Donderdag 17 september 1964 - No. 791
en
De Miljoenennota
(Zie pagina 3)
Met volle kracht vooruit •
E en troonrede, die haar kracht zoekt in sobere zakelijkheid.
Een troonrede tevens, waaruit de vaste wil spreekt, het schip van Staat in de juiste koers te houden. Een troonrede ten slotte, die men zou kunnen samenvatten onder de for- mule: Met volle kr_acht vooruit.
Het begin is "buiten"-politiek, of zo men wil a-politiek. Geheellos im- mers van politieke bestrevingen wordt hier vastgesteld, dat Neder- land in de twintig "vrije" jaren, die men in mei 1965 kan herdenken, zich van de wonden en vernielingen van de oorlog volledig heeft hersteld.
Een wèl-verdiende lof aan het Ne- derlandse volk in zijn geheel. Veer- kracht en de wens zijn schouders on- der een moeilijk werk te zetten be- horen nog altijd tot de deugden van de Nederlandse "alleman".
~
*
*
M en heeft er vroeger langdurig over getheoretiseerd, of
~entroonrede "beschouwend" dan wel
"plannen aankondigend" moet zijn.
Dit Kabinet heeft opnieuw een ge- mengd systeem gekozen. Na de meer beschouwelijke paragrafen over het buitenlands beleid en de sociaal-eco- nomische situatie worden in het tweede gedeelte een aantal plannen in uitzicht gesteld. Zo komen dus èn de liefhebbers van het belerende woord èn de minnaars van daden aan hun trekken.
,Schijnbaar is er in de beschrijving van het buitenlands beleid niets nieuws te ontdekken. Dat Nederland in het belang van de wereldvrede het accent legt op de NATO is be- kend. Dat er verband moet zijn tus- sen de Atlantische samenwerking en
ATIENTIE!
de Europese integratie - die meer moet omvatten dan slechts de zes van de gemeenschappelijke markt - wij wisten het allang. Vergroting van de bevoegdheden van het Europese Parlement behoort eveneens tot de
"oude" Nederlandse wensen. Dat het alles opnieuw en met nadruk wordt vermeld, heeft echter vooral in zijn samenhang betekenis als een scherp stelling-nemen tegen bepaalde Gal- lische, of juister Gaullistische, wen- sen. Het is goed, dat juist in een be- langrijk Staatsstuk als de troonrede, het Nederlandse standpunt duidelijk naar voren komt. Want de ervaring heeft geleerd, dat hier helaas niet kan gelden: à bon entendeur demi mot suffit.
* * *
W at ons niet aangenaam treft in het meer algemene ge- deelte is, dat vrijwel met geen woord gerept wordt over 's lands defensie.
Want de verwijzing naar de NATO in de buitenlandse paragraaf kan toch moeilijk als zodanig gelden. Was men van mening, dat met de onlangs verschenen Defensie-nota vrijwel al- les was gezegd? Blijkbaar heeft men zich beperkt tot de Memorie van Toelichting van het desbetreffende Departement. Toch had een korte volzin, waaruit - ten overvloede - blijkt, dat de Regering als tevoren bereid is het volle pond te geven aan de Atlantische defensie-inspan- ning, in het staatsstuk niet mogen ontbreken. Volgens onze mening mag zelfs niet door woorden, of juister, door afwezigheid van woorden, een stiefkind-suggestie worden gewekt omtrent het defensie- beleid.
ATTENTIE!
Luistert op DONDERDAG 1 OKTOBER a.s., van 18.20-18.30 uur, over de zender Hilversum II (298 m), naar
.. DE STEM VAN DE V.V.D."
D rie doeleinden stelt de troon- rede voor de sociaal-econo- mische politiek. Ontspanning op de arbeidsmarkt. Herstel van het even- wicht op de betalingsbalans. En: het voorkomen van nieuwe kostenstij- gingen. Deze trits is inderdaad on- misbaar voor een gezonde financi- eel-economische ontwikkeling. Te- recht wijst de regering op het grote tekort op de betalingsbalans en de opwaartse druk op de prijzen. Juist als Regering heeft zij de plicht te letten op de groei van "onze econo- mie op langere termijn". Verder let- te men op de passage, dat de stijging van de nationale bestedingen in be- langrijke mate moet achterblijven bij die van de produktie. Het Kabi- net wenst, dat van de Rijksfinan- ciën een remmende invloed uitgaat op de conjunctuur. Zulks veronder- stelt het niet-inwilligen van tal van wensen. Dit moge spijtig zijn. Maar de Regering, bovenal de Regering, heeft zich hier te houden aan een stelsel van prioriteiten. Zij behoort het geheel van eisen, wensen en mo- gelijkheden te overzien. Het is dan ook te begrijpen en zelfs noodzake- lijk, dat "een loonstijging in het ko- mende jaar binnen nauwe grenzen"
moet "blijven".
* * *
W at nu de specifieke plannen betreft, moeten wij kort- heidshalve met enkele hoofdzaken volstaan. Van die plannen komt de zorg voor het ruimtelijke ordenings- belei.d zeer slecht uit de verf. Want wat te zeggen van een volzin: "De Regering ziet het als haar taak tot nieuwe activiteiten te inspireren en medewerking te verlenen aan het zoeken van op de toekomst bereken- de oplossingen". Hier is een gegoo- chel met weinigzeggende woorden.
Dit valt des te meer op in een troon- rede, die in haar geheel een derge- lijk onwezenlijk woordenspel ