende Galathea noemende: Want ick doen dat niet tot ontstichtinge, maer om beter de Herders, en Herderinnen uyt te beelden, dit u l. dan gewaerschout hebbende, sult haer (hoop ick) met aloo goeder herten ontfangen, als ickse u l. ben op dragende.

Amarillis Een-spraeck.

VErheught u Amaril!

De tintelende Sterren, Die schijnen te verwerren In Godes wonder wil:

Want hy die over Aerde, Hemel, en Zee gheboot, Leyt in een Magets schoot, Die dese nacht hem baerde.

Soo dat de silver Maen Schijnt in haer selfs de morren, En op haer Heer te knorren, Dat hy is neer gegaen.

Waerom Nacht-oogh verkoren, Siet ghy dus norts en dwars?

Nu dat Godts Soon ons vars Tot Bet'hlem is geboren.

(69)

En is het u niet veel Gemacklijcker te oogen, Van uwe blauwe bogen, Staech neer op hem geheel?

Dan altemet te klimmen Soo moeylijck om tot Godt:

Dat wy soo bruyn, als tot

Een afgrondt schier beschimmen?

Och ja! want nu sult ghy Sijn Godlijck hooft beschijnen:

Dus wilt u wolck-gordijnen Doch ras opschuyven bly:

Want d'Engelen selfs die bennen Met vrolijckheyt gedaelt, En hebben Herders haelt, Dats' hem oock soude kenne.

Ey soo, daer sie ick u, Met u klaer Hemels glinster, Door een bemiste vinster, Die ghy my opent nu.

Gelukigh Amarillis.

Daer sien ick Galathe Aen komen, met haer vee, My dunckt sy oock niet stil is.

Ick moet haer dees geboort Met blyschap oock voor leggen:

Misschien sal sy my seggen, Dat zijt al heeft gehoort.

Ras haest u Herderinne!

Het schijnt sy staet verbaest:

't Is best dat ick my haest, Tot haerwaerts. Ick beginne.

(70)

Herderinnetjes verwonderings Echo-Liedt.

Op de wijse: Seben ved' o vita mia,&c.

(71)

Ama. GAlathea! denckt wat (Mare) Heeft Philander my geseyt,

Dat den Heere der heyrschare, Kindtsich schreyt.

Galat. Herderinne dese tijdingh, Maeckt mijn hert oock heel ontstelt.

Coridon heeft 't met verblijdingh My vertelt.

Ama. 't Is t'wonder, 't Is wonder, Soo Heere! O

Heere! Dat gh'onder Dat onder V teere, V eeren, Komt t'hengelen: De Engelen: Om d'Helsch gestrickte draet, Weder van ons ziel t'ontstrenglen, Galat. Tot verlossingh van ons quaet.

(72)

2. Ama. Schapen-hoedster, maer hoe kluchtich Weer-roept Echo, waer ick stae:

Soud sy wel Godts lof geruchtich Botse nae? Want my docht na dat ick hoorden, Doe sy daetlijck met my sprack, Dat het haer aen sin noch woorden Niet gebrack.

Want luyster. Want luyster! Ick segh, ho! Ick Echo, Kan

duyster Kan duyster, Godts wegh, soo Gods wegh soo

Verkonden. Verkonden. Een stem die maer weer-klinckt? 't Is dan ree'n dat ooc wordt bevonden, Dat nu elck-een vrolijck singht. 3. Galat. Amarillis, Amarillis, Noyt heeft Godt ons soo bemint, Dat hy selven na ons wil is Een kleyn kindt. Willen wy eens derwaerts spoedich Loopen, en hem sien met vreucht,

(73)

Die ons menschen overvloedich Dus verheucht? Kom gaan wy Kom aen wy! Ama. Ey wacht doch Ey wacht doch Yet!staen

wy Niet staen wy De nacht noch De nacht noch Hier stille. Hier stille? Galat. Neen, neen, wy moeten voort: Laet ons Schaepjes doen wat sy willen, Ick beveel haer in Godts Woordt. 4. Coridon seyt dat het trillend' Leyt in weynich doecken neer, Met wat hoys, en stroys: wy willen't Doen vereer. Ama. Wel ick ben daer me ce vreden, Laet ons om dat soete dier, Onse testen dragen meden Heel vol vyer. Galat. Soeck d'hoeckjes Soeck cloeckjes Al omme. Al omme. Ama. Fijn doeckjes Sijn doeckjes Die kommen. Die komme, Galat. Niet grover. Niet over Ama. Malcander, helpen wy Om in Beth'lem dees armoede pover, Oock eens te aenschouwen bly.

(74)

Herderinne Bethlems wegh

Op de wijse: Diei solennia.

D' Hemelsche Prins, leyt op wat hoy, Te Bethlehem,

Anders geensins, dan Beesten stroy, Soo ons is seyt van hem.

2.

Sijn doeckjes zijn, heel oudt en of, Te Bethlehem.

Geen lijnwaet fijn, maer slecht, en grof.

Soo ons is seyt van hem.

3.

Hy leyt benaut, in een Eet-back, Te Bethlehem,

Schreyend van koudt, en onghemack.

4.

Hagel, en snee, en gijse vorst, Te Bethlehem,

Doet hem heel wee, sijn kleyne borst, Soo ons is seyt van hem.

5.

Laet ons lof, de Moer van't kindt, Te Bethlehem,

En geven stof, daers' hem in windt.

(75)

Betlehems besoecking.

(76)

Op den Feest-nacht Vande Geboorte ons Salichmakers Op de wijse: Magnum Nomen Domini.

1.

COmt laet ons na Beth'lem gaen, met sangen schoon:

Want een Maghet heeft ons daer ghebaert een Soon, 't Is een kindt, 't is een kindt,

Dat ons vereert, dat ons vereert Des hemels troon.

Siet de boodtschap is al tot de Herders vloo'n, Dat God me als wy, is worden mensch' persoon

Eya, Eya,

Singht dit jonghe kindt een liedt, Dat ons nu sijn komst geschiedt,

Door Maria,

Nu schreyt niet, nu schreyt niet:

Gy zijt ons Emanuel, Die leyt siet, die leyt siet In het huys van Israel.

(77)

1.

COmt laet ons na Beth'lem gaen, met sangen schoon:

Want een Maghet heeft ons daer ghebaert een Soon, 't Is een kindt, 't is een kindt,

Dat ons vereert, dat ons vereert Des hemels troon.

Siet de boodtschap is al tot de Herders vloo'n, Dat God me als wy, is worden mensch' persoon

Eya, Eya,

Singht dit jonghe kindt een liedt, Dat ons nu sijn komst geschiedt,

Door Maria,

Nu schreyt niet, nu schreyt niet:

Gy zijt ons Emanuel, Die leyt siet, die leyt siet In het huys van Israel.

2.

D'Hemel is u sit-stoel, vander eeuwicheyt, Nu soo leght ghy op u voet-banck ende schreyt,

't Is een werck, 't is een werck, Dat ons verstant, dat ons verstant Niet heeft beleyt,

Ia daer noyt der Englen tong' van gaf bescheyt Heer, wie heeft u dan dees armoed' dus bereyt,

Liefde, liefde,

Liefde, och wy dancken u, Dat ghy ons met Gods Soone, nu, Dus gheriefde,

Sijn traenjes, zijn traenjes,

(78)

Maken met haer rollen neer, Spel-baentjes, speel baentjes, Op sijn volle wanckjes teer.

3.

Witte Lely sonder doornen, sonder smet, Die dit zaet, door hemels dou ons maecten vet,

Siet wat dat, siet wat dat V kleyne Soon, u kleyne Soon Van noode het:

Al sijn luertjes maeckt het heel met nat besmet, Daer moet noch yet wesen dat sijn slaep belet,

Sus, sus, sus, sus,

Altijdt Eeuwigh is u Naem, Ghy zijt Hert en Ziele t'saem, Dien ick dus, kus,

Zijt stiltjes, zijt stiltjes, Kleyne menschje, groote Godt, V wiltjes, u wiltjes,

Doen ons open 't Hemels slot.

Hymnus, o gloriosa Domina.

Op de wijse: In een Prieel van bloemen, &c.

SEer weerdelijcke Vrouwe, Begaeft met heerlijckheyt, Ghy zijt als 't Vlies vol douwe Dat Gedeon sach gespreyt, Met wonderheyt:

(79)

Want ghy ons dorre aerde De ware vochticheyt

Christus Godts Soone baerde.

2.

Boven de blauwe boogen, Daer 's nachts de Sterren haer Al glinst'rende vertooghen, Zijt ghy verheven klaer, Hy die u daer,

Voorsichtich schiep te vooren, Hebt ghy ghesuyght daer naer, Doen hy hier was gebooren.

3.

Het geen de droeve Evae Wegh heeft genomen, dat Hebt ghy ons weer gegeven, Voor u vrucht-rijcke schat.

Ghy die het vat

Zijt daer het Hemels Wieroock Sijn geur van heeft gehad, En ghy waert selfs het vyer, oock.

5.

Soo zijt ghy dan een glinster, Voor ons bedroefde dal, Ia als een Hemels vinster Voor die zijn in misval, Licht als Cristal

Blinckt ghy, O Conincx poorte, Op dat wy souden al

Schuwen de helsche soorten.

6.

Ghy Heydenen verheucht, u

(80)

Dan: want ghy zijt nu vry Gemaeckt: daerom ghy meucht, u Verlossingh' singen bly,

V slaverny,

Is door een Maecht ontbonden, En door Gods Soon heeft sy Het leven u ghesonden.

6.

Glori' zy u dan Heere, Die van soo suyver Maecht Gheboren zijt: Wiens eere Men altijdt lof toe draecht:

Want sy verjaecht

Heeft, die ons hier beroofden, Door dien sy onvertsaecht 't Hooft Olophernus kloofden.

7.

V loven wy oock Vader, Die met den Heyl'gen Geest, en Soone zijt te gader Van eeuwicheyt geweest, Dus soo geneest, Al onse swaer ellenden, Op dat wy altijdt meest V loven tot het ende.

(81)

Nieuwe Iaer.

Stem: het viel een hemels douwe, &c.

DOchters wilt jubileren Van Syon alghemeyn, Een nieuwe Coninck teere Is heden ons heel reyn, Gheboren op dees aerden, Man eene Maecht eerbaer, Looft hem met groot eerwaerden Al in dit Nieuwe Iaer.

2.

Tot Bethelem der Stede Daer is hy voortgebracht, Daer die Voor-vaders mede Langh' hebben na gewacht, Een Maget is sijn Moeder, Hy is ons Godt voorwaer, Oock mede onsen Broeder, Al in dit Nieuwe Iaer.

3.

De Eng'len singen schoone, En geven goeden wens, Glori' sy Godt inden troone, En vreed' hier met den mens, Die in goe' wille leven, Want nu is allegaer Den Salighmaecker geven, Al in dit Nieuwe Iaer.

(82)

4.

Het Woordt is vleesch geworden, Verheucht u Israel,

Ras wilt u kleeders gorden, En gaet tot Beth'lem snel, Daer leyt hy by de beesten, De Heere der heyr-schaer, Aenbidt hem reyn van geeste, Al in dit Nieuwe Iaer.

5.

Daer leyt hy teer gewonden In arme boeckjes snoot, En wordt van beesten monden, Ghewarmt: want 't is noodt, Sijn teere leetjes beven, Van groote koude swaer, Liefd' heeft hem dus ghedreven Al in dit Nieuwe Iaer.

6.

Lof zy u Maget reyne, Ghy die Emanuel Dat edel suyver greyne Baerden voor Israel, Waer van dat u nu loven De Engelen seer klaer, In't schoon Syon hier boven, Al in dit Nieuwe iaer.

(83)

Nieuwe Iaer.

Stem: Puer natus in Bethelem, in hoc anno.

1.

GHeboren is in Bethelem, Dien Heylant, daer Na heeft verlanght Ierusalem,

D'Heylant daer soo veel Propheten Treurich hebben om gheseten, Dat hy noch niet waer, Is voor ons nu Iesus heeten, Tot een Nieuwe Iaer.

2.

Het gheen dat Balam seyde van Dien Heylant, daer

Door komen nu veel Heyd'nen a'n, D'Heylant daer soo veel Propheten.

(84)

3.

Het scheen dat Moyses eertijdts sach, Dien Heylandt, daer

Is'rels verlossingh' heel in lach, D'Heylandt daer soo veel Propheten.

4.

Maer noyt heeft hy te recht gesien, Dien Heylandt, daer

Den Satan voor te rug moet vlien D'Heylandt daer soo veel Propheten.

5.

Maer ons wordt nu te recht vertoont, Dien Heylandt, daer

Ons hoop, ons troost, ons pays in woont, D'Heylandt daer soo veel Propheten.

6.

Siet hy komt nu ten Tempel in, Dien Heylandt, daer

Hy traentjes stort uyt liefdens min, D'Heylandt daer soo veel Propheten.

7.

Och dat ick nu oock eens reys mocht Dien Heylandt, daer

Besproeyen met mijn ooghjes vocht, D'Heylandt daer soo veel Propheten.

8.

Ick soud' hem drucken aen mijn borst, Dien Heylandt, daer

Hy mocht uytblusschen d'aerdtsche dorst, D'Heylandt daer soo veel Propheten.

9.

Laet ons dan loven al ghelijck,

(85)

Dien Heylandt daer

Ons' ziel door wordt van deuchden rijck.

D'Heylandt daer soo veel Propheten Treurich hebben om geseten,

Dat hy noch niet waer, Is voor ons nu Iesus heeten, Tot een Nieuwe Iaer.

Hymnus, Ave Maris stella.

Op de wijse: Maria schoon, &c.

ICk groet u reyn, Maria klaer fonteyn,

Beecke daer Godts genaed' door vloeyt.

Ghy zijt alleyn

Gelijck den Roosemareyn, Die altijdt stadich staet en bloeyt,

Wy bidden, dat ons gebedt u niet vermoeyt, Ghy zijt ons voorwaer,

Als een Zee-sterre klaer, Als dit aerdtsche ghevaer Ons benaut allegaer,

Dus o Maecht u tot ons spoeyt, En met ons tot Godts haven roeyt.

2.

Noyt Vrouwe tongh' Soo soet en lieffelijck songh'

(86)

Als u wel deed, doen Gabriel Tot u in gongh',

En door de Hemelen krongh', Dat ghy ontfinght Emanuel,

Waer door dat ghy Satan die ons viel rebel, Het hooft hebt verplet,

Ia gebracht in het net, Daer hy ons in gheset had door Evas belet, Dus soo langh wy u bevel, In alles doen verbaest de Hel.

3.

Ontbindt den bandt Van ons misdadighe handt,

Brenght voort het licht den blinden hier, Verdrijft met schandt

De boosheden uyt het landt, Van onse sinnens qua manier,

En geeft ons den breydel van u Soons bestier, Toont dat ghy hier zijt

Onse Moeder altijdt, Als de wereltse strijdt Ons bestormt met nijdt, Op dat elck als een Angier

Bloeyt voor hem die ons kocht soo dier.

4.

Want waerde Maecht Ghy hebt sonderlingh' behaeght Door u sachtmoedigheyt den Heer, Als wy geplaecht,

En deerelijck uytgejaecht

Lagen, in doodts verachtingh neer,

(87)

Doen baerden ghy 't hemelsche leven ons weer, Soo dat ghy wel meucht,

Eeuwelijck zijn verheucht, Dat u snee-witte deucht, Ons hier bracht sulcken vreucht, Maeckt ons grove sinnen teer, Om wel te doen u Soons begeer.

5.

Verleent ons dan Voort een goedt leven van Alle gherusticheyt tot Godt, Dat den Tyran

Der Hellen, ons niet kan In eeuwigheyt maecken bespot,

Maer dat wy het Lam Gods aensiende, voort tot Sijn troon mogen gaen,

Daer hem eer wordt ghedaen, Met een Engels vermaen, Van die rondtom hem staen, Och hoe saligh is dat lot

Daermen singht Heyligh tot beslot.

(88)

Op den Feest-dagh van de bootschap Maria

Op de wijse: De Soudaen had een Dochterkijn, &c. Oft O Salich heyligh Bethelem, &c.

WAerom sucht ghy o Israel,

Segt waerom draegt ghy mager wangen, Ist om dat Satan van der Hel