Leysen-boeck der catholycken daerinne vergadert zyn wt verscheyden boecken veelderhande leysenen himni ende geestelycke leidekens

(1)

vergadert zyn wt verscheyden boecken

veelderhande leysenen himni ende geestelycke leidekens

bron

Leysen-boeck der catholycken daerinne vergadert zyn wt verscheyden boecken veelderhande leysenen himni ende geestelycke leidekens. François Fabri, Leuven 1605

Zie voor verantwoording: http://www.dbnl.org/tekst/_ley001leys01_01/colofon.php

© 2011 dbnl

(2)

Tot den Godtvruchtighen Sanger ofte Leser.

Alsoo ick beuinde beminde Vrienden, Dat dan veel verscheyden Leysen ende geestelyckeren Liedekens ghedruckt zyn, ende seer confuseluck vermengt, met andere onbehoorlycke Liedekens, soo hebbe ick niet moghen naelaten, om myn broederen te gherieuen, te vergaderen sommighe Leysen, Himni ende Liedekens, vvaer by ick ghenoecht hebbe sommighe Refereynen, tot dien Liedekens Dienende, alsoo den Sangher ofte Leser vvel sal beuinden, om op die grote feest-dagen (ende voorts door den Jare) te ghebruycken, om ons seluen alsdan, principalyck, vvederom met Danckbaerheyt te verhueghen, in den Geest, als vvy ghedachtenis houdende zyn, met die ghemeyne Christenheyt, Die vvonderlycke mensch-vvordinghe ende besnydenisse des Heeren, ende den Offerhanden der Wyser Coningen, mitsgaders die heerlycke Verrysenis ende opuaert ten Hemel, ende die nedersendinghen des H. Geeste op den Pincxsterdach, ende daerenbouen, die hoghe feest-dach van ‘tlichaem ons Heeren, op den H. Sacramentsdach ons ingestelt. Biddende Godt

Leysen-boeck der catholycken daerinne vergadert zyn wt verscheyden boecken veelderhande leysenen himni ende geestelycke leidekens

(3)

almachtich ons in te storten zyn Goddelycke gratie, om die feest-daghen, ende dee Liedekens ende Refereynen te ghebruycken tot zynder eeren, ende onser Sielen salicheyt, ende als. alle dinghen van Godt goet gemaeckt zyn, nochtans misbruyckt mogen vverden, van aertschen menschen, die doch nimmermeer versaet en syn, en sal dese Liedekens noch Refereynen oock geen vermakinghen vvesen, maer ick hoope, Dat het den goeden eenighe versaetheyt ende vermaeck sal zyn, vvant versaetheyt ende vollicheyt, is alleen in Godt te vinden, als ons Den Propheet Dauid seyt, ick sal versaet vverden, als u glorie haer veropenbaert. Also beminde hope ick, tghene hier in dit Boecxken vergadert is, dat het vvesen sal tot een aenlockinghe der deucht, om alle ydelheyt des Werelts te laten, ende syn seluen met geestelucken saken te

becommeren, vvaer tot ick dit Boecxken vergadert hebbe, andervverf Godt biddende, ons een opgheheuven harte tot hem te verleenen, int singen ofte lesen. Biddende myn ten besten te houden, tghene niet ghedaen en is alst vvel behoorden.

Vaert vvel.

Singt en leeft met verstant.

Spes mea Deus.

(4)

Tafel der Leysen ende Liedekens van desen Boecke.

A

91 Als Christus triumphant

105 Als waren v’vult de dagen van Pinx.

136 Ave Maria, Gods liefsten lief idone

152 Adoro te devote latens deitas op duyts

B

C

Compt heylant der heydens lof saem often Veni Redemptor gentium op duyts voor aen.

85 Christus is op gestanden

108 Compt o vertrooster, heylige geest

Christe de lichten dach perfeckt ofte Christe qui lux es et dies op duyts voor aen

D

1 Dies est letitie in ortu regali

3 Dies est letitie nam processit

94 Dit is den dach die God den heer

121 Den lustelijcke mey Christus playsant

(5)

133 Die waerheyt wtvercooren.

E

9 Een kindeken is ons gebooren

129 Eewich en crachtich God vader

159 Eylaes wat doolter menich mensch

F

G

51 Godt heeft geschapen seer delicaet.

83 Ghy mannen ende vrouwen die hier.

101 Glorioos van lichame

141 Geluckich ende salich sijnse Heer

155 Ghebenedijt den Heer altijt

H

18 Het is heden een dach van vrolijcheyt

62 Het viel een Hemels douwe

78 Het was een maget reyn wtvercoren

79 Had ic vleugelen als een Arent grijs

90 Het gingen die Joncfrouwen

(6)

5 In dulce Iubilo

(7)

128 Ick bidde u moeder wtvercoren

152 Ick aenbede u verborgen Godtheyt

154 In onsen feestdach vrolijck weest

K

Kinderen van Eva, laet staen u suchten, Regel.

Singht den nieuwen Coninck nieu lof met nieuw tongen.

L

26 Laet ons met herten reynen

101 Laet ons in God vrolijck wesen

118 Looft o Sion den behoeder, ofte lauda

Sion Salvatorem

M

4 Magnum nomen Domini Emanuel

34 Met desen nieuwen Iare

N

72 Nu zijt willecome Here Christ

107 Nu comt o trooster H. Geest

O

42 Ontwaect nu Israel doet op u ooren

(8)

109 O mijn tong wilt vrolijck singen

(9)

145 O Christen och, die leven noch

O Schepper alder sterren claer, ofte conditor alme siderum, op duyts, voor aen

149 O Heer het is v wel bekent

P

2 Puer natus in Betlehem

4 Puer nobis nascitur

109 Pangue lingua op duyts.

Q

R

S

T

U

(10)

(11)

W

72 Waer is die Dochter van Zyon,

109 Wilt ontspringen Lof-sang singen

137 Waeckt op waeckt op seer diligent

109 Wilt sijn verblijt met groot jolijt

140 Weest al verblijt en wilt lof-sangh singen

157 Wacht v van sonden so doet

Hier voleynt de Tafel van alle de Leysen ende Liedekens in desen Boeck begrepen.

Tafel vande Refereynen des tegenwoordigen Boecx.

A

Alder excelenste, Regel

73 Lof tempel, die dopperste bisschop

wijde

(12)

C

Christen Menschen bedrijft vruecht, Regel

28 Een nieu licht is ons op ghegaen,

wandelt daer naer.

D

Droocht af die traenkens, Regel

20 Met men Vreucht, verblijt u inden

Heere

Den vromen Christenen, Regel

44 O Heere wilt alle blinden verlichten, nu niet dkit nieu Iaer

56 Dit is den dach, des Heeren almachtich

E

F

G

Goetwillighe geesten, Regel

103 Want die leeu van Iuda, heeft nu

victorie

H

(13)

Ick arme allendige cranck, eerdich stof, Regel

80 Lof salich buycxken, die Christum

gedragen heeft.

K

(14)

Kinderen van Eva laet staen u suchten, Regel

11 Singht den nieuwen Coninck nieu lof met nieuw tongen.

L

Laet ons den Heere vrolijck singhen, Regel

87 Sijt ghy met Christo verresen, wilt niet meer sterven.

99 Laet ons inden Heere blijde wesen

110 Looft uwen Salichmaker

M

Met den nieu Iaer, Regel

32 Wert in Christo Iesu, een nieu creatuere

N

O

O traghe menschen, Regel

6 Soeckt den Heere, te wyle ghy hem meucht vinden

O dochter van Israel, Regel

36 Laet u oude weghen, ende sondighe paden quaet, met dit nieu Iaer

O Adams Kinderen, Regel

(15)

Om d’oude gewoonte t’onderhouden, Regel

55 Een vrolijck nieu Iaer, ende een

deuchdelijck leven

(16)

O seer wonderlijck groot, Rege

64 Lof heylichste puer mensche, die God oyt maeckte,

100 Och Coninghinne des Hemels, wilt v

verblijden,

Ontspringt wten slape, Regel

123 Looft den Heere, met desen soeten

Meye,

P

Q

R

S

Staet oppe gaet wee, Regel

21 Offert den nieu Coninck, nieu vruchten.

T

Tis nu den tijt dat elck, Regel

14 Danckt God, dat hy v dus langhe

ghespaert heeft.

(17)

V

Verdoolde schapen, Regel

48 Keert weder, keert weder, verdoolde schapen nu met dit nieu Iaer.

Vruchtbarighe Lia, Regel

69 Ghy zijt meer lofs waerts, dan ick can bedencken

W

Wat Christen menschen mach sonder, Regel

59 Heere wilt ons int geloove eendrachtich maken in dit nieuwe Iaer

Hier voleynt de Tafel van de Refereynen in desen boeck begrepen.

(18)

Himnis van den Advent, Conditor Alme Siderum op duyts.

En gaet op die selfde wijse.

O Schepper alder sterren claer Een licht der geloviger schaer Christe onse verlosser goet Hoort dat wy bidden met ootmoet Ghy waert bedroeft dat door den doodt

Die werelt was in grooten noodt En cranck die ghy maeckten gesont Die door sonden waren gewont Doen swerelts avont-stont verscheen

quaemt ghy als een bruydegom natreen Van moeders lijf tot ons confoort Die maget bleef naer u geboort Voor u gewelt en starcke cracht

Moet hem buygen alle gheslacht In Hemel en int aertsche dal Die u zijn onder danich al Den son sijn ondergang bewaert Die maen haer schijnsel niet en spaert Der sterren licht helder en fijn Neempt sijn loop waer tallen termijn Heylige heer gebenedyt

Rechter van toecomende tyt Wy bidden u doet ons bystant Tegen t’gewelt van den vyant Lof eere cracht en glorie schoon

Sy God den vader met zijn soon Die metten heyligeest divijn

Eewich eenich drievuldich sijn, Amen.

(19)

Noch een Himnis ten complete Christe qui hux est et dies

En gaet op die selfde wijsen.

Christe die lichten dach perfeckt Syt, en s’nachts duysterheyt ondeckt Ghy wort gelooft des lichts claerheyt Die ons een salich licht verbreyt Heylich heer wy bidden u

In desen nacht beschermt ons nu Laet ons in u toch Rusten sacht Verleent ons een gerusten nacht Op dat t’hert niet te swaer en slaept

Of den vyant ons niet betraept Noch tvley hem geen consent en geeft Dattet voor u niet schuldich leeft Ons oogen laet doch slapen vry

T’hart laet altijt waken tot dy V Rechter handt bescherme heer V dienaers die u minnen seer Beschermer heer aensiet ons doch

Den vyandt wilt bedwingen noch Regiert u dienaers heere goedt Die ghy gecost hebt met u bloet Sijt ons gedachtich al gelijck

In dit, swaer, lichaem arm en rijck Die der sielen beschermer sijt Heere staedt ons by in desen strijdt Eer sy den vader inden throon

En Iesu Christ sijn lieven soon Versamelt met den heylige geest

Eenvuldich en eewich soomen leest, Amen

(20)

Inder Lof-sanck inden Advendt.

Veni Redemptor gentium op duyts.

Compt heylant der Heydens lofsaem Maeckt ons bekent des magere craem Dwelck wonder schijnt den werelt befaemt Maer Godt sulcken geboort betaemt Diet uyt t’onreyne Mannelijck saet

Maer door des geests verholen raet Worden Gods woort vleysch wonderlijck t’Lichaems vrucht bloeyden suyverlijck Die suyver maghet worden swaer

Noch bleef sy reyne maghet eerbaer Het Vaendel der deuchden triumpheert Godt inden Tempel converseert Hy compt van zijn slaepcamer net Wt des Conincx hof onbesmet Als een dubbelt Rues en cloeck man Die zijnen wech snel loopen can Sijn wtgang van den Vader was

Sijn weergang was weer derwaerts ras Sijn wtloop tot den helschen throon Sijn weerloop tot den Hemel schoon O soon des Vaders schoon ghedaen

Het cleet des vleysch wilt trecken aen Ons lichaems crancheyt sonder macht Versterckt gestadich door u cracht Hoe schoon blinckt nu u Cribbekijn

Die nacht geeft oock een nieuwen schijn Twelck geen nacht verduysteren mach Maer doort gheloof licht als dach O Heer sy glorie t’alder tijt

Die van een Maecht ghebooren zijt Met den Vader en heylighen Gheest

Een trooster voor ons minst en meest. Amen.

Hier nae volgens die Liedekens ende Leysenen van Kersmissen.

(21)

[Dies est letitie in ortu regali]

Dies est letitie in ortu regali, nam processit hodie ventre virginali, puer admirabilis vultu delectabilis in humanitate, qui est ineffabilis et inestimabilis in divinitate. Laudamus te.

Mater hec est filia, pater hic est natus, quis audivit talia Deus homo natus Servus est et Dominus, qui vbique cominus nescit apprehendi, presens est et emimis, stupor iste geminus nescit apprehendi. Adoramus te.

Orto Dei filio virgine de pura vt rosa de lilio stupescit natura quod parit juvencula natum ante secula Creatorem rerum quod vber monditie, lac dat pueritie antique dierum.

Angelus pastoribus juxta finim gregem nocte vigilantibus nation reli regem

(22)

nunciat cum gaudie jarentem in presepis infantem pannosum Angelorym Dominum et pre natis hominum, forma spetiosa.

At vitrum non leditur sole penetrante, sic illesa creditor virgo post et ante, felix est puerperal cuius clausa viscera Deum portaverunt, et beata ubera in etate tenera deum lactaverunt.

In obscure nascitur illustrator solis, stabulo reponitur princeps terre molis, satiatur dextera qui affixit sidera dum cellos afcendit, concrepat vagitibus qui tonat in nubibus, dum cellos ascendit.

Orbis dum deseribitur virgo pregnans ibat, Bethlehem qua nascitur puer qui nos scribat in illorum curia qui canebant gloria, nove dignitatis, dues in sublimibus, dat pacem boninibus bone voluntatis.

[Puer natus in Betlehem]

Puer natus in Bethleem vude gaudet Ierusalam, assumpsit filius dei patris altissimus

(23)

per Gabrielem nuncium, virgo concepit filium.

Tanquam sponsus de thalomo processit matris utero Posuit in presepio regnantem sine temino,

cognovits bos et asinus, quod puer effet dominus Reges de Saba veniunt, auru, thus, mirrham offersit intrantes domum invicem, salutant deum et hominem, Vni trino sempiterno, benedicannis domino,

Gaudet chorus angelicus, fit gaudium pastoribus, Et in terries hommibus, eternal par fidelibus Vnde simper angelicas, deo dicamus gratias.

[Dies est letitie nam processit]

Dies est letitie, nam processit hodie, Christus

Rex de virgine, sine viro, virgule, de flore modo miro.

Res Miranda creditor, virgo nundum leditur

Verbum hanc ingreditur sine viro, ut vellus in rore modo miro.

Virgo Mater nescia, corruptele gratis, spiritur fit gravida sine viro, salvo pudore modo mirs.

Castitatis liliunt, peperisti filium, Christum Regens Dominum, sine viro virgule, de flore modo mito.

(24)

[Puer nobis nascitur]

Puer nobis nascitur rector angelorum, in hoc mundo pascitur Dominus Dominorum.

In presepe ponitur sub feno azinorum,

Cognoverunt dominum Christum regem celorum Nunciat pastoribus angelus de celis.

Ipsum quam in Bethlehem natum ostendit eis, Tunc Herodes timunt mango cum tunore Infantes en pueros occidit cum dolore.

Sui natus est ex Maria die hodierna, Perducat nos cum gratia ad gaudia superna, Nos de tali gaudio cantemus in Choro.

In cordis er organo benedicamus domino Laus et iubilatio nostro in fit ore, Et simper angelicas deo dicamus gratias.

[Magnum nomen Domini Emanuel]

Magnum nomen domini Emanuel, quod

annunciatum est per Gabriel, hodie apparuit in Israel

(25)

facta est letitia in bethleem, funt completa que predixit Daniel, de maria virgina natus est rex, eya, eya, virgo deum genuit sicut devina voluit clementia, Nunc dimittis

Een schoon ende gheneuchlijck sanck, van het Kindeken Iesu.

In dulci iubilo, singht ende weset vro, Al ons herten vroude, licht in presepio, Het lichtet als de Sonne, matris in gremio, Ergo merito, Ergo merito,

Des sullen alle herten wesen, in gaidio.

O Iesu parvule, nae dy is my so wee, Trooster al mijn gemoede, tu puer optime, Ende dat door zijn genade, tu princeps glorie, Traheme post te, al in dyns Vaders rijcke, Tu puer inclite.

Vbi funt gaudia? nerghens meer dan daer, Daer de Engelen singen, de nova cantica, Haer soete stemmen clingen, in regis curia, Eya qualia, Eya qualia,

Daer sy ons moeten wijsen, Christi presentia.

Maria nostra spes, wy bidden u Ioncvrouwe des, Dat wy salich worden, door u progenies,

(26)

Vergeeft ons onse sonden, noch meer dan centies, Vitam nobis des, vitam nobis des

Dat ons te loone werde, aeterna requies.

Refereyn.

Prove. 6O traghe menschen, wilt u vercloecken Ephe. 5.En pijnt u geringe, op te stane

Matt. 11.Gaet den nieuwen gebooren Coninck soecken Luce. 2.Hy leyt int Cribbeken, gewonden in doecken Matt. 11.Minlijck bereet, om elcken te ontfane Hoort wat ick u wt Esaias vermane

Esa. 60.Staet op Hierusalem, u licht schijnt openbaer 2. Cor. 5.Treet de wapenen der rechtveerdicheyt ane Ephe. 6.V voeten gheschoeyt zijnde, pijnt u te gane Luce. 2.Na Bethleem, den Salichmaker vint ghy dan Neemt d’Engelsche bootschapmetten Herds waer Sondige menschen, wilt nae Bethleem haesten Psal. 33.Soeckt den Heere, hy loopt u selve naer Psal. 104.Gaet met vollen betrouwen, vry sonder vaer Hebr. 4.Door den wech der penitentie, ten naesten Matth. 7.Gaet in u jeucht, beyt niet ten laesten Eccle. 12.Als u de bitter doot compt verslinden

Esa. 55.Soect den Heere, te wyle ghy hem muecht vinden Ghy machtige menschen, rijck van haven

Matt. 11.Paus, Cardinalen, Geestelijcke Regenten Coningen, Princen, Hertogen, Graven

Cooplien, Ambachtslien, arm simpel slaven Geordende menschen, wt allen Conventen

Luce. 2.Voor t’huysken van Bethleem, slaet u Zeus Matth. 2.En wilt den nieuwen Coninck aenbeden Iere. 3c.Metten dry wijsen wt Orienten

Valt hem te voet, en laet u oude ghewenten Daer ghy Gods gebodt, door hebt overtreden Psal. 56.Offert hem u herte, laet af sijn gesneden Rom. 2.Alle boosheyt, wilt ghy vercrijgen boete

(27)

In een levende offerhande gheeft u ledenRom. 12 Sie ghy hebt gegeven, tot onsuyverhedenRom. 6.

Dus doende, paeyt ghy t’kindeken soeteLac. 10 De Bruydegom comt, gaet hem te gemoete Eer de deur wert gesloten, metten wel gesinden Soect den Heere, te wyle ghy hem meucht vinden.

Soect den Heere, met berouwigen grondeHier. 24.

Met suchtender herten met schreyenden oogenIacob. 5.

Wanneer ghy hem hebt verloren, door de sondeHiere. 1.

Kent u ghebreck, en belijt metten mondeRom. 10.

Hy sal u sijn bermherticheyt, toogenEzec. 18.

Een kindeken jonck, is goet om boogenPsal. 55.

Tsal lichtelijck laten sincken zijnen torenMatt. 57.

Sijt ghy arm? wilt u te soecken poogenIoel 2.

Den milden Coninck, niet om verhoogenDeut. 25.

Hy sal ontsluyten, zijn Godlijcke TresorenProv. 13.

Zijt ghy cranck, gewont, gaet soect als vorenLuce. 5.

Den grooten Medecijn, die u mach genesenGalat. 6.

De wyle ghy den tijt hebt, wilt hem oorbooren,Apoe. 10.

Want den stercken Engel, heeft geswoorenPsal. 45.

By den levenden inder eeuwicheyt gepresenIoan. 9.

Dat nae desen tijt, gene tijt en sal wesen

Dus eermen u handen, en voeten gaet bindenEsai. 59.

Soect den Heere, de wyle ghy hem muecht vinden.

Comt liever, ter eerster uren, dan ten elvenMatt. 28.

Inden Wijngaert des Heeren, eert wert te spadeMalac. 4.

Soect den verborgen schat, wilt dien wt delven Die hem selven soeckt, verliest hem selvenMatt. 13.

Die tijtlijck gewin soect, vint der zielen schade1. Cor. 10.

Soeckt t’ghene dat boven is, leeft by rade1. Tim. 4.

Niet dat vander eerden is, nae Paulus leere Soect eerst t’rijcke Gods, slaet dees werct gade En zijn rechtveerdicheyt, en door Gods genadeMan. 6.

Sal hy u toe worpen, cost ende cleere

(28)

Matt. 7.Soect ghy sult vinden, seyt Christus de Heere Psal. 16.Wilt u niet als ongeloovige vermeten Eccl. 37Te soecken wellust, oft tijtlijck eere

Matt. 6.Gadert hier geenen schat, soeckt niet te seere Wat ghy sult aendoen, drincken oft eten

Dit soecken de Heydenen, die niet het en weten Maer wilt ghy als sy, niet heel verblinden

Soect den Heere, te wyle ghy hem meucht vinden.

Esa. 49.Soeckt den Heere inde bequame tyen Phil. 4.Nu hy nae by is, of my sal u ontverren Psal, 17.Soect bystant aen hem, in alle lyen Psal. 9.En zijnen Godlijcken troost, sal u verblyen, Matth. 2.Soect hem niet als Herodes, maer sonder merren Soect hem metten dry Coningn, volcht der sterren Luce. 1.Wilt ghy salichlijck, voor t’Cribbeken geraken 2. Tim. 2.Wilt op een wech, inde werelt niet verwerren Eccle. 13.Wan die byden, Ter wandelt, sal hem beterren Matt. 6.Die eertschen troost soect, en mach gods troostenz smaken

Luce. 9.Die den Heere wil vinden, moet sijn selfs versaken 1. Cor. 6.En zijn cruys op nemen, t’zijn leecke oft clercken Daniel. 9.Soect den Heere, in vasten, bidden en waken Ioan. 9.Merckt te wyle dat dach is, den nacht sal naken Galat. 6.Seyt Christus, dat niemant en sal mogen wercken Matt. 7.Soect den Heere, door den engen wech, en wilt mercken Al is hy scherp, hy sal int leven inden

Soect den Heere, de wyle ghy hem muecht vinden.

PRINCE.

Ioan. 5. Soect den Heere, die wt liefden puerlijck Matt. 18. Om u te soecken is wten Hemel gedaelt, Ioan. 10. Al seen goet Herder bermhertich natuerlijck Matt. 18. Dus neerstelijc soeckende met arbeyde suerlijck Esai. 53. Doen wy als verlooren schapen, liepen verdwaelt Matth. 8. En heft ons minlijc, op zijn schouderen gehaelt 2. Cor. 12.

Ioan. 11. En weder ter rechter kopen, gebracht

(29)

Dus siet dat gy zijn trouwe, met trouwen betaeltIacob. 3.

Al hebben wy in zijn liefde, dickwils ghefaeltMatt. 11.

Nochtans soect hy ons salicheyt, dach ende nachtApoe. 3.

Cloppende staet hy voor ons duerken en wachtMatt. 7.

So wie hem soect, dien sal hy hem selven gevenEccle. 4.

Al hebben wy zijn Goddelijcke geboden veracht Nu soect hem dit nieuwe jaer, elc in zijn ambacht Neeringe, profijt, en welvaert, sal u aenclevenDent. 28.

Alle die Godt soecken, vinden d’eeuwich levenMatt. 7.

Die hem selven soecken, naemaels veel allindenPhilip. 2.

Soect den Heere, dewyle ghy hem muecht vinden.Esai. 55.

Een kindeken is ons ghebooren In Bethlehem,

Des had Herodes tooren Dat scheen soo wel aen hem.

Drie Coninghen uyt vercooren quamen in Ierusalem,

Sy vraeghde waer hy was ghebooren Den Coninck der Ioden:

Wy saghen in Orienten zijn sterre staen, Wy comen om te aenbeden,

Dat cleyne Kindeken.

Een kindeken is ons gebooren in Bethlehem, etc.

Doe Herodes dat vernam, Dat het Kint ghebooren was, Hy wert toornich ende gram Ende hy ontsach hem das, Dat hy verliesen soude Zijn rijck was groot,

Hy dachte, hoe hy mochte brenghen Dat Kindeken ter doot. Een Kindeken.

Hy vraechde met haestichede Waer dat Kint ghebooren was,

(30)

Te Bethlehem in die stede, Zoo was datmen daer las

Daer is hy ghebooren die Heere groot, Die ons sal verlossen

Vander eewiger doot. Een Kindeken.

Herodes sprack tot den vroeden Gaet henen, ende soeckt dat Kint, Met alsoo grooten hoeden, Men seyt hy is Coninck, Coninck boven alle Coningen, Soo is hy fijn,

Men seyt hy sal besitten Dat rijcke mijn. Een Kindeken.

Als ghy dat Kint hebt ghevonden Zo keert dan weder tot my,

In alsoo corter stonden, En segget my waer dat het zy, Ick sout soo geerne aenbeden Dat cleyne Kindekijn, Het heeft soos eer doorsneden Het herte mijn. Een Kindeken.

Maer als die Koningen quamen Buyten Ierusalem,

Met vreuchden zy vernamen, Een Sterre staen voor hen, Al tot dat zy vonden dat Kindekijn In doecxkens ghewonden

By de Moeder zijn. Een Kindeken.

Drie Coningen aenbaden Het Kint van derthien daghen out, Zy offerden met weerdicheden Myrthe, Wieroock, ende Gout, Dat deden zy daeromme Dat daer scheen groot noot,

(31)

Sy saghent al om ende omme Van haven bloet. Een Kindeken.

Des snachts als sy slapen wouden, quam de Engel Gods tot hen, Dat zy niet keeren en souden Al door Ierusalem,

Maer eenen anderen weghe Soo sijn zy ghekeert, Al in haer Coninckrijcke

Alsmen ons leert. Een Kindeken.

Nu bidden wy desen Kinde Dat Iesus is ghenaemt, Dat hy ons wil brenghen Hier boven in dat soete lant,

Daer hem die Engelen eeren tot aller tijt Dat gunne ons Godt die Heere

Der Heeren ghebenedijt.

Refereyn.

Kinderen van Eva, laet staen u suchten De fonteyne der genaden, springt overvloedich T’duyfken compt inde Arcke, de Rave moet vluchten Segt de dochter van Syon, en wilt niet duchten Siet u Coninc compt u seer saechtmoedich Ontfangt den jongen Bruydegom bloedich

Dochters van Hierusalem, cierlijck hem teghen // gaet Siet Coninck Salomonem, seer voorspoedich

En merct hoe Assuerus, wt minnen gloedich Tot Hester der slechter deernen genegen // staet Soecket Kint, niet na Herodis plegen // quaet Maer gelijck de Coningen, ghy sullet vinden Te Bethleem, is Abrahams, wel bedegen // saet Int Cribbeken, opt hoy, daer ist gelegen // iaet Voor de beesten, die haren schepper kinden

(32)

O minnende bruyt soect ghy uwen gheminden Hy compt als de hinden // opte bergen gesprongen Singt den nieuwen Coninc nieu lof, met nieuwe tongen

Siet een nieu wondere, isser gebuert Een maecht heeft eenen man ontvangen Gedragen en gebaert, den Hemel is geschuert De verlosser is gedaelt dus niet meer en truert Nu is gevoet der ouder Vaders verlangen

Een vrouwe heeft vertreden, t’hooft vander slangen Verblijt u al tsamen ghy Iootsche natie

Mardochus is verheven, Aman gehangen Assuerus ghebodt, met om verstrangen Is weer roepen, Hester heeft vercregen gratie O Israelieten, maeckt jubilatie

Wt den handen van Pharao, zijt ghy verlost Godt wil metten mensch hebben conversatie De Vader is versoent, hy sent salutatie Der maget van Nazareth, Gabriel is de post Compt ter bruyloft, die liggen in sonden vermost Sorcht niet voor den cost, compt of gy wert gedwongen Singt den nieuwen Coninc, men lof, met nieuwen tongen.

Looft den cleynen David, die t’gevecht // wan Tegen den grooten Goliath, jonck van dagen De Heere heeft den rock, van zijnen knecht // an De Coninc der Coningen is nu een slecht // man Die de werelt draecht, die wert gedragen Salomon heeft in Gaab gecregen behaghen En Moyses heeft de moorinne ghetrout O volck van Bethulia laet staen u clagen Iudith, heeft Holophernem verslagen Wy zijn verlost niet door Silver oft Gout

Maer met des Lammekens bloet, dat acht dagen out quam vloedich besneden, in sijns Moeders ermen, Weenende van pijnen, met ledekens cout

(33)

Die alle creatueren, int wesen hout Moeten nu de stomme beesten verwermen O Christen menschen, laet u des ontfermen Met nieuwen termen, so d’Engelen songen

Singt den nieuwen Coninc, nieu lof, met nieuwen tongen.

Laet nu den geest nae Bethleem vlieghen!

Ziet hoe d’eeuwige blijschap, daer leyt een weent Als een ander jonck Wichtken, inder wiegen Op dat hy des vyants waen, soude doen liegen Heeft hem d’almachtighe, dus seere vercleent Een mensche als wy, ghevleescht, en gebeent Heden besneden, een kint van eender weken O eeuwige Godtheyt, wat is dat ghy meent Dat ghy u metter menscheyt, dus hebt vereent Willens aennemende menschelijcke gebreken Al ligt ghy ootmoedich int Cribbeken gesteken Nochtans buygen voor u, de hemelsche Vorsten Al leyt d’eeuwige wijsheyt, sonder spreken Stil swijgende, zijn wercken ootmoedicheyt preken Die al die werelt spijst, moet hongeren en dorsten Der Engelen broot, aldersachts van Korsten Vangt aender maget borsten // vaste gedrongen

Singt den nieuwen Coninc, nieu lof, met nieuwe tongen.

Die den Hemel, met zijnen lichte vervult Compt int duyster dal, der tranen hier beneden Den ouden Adam wert door d’wijf verdult En den nieuwen Adam, acuveert de schult Om de rechtveerdicheyt te stellen te vreden Roept wte nieu mare, in allen steden Den Ballingen is nu, haer lant ghegeven De Sonne gaet oppe, den nacht, is leden Int lant van belooften, is Israel getreden Maer Pharao, is inde Roo Zee ghebleven Die aerde is boven, den Hemel verheven

(34)

D’engelen eeren, de menschelijcke natuere Hester is getrout, vast hy is verdreven

De hemelsche Weert, daer d’Engelen voor beven Is nu een gast te Bethleem, inde schuere

D’eeuwige God, is werden, smenschen gebuere Verblijt met uwen bruere // die haer handen wrongen Singt de nieuwe Trouwe, men lof, met nieuwe tongen.

PRINCE.

Besiet uwen Coninck, een onbederflijck // Prince Om onsent wille, een Knecht gheacht

Nu is d’eeuwich woort, gewerden sterflijck // minsche Altijt eere, hem // elck erflijck // winsche

Vriendelijck heeft hy ons salicheyt gewracht Een nieu licht is gesien van die faten inder nacht Nieu blyschap condicht ons, d’Engelsche schare T’is ons gegeven, dat lange is verwacht

Vernieut inden geest, die in sonden licht versmacht Reynicht den ouden deessem, metten nieuwen Iare Als Saba brengt Salomom, dierbaer ware

Al is de Godheyt met snooden doecxkens gedeckt Nochtans zijn oogen sien alle dinck int clare Niemant en vreese, Godt is smenschen care.

Alle der slapen, werden nu ontweckt

Vernieut inden geest den ouden mensch wt treckt Wert nu deech onbevleckt // out metten jongen

Singt de nieuwen Coninc, men lof, met nieuwen tongen.

Refereyn.

Tis nu tijt dat elck het Kindeken loven // sal Dat te Bethleem leyt inden groven // stal Dat Godt de Vader heeft neder gesonden

In grooter armoeden, int eertsch verschoven // dal Om ons te verlossen, iae en boven // al

Als een medecijn te ghenesen ons wonden

(35)

Niet door ons rechtveerdicheyt, t’wert om Paulo vonden En heeft Gods sone, menscheyt ontfaen

Maer door sijn bermherticheyt niet om gronden Heeft hy ons die noch in Gods toren stonden In zijn dierbaer bloet, als heden willen dwaen Hebt ghy u dit Iaer ergens inne ontgaen Elck bekeer hem van zijnen uaden wegen T’hantschrift dat tegen ons was, is wt gedaen Wy hebben by Godt grooten troost gecreghen Eenen trouwen Bisschop, t’ontfermen ghenegen Die zijn Vaderlijck liefde, aen ons gebaert // heeft Al heeft hy ons dit voorleden Iaer ghesleghen Danckt God dat hy u dus lange gespaert // heeft.

Danckt nu den Heere van zijnen grooten // gaven Die om te vryen ons arm verstooten // slaven Gelijck ene dwaes heeft hem laten achten Keert weder al, die in s’vyants pooten // draven Christus sal u, zijn huysgenooten // laven Ist dat ghy hem mint, met al uwen crachten Hy roept ons tot hem, by daghen by nachten Waert dat hy ons salicheyt niet en begeerde Hy en soude ons so minnelijck niet verwachten Had hy ons gheloont, nae ons sondighe drachten Wy waren langhe ghesoncken in d’eerde Dus haestelijck, elck penitentie, aenveerde O sondighe menschen, al zijt ghy goets moets De Doot is soo gherasch te Peerde

Peyst wat heeftser dit Iaer ghehaelt onverhoets Die geen tijt en hadden, te deurken yet goets, Ist dat u de Heere tot noch toe bewaert // beeft Hebt ghy in u lijf een droppel, Christen bloets Danckt God dat hy u dus olange ghespaert // heeft.

Ghy hebt dit Iaer sien sterven, menigen vromen // man Menich isser noch sterk, die luttel becomen // can

(36)

Heeft u de Heere ghesontheyt verleent Laet doch de gratie, waer zijn genomen // dan Oft doet ghijt niet u macher wel schromen // van Tsal u buerte eens werden, licht eer ghyt meent Pharao siende Gods plaghen, blijvende versteent Is hy niet inde roo Zee verdroncken

Tis int ent, dat elck zijn sonden beweent Ist onser duecht schult? inder waerheyt neent Dat wy met water niet en zijn versoncken Met Sodoma Gomorra ghestelt in voncken Gods bermherticheyt is hier af de sake

Dus oncuysheyt heeft lange voor Godt gestoncken Ons sonden roepen inden Hemel wrake

Dus elck een opset van beternissen make

Die eenen last van sonden op hem vergaert // heeft Datmen u als ondanckbaer niet en lake

Danckt God dat hy u dus lange gespaert // heeft.

Om dat wy alle boosheyt af snoeyen // souwen Zoo sent ons Godt diversche roeyen // trouwen Hooge vloet, dier tijt, in vreemde qualen

Tis al ons schult, waert dat wijt bevroeyen // wouwen Wouden wy Gods Wet sonder vernoeyen // houwen Alderley voorspoet, sou op ons dalen

Maer aylacen wy sijn so diep int dwalen Dat wy op Gods geesselen niet en letten Al sien wy veel menschen vander werelt halen Als wy vast met onsen ghebueren betalen Wy ons bekeeringhe, al wt setten

Maer Godt sal sijn sweert noch scherper wetten Willen wy ons tot gheen penitentie poogen Ia hy sal ons ten lesten heel verpletten Tot dat tribulatie op doet ons ooghen

Ondancbaerheyt, doet Gods ghenade wtdroogen So ons Schrifture dickwils verclaert // heeft

(37)

Wilt ghy dit iaer in voorspoet verhoogen Danckt Godt dat hy u dus lange gespaert // heeft.

Gods goetheyt en wilt ons niet verloren // laten Om dat wy souden werden wtvercoren // vaten Zo compt hy ons met tribulatien spoelen Doet Paulus raet wilt ghy Godts toren // saten De wercken des vleesch wilt als versworen // haten Laet den brant der onsuyverheyt in u coelen Hebt van u selven gheen groot ghevoelen Gulsicheyt, traecheyt, wt u verdrijft Wilt ooc met so gierlijck in d‘eerde woelen So0eckt de levende fonteyne, laet de poelen Daer geen water der consolatien in en blijft

Staet naer de vruchten des gheests, daer Paulus af schrijft Lijt metten genen, die int verdriet // sijn

Sijt vriendelijc tegen malkander niet en kijft Siet dat u gheloove, door goey wercken beclijft Laet u oude boosheyt al wtgewiet // zijn

Hebt ghy Godt vertorent laet suchten u liet // zijn Ist dat u sieckte oft tegenspoet beswaert // heeft Wijtet uwen sonden die voortijts geschiet // sijn Danckt God dat hy v dus lange gespaert // heeft.

PRINCE.

Beminde Prince, ick bidde ten besten // seere Eerst wilt u vreese, in ons vesten // heere Rust oock in ons herte, met uwer minnen Nu iont ons dat hem elck ten besten // keere So datmen u van oosten tot westen // eere Reynicht ons herte, en alle ons sinnen

Dijnen goeden geest vernieut in ons van binnen En wilt u bermherticheyt aen ons bewijsen Laet ons dit nieu iaer in deuchden beginnen V Goddelijcke cracht moet ons helpen verwinnen

(38)

S’vleesch begeerten die tegen den geest oprijsen Wilt ons die nieu iaer tonser nootdruft spijsen Alsoo ghy ghedaen hebt int iaer voorleden Dies wy u miltheyt grootelijck prijsen Wilt oock allen twist, in Kerstenrijck vreden Dat wy eendrachtelijck mogen loven in allen steden Tkint van Bethleem dat hem met ons gepaert // heeft Dus alle die leven opten dach van heden

Danckt Godt dat hy u dus langhe ghespaert heeft.

Een schoon Liedeken

Op de wijse: doe Iesus ghebooren wert.

Het is heden een dach van vrolijckheyt Al in des Conincx hove,

Want aldaer ontfanghen heeft Een Maecht van grooten love, Een kindt ghebooren wonderlijck, Ende altemael ghenoechlijck Nae der menschelijckhede, Boven al seer vriendelijck

Sterf hy voor zonden ootmoedelijck, Want hy Godt is, ende mensche mede.

Die Moeder is dochter wonderlijck Haers Soons, want hy is haer vader, Waer hoorde oyt man dies ghelijck, Hy is Godt ende mensche te gader:

Hy is een knecht ende heer, Hy is over al, dat is meer, Onbegrijpelijck te vinden, Teghenwoordich ende veer,

Waer hoorde oyt man dies wonder meer, Ten can gheen man versinnen.

Hy wert ghebooren inder nacht, Der sonnen verlichtere,

(39)

Ende hy wert inde stal gheleyt, Aller werelt stichtere:

Men vant hem met den wendel lanck, In Bethlehem by der Engelen sanck:

Hy was gehoorsaem, Godt, Vader ende Moeder Hy hevet al geschapen als ons behoeder Wilt hem loven en dancken in alle stonden Want hy ons bemint wt s’herten gronden.

Ghelijck dat niet en quetst het Glas, Daer die Sonne schijnt doore,

Geloove ick dat Marta was, Nae reyne Maghet ende vooren Die Moeder is gebenedijt, In wiens lichaem besloten leyt

Die Gods soon wert mensch ghebooren Weet dat die borsten heylich waren Die Godt in zijn ionghe Iaren Te suyghen hadde vercoren.

Godt den Herderkens ontboot Des nachts by haren beesten Met den Enghelen blijschap groot Al van des Conincx feesten Die ghewonnen heeft een Maecht, Ende inder Cribben was gelaecht In doeckelkens ghewonden:

Hy is aller werelt Heer,

Ende van ghedaenten schoonder meer Dan yemant is ghevonden.

Doemen de werelt al beschreef, Ginck een Maghet met kinde Te Bethlehem, daer zy doe bleef, Ende voldroecht Kint ten eynde, Daermen af schrijft inden hove, Ende glorie singht met grooten love,

(40)

Van grooter weerdichede, Godt hier boven van Hemelrijck Verleent ons menschen op Aertrijck Van goeden wille vrede.

Refereyn.

Droocht af de traenkens, wilt vreucht hantieren Vernieut uwen geest, alle droefheyt swicht O dochters van Syon, wilt heerlijck vieren Met oliën van blijschappen u vercieren Staet op Ierusalem en wert verlicht Want u licht is comen in vrede gesticht S’heeren heerlijckheyt is over u op gegaen Den horen der salicheyt is opgericht De dalen zijn vervult, de bergen gheslicht De Doove hooren, de cruepele recht staen Den blinden, werden d’ooghen open gedaen Den armen wert blijschap gheevangeliseert Des vaders beloofte hebben wy ontfaen Daer de Propheten af hadden gepropheteert Godt is metten menschen geaccordeert Een yegelijc doe ane, nieu ruylofts cleere Want de bruyloft des lams wert gecelebreert Met nieuwer vreucht, verblijt u inden heere.

Gaet nu na Bethleem, en elck bysondere Wilt den nieuwen Coninck, nieu gaven bringen En siet in Cribbeken, daer merct ghy wondere De eeuwige Godtheyt leyt daer ondere

T’hoy in doecxkens gewonden noyt vreemder dingen Om dat wy ons hoveerdije, souden dwinghen Wert de Heere, als knecht, t’onswaert genegen O dochters van Syon, wilt vrolick springhen Met Tamboeren, Velen, een nieu lieken singen En gaet den iongen David tegen

(41)

Die den grooten Goliath heeft verslegen

Acht dagen out zijnde, den strijt haest begonnen // heeft Met Godt Vader hebben wy pays vercregen

Door d’lammekens bloet, dat voor ons geronnn // geeft d’Engelen knielen, de helle, als verwonnen // beeft Voor dit Ionc onsprekende kindeken teere

Alle Christen volc dat onder der sonnen // leeft Met nieuwer vreucht, verblijt u inden heere.

Onder d’Engelsche Vorsten, in hemelrijcke Was groote blijschap, heden op desen dach Int voorborch der hellen, ooc des gelijcke

Den herderkens en sloech vreucht, ooc geen swijcke Doen zy’t kint vonden, dat int cribbeken lach De sterre diemen in Orienten sach

Dede de Heydenen, ooc zeere verblijen, Datse quamen na Bethleem sonder verdrach Een Christen herte, dan wel verblijden mach Want wy waren in grooter slavernijen Maer Gods bermherticheyt siende ons lijen Heeft ons gesonden eenen vromen capiteyn Die ons uyt Egypten sal leyen en vrijen Van Pharaoms, den snooden vileyn

Dese blijschap is alle menschen int gemeyn Door d’Engelen vercondicht, nae Lucas leere Dus geestelijck weerlijck, groot ende cleyn Met nieuwer vreucht, verblijt u inden heere.

Verblijt u al die inden heere hopen En inder eewicheyt sult ghy vrolijck wesen, De poorte des hemels, is nu open

De Olie der bermherticheyt is gedropen In Adams wonden, en sy zijn ghenesen Wy die inder doot lagen, zijn verresen Want d’leven, heeft nu verwonnen de doot De helle desgelijcx, verblijt u in desen

(42)

Want t’saet vander vrouwen, hoogst gepresen Heeft zijn voeten gheset, op der slangen hooft Die hongert gaet te Bethleem, daer vint ghy broot Schept water in blijschappen, sonder verdriet Wt des behouders fonteyne, en hebdijs noot Coopt sonder silver, melck en wijn om niet Wonder isser geboort, s’gelijcx noyt gheschiet Een Maecht heeft gebaert, nieu vant noyt meere Het onsienlijc woort hem handelen liet

Met nieuwer meucht verblijt u inden heere.

Ghy die in drucke voortijts saedt benaut Opte vloet van Babel verdreven wt u lant Hebt goeden moet weest vrolijc en fiant Want de vyandt die ons vaste, hielt geclaut is afgeslagen zijn foortsige hant

Hy had ghewet zijnen bloetgierigen tant Om te vernielen t’heel menschelijc geslachte Naer desen stercken gewapenden tirant Die is door de toecomste Christi vermant Sijn wapenen, zijn hem benomen met crachte Sijnen roof is wtgedeylt, die hy nau wachte Die metalen poorten zijn gebroken

Want de Heere zijns Testamente ghedachte Soo hy onsen vaders had ghesproken

Ghy die gedwaelt zijt door s’vyants toestoken Wten rechten wege, elc nu weder keere Roept genade, u misdaet, blijft ongewroken Met nieuwer vreucht, verblijt u inden heere.

PRINCE.

Looft den heere, met blijden geeste Met herpen, trompetten, basoenen claer En als herten en hinden inden foreeste Huppelt opte bergen wt s’werelts tempeeste En contempleert Gods goetheyt aldaer

(43)

Ghy ballingen compt inne vry sonder vaer Metten nieuwen Koninc van boven ghesonden Godt die ons verre was, is nu ons naer Verblijt u schuldenaers, tis nu t’gulden Iaer Dat alle gevangenen werden ontbonden Hester heeft gratie by Assuerum vonden

Peys en rechtveerdicheyt hebben malcanderen gecust De hemelsche medecijn heeft hem laten monden Want hy ons te genesen had grooten lust Den Eenhoren inder maget schoot nu rust De slaven zijn vry, elc haest hem seere Met sange het schreyende kindeken sust Met nieuwer vreucht, verblijt u inden heere.

Refereyn.

Staet oppe, gaet wte o dochters van Israel

De Bruydegom comt, rasch gaet hem te ghemoeten Hy compt u saechtmoedich, met vreet, oft fel Een kindeken cleyne, niet om versoeten Gaet nu voor t’cribbeken, en wilt hem groeten Al eest dat ghy u selven, vol misdaden // siet Met vollen betrouwen, valt hem te voeten Roept om gratie, hy en sal u versmaden // niet Want wt hem de Fonteyne, der genaden // vliet Belijdt u sonden, wilt niet overtreden // meer Hy sal u verlichten, zijt ghy verladen // yet Die hem liet besnijden, in zijn ionge leden, teer Om onse misdaden, die hem deden, seer Heeft hy willen lijden, weenen, en suchten Gaet te Bethleem, maer laet u oude seden // eer Offert den nieuwen Koninck, nieuwe vruchten.

Den nacht is voorby, den dach begint te nakene Mistroostige u naect, een nieuwe verblijdinghe Tis nu tijt, wt den slape, te ontwakene

(44)

Segt der dochter van Syon, haer naect bevrijdinge Ezaias brengt ons een nieu tijdinge

Een maecht heeft een kint ontfaen, en gebaerdt Den nieuwen Adam nae Paulus belijdinge Heeft alle dinc vernieut, d’oude es berhaerdt Pays, en rechtveerdicheyt, zijn te samen gepaert Daer is gheopenbaert // een nieuwe sterre De verstroyde schapen, zijn by een vergaert Die Heydenen sagen, d’nieuwe licht van verre Compt geestelijck, wwerlijck, niemant en merre Edel, onedel, wt steden, en gehuchten

Compt alle die gevallen zijt vander kerre Offert den nieuwen Koninc nieuwe vruchten.

Den quaetsprekenden mont, wilt van u werpen // snel Looft den nieuwen Heere, met nieuwe tongen

Speelt een nieu liedeken, op der herpen // spel Verhuecht inden geest, oude metten jongen Goliath is verslagen, tserpent is bedwongen Van Davids sege houtmen nu memorie d’Engelen hebben, een nieu liet ghesongen Den goetwilligen pays, en goede glorie Thouwelijck is gemaect, inde consistorie Der dryvuldicheyt, d’woort is neder ghedaelt In de suyverste eerde, looft de cyborie Een nieu licht is inde duysternissen gestraelt T’verloren schaep is vonden, t’ransoen is betaelt De sonne is oppe, wech stonckende luchten Compt verloren sone al hebt ghy lange gedwaelt Offert den nieuwen Coninc, nieuwe vruchten.

Treet wt den ouden mensch, vernieut inden geeste Doet aen den nieuwen, die naer God gemaect, is Gaet wiegen tkindeken, tis nu al feeste

Te Bethleem int huysken, dat dunne gedaect // is Daer vint ghy den genen, daer lange nae gehaeckt // is

(45)

Wandelt te wyle dat licht is, want de dach seer cort // is Vreest met s’vaders toren geheel gestaect // is

Door d’nieu bloet dat d’lammeken heeft gestort Een nieu leere, is ons seer sterck ghespoort Daer wy me mogen climmen int beloofde landt Wakende zijt sober, u lendenen op schoot Brandende lichten, nemende in u handt Doet olye in u vaten, dat u lamken brandt Oft anders moest ghy wter bruyloft vluchten Sijt geen dwase maechden, maer wijs int verstant Offert den nieuwen Koninc nieuwe vruchten.

Maect u een nieu herte, bereyt nieu flesschen, hier Den nieuwen Koninc, sal u nieuwen wijn // schincken Wert een nieu creatuere, en wilt wtlesschen // tvier Der quader begeerten, die als fenijn // stincken

T’moet schoon zijn, dwelc sal voor Godt aenschijn // blincken Want geen besmetheyt, en mach daer binnen gaen

Zijn u wonden verout, siet den medecijn // wincken Die u mach genesen, vernieut u sinnen // saen Ghy gierige vreeke, die altijt nae winnen // staen Aensiet uwen Coninck, van eertschen goede // bloot Ghy nijdige gtamme, merct wt minnen // aen Vwen schepper voor u besprenght, met bloet // root Compt luye, traghe, hooveerdighe van moede // groot Ghy gulsige oncuyssche, vol valscher vluchten Compt alle die lijden van tegenspoet // stoot Offert den nieuwen Koninck nieuwe vruchten.

PRINCE.

Besnijt u herte, vernieut u conversatie Siet dat ghy niemant meer, en schandaliseert Neerstelijck neemt waer, des Heeren vocatie Ghelijck den ouden aer, u muecht renoveert Vernieut uwen gront, den ouwen gist purgeert

(46)

Wandelt nieuwe wegen, nae Godes geboden Nieuwe strijden maken u, de vyant tempteert Tvleesch treet, s’werelts wellusten nooden Vliet de werelt, s’vleesch begeerten wilt dooden Gaeyt nieuwen moet, den vyant vromelijck bevicht Alle wercken des vleesch, wilt heel wtrooden Aenmerckende den loon, alle u pijne verlicht Neempt den schult des geloofs, tegen s’vyantschap Noch t’zweert des geests, tegen ketters geruchten Alle statewn ontsaet u nieuwe iaer, mijn dicht Offert den nieuwen Koninck nieuwe vruchten

Een Leysliet.

Laet ons met herten reyne Loven dat soete Kindeken cleyne, Het brengt ons wt den weyne.

Ons is een Kint geboren Een Soone gepresenteert, Hy comt die helle verstooren Als mensche ghefigureert, Hy wil ons allen ghemeyne, Verlossen wt der pijne Met zijnen bloede alleyne.

Des mogen wy wel eeren Laet ons.

Die Maghet die hem droech, Den groot Heer der Heeren Die haer niet en vervroech Weest vrolijck groot en cleyne, Dit soete Kindekijn

Vrijt ons wt aller pijne.

Die Vader van hier bove Laet ons.

Sprack zijnen Enghel aen, Wy willen die Helle verstooren Ende verlossen wijf en man,

(47)

Gaet tot der schooner Fonteyne Marta claer aenschijne,

Ende seght haer wat ick meyne. Laet ons.

Groetse my vriendelijcke, Die schoone suyver ieucht, Ende seght haer blijdelijcke St mach wel zijn verheucht Want zy en anders gene, Die sal Godts Moeder zijn,

Ick ben met haer gemeene. Laet ons.

Al binnen Nazarette quam die Enghel Gabriel, Ende sprack tot der Fiolette Met schoone woorden snel, Godt groet u Maget reyne, Vol gratien is u aenschijn

Godt is met u ghemeyne. Laet ons.

By u sal noch beclijven Dat Adam heeft ontvrijdt, Want boven alle Wijven Zoo zydy gebenedijt:

Ghy sult ontfangen een greyne In uwer herten schrijne

Des Vader soon alleyne. Laet ons.

Sy sprack ootmoedelijcke Hoe soude dat comen by, Ick en kende sekerlijcke Noyt man, dus verwondert my Dat ick en anders gheene Gods Moeder soude zijn,

Mijn hert wert cout als een steene. Laet ons.

Die Engel sprack tot hare O weerde suyver maecht, En weest in ghenen pare,

(48)

Het is wonder dat ghy claecht?

Want ghy sult sonder pijne, Baren een kindekijn

Ende blijven maghet reyne. Laet ons.

Die maghet haer conforteerde In dat haer d’Engel seyt, Ende sy respondeerde Ick ben daer toe bereydt, In uwe woorden alleyne Sette ick den wille mijn,

Siet hier Godts deerne cleyne. Laet ons.

Die Engel scheyde van haer Die maghet bleef bevrucht Al sonder pijn oft vaer, Ofte sonder herten sucht, Baerde die suyvere reyne Die Hemelsche doctreyne,

Des Vaders soon ghemeyne. Laet ons.

Ghelooft soo moet sy wesen, Nu ende tot aller tijt

By haer zijn wy genesen, Sy bracht ons groot jolijt O weerde fonteyne, Des Sondaers Medecijne,

Bidt voor ons alle ghemeyne. Laet ons.

Refereyn.

Christen menschen bedrijft vreucht ongemeten God en heeft zijn beloeften niet vergeten Maer hy heeft voldaen

Dat hy door de Propheten, heeft laten weten Zy die in duysternissen waren geseten Hebben dlicht ontfaen

Den nacht die vijf duysent iaer hadde ghestaen Is nu voorby wy hebben den claren dach

(49)

De schaduwe is wech wilt u oogen opslaen De Sonne der rechtveerdicheyt is opgegaen Diemen voortijts door den nevele sach Het decksel dat op Moyses aensicht lach Is afgedaen naer Paulus oorconden Doude testament, alleene te spreken plach Door figueren, ons is de waerheyt ontwonden God heeft zijn licht inde werelt gesonden Dwelc alle menschen geschenen heeft openbaer Wilt ghy kinderen des daechs werden gevonden Een nieu licht is o0ns opgegaen wandelt daer naer.

Dit nieu licht sagen de Herders schijnen Die haer schaepkens hoeden inder woestijnen En ten selven tijen

Songhen d’Engelkens met veel dozijnjen Eenen nieuwen sanck die druc dede verdwijnen Met melodijen

Bootschappende alle menschen groot verblijen Dat Christus de salichmaker was gheboren In der stadt van David, na der Prophesijen D’licht quam inde werelt om smenschen bevrijen Maer sy hebben meer, de duysternis vercoren, Sijt ghy blint en hebt ghy dlicht verloren Door de wercken des vleesch en haer aencleven Volcht de dry Coningen de sterre gaet voren Waer door ghy wert naer Bethleem gedreven

Daer vint ghy d’licht der werelt, als staet gheschreven Dwelc alle menschen verlicht, diet begeeren maer Soect ghy den wech die leyt, in d’eeuwich leven.

Een nieu licht is ons opgegaen, wandelt daer naer.

Wy waren hier voortijts, al inder nacht Kinderen der duysterheyt, onder s’vyants macht Cleyn met grooten

Nu zijn wy wt duysternissen in d’licht gebracht

(50)

Door Christum die ons trac wt liefden bedacht Wt s’vyants pooten

Wilt ghy hier werden, s’geloofs genoten En naemaels Borgers, vander hemelscher salen Vanden wercken der duysterheyt wilt u blooten Volghet licht nae, ghy en sult niet stooten En wandelt daer inne, ghy en moecht niet dwalen Tegen s’vyants geschutten, als Gods vassalen Metten wapenen des lichts wilt u becleen Zal d’licht in u herten, schieten zijn stralen De duyster wercken moeten daer wt scheen Want dlicht en duysternis en comt niet over een Oft den tempel Gods, metten afgoden altaer

Wilt ghy naemaels niet comen, in d’eeuwich geween Een nieu licht is opgegaen, wandelt daer nae.

Wy zijn door t’geloove verlicht inwendelijck Van Christo, verlost wt liefden onendelijck Maer wat salt profijten

Ontfaen wy dees gratie onbekendelijck Als heydensche menschen den tijt allendelijck In sonden verslijten

Malcanderen haten, bespotten verwijten Zouden wy leven, naer onsen vocatien

Wy moesten ons in wercken der liefden quijten En sterven ons vleeschelijcke appetijten God heeft ons vercoren wt alle natien Dat wy werckende, met zijnder gratien Zouden heylichm suyver, en onbevleckt // zijn Als tgout, geproeft sijnde, door veel temptatien In allen goede wercken souden perfect zijn

Saechtmoedich, niet haest, tot toornen verwert // zijn Hier toe zijn wy van Gode geroepen voorwaer Dus wilt ghy der stemmen Gods subieckt // zijn Een nieu licht is opgegaen wandelt daer nae.

(51)

Volcht de vruchten des lichts, dats alle goetheyt Rechtveerdicheyt, warachticheyt, toont u vroetheyt Met diligentien

Dat ghy niet en verliest, door onbehootheyt

Dat ghy gewracht hebt, ten niet s’vleesch verwoetheyt Door abstinentie

Ghy moet te boven gaen in excelentien

Den heydenen, die hebben maer dlicht natuerlijck Christen menschen, maar tuwer assistentien Schijnt in u herten, door s’geests influentien

D’licht des geloofs, ooc licht u Gods woort geduerlijck Dus met vresen en beven, wt liefden puerlijck

Werckt u salicheyt, met grooter sorchfuldicheyt Ws naesten ghebrec, wt liefden bruerlijck Vervult met uwer overtuldicheyt

Verdraecht malkanderen, met alder verduldicheyt Bidt voor u vyanden al vallet u zwaer

Begheert ghy te crijgen, Gods gehuldicheyt Een nieu licht is opgegaen, wandelt daer nae.

PRINCE.

Laet u licht lichten, seyt Christus merckelijck Datmen van buyten sie schijnen werckelijck In d’leven manierlijck

Sijt ghy geleert, met schriftueren sterckelijck Leert de leecke, en sijt u woorden sterckelijck Met deuchden vercierlijck

O rijcke en minnet t’goet niet so ghierlijck Oft gevoelt van u selven niet hooveerdelijck Al gaet ghy van buyten gecleet seer fierlijck God heeft, die arme gecocht so dierlijck Als u, wy zijn al crancke vaetkens eerdelijck Staet vast int geloove, altijt volherdelijck En laet u niet verleyen so lichtelijck

Met nieuwen leeren, maer wandelt weerdelijck

(52)

Voor God, en voor de menschen stichtelijck In al u wercken stelt voorsichtelijck Christus leven voor u als een exempelaer Volcht sijn voetstappen na gedichtelijck Een nieu licht is opgegaen, wandelt daer nae.

Refereyn.

Met den nieuwen iare, hoort wat ic vermane Den dach is oppe, den nacht is verhaert Tis nu tijt wten slape, op te stane De gratie ons verlossers, is gheopenbaert Een nieu licht, heeft de duysternisse verclaert Den ouden onvrede is neder gheleyt

Die niet arbeyt // verlast zijn, niet sonden beswaert Haesten hen al te samen te Bethleem waert Daer den Engelen vreucht int cribbeken schreyt Niet door ons wercken maer wt grooter bermherticheyt Heeft God zijnen sone, der werelt gesonden

En wt liefden was de sone daer toe bereyt Om ons levende te maken // so Paulus seyt Doen wy doot lagen, inde sonden verslonden Vander wet des doots heeft ons Christus ontbonden Looft hem alle monden tis nu huere

Verblijt inden heere, spijdt den helschen honden Wert in Christo Iesu, een nieu creatuere.

Gods Sone // eeuwich als Godt vader almachtich Die is nu voor ons een kindeken geboren

d’Woort is vleesch, de maecht is werden drachtich Ghelijck Ezaias, had geseyt te voren

Godt heeft ontsloten, der gratien tresoren Hy roept ons ter bruyloft, wt alle landen Door den ouden Adam waren wy verloren Maer door Christum Iesum zijn wy vercoren Gods kinderen te heeten, die waren vyanden

(53)

Nu wy verlost zijn wt s’vyants tanden Laet ons af werpen, alle onreynicheyt Wert vernieut door den geest, in u verstanden Besidt u vaetken, in eeren, niet in schanden Ghy zijt tempelen Gods, weet de certeynicheyt De sondige cleynicheyt // elcken nu af schuere Achterclap, dronckenschap, en alle vileynicheyt Wert in Christo Iesu, een nieu creatuere.

Wilt van u worpen, u eertsche wandelinghe Spreect voortane, de waerheyt, hebt ghy gelogen En zijt rechtveerdich in u handelinghe

Bedriecht niet meer, hebt ghy voortijts bedrogen D’onvruchtbaer wercken, die ghy hebt geplogen En pleecht nu niet meer, tis Paulus leere Nae dat ghy den ouden mensch, hebt wtgetogen Doet aen Iesum Christum, en wilt u pooghen Door nieuwicheyt des geests, te dienen den Heere Cruyst den ouden Adam, op dat deucht vermeere Die de besmetheyt des werelts, is ontvloden Niet weder totten ouden wercken en keere Maer op dat elck Godt in zijn lichaem eere Wilt de wercken der duysternissen heel wtroden Ghiericheyt, oncuysheyt, tis dienst der afgoden Zijt ghy Griecken oft Ioden // wert hier af puere Doot de wercken des vleesch, wandelt in gods geboden Wert in Christo Iesu, een nieu creatuere.

Den ouden deesem, moet afgebroemt // zijn Ghiericheyt oncuysheyt, en hoverdye

En laet ooc onder u niet meer genoemt // zijn Overspel, dootslach, oft tyrannije

Teghen t’vleesch lusten, elc vromelijc strije Weerstaet door t’geloove, des vyants schichten Laet sonde in u hebben geen heerschappije

(54)

Maer elck zijn herte, den Heere besnijen Besnijt u oogen, van ydelen gesichten Laet u voeten, van sondighe wegen swichten Besnijt u ooren, houdt u tonge in bedwanghe Wilt u handen, tot goeden wercken oprichten Weest vreedsaem, en wilt malcanderen stichten Niemant Gods gratie te vergeefs en ontfange Hebt ghy in duysternissen gewandelt dus lange Weest niet meer bange // maer vry van getruere Looft den nieuwen Heere, met nieuwen sange Wert in Christo Iesu een nieu creatuere.

PRINCE.

Brenget den nieuwen Coninc nieuwe gaven Offert hem een nieu herte, hy is te vreden Niet meer en wilt werden, des vyants slaven Also ghy geweest hebt, in tijden voorleden Vernieut u propoost, hebt ghy Gods wet overtreden En in vernieuwinge, ws sins, wilt werden hermaect Neempt aen een nieu leven, leert den tijt besteden Treet ane de wapenen, des lichts als heden Vierich int ghebedt, sober zijnde, waert Rasch alle weerlijcke begeerten versaect Alle bitterheyt, gramschap en blasphematien

Als Gods kinderen, weest simpel, alle boosheyt staect Neerstich int goet, dat ghy niet en wert gelaect Noch berispt, onder de verkeerde natien Arbeyt in Gods wijngaert, werct metter gratien Vliet s’vyants tentatien, al werdet u suere Ghy wert vervult, met geestelijcke consolatien Wert in Christo Iesu, een nieu creatuere.

Een geestelijck nieu Iaer Liet.

Met desen nieuwen Iare Soo wort ons openbaere

(55)

Hoe daer een Maghet vruchtbare Die werelt heeft verblijt,

Ghelovet moet zijn dat soete kindekijn, Gheeert moet zijn dat soete maechdekijn Nu eeuwelijck ende in aller tijt.

Hoe wel was haer te moede, Doe zy in vleesch ende bloede Aensach haren hertsen hoede

Den Heere der werelt wijt. Gelovet.

Sy baerde sonder pijne, Ende bleef een Maget fijne, Den Sondaers medecijne,

Des hebben de Ioden nijt. Gelovet.

Die Engelen songen schoone Glorie inden Throone,

Ter eeren ende ten love

Dat kindekijn ghebenedijt. Gelovet.

Als acht daghen waren gheleden Doe wert Iesus besneden

Al nae der Iootscher zeden

D’welck ons van zonden vrijt Gelovet.

Wt Orienten Lande quamen ten offerhande Drie Coningen onbekande, Gode ghebenedijt. Gelovet.

Des derthienden daechs zijt vroeder Vonden zy hem by zijn Moeder, Ioseph was haer behoeder,

Soo ons die Schriftuere belijt. Ghelovet.

Als die ses weken omme quamen, Zoo ginck zy naer t’betamen Onbevleckt van aller blamen,

D’welck was om ons profijt. Ghelovet.

Aldus ginck die Maget simpel

(56)

Ende droech haer Kint ten Tempel Alle Vrouwen tot een exempel

Des haer niet en verwijt. Ghelovet.

Refereyn.

O Dochter van Israel, die gedwaelt // zijt Wten rechten wech, door u onbekentheyt Wilt weder keeren // ghy

Die wt Ierusalem in Iericho gedaelt // zijt

Dijnen Bruydegom versmaet, door u verblintheydt Met oneeren // by

Ander minnaers geweest, hoort den roep des heren // vry Keert weder, van u alderquaetste ghedachten

Wilt ghy u sonden dagelijcx vermeeren // t’sy Gaet wt d’lant der Caldeen, wilter niet vernachten Godt die heere seyt, met grooter clachten

Eenen wtvercoren wijngaert, heb ick u gheplant Om dat ick goey vruchteh, van u sou pachten Maer niet dan suer druyven comen my ter hant O ghevangen dochter, keert weder in u lant V Bruydegom triumphant u in staden // staet Vry hebt gheenen vaer

Laet u oude wegen en sondige paden // quaet Met dit nieuwe Iaer.

Keert totten Heere, want tis nootsakelijck Door scherpe wegen, wilt den ruymen // laten Gaet door den enghen // nu

T’beginsel is zwaer, maer d’ende vermakelijck Wilt alle oude quade rostuynen // haten En wilt ontspringhen // nu

Wt den slaep der sonden, smaect geestelijcke dingen // nu Tempt u quaey begeerten, door s’vleesch castijdinge Vanden wercken des vleesch, wilt ooc bedwingen // u Als gulsicheyt, dronkenschap, twist, haat en strijdinge