Nieu liedt-boecxken inhoudende verscheyden liedekens op die principale feest-daghen ende ander heylighe daghen vanden jaere

(1)

liedekens op die principale feest-daghen ende ander heylighe daghen vanden jaere

Rumoldus Batavus

bron

Rumoldus Batavus, Nieu liedt-boecxken inhoudende verscheyden liedekens op die principale feest-daghen ende ander heylighe daghen vanden jaere. Gheleyn Ianssens, Antwerpen 1614

Zie voor verantwoording: http://www.dbnl.org/tekst/bata003nieu01_01/colofon.php

© 2013 dbnl

(2)

Totten Leser.

Beminde Leser bemerckt hebbende datter veel ende verscheyden Liedekens int licht gecomen zijn voor den simpelen Duytsche menschen op verscheyden hooghe Feestdagen, Als Iaerdach, Drye Coninghen, Kersmisse ende andersins, maer soo ordinaris gheenen die passen op alle Heylighe daghen te singhen doort gheheele Iaer, als op der Apostelen, oft andere Martelaren daghen, die nochtans van veel deuote persoonen hier alomme gheviert worden, soo heeftet my goet ghedocht (tot een gheestlijck vermaeck voor desen) dat Liet-boecxken te laten wt gaen, al waer niet alleene op alle gheboden rustdaghen, oft somwijlens meer liedekens gheuonden worden, maer daer wort in elcke liedeken verclaert den principaelsten sin, ofte ondeckinge van dien Feest, oft het lijden ende steruen van dien Heylich, wiens memorie tot dier tijt ghehouden wort, vvilt des Dichters simpelheyt ten besten houden, maer Godt louen in zijn Heylighen. Vaert wel in Christo, ende bidt voor my sondaer.

Rumoldus Batavus, Nieu liedt-boecxken inhoudende verscheyden liedekens op die principale feest-daghen ende ander heylighe daghen vanden jaere

(3)

Hic piarum ccantionum libellus per Rumoldu Batanum recollectus dignus est vt typis mandetur ad Catholicorum deuotos animos in Christo exercendos. Quod testor 23.

Nouemb. Anno 1613.

Egbertus Spitholdius Plehanus.

Extract der Priuilegien.

Albertvs ende Isabella die Ertz-Hertoghen onse ghenadighe Heeren ende Princen als Hertoghen van Brabant, hebben gheconsenteert Gheleyn Ianssens ghesworen Boeck-drucker, te moghen drucken, vercoopen ende distribueren een nieu Liet-boeck inhoudende verscheyden Liedekens op de Principale Feest-dagen ende ander Heylighe daghen vanden Iaere. Interdicerende ende verbiedende allen anderen Prenters ende Librariers den voors. Boeck in sesse toecomende Iaeren naer te drucken ende te conterfeyten, op de pene ende consificatie vande selue, ende van dertich Rinsgulden by elcken vanden ghenen te verbeuren die de contrarie daer af doen sal, breeder blijckende by den Originaelen brief van Datum 17. Mey 1614. In Brussel.

Onderteeckent Steenhuyse.

(4)

Een nieu Liedeken opten nieuvven Iaersdach, vanden soeten naem Iesvs:

Ende gaet op de wijse: Ick weet een suyuerlijcke etc.

Wy waeren al in sonden En eeuwich int verdriet Maer wy zijn weer gheuonden Door Gods gratie ist gheschiet Dat sijn Soon hoort dit bediet Als nu acht daghen gheboren En heeft ons wtuercoren Om verdoempt te wesen niet.

Godt heeft zijn Soon ghesonden Die Iesus is ghenaemt

Als nu in doecken gewonden Soot een ionck kint betaemt Dit en heeft hem niet gheschaemt Voor ons dese pijn te lijden Om hem te laten besnijden, T’was van God alsoo gheraemt.

Dit kint is nv besneden, Al nae den Ioodtschen weth Ende zijn naem is heden Daer by oock ingheset Soo hem tot Nazareth Van Gabriel was ghegeuen Die is hem by ghebleuen Op hurder sonden ledt.

O soete kint verheuen Door God ist al gheschiet Den naem die v is ghegheuen Ons seer veel goets bediet Iesus datmen v hiet

D’welck alsoo veel gaet luyden Een salichmaecker beduyden

(5)

Die voor ons zijn bloet vergiet.

Desen naem ghepresen O goede Ihesu soet Moet altoos in ons wesen In gheluck, en teghenspoet Want desen ist die doet Alle pijne verdraegen,

Oock den vyant van ons iaghen Ende verwerft ons alle goet.

Niemant, O Heer, zal leuen By v int hemelrijck

Want gheen naem isser ghegheuen Voor ons menschen al ghelijck Dit leert Petrus autentijck,

Daer wy salich door moghen wesen Dan uwen naem hooch ghepresen O Ihesu, gheloof ick.

Al waeren sulcke naemen Int oude Testament,

Nochtans zy noyt en quaemen By den uwen Excelent Want het is wel bekent Dat zy maer menschen waren En regneerden sommighe iaeren Onder haer volck present.

V naem is van meerder waerden Oock u heerlicheyt zeer schoon, Niet alleen hier opter aerden Maer oock in des hemels throon Het is, O Godt, v Soon

Die ghy hier hebt ghesonden Als een ander is hy gheuonden Voor onse sonden loon.

Als uwen naem ons comt te voren Wy worden zeer verblijdt,

Want hy is seer soet om hooren In desen bedroefden tijt,

(6)

Maer den duivel dien benijdt Want hy gaet vresen, en beuen Ende wort daer door wt ghedreuen Soomen noch daghelijckx zijdt.

O Ihesu van grooter crachten Ons Salichmaecker al,

Nae uwen naem ginck wachten Menich duysent int ghetal Welcke door Adams val Waeren ghecomen in tijden Die laet hem nv besnijden, Om dat hy ons leeren zal.

Wat wilt ghy O Heere ons leeren Dat ghy dese pijne lijdt,

Dan dat wy ons bekieeren En een yder hem besnijdt Van al zyn ghebreecken zijdt En al onse sonden laeten, Of Christus zal ons niet haeten In desen blijden tijdt.

O Ihesu kindeken cleine Bewaert ons alle gaer, En ghy Maria Maghet reine Gods moeder openbaer, Troost ons in dit nieuwe iaer Met ghebeden aen uwen Zoone Op dat hy ons verthoone Syn gracie seer claer.

Dat wy die sonden laten En dienen hem met ootmoet Laet ons die deucht aen vaten En vallen den Heer te voet Op dat Ihesus naem seer soet Tot alder tijt wil stercken, En helpen ons mede wercken Als eenen herder goet.

Ick gheue v Maechden reine

(7)

Maria tot v Patroon,

En ghy ionghelinghen cleyne Neempt ghy haer lieuen zoon Ghy wedenaers, en weduws schoon Wilt Iosephs suyuerheyt bewaren Al v daghen, ende iaeren

Godt sal dan sijn v loon.

Mans en vrouwen wilt aenmercken Die daer zijt inden echten staet Om de werelt te verwercken Siet dat ghy v niet te buyten gaet V ooghen op Maria en Ioseph slaet Wilt liefde onder houwen

En sijt malcander ghetrouwen En wijckt van alle quaet.

O Iesu Maria Soone En met v hemelschen vaer Weest ghy ons alder loone In ons arbeyt zeer swaer Want de ruste volcht hier naer Laet ons terstont beginnen Om v o Heer te beminnen In desen nieuwen iaer. Amen.

Een Liedeken vande drye vvyse Coningen,

Op die wijse: VVaeckt op ghy Christenen alle etc.

Verblijt v ghy Heydensche volcken Die daer zijt tot Iaphets stam Hoe Godt doet wicken de wolcken Waeckt op, ghy zade van Cham, Op dat ghy soudt sien dat teecken Een nieuwe sterre seer claer Daer Balaam af ginck spreecken V Propheet ouer menich iaer.

Wt Iacob soude hy rijsen

(8)

Dese sterre hoort mijn ghewach Den wech soude hy v wijsen, Daer desen nieuwen Coninck lach Die v al wilt salich maecken Hierom treckt hy v van veer Door dese sterre als een baecken Om hem te kennen als uwen Heer.

Drye Coninghen haer haest bereyden, En sochten desen Coninck valiant Tot Ierusalem hy haer dede leyden Al in dat Iootsche lant,

Daer bleef die sterre verborghen Onsienelijck op dat pas,

Dus waren zy in grooter sorghen Oft haer reyse verlooren was.

Wt noodt hoort mijn ghewaghen Haer boodschap maeckten zy openbaer En deden al deur vraeghen

Waer den nieuwen Coninck waer Wy hebben zijn sterre vernomen Int oosten in onse lant

En zijn daer om ghecomen Hem te aenbidden met Offerhant.

Als Herodes dit nu hoorden Met die Princepaelste vander stadt Die haer alle seer verstoorde En dachten wat Coninck is dat Hy was in groot beswaren Om te verliesen zijnen rijck Hierom hy dede vergaeren Die Schriftgeleerden alghelijck.

Dese dede hy daer vraeghen Waer dees gheboorte zoude gheschien Van dese Coninck noch ionck van daeghen Wiens sterre nu was ghesien

Seer verde al in het Oosten, Daerom comen dese Heeren hier

(9)

Wilt my nu hier vertroosten Want ick ben in grooten dangier.

De gheleerden wt eenen monden Spraecken tot Herodes al

Wy hebben wt Michias beuonden Dat zyn plaets in Bethleem wesen zal Als Herodes dit nu hoorden

Riep hy die wijsen tot hem En sprack met stille woorden Gaet voorts tot Bethlehem.

Offert daer v secreten En bidt dat kindeken aen Coemt dan, en laetet my weten Op dat ick daer oock mach gaen Herodes v valsche trecken, Was Godt niet onbekent

Waerom een Enghel dede wecken.

En heeft haer een ander wech ghesent.

Als dese Coningen nu quaemen Buyten der stadt Iherusalem Die sterre zy weder vernaemen Met blijschap zoo saeghen zy hem Dus zyn zy doort leyden van desen Tot Bethleem ghegaen

Hy heeft haer de plaetse ghewesen Want hy daer bouen bleef stille staen.

Siet aen t’gelooue van dese menschen En haer Offerhande goet,

Het waer aen ons te wenschen Dat wy oock zoo waren ghemoet Sy quaemen tot verre landen Als wt een wilde wout,

Door Gods liefde daer zy mede branden In den winter al was het cout.

Hoe wel Herodes seer tiraniseerde Want dit was openbaer,

Nochtans hy haer niet en keerde

(10)

Soo groot was het gheloof in haer Desen Coninck nieu gheboren Die sochten zy met vliet, Al had Herodes thooren Sy vreesden voor hem niet.

Hoort wat zy nu deden Comende daer inden stal Goede gauen brachten zy meden Die offerden zy daer al,

Sy brachten daer gout van waerden Ende oock wieroock claer,

Voorts Mirre, waer door zy verclaerden Wat gheloof in haer herte waer.

Als een Coninck van groote machten Soo Offerden zy hem gout,

Voorts als een Priester van hooger crachten Gauen zy hem Wie-roock bout

Oock mirre al zoo wy lesen, En gauen daer door te verstaen Dat hy onse Medecijn zal wesen Iae den goeden Samaritaen.

Dat desen Coninck zoude steruen Verstonden zy daer by,

Sonder het vleesch te bederuen Maer van alle coruptie vrijdag O groot wonder van dese persoonen Van binnen alzoo verlicht,

Want gauen die doen t’verthoonen Haer gheestelijck groot ghesicht.

Noch isser wonder te dencken In dese Coninghen wijs,

De welcke haer gauen schencken Al in zoo armen logijs,

In een Crebbe dit kindeken leyde Die daer Coninck van allen was En dese mannen aldaer verbeyde Seer sober al op dat pas.

(11)

Nochtans dese Heeren haer boghen Plat ter aerden alle ghelijck

Om dat zy hadden voor ooghen God den schepper van Hemelrijck Dat zy voorseker hielen

Hem te wesen dat, Daer voor zy neder vielen En offerden hem haer schadt.

Denckt hoe Maria ghepresen Dese Heeren heeft ontfaen Oock het kindeken bly van wesen Hoe het zijn armkens heeft ontdaen Laet ons dit wel mediteeren Van desen Coninck goet, En laet ons den Heer der Heeren Dickwils oock vallen te voet.

Gout der liefden wilt hem presenteren Oock Wieroock door een goet ghebedt Als Mirre wilt v hert bekeeren Door Penitencie die v wort ghesedt Wilt den Heer met v drye crachten dienen En offert hem door een suyuer hant Soo sal hy v hier nae verleenen

Dat ghy coemt in ws vaders lant. Amen.

Een Liedeken vanden H. Heremijt Anthonius,

Ende gaet op die wijse: O menschen hoe meucht ghy dus sijn verblijt etc.

Aenhoort ghy lieue broeders mijn Van een ons Heeren vrienden, Die woonde in de woestijn

En aldaer den Heere vierich dienden

Anthonius was zynen naem, was zynen naem Dese was de weirelt heel onbequaem.

Als hy eens inden tempel ginck

(12)

Hoorde hy dat Euangelie daer singhen Van eenen rijcken ionghelinck, De welcke daer besadt veele dinghen En onsen Heere hem beual, hem beual:

Vercoptet, en gheeftet den armen al.

Anthonius dachte op dat pas, Dat hem dit oock zeer wel voechde Den armen gaf hy datter was, Dan zyn suster hy wat vernoechde

Aldus heeft hy hem bloot ghemaeckt, bloot etc.

En heeft het hemelsch goet ghesmaeckt.

In een Clooster dat hy eerst trock Om de werelt te versaecken, Daer droech hy des Heeren iock, Om dat hy tot deuchden soude raecken Want soo wie dien bemint, dien bemint Godt sal gheuen dat hy dien vint.

Hier was hy by dese broeders ghemeyn Nae een goet leuen ginc hy haecken Alhier leerde hy bidden van d’een Vanden ander leerde hy waecken

Als een suyuer Bieken hy hem buycht, hy hem etc.

Die wt blomkens den honich suycht.

Daer leerde hy oock spreecken op zijn tijt En oock swyghen wilt dit aenhooren Oock suyuerheyt leerde hy met vlijt Schreyen quam hem oock te vooren

Dus heeft hy hun alle goet gheleert, alle goet etc.

Onder dese menschen daer hy verkeert.

Hier nae ginck hy met eenen knecht In die woestijne alleene woonen Daer hem den duyuel zeer beuecht En vreeselijck hem coemt verthoonen

Veel duyle ghedachten brengt inden sin, brengt etc.

En inden slaep stort quade dromen in.

Hier teghens heeft hy hem vroom gheweert Met vasten, ende door waecken

(13)

Het bidden heeft hy oock wel gheleert Om wt des duyuels strick te raecken

Dese bracht hem een grooten strijt, een groot etc.

Maer Anthonius en acht hem niet.

By hem quaemen zy met groot ghedruis Oft zy hem wilden vernielen,

Een gantschen hoop vant helsche ghespuis Hem gheweldich ouervielen

Sy smeten hem by nae ter doot, by nae etc.

Maer Ihesus hielp hem wter noot.

Sy verthoonden haer als leeuwen fel Voorts als Tigrin, ende Beren,

Het waren al duyuels wter hel Om Anthonius te verueren

Recht oft de werelt zoude vergaen, zoude etc.

Soo stelden haer dese boosen aen.

Maer Anthonius den vromen helt Al inden naem des Heeren,

Heeft hem hier al teghens ghestelt En doetse van hem weeren,

Want God zyn dienaer niet verliet, niet etc.

Maer van bouen hem campen siet.

Den Heere quam Anthonius by En heeft die gedrocht verdreuen, Hy riep, O Heer, waer waert ghy Sy stonden nae mijn leuen,

Ick heb ghesien uwen camp van veer, uwen etc.

Sprack als doen tot hem onsen Heer.

Anthonius ginck doen woonen allien En heeft in een cluyse gaen sluyten Daer hem niemant en heeft ghesien Maer zy spraecken hem aen van buyten Wel twintich iaeren dat hy daer sadt, daer etc.

Seer weinich spijse dat hy daer adt.

Al was hy simpel, en niet hooch gheleert God en heeft hem nochtans niet vergeten Met groot verstant heeft hem God vereert

(14)

Hy heeft veel hooghe saken gheweten

Dat beuonden veel menschen op dat pas, op etc.

Dat Gods wijsheyt in Anthonius was.

Hy was een vyant der ketters mee Die Arrianen ginghen van hem roemen Hy t’Alexandrijen om haer trock inder stee En ghinck haer seckte verdoemen

Hy sochte oock Paulus den ouden vaer, den etc.

Die dede hy noch begrauen daer.

Dese wostijne, oft wildernis Daer zatan plach te woonen, De welcke als doen gheworden is Seer vermaert door veele persoonen

Sy castyden haer vleesch al soot behoort, alsoo. etc.

En ginghen soo door die enghe poort Anthonius was Catholijck

Seer strenghe, en heylich van leuen De Duyvels hadden voor hem een schrick Dien heeft hy wt veel menschen gedreuen Als een goet Ridder hy hen verwan, hy hen etc.

Hy is salich die hem volghen can.

Finis.

Een liedeken vande H. Maget Sinte Agneta,

ende gaet op de wijse Op v betrouw ick Heere etc.

Ambrosius Bisschop van Milanen Wenscht alle maechden salicheyt Ende gaet voorts ons vermanen Hoe Agnes haer heeft ter doot bereyt Den Ouersten zoon heeft toe gheleyt Want hy op haer ghinck verlieuen Sy was maer derthien iaer out

Nochtans heeft desen ionghelinck stout Haer willen nemen tot sijn wijuen

Tot Roomen was Agnes gheboren

(15)

Weer maten van lichaem schoon Hierom worde zy vercooren, Vanden ouersten zynen Zoon Dese had zijnder liefden thoon Op haer alzoo ghesmeten, Hierom hy met haesten ras

Vraechde van wat gheslachte zy was Want dat heeft hy willen weten.

Dus dan om dese Maghet te trecken, Hy heeft eerst zyn groot gheslachte gheroemt Voorts om haer tot sijnder liefden te verwecken Soo heeft hy haer veel Iuwelen ghenoemt Agneta heeft dit al verdoemt,

Mits haer vrijer die zy hadde vercooren Was noch veel schoonder ende rijck Hy (seyt zy) heeft by v gheen ghelijck Hierom ginck hy hem verstooren.

Sint Agnes om te verclaren Dat zy Ihesum in suyuerheyt socht Ghinck voorts hem openbaren, En heeft de reden by ghebrocht Mijn vrijer die my heeft ghecocht Sijn Vader noyt vrou en kende Syn moeder is Maghet schoon, Die Enghelen dienen hem inden throon Weet dat ick my tot hem wende.

Al roemt ghy van v groote prachten Mijn Bruydegom heeft veel meer Hierom gaen ick het uwe verachten Hy is alder werelts Heer

Synen rueck ruickt alzoo seer Dat die dooden daer af verrijsen Door v aenraecken worde ick onreyn Door hem worde ick claerder certeyn Hierom gaen ick v wech wijsen.

Als desen sotten ionghelinck dit hoorden Dat hy dus worde afgheseyt

(16)

Met noch veel meer treffelijcke woorden Soo heeft hy hem te bedde gheleyt Van rouwe dicwils gheschreyt, Den medecijn meester is ontboden Dese gaf hijt te verstaen,

Dit is tot zynen vader gegaen Als dat zyn liefde was in noden.

Sy zyn aent vraghen ghecomen Nae desen vrijer op dat pas, En zy hebben haest vernomen, Dat Ihesus haeren Vrijer was Hierom liet die Vader ras Dese Maghet voor hem brenghen Hy smeeckte eerst door schoone praet Maer doen hy sach dattet niet en baet, Sprack hy zeer stout ende strenghen.

Wilt ghy mijnen Soon niet trouwen Noch den goden sacrafitie doen Ick seg v, het zal v rouwen Al waert ghy noch zoo coen Het bordeel zal v op voen Oock zal ick v naeckt ontcleyden Als een ghemeine vrouwe licht Voor alle menschen aenghesicht, Salmen v int bordeelhuys leyden.

Doen sprack die wijse ionghe vrouwe Tot desen rechter met woorden coen, Weet dat ick op mijnen God betrouwe D’afgoden zal ick gheen sacraficie doen Noch oock trouwen uwen Zoon, Oock en derf ick my niet schaemen By my is Godt die my bewaert Oock zyn Engel onueruaert Die zal beschermen mijn lichame

Den rechter lietse ontcleyden Moeder naeckt, al metter daet, En lietse al die stadt doorleyden

(17)

Maer Godt quam haer te baet, Syn Miraeckelen hebben gheen maet Haer hayr dat is ghewassen

Soo lanck, ende oock zoo dick Wie hoorde oyt den ghelyck Als een cleet quamt haer te passen

Al zy dus was ghesonden, In die oneerlijcke plaetse gheleyt Gods Engel heeftse daer geuonden Met een gemaeckt schoon wit cleyt Als tot lichaem bereyt

Die dede zy trecken aene Oock was die plaetse zoo claer Door des Heeren Engel die daer waer Niemant conde tot haer gaene.

Des Oversten zoon, om de maghet t’onteeren Mits hy en vreesd Gode niet,

Noch die teghenwoordicheyt des Heeren Hoort wat is hier gheschiet

Den Engel sloech hem subijt,

Om dat hy de maget woude vercrachten Want Godt den suyueren bewaert Alst hier van Agneta is verclaert

God sonde zijn Engel die haer bewachten Den vader heeft grooten rouwe bedreuen Als hy sijnen Soone sach doot,

Hy heeftet haer rouertje toe gheschreuen Hierom bedreef hy droefheyt groot Ende sprack daer wt noot

Tot Agneta verheuen, Hier aen salt zyn ghewis Dat hy door v niet ghedoot en is Verwerft hem weder het leuen.

Agnes sprack tot hem met wijse reden Al ist dat ghijt niet aenden Heere verdient Ick zal nochtans door ghebeden

Aen Godt versoecken, wat hy verlient

(18)

Op dat dese groote ghemient Alle afgoden tot schanden Godt mach gheuen glorie ende eer Aldus badt Agnus den Heer,

En den Ionghelinck is opghestanden.

De Afgoden Priesters hebben haer ghewroken Aen dese Maghet, Christus tot schant,

Een groot vier ginghen zy stoocken Maer het heeft haer selfs ghebrant Agnes stont puier valiant,

Ginck met ghebeden tot God spreecken Het vier is heel wtgheblust

Die bosen hebben niet gherust,

Maer met een swaert haer hals doorsteecken.

Dus heeft Agneta daer ontfanghen Der maechden, en martelaers troon Haer Bruydegom heeft zy aenghehanghen Van haerder ionckheyt schoon

Hierom ghebruyckt zy nu zyn loon Hier bouen inden hemel verheuen Laet ons Christum volghen naer Soo zal hy ons oock voorwaer

Een goet loon naemaels gheuen. Amen.

Vande bekeringhe Pauli, een nieu Liedeken,

ende gaet op die wijse Ghy Christenen och: Die leuen noch etc.

Aenhoort Gods eedel Christen creature Men zalt v ghewaeghen

Van Paulus bekeringhe seyt die schrifture Hoe dat hem Christum puier

Smiddachs ten twaelf ur Heeft ter eerden gheslaeghen.

Hy was wt Bentamius gheslacht Vander stadt Gistali gheboren,

(19)

Maer tot Tharsen hy is opghebracht Heeft oock gheleert een ambacht Centen te maecken hier op acht, Dit leerde hy te vooren.

Hy trock tot Iherusalem hier op ledt En heeft hem daer begheuen

By Gamaliels voeten neder ghesedt Want daer leerde hy Gods wech, Op zynen duymken nedt

Was oock onstraffelijck van leuen.

Als Christus naem daer nv worde gheleert Tot Iherusalem al int ronde

Dit heeft Saulus zeer ghedeert, Hem docht die weth die worde onteert En al haer seremonien verkeert, Want hy die niet gheestelijck verstonde.

Door desen ijuer, van Moyses weth Was Saulus zeer behanghen,

Op dat die niet zoude worden verpledt Noch vanden Christenen af ghesedt Hy heet dit willen doen beledt Met zoo danich volck te vanghen.

Dus is hy wt viericheyt gaen heen Om dese saecke te voor comen Aenden Schrijven, ende den Pharizeen Dese heeft hy daer toe ghebeen, Dat zy hem brieuen, en volck deen Die heeft hy mede ghenomen.

Saulus dus tirannich, reisde dan Nae die stadt van Damasschen, Om daer te vanghen vrou, ende man Dese brieuen droech hy daer van, Maer Godt sach hem van bouen an Die anderen meende te verrasschen.

Als zy nv dus quamen byder stadt Dat zy Damassche saghen,

Siet soo Christus dit wtuercoren vadt

(20)

Dat doen noch zoo diep in blintheyt sadt Ginck om keeren dit loopent radt En heeft hem daer neder gheslaeghen.

Wat is een mensch, als ghy beghint O Heer, met hem te vechten,

Ghy slaet Saulus ter eerden, ende oock blint Maer ghy hadde hem seer bemint

Seer lichtelijck ghy hem wint Die haer ziel tot v oprechten.

Ghy quaemt hem doen, seer hende by En riept met woorden coene,

Saule, Saule waerom vervolchdy my Saule riep seer luide en vry

O Heer, wie zijt toch ghy, Segt wat zal ick moeten doen.

Ick ben Iesus van Nazaredt, sprack den Heer Het us v hart te strecken,

Metten voet teghens het steeck ijser seer Maer ick wil v senden veer

Op dat ghy mijnen leer,

Voor heydenen, en Coninghen sult precken.

Aldus worde Saulus doen gheleyt Tot Damassche inder stede,

Dit worde hem vanden Heere gheseyt Saulus heeft niet lanck ghebeyt Want hy was nv al wel bereyt Al wat den Heere met hem dede.

Dit wilt hart, was nu tam gheiacht Hy was drie daghen sonder eeten, Maer God die heeft hem wel bewacht Door een visioen al inder nacht, Heeft hy Ananias daer ghebracht Om hem Gods wille te doen weten.

Godt sprack tot Ananias gaet En soeckt Saulus van Tarsen gheboren Binnen, Iudas huys in die rechte straet Hy bidt aen my seer desolaet,

(21)

Al had hy voor ghenomen quaet Hy is mijn vadt wtuercoren

Ananias heeft hier op gheantwoort En was met vrese om behanghen, Ick heb, O Heere, van veele ghehoort Dat desen Saulus op ons verstoort Comt met brieuen rechte voort Om ons allen te doen vanghen.

Om te vinden ons alle gaer En tot Iherusalem te leyden, Hoe zonde ick nu comen daer By hem int openbaer

Maer Ihesus sprack voorwaer Gaet vrij sonder verbeyden.

Ananias is by Saulum ghegaen Om hem Gods wille te vertellen, Hy dede hem daer een goet vermaen Hy namt met danckbaerheyt oock aen Van zyn ooghen vielen saen,

Een duisterheyt als schellen.

Saulus worde doen wel ghemoet Hy dede zyn siele suiuer maecken Door het doopsel met Christus bloet Soo noch zyn bruit de Heylighe kercke doet Want dit toch wesen moet,

Om inden hemel te gheraecken.

Die is het badt, iae die fontein Daer wy door moeten leuen,

Ons gheschoncken van Christus certein Daer hy ons doet wasschen rein Van sonden, groot en clein,

En zyn verdiensten ons doet gheuen.

Al is Paulus bekeeringhe met wonder gheschiet Dat Christus hem quam openbaren

Hy moste nochtans op sijnder tijt Met het oplegghen der handen zijt Vanden leraers ghesonden met vlijt

(22)

Die doen tot Antiochien waren Want dit is den regel ouer al Dat zy dus moeten zyn ghesonden Of anders zy climmen inden stal Door dieuen, in moordenaers gal

Haer deel met Choro, en Dathan wesen zal Die den hel, en d’aerde heeft verslonden.

Men daghelijckx nu veel nieuwe leraers hoort Die daer preecken, ende doopen,

Daer menich Ziele door wort vermoort En gaen niet door den rechten poort, Waer vinden zy dat in Gods woort Dat men van selfs dus mach loopen.

Hebben zy niet ghelesen wat Paulus seyt Dat Christus het hem niet heeft onderwonden Eer zyn vader het hem had bereyt

Oock heeft Paulus ouergeleyt, Om dat hy het Euangelij der waerheyt Woude hooren wt andere haere monden.

O Christus broeders ziet wel toe Van God hoort ghy veele spreecken Maer weest ghy wel wijs ende vroe En siet eerst wat datse doe,

Van desen onghesonden vraech Paulus hoe Dat zy zoo zullen moghen preecken.

Paulus heeft hem alzoo bekeert Dat hy ginck preecken, ende leeren Hy vreesde voor galghe, vuur noch sweert Voor gheen tormenten was hy verueert Gods lof heeft hy vermeert

Al inden naem des Heeren.

Oock zoo wrachte hy by nachte mee Om van niemant te begheeren,

Des daech ginck hy preecken door dorpen ende stee Dus vischte hy de menschen wt desen zee

Veel miraeckelen dat hy dee Al inden naem des Heeren.

(23)

Die vreemde leeraers by desen tijt En deden noyt miraeckel,

Waer wt daermen claerlijcken ziet Sy en zyn Gods dienaers niet Hoe seer dat een ijder crijt Ten is niet dan ijdel caeckel.

Paulus sayde dwoort des Heeren seer wijdt In veele landen is hy gheganghen,

Syn lichaem heeft hy selfs ghecastijt En een ander leerde hijt,

Aldus eynde hy zynen strijt,

En heeft die croon der glorien ontfanghen Paulus schreef veele brieuen seer wijt Met groote wijsheyt onbehanghen Die nv by ons in deser tijt Worden verdraeyt doot spijt Midts zy Gods gheest zyn quijt Soo gaen zy haer ziele vangen.

Och hadden wy den al van Paulo Wy zouden zoo niet dwalen,

Maer nu roept d’een dus, ende d’ander zoo Dit hoortmen spade, ende vro,

En wy leuen oock alzoo sno, Gods gheest can op ons niet daelen.

Een Liedeken op onser lieuen Vrouwen Licht-misse dach,

ende gaet op die wijse: VVaer is die Dochter van Syon, etc.

O Maria Coningin

Wilt ons by Godt versoenen, Huiden quaemt ghy ten Tempel in Om d offerhande te doene.

Alle vroukens hadden een weth Sy mosten compareren,

(24)

Op een plaetse van Godt ghesedt Daer woude hy haer Cureren.

Want aldus heeft Godt verclaert In Leuiticus, muecht ghyt lesen

Een vrouw, die een knechtken heeft gebaert Die zal onsuyuer wesen

Het ghetal van veertich daghen nedt Maer dan moste zy by desen,

God offeren dat hy hadde inghesedt Dan zouden zy suyuer wesen.

Waer zijt ghy O dochter van Sion Waerom coemt ghy ter kercken

Ghy en hadt dese suiueringhe van gheenen doen Want ghy deet noyt sondighe wercken.

O Schoone Duyue zonder gal, Wat doet ghy hier inden Tempel V Soon heeft gheen deel in Adams val Dan het is een ander tot een exempel.

Oock heeft v suyuerheyt gheen maet Mits ghy en hebt niet ontfanghen Met ander vrouwen, Adams zaedt Nochtans zijt ghy derwaerts gheganghen.

Al waert ghy wt des Coninckx Dauits geslacht Nu tot soberen staet ghecomen,

Groote gauen was bouen v macht Dus hebt ghy twee duyuen ghenomen.

Dit was doen v offerhande aldaer Laet oock doen, datmen ons leeren,

Al waert datmen daer niet in verbonden en waer Op dat wy niemant en schandeliceren

Iesus v Soon was dit niet subieckt Al zijt ghy hier gheganghen, Van sonden was hy heel perfeckt En ghy hadt noyt saet ontfanghen

Gods gheest heeft Simeon verclaert Al op die selue ure,

Hierom ginck hy een tempel waert

(25)

Oock Anna die weduwe puere Doen Maria, haren Soon nu bracht Om te offeren voor den Heere Daer Simeon had nae ghewacht Nu veele iaeren veere.

Dus nam hy door liefden groot Het kint al in zijn armen

En hy begeerde nu den doot Te steruen, dit was zijn karmen

Want mijn ooghen zien nu claer Haeren Salichmaecker verheuen, Daer opghewacht is, zoo menich iaer Ick begeer nu niet langer te leuen.

Hoort wat Symeon noch vertelt Van dit kint als eenen teecken, Soo is dit van God ghestelt Waer teghens datmen zal spreeken.

Oost ist ghesedt, tot eenen val En tot een opstant van veele, Dat Israel ghebueren zal Dit sien wy nu ten deele.

Maria creech doen mede haer paert Door Symeons Prophecyen,

Als dat het bittere rouwich swaert Haer ziele zoude doorsnyen

Anna, sprack doen mede Gods lof Verweckt vanden gheest van binnen Vanden tempel, daer ginck zy niet of Met vasten, en Godt te minnen.

O Heere, weest ons niet tot eenen val Maer laet ons deur v oprijsen

Wt ongeloof, ende zonden al Dan zullen wy v eeuwich prijsen.

Laet ons met Maria inden tempel gaen Met een goet licht in ons handen

Daer alle duechden door worden verstaen Laet dat voor den Heere altoos branden.

(26)

V rechtueerdicheyt sien wy ouer al Aen heydenen, ende aen Ioden Die zyn ghecomen tot een val Om dat zy haeten v gheboden

Ghy Sonne schijnet alzoo licht En presenteert v alle volcken Maer dat een yder v niet en sicht Dat beletten die donckere wolcken

Veele menschen worden verdoomt En stooten haer aen v, eylacy, Dus den schult wt haer seluen coomt Voorts ghy ontreckt haer v gracy

Maer uwe bermherticheyt heeft geen maet Soo wy genoech bemercken,

Dwelck noch voor allen openstaet En gaet bouen al v wercken.

Laet ons door penitentie goet Tot God den Heere bekeeren, En vallen oock zijn moeder te voet Op dat haer zoon ons gracij wil vermeeren

Dus laet ons onsteecken onsen licht Een keerse van alle duechden,

Dat Godt, en zyn lieue moeder het sicht En haelen ons naemaels in vreuchden

Amen.

Een liedt hoe S. Pieter sijn stoel, ofte autoriteyt eerst tot Antiochyen ende van daer tot Romen ghestelt heeft,

ende gaet op die wijse Die werelt is heel in roeren etc.

Hoort ghy Christenen ootmoedich Ghy Catholycken vaillant D’Apostelen waren voorspoedich Eerstmael in dat Iootsche lant Dat was Christus wille, want

(27)

Daer leerden zy,

Gods Euangelie brachten sy ter hant Tot Ierusalem, ende daer by

Die Apostelen had Christus vercoren En dese reysden seer wijdt, en veer Om den afgoden te verstooren En de menschen te brengen totten heer Door d’Evangelische leer

Maer Petrus hoort,

Gaf hem tot Antiochien neer

Daer preeckte hy seuen iaer Gods woort.

Hy en heeft zijn officie niet vergeten Maer hy heeft zeer veele geleert Ponten, Galaten wilt dit weten Die van Asyen heeft hy bekeert Oock die van Capadocyen onverueert Verstaet my wel,

Dese heeft Petrus eerst geleert Daer nae trock hy nae Romen snel.

Daer was doen die Babilonische hoere Die afgoderije regneerde daer meest Want Roomen brachtet al in roere Dat was den wreden beest Daermen by Iohannes af leest Dit was Petrus pijn

Dat Romen dus langhe had gheweest Sonder Christum daer bekent te zyn.

Aldus quam Petrus binnen Romen En preeckte eerst Gods woort daer claer Oock zoo was daer doen ghecomen Eenen Symon den touenaer Die dreef Petrus van daer Want het was noot,

Petrus brachdt zijn boosheyt openbaer En Godt strafte hem metter doot.

Petrus dede Gods woort aldaer verclaeren En verbreyde daer des Heeren lof

(28)

Hy sadt daer wel vyfentwintich iaren Van d’afgoden trock hy veele of,

Oock bekeerde hy sommich wt des keysers hof Dat speet Nero zeer

Maer God den heere die zy lof Die afgoderije, die viel ter neer.

Salich is hy die nu noch wandert In dat gheloof, en volcht Petrus naer Want ten is tot Roomen noyt verandert Nu by nae in sesthien hondert iaer Dat ick hier singhe dat is waer Hoe soude ymant dan,

Met recht verwerpen dat gelooue claer Of daer connen trecken van.

Want Christus ghinck dit seluer spreecken Tot sinte Peeter hier wel op acht,

V ghelooue en zal niet onbreecken

Noch die helsche poorten hebben gheen macht Dit is altoos ghebleuen in sijn cracht

Tot onsen tijt,

Godt heeft zijn kercke alzoo bewacht Den godtlosen moghen hem vernielen nijt.

Een liedeken vanden Apostel Mathias: men macht singhen

Op de wijse O Crancheyt des vleys etc.

Mathias die was een Iode gheboren Hy was vande tweeentseuentich een

Die Iesus had vercoren, datse den wech te voorten Het volc zoude wenschen sijnen vreen.

Als den H. Gheest was ontfanghen Van Christus vrienden doen al,

Voor Iudas die zy zeluer had verhanghen Stelden zy Mathias in haer ghetal, Iudas had gesondicht, teghen den Vader Int verraden van zijnen Soon,

(29)

Petrus alst hooft, sprack tot alle gader Iudas heeft ontfanghen zynen loon.

Dauidt zeyt van hem int boeck der sanghen Laet een ander ontfanghen zyn Bisdom.

Ioseph en Mathias zyn voor hem ontfanghen Maer zy worpen het lodt daerom.

Mathias is het lodt opghecomen Inde plaetse van Iudas,

Is hy voor de twaelf ghereeckent, en ghenomen Om dattet alzoo Gods wille was

Den mooren preckte hy den naem des Heeren Oock der Ioden salicheyt heeft hy ghesocht Maer de Ioden om Christum t’onteeren

Hebben hem voor d’opperste Priester ghebrocht.

Dese beschuldichde hem met veele vraeghen Iae heeft hem eenen tijt ghesedt,

Nu moste Christum versaecken in corte daghen Want hy leerde teghens haren weth.

Mathias sprack, mijn Heere zal ick belijden Daer en bouen ben ick bereydt,

Te steruen wt liefden, tot alle tijden Dit heeft den vroomen helt gheseyt.

Den Priester dede hem werpen met steenen Hier nae worde hy onthooft,

Nae den Hemel, voer hy heenen, laet ons niet beweenen Die Christus zyn gloorie heeft belooft.

Men en bidt voor gheen Martelaren Want zy zyn wt alle pijn

Laet ons door de baeren, dese Zee zoo ouervaren Op dat wy comen daer zy nu zyn.

Dat gheloof vande Apostelen vercoren Iae oock haer exempelen goet,

Datmen door al de werelt heeft gaen hooren Daer zy hebben ghestort haer bloet.

Dat selue laet ons oock betrachten Willen wy met haer zyn verblijt

Alle nieuwe seckten moeten wy verachten Want sulcke nieuheyt en dooth al nijt.

(30)

Een Liedeken op de Bootschaps dach van Maria, door den Engel Gabriel geschiet:

Op de wyse, van den derden Psalm. O Heer hoe sijnse so menich fout etc.

Nv hoort een liet, en wilt verstaen Hoe Iesus Christus is ontfaen Door Godts cracht,

Van eender maghet reyne

Die hem ter werelt heeft ghebracht.

Maget Maria weest gegroet Sprack Gabriel Gods Engel soet, Ghy zyt ghebenedijt

Bouen alle vrouwen Daer toe ghy vol gratien zyt

Als Maria die Maghet dit verstont Was sy verschrickt in haeren gront En heeft ghedacht,

Wat groet soo mach dit wesen Die desen Engel heeft ghebracht.

Als Gabriel nu merckte claer Dat Maria onstelt, en droeuich waer Sprack hy seer bly,

Myn boodtschap zal ick verclaeren Hier O Maria hoort nae my.

Ick segge u maget en vreeset niet Die gratie Godts is u gheschiet Syn eenighen Soone

Sult ghy ter werelt brenghen

Godt sal hem gheuen Dauidts throon.

Iesus sal wesen zynen naem Groot sal hy wesen en oock bequaem In Dauids rijck,

Al ouer het huys van Iacob, Sal hy regneeren eeuwelijck

Maria sprack tot Gabriel

(31)

Segt my hoe dit gheschieden sel Want ick gheenen man,

Ter werelt oyt bekenne

Segt hoe dat dit dan wesen can.

Dus dede haer doen Gabriel verstaen Den Heylighen Gheest zal u onbefaen O Maghet schoon,

Dat Heylich dat ghy zult baeren Dit zal wesen Godts Soon.

En voorts tot meerder vasticheyt Soo heeft Gabriel noch dit gheseyt Gods wercken u wonder zyn Bouen onsen cleinen verstanden Dus bracht hy dit voor haer aenschijn.

Elizabedth v nichte voorwaer Al is zy out, ende onvruchtbaer Sy heeft ontfaen,

Alle dinghen is God wel machtich Nae zyn woort, wort het al ghedaen.

Maria met alder ootmoedicheyt Sy sprack ick ben daer toe bereyt Des Heeren Dienstmaecht,

Nae dijn woorden moet my geschieden Alleen maer soot den Heer behaecht

Aldus ontfinck Maria in die ure En Christus nam wt haer onse nature Dat gheloouen wy claer,

Hy is onsen broeder in als gheworden Behaluen die sonde, die noyt in hem waer.

Een Liedeken vande passie ons liefs Heeren Ihesu Christi,

Ende gaet op de wijse: Hoe luyde riep die ziel tot God van binnen.

Hoe luyde riep mijn ziel van binnen Tot v, mijn Hemelschen vaer

(32)

O menschen wilt dit versinnen Doen ick tot Oliueten, In het hoefken dat is claer

Groote droefheyt was ick doen inne.

Ras dat ick mijn auontmael had gheeyen En verhaelde de broederen een langen reen, Op den berch van Oliueten

Daer heb ick v Vader driemael ghebeen Maer den kelck most sijn gheleen Ick water en bloet ginck sweeten

Ick was van mynen vader ghesonden Om te soecken het verlooren schaep En eer het mocht worden geuonden, Worde ick geacht als eenen knaep En ick moste slaepen, sulcken slaep Dat ick storf voor al v sonden.

Mijn eyghen Discipel heeft my verraden Om dartich penninghen ben ick vercocht Ick bewees hem veel weldaden,

Nochtans heeft hy myn leuen ghesocht Veel ruyters heeft hy met hem gebrocht Of zy ten strijde waerts traeden.

Een cusse dede hy my aen mijn wanghen Daer mede verdiende hy het gelt

Terstont worde ick gheuanghen Maer Petrus worde seer ontstelt Hy wouder beletten met ghewelt Hy verstonde noch niet mijn gangen

Sy hadden allegader vroe in gesproocken zy wouden met my gaen inder doot

Petrus heeft zijn sweert gheloocken Maer ick het hem terstont verboot Sy liepen al door vrese groot Alleen wordet op my ghewroocken.

Seer verbolghen dat sy my angrepen En brachten my al inder stadt

Sy ginghen my daer sleepen

(33)

Door die beke Cedron, daer worde ick nadt Eerst voor Annam die daer sadt

Die bonde my herde streepen.

Van daer hoort alle nae mijn ghewaeghen Sy brachten my al voor Capphas

Dese dede my vraeghen,

Hoe het met mijn Discipelen was Oock nae mijn leeringhe op dat pas Doen worde ick seer gheslaeghen.

Veele valscheyt dat zy daer bedochten Om v te vanghen in mijn zeen

En hoe veel ghetuyghen zy brochten Maer God dan, zy vonden niet een Nochtans veel leedts dat zy my deen Want zy nae mijn leuen scheen.

Mijn ooghen die hebben zy met een doeck verbonden En bespoghen my al te snoot,

Veel loghens hebben zy gheuonden Om my te brenghen al totter doot Haer boosheyt thoonden zy alzoo groot Maer niet een, zy vinden conden.

Capphas dede my daer beswaeren Of ick haeren Messias was

Al byden naem des Heeren Ick beleedt het al op dat pas Alsoo zy wel zouden sien seer ras Doen scheurde den Biscop zyn cleeren.

Ter wijlen dat zy my dus deden castijen Soo was Petrus daer oock ontrint

En ginghen hem optijen, Dat hy was van mijn ghesint Maer Petrus heeftet al ontkent Hy woude het niet belijen.

Die dienstmaechden die hem wel bekeecken Die spraecken tot Petrus byden vier

Goet Galileeus hoortmen v spreecken Segghet ons wat maeckt ghy hier,

(34)

Petrus swoer daer sonder manier Hy had dien man noyt gheweten.

Die bose dienaers doen noch niet en rusten Maer lieten haer monden al meer gaen Petrus swoer, mits het vint hem lusten Doen gaf tweemael zyn crayden haen En den Heere Ihesus die sach hem aen, Met schreyen hy zyn sonden wt blusten.

Die valsche Ioden doen onsen Heere Iesum brochten Voor Pilatum al metter daetm

Pilatus hem wel ondersochten,

Hy sprack, ick en vinde in hem gheen quaet Maer ick ghebiede v dat ghy gaet,

Tot Herodes met hem dul gheflochten.

Als den Heere daer nu stont beneuen Herodes vraechde hem veel sonder vertreck Maer hem wort gheen antwoort ghegheuen Dus bespotte hy Ihesus als eenen geck, Sy worpen hem met vuinis, ende dreck Tot Pilatus worde hy gedreuen.

Die Coninghen, en Princen gaet Dauidt leeren Sijn t’samen ghecomen ouer een

Teghen den ghesalfden des Heeren Sy waeren te vooren vol onvreen Maer seer wel sy hier accordeeren.

Iudas den verrader des Heeren Die heeft berouwen zyn misdaet En hy gaet dispereren,

Dat is het laeste van alle quaet En sondicht soo in Godts ghenaet Nu verhinck hem, met grooter oneeren.

Die Ioden met haer fenijninghe tonghen Hebben Pilatus opghehist,

Die altoos boosheyt teghen Iesum songhen Maer Pilatus wel beter wist

Want anders niet dan boosheyt ist

(35)

Saer zy Pilatus mede dronghen.

Pilatus bouen recht, ende alle reden Liet den Heere soo deerlijck slaen Mits hy selfs heeft beleden, Dat Iesus niet en hadde misdaen

Dus heeft hy sijn recht te buyten ghegaen Om den Ioden soo te stellen tot broden

Seer deerlijck hebben sy, Iesum ghesmeten Aen een Calom ghebonden als eenen ram Die daer noyt en heeft ghecreten

Maer sweech als een onnoosel Lam Al bebloet hy soo ghegeesselt quam Om te croonen heeft hy neer gheseten.

Doen quaemen Pilatus boose knechten En hebben seer scherpe doornen ghesocht Waer af sy een croone vlochten

En hebben dit op Iesus hooft ghebrocht Dit heeft haer boosheyt al bedocht Hoort wat zy hier nae wtrechten.

Een purpuren rock deden zy hem aentrecken In zyn hant gauen zy hem een rijdt

Op haer knien met spotten en gecken Ghegroet ghy Coninck der Ioden zydt Dit was als doen haer beste lydt En sloegen hem sonder vertrecken.

Alle boosheyt, doen zy bedachten Bethoonden zy aen Iesum hier Sy hem voor Pilatum brachten En beschuldich hem in veel manier Maer den onnooselen Iesum goedertier Op haer logens niet en achten.

Hoort hoe stout dat die Ioden spraecken Tot Pilatus voort rechterhuys

Desen heeft hem Coninck willen maecken Dus hangt hem vry aen een cruys

Dit riepen zy dickwils met confuys Hy doet teghen des Keysers saecken.

(36)

Daer was een Moordenaer in dien daghen Oock gheuanghen om zijn misdaet

Pilatus dede daer vraghen Wien wilt ghy dat ick v vry laet Sy riepen alle wt nijdicheyt quaet Barrabas, dat is ons behaeghen.

O goede Iesu, die moeste ghy hooren Dat een openbaeren moordenaer Voor v wort vry ghecooren Van dese Ioden nv allegaer Ghy daer haer Messias waer

Voor u weldaet haer bewesen te vooren.

Pilatus ginck als doen wasschen sijn handen Ende tot haer allen aldus spreecken vroe Het is v seer groote schanden,

Datmen uwen Coninck cruycen doe Hierom siet ghy luyden wel toe, Ick wil onschuldich zijn van handen

Sy riepen Pilato, ten zal v niet hinderen Cruyst hem maer nae ons begeer

Sijn bloet coem op ons, en onse kinderen Pilatus sprack doen noch meer

Sal ick cruycen v Coninck ende Heer V lof sal hier door verminderen.

Doen heeft Pilatus hem verwesen En heeft den Ioden haer wille voldaen Hier nae, alsoo wy lesen

Sijn hem zijn selfs cleederen aen ghedaen Dus met zijn eyghen cruys belaen.

Ginck hy om onse wonden te ghenesen.

Als Iesus nv daer dus ginck heenen Nae den berch van Caluarien toe Quam daer Symen van Tirenen Dese dwonghen zy daer doe Als dat hy desen Iesus moe Sijn hulpe moeste verleenen.

Daer waren sommighe deuote vrouwen

(37)

Die seer bitterlijck hebben gheschreyt Volghende Iesus met rouwen

Tot den welcken hy heeft gheseyt Weent ouer v, ende ws kinders leyt Ouer my wilt van schreyen ophouwen.

Daghen comen daer, ende oock lyden Sprack daer den Heer voor al

Dat ghy den berghen wel sout willen gebieden Om v te bedecken met haeren val

Soo dit tint groene hout gebeuren sal Wat sal int dorre dan gheschieden.

Sijn lieue moeder dede hy oock groeten Als hy daer metten cruyce ginck

Die hem aldaer ontmoeten,

Oock wat Godtlijcke troost van hem ontfunck Sy quam hem by als hy nu hinck

Ghenaegelt door handen en voeten.

Als Iesus seer vermoeyt nv was ghecomen Ende opten berch was gheraeckt

Het cruys is hem daer af ghenomen

Sijn cleederen wt doende, sy maeckten hem naeckt Oock sijn zijn wonden zoo gemaeckt

Want zy die niet deden schroomen.

Op een couden steen heeft Iesus daer gheseten In al zyn vyfsinnen met pijn verweckt

Op het cruyce zy hem doen smeten Sy hebben zijn leden zoo wtgereckt Datmen al zijn beenderen perfeckt Conste tellen, ende weten.

Die ioden om ten hoochsten te verclaren Haer nijdicheyt tot Iesus schant

Soo cruysten zy twee Moordenaeren Tot Iesus rechter, en slinckerhant Syn cleederen deelden sy tot pant

Maer den rock wouden zy geheel bewaeren.

Doen den Heer aldus was verheuen In al zijn leden seer wtghereckt

(38)

Een testament gaet hy ons gheuen Al hebben die Ioden hem begeckt Seuen woorden dat spreckt, Laet ons dit aent herte cleuen.

Iesus sprack het eerste woort van seuen En riep tot zyn hemelschen Vader coen Och wilt het haer vergheuen,

Want zy en weten niet wat sy doen Den eenen Moordenaer riep om soen Die beloofde hy het eewich leuen

By het cruys stont oock zyn lieue moeder Met sinte Iohannes ydoon,

Hy sprack weest ghy voort haer behoeder O vrouwe, ziet daer uwen Soon

Ghy hebt malcander seer van doon Bewaertse mijn lieue broeder.

Hier na riep Iesus wter maten Het vierde woort, Help, Help,

Myn Godt, waerom hebdy my verlaten En staet my in dit lyden niet by, Al des menschen schult legt ghy op my Hierom schijnt ghy my te haeten.

Het vijfde woort heeft oock ghecloncken My dorst riep hy daer ouer al,

Doen hebben zy hem gheschoncken Edick, ende seer bitteren gal, Het is al vervult, dat vervult zijn zal Maer Ihesus heeftet niet gedroncken.

Als Ihesus zijn gheest nu woude geuen Het hadde dry uren duyster gheweest Die aerde begonste te beuen,

Hy riep Vader in v handen beueel ic mijn gheest Dit riep hy luijde onbeureest,

Doen scheyde die doot het leuen.

Die creatueren bewesen mede rouwen Son, maen eerde, ende steen,

Haer scheppers lyden zy aenschouwen

(39)

Behaluen die boose menschen alleen, V vrienden O Heer, ick niet en meen Dese waeren in groot benouwen.

Die Ioden om haer boosheyt te wreecken Teghens Iesum onsen heer

Sy deden hem daer steecken In syn zyde met eenen speer

Dit dede zyn Moeders en iohannes herte zeer Bloet en water vloeyde wt desen brecken.

Des auont wort hy van t’cruyce ghenomen En bewonden in eenen cleydt

Ioseph, ende Nicodemus sijn gecomen Met goede salue zeer wel bereydt Sy hebben hem int graf gheleydt Met vromicheyt sonder schromen

Die boose Ioden quam in hare gedachten Als dat Iesus hadde gheleert,

Hy soude nae dese daghen en nachten Weder verrijsen wter eert,

Hierom waren zy vervaert En deden hem wel bewachten.

Al lach Christus daer verhoolen En besegelt al in dat graf

Dat hy niet conste worden ghestoolen Alsmen hier nae met logens wt gaf Want den segel was daer niet af,

Maer in haer ongeloof wouden zy doolen.

Vwen Coninck is niet int graf ghebleuen Dit was v allen groote pijn

Als Pilatus dit hadde gheschreuen In Hebreeus, Grieckx, ende latijn Hy is ende zal v Coninck zijn, Al hadt ghy dat gheern wt gewreuen.

Finis.

(40)

Een Liedeken opten Paesschen dach Vande Verrijsenisse ons Heeren Iesu Christi,

Op de wijse: Van vvilhelmus van Nassou Men cant oock singhen opten voys:

VVaeckt op ghy Christenen allen etc.

Christus is nu verresen Dus laet ons vrolyck zyn

Die doot sal niet meer by hen wesen Oock lijden of eenich pijn,

Syn vyanden is hy ontcomen Al hebben zy hem bewacht Satans roof, heeft hy ghenomen En benam hem al zyn macht.

Al heeft hy swaere pijne geleden Hy en hadde nochtans gheen schult Maer onse sonden diet hem deden Die heeft hy al vervult

Hierom laet ons hem eeren Op huiden desen dach,

Den ouden desem laet ons wtweren En worden een nieu beslach

Al heeft hy voor grooten, ende cleinen Syn bloet vergoten al,

Hierom zalmen niet meynen Dat ter gheen sonden zyn en zal Syn doot zal alleen profiteren Die in een ghoet ghelooue staet Oock warachtich totten Heere keeren En hem van sonden wasschen laet

Ghelyck den visch Ionas ginck draghen En heeft hem in zyn buyck bewaert Soo zoude Christus oock drie daghen Wesen int hert der aert,

Ende zoot Daniel oock ghebuerden Dat hy quam wten cuil

(41)

En die leeuwen hem niet verscheurden Noch vernielden met haeren muil

Dier aerde coste hem niet vernielen Al ontfanghense zijn lichaem wel, Noch die duyvels zijn heylige ziele Al daelde inde hel,

Die aerde was hem onderdanich En liedt hem onbesmet opstaen Die duuelen zeer tiranich Mosten hem oock laten gaen.

Die helle hy doen beroofden En benam den viant zijn macht Die eertijts in hem gheloofden Heeft hy daer wt ghebrachdt Dus heeft hy zijn gewelt verloren Want God had het zoo belooft Dat het zaet, wt een vrouwe gheboren Hem soude vertreden thooft.

Al worde Ioseph van zijn broeders gesmeten In eenen pudt alsoomen leest,

Zijn Vader meende hy waer ghe-eeten Of verslonden van een quaet beest Hy ist nochtans ontcomen, Al hadden zy hem vercocht En dat al tot haerder vromen Is hij in Egipten ghebrocht.

Want daer worde hy alzoo verheuen Dat hy God is ghenaemt

Sijn broeders behielt hy het leuen Al hadden zi hem seer gepraemt Hy veruulde die sacken, ende schueren Vande Egiptenaers, en zijn broeders al Dit waeren al figueren,

Soo den Heer met ons doen sal.

Die drie Marijen ten graue ginghen Seer vroech als die son eerst scheen Sy spraecken onderlinghen,

(42)

Wie sla ons af doen den steen Doen zy daer waeren ghecomen Vonden zy Gods Engel daer Die had hem al afghenomen Door gheluyt, en groot misbaer.

Die wachters laeghen en sliepen Maer worden zeer vervaert, Nae die stadt dat sy haest liepen En hebbent daer verclaert,

Maer die Ioden hebben haer beuolen En met gelt daer toe ghesocht

Segt, doen wy sliepen, is hy ghestolen Van zijn Discipels wech ghebrocht.

Desen logen deden die Ioden stroyen Daer onder alle man,

Om Iesus naem soo wt te royen Maer v wachters spreeck ic an

Hoe cont ghijt voor zeecker verclaeren Dat sijn Discipels dit hebben daen Als v, die ooghen ghesloten waren Soo saecht ghy dit niet aen.

Hoe laet ghy v dus verdolen Door een zoo cleynen gelt, Doen hy nu worde ghestolen Hoe hebt ghy v daer niet tegens stelt Ghy hadt goet gheweer, en wapen Sterck ghenoech op dat termijn Maer hebt ghy doen gheslapen Soo cont ghy gheen tuyghen sijn

Dus ist vals dat ghy hebt gesproocken Oock zoo stont den steen daer voor En den zegel was niet ghebroocken Dus conste daer niemant door Hierom wast lichaem niet ghenomen Soo ghy valschelijcken praet, Maer beslooten daer wtghecomen Hy door alle steenen gaet.

(43)

Dus hemels is den Heer verresen Seer vrooch opten paesschen dach, Eerst woude hy by zijn moeder wesen Alsmen wel dencken mach

Maer Maria Magdalenen Verthoonde hy goedertier, Door haer treuren ende wenen Of hy was een Houenier.

Doen Maria haer meester kende Viel zy ter aerden pladt,

Maer den heere Iesus haer sende Tot syn broeders inder stadt Segt haer dat ick ben verresen Ick gae in Galileen

Want aldaer zoo sal ick wesen Laetse daer oock gaen heen.

Doen dese vroukens de bootschap brachten Dat den heere was opghestaen,

Petrus, met Iohannes niet en wachten Syn terstont na t’graf ghegaen Sy hebben daer zoo beuonden Als die vrouwen hadden ghezeyt Die doecken te hoope ghewonden Maer den sweet-doeck alleen geleyt.

Opten seluen dach quam hy hem openbaren Twee van zyn Discipels zyedt,

Gods woort ginck hy haer verclaeren Nae t’Casteel, dat Emaus hyedt Desen Pilgrim deden zy noden Want den avont die scheen

Sy bekenden hem int breecken der broden Maer hy doen terstont versween

De Apostelen door schroomen Hadden die dueren toeghedaen, Maer Ihesus isser door ghecomen En heeft int midden ghestaen Sijn vrede ginck hy haer wenschen

(44)

Hy sprack weest niet beureest

Syet myn lichaem warachtich menschen Ick en ben gheenen gheest.

Op dat zydt seecker souden weten Door een goet ghelooue vast, Soo heeft hy met haer gheeten En zy hebben hem oock ghetast Soo Christus daer int midden stonden Blies hy op haer fyn gheest seer fijn Wie ghy vergeeft haer sonden Die sullenze vergeuen fyn.

Christus heeft voor ons gaen betalen Onse verduerden rantsoen,

En hy wilt dat wijt comen haelen Als wy sijnen wille doen Door syn graciose vaten

En den dienst van sijn dienaers al Die heeft hy ons achter ghelaten Dat hy ons daer door helpen sal.

Laet ons sijn rantsoen gaen haelen Als ons Gods woort dat leert, Al gaen veele hier nv af dwaelen Christus heeftet alzoo begheert, Laet ons hier in deuchden verrijsen Anders werden wy verdoompt Den bosen zal hy wech wijsen Als den dach des oordeels compt

Dan verrijsen wy alte samen Maer niet al euen wel,

Seer lelick sullen zij die lichaemen Die daer sullen comen inder hel, Maer die rechtueerdighe sullen blincken Als die Son in haers Vaders huys Och laet ons daer op dencken, Die hier draghen ons Heeren cruys.

Met vier besondere duechden Sullen zy zyn ombeuaem,

(45)

Die sullen comen in Godts vreuchden En dat zal haer niet afgaen

Onsterffelijck sullen zy wesen En vry van alle pijn

Seer subtijl oock by desen Dat is helder ofte fijn.

Ghelijck d’een sterre claerder als d’ander Nu aen den Hemel staen,

Soo sullen die lichaemen malcander Int claerheyt te bouen gaen,

Seer veerdich sullen zy oock vlieghen Alsoo snel als onse ghedacht

Laet ons, O Heer, dese gauen oock crieghen VVant ons lichaem dat verwacht.

Laet ons Paesschen nv weerdelijck vieren En gaen van sonden totter deucht

Soo sal den Heer ons naemaels vercieren Met dese gauen in zyn vreucht,

Laet ons, onse Paesch-lam eeren, Hy heeft ons verlost vande helsche pijn Soo sal de Heer der Heeren

Hier nae ons verlosser zyn.

Noch is hier by ghestelt het oude Paesch Liedeken.

Christus is opghestanden Al wt die Ioden haer handen

Dus willen wy alle gader vrolijck zyn Christus zal onse verlosser zyn, Kyrie eleyson.

Al zijn wy Godes gheuanghen Nae Christus is onse verlanghen, Dat Cruys dat moeten wy draeghen Sullen wy Christus behaghen Kyrie eleyson.

(46)

Christus heeft gheleden Hy heeft voor ons ghestreden Den vyant is verwonnen Den doot heeft hy verslonnen Kyrie eleyson.

Christus voet ter hellen Om daer in vrede te stellen

Die na duisternisse laghen seer beswaert Hy heeftse met zijn eewighe licht verclaert Kyrie eleyson.

Wel op ghy helsche ghesoorten Doetop v mueren, ende v poorten uwen roof die wert v nu onthaelt Christus heeft haeren schult betaelt Kyrie eleyson.

Christus met grooter eerwaerde Sijn lieue Moeder openbaerde

Zijn lichaem claerder dan die sonne schijn Onsterffelijck verlost wt alle pijn

Kyrie eleyson.

Christus die vantse weenen Die suuere Maria Magdalenen Hy heeftse vertroost in haer verdriet Als een Hof-man t’is alsoo gheschiet Kyrie eleyson.

Twee Discipelen quaemen gaende Nae Emaus zy waeren verstaende Christus doet haer herten seer beswaert Als een pelgrim heeft hy haer gheopenbaert Kyrie eleyson.

Waer Christus niet verresen Al door zijn Godtlijcke wesen

Wy waeren al ghebleuen in grooten noodt En mosten al steruen den eeuwighen doot Kyrie eleyson.

Weest Christus lijden ghedachtich Hy is onse Paesch-lam warachtich

(47)

Gheoffert aen den cruyce voor onse misdaet Dat deden die Ioden haer valschen raedt Kyrie eleyson.

Verblydt v ghy Christenen int gemeine Met Maria die suyuere fonteyne,

Die romenschap die Iudas heeft gedaen Die is ons allen ten besten vergaen Kyrie eleyson.

Christus is verresen Dus willen wy vrolyck wesen Die daer heeft verlooren haeren naem Christus is onsen verlosser te saem Kyrie eleyson.

Christus voer ten hemel Hy seynde zijn gratie haer neder Dus willen wy alle gader vrolyck syn Christus is onse verlosser fijn Kyrie eleyson.

Christus heeft neder ghesonden

Den heylighen Gheest met vierige tonghen Opten vyftichsten dach, zoo hy hadde gheseyt Die Apostelen hebben daer naer verbeyt Kyrie eleyson.

Een liet op Meye dach, van S. Philippus ende Iacob.

Op die wijse: Te Mey als alle die voghelen singhen.

O Heer hoe sijn v vyanden dus boos met haer pijlen Dat zy v vrienden aldus vernielen

Het verwondert my al te zeere Ick had nae geuallen in haer voorspoet Had ick niet ghemaeckt uwe leere

Als die werelt raest, en is voorspoedich Soo dragen v vrienden v cruys ootmoedich Als Philippus en Iacobus heden

Dese hebben alsoot behoort.

(48)

Haer Meester nae ghetreden.

Christus beriepse, zy volchden hem naer Dese Apostelen dat is claer

Sy deden nae zynen wille,

Als haer den H. Gheest gegeuen waer Doen saten zy niet stille.

Iacobus die minder wort hy gheheeten Tot Ierusalem is hy Bischop gheseten Philippus reysde in Schijten landen Sy leerden beyde Gods woort zeer claer Storuen door die bosen haer handen.

Philippus also wy beschreuen vinden Deden zy aen eenen cruyce binden, Met steenen zy hem voorts doot smeten Syn ziel nam God in die hemelsche vreucht Daer die Godloosen niet af en weten.

Den heylighen Iacobus de broeder des Heeren Die ginck dagelijckx die Ioden leeren

Op datse in Christum souden gelouen Maer hoort hoe dat zy hem hebben geloouen Die daer by hem clommen bouen.

Opten tempel dat zy hem brachten En als nae sijn leeringe dat zy trachten Soo ghinghen sy haer gheueinsen Maer dochten hier mede zijn doot Wie zoude sulcke valscheyt peinsen

Als zijn woort dede tot haer allen Soo deden zy hem van bouen vallen Met seer lose en prackticke vonden Als of hy van God daer worde gestraft Door zijnen Engel daer toe ghesonden.

Dit was zijn loon voor zijn schoone leeren Die wt liefde haer geern dede bekeren Op dat zy niet eeuwich en bedoruen Dus was het eynde van desen man Die aldaer is ghestoruen.

Seer heilich was desen Iacob van leuen

(49)

Den naem vam Iustus worde hem gegeuen Dese ginghen die Godlosen dooden, Hy leerde daer den wech des salicheyts En dit hoorden zy zeer noden.

Tot Ierusalem heeft hy eerst Biscop geseten Maer hy wort van bouen afgesmeten

Om dat hy haer ghinck verclaeren Dat Iesus haeren Messias was En gheen ander verwachtende waren,

Het is nu Mey, alle dinck gaet groyen Al sietmen die werelt aldus woyen Laet ons daer niet op achten

Ons lichaem mogen zy brenghen ter doot Maer die ziel zal Godt wel bewachten.

Laet ons nu wassen in alle duechden Soo sullen wy oock ontfangen die vreuchden En met die Apostelen ons verblyden

Ierusalem is hier na wel gestraft, En sijn eeuwich noch in lijden.

Een liedeken vande vindinghe des H. Cruys ons Salichmaeckers.

Op de wijse: Aenhoort myn geclach O bloeyende iuecht. etc.

V liet van ons, ghy helsche ghespuys Wy eeren huyden het geylighe cruys Dat Helena die vrou heeft geuonden nu Tot des viants confuys.

Ghy Ioden verkert in boosheyt snoot Hebt immers v eygen Messias gedoot Aen eenen hout, Door v nidicheyt stout.

Ghy hem noch van v stoot.

Eertijts waert ghy zeer hooch gheeert In Gods weth waert ghy gheleert Gods testament, was v bekent Wat heeft v toch ghedeert.

(50)

Die belofte was v eerst toegeseyt Daer menich heeft nae gebeyt

Ende doen hy quam, waert ghy op hem gram Door groote bitterheyt.

Dus hebt ghy verloren uwen schadt Ierusalem die schoone stadt

En uwen tempel mee, daer ghy Gods offer dee Die leyt al pladt.

Dit v immers wel voor gheseyt Doen Christus ouer v heeft geschreyt Maer ghy waert verblint, als gy nu noch bint Daerom zijt verspreyt.

Die heydenen hebben v veriaecht Om dat ghy v dus wederspannich draecht Sy bewoonen v lant, dit is v groote schant Dus wort ghy geplaecht.

Noch blijft ghy alzoo ghy siet Ghy bemerckt dit altesamen niet

Dat v tijt is gepasseert, die v was ghepropheteert Merckt toch op met vliet.

Het cruys was by den heydenen versmaet Die Ioden haddent oock in grooten haet Maer by ons is het weert, ende seer geeert Iae onsen toeverlaet.

Helena heeft het huyden ghesocht Door neersticheyt ten voorschijn ghebrocht Want het lach desolaet, ende zeer versmaet Door s’heydens boosheyt bedocht.

Dese hebben oock met Christus gegeckt Hierom hebben zy het cruyce bedeckt Veer onder de eert, Maer twas Helena weert Diet daer wt treckt.

Sy vond drie cruycen op dat pas Si wiste niet welcke ons heeren was

Maer door een sterk persoon, deed Godt verthoon Die daer op ghenas.

Alle Christenen als haer meesters teecke weert

(51)

Hebben het cruyce altoos gheeert, Iae die duuelen vlien, als zy het zien Worden zeer verueert.

Dit sweert daer Goliath door is gedoot Houden wy alle in weerden groot

En als Iacob met ootmoet het top van Iosephs roet Soo vallen wy daer te voet.

Een liedeken vande op vaert ons Heeren Iesu Christe ten Hemel,

op die wijse: Ick heb mijn minne soo hooch gheleyt etc.

Heden zoo thoonen wy blijschap groot Al hebben die Ioden Iesum gedoot Hy is wederom verresen,

Opten derden dach alsoo wy lesen.

Maer heden ist den veertichsten dach Datmen hem opclimmen sach

Vanden berch van Oliueten

Aen sijn Vaders rechter hant gheseten.

O Heere ghy vaert nu daer heen En v vrienden laet ghy daer beneen Al in dit dal der traenen,

Maer hoe soet coemt ghy haer vermaenen.

Sy zouden blieuen in die stadt Tot dat ghy den trooster gesonden hadt V Heylighen Gheest van bouen Die ghy gaer gunckt beloouen.

V vrienden die waren seer desolaet Haer heer en meester, haer ontgaet Sichtbaerlijck wt haren ooghen Daer sy groote liefde toe droghen.

V Apostelen stelen belast ghy seer fijn Dat zy v ghetuighen souden zijn

In Iudeen ghy haer seynde En tot al des werels eynde.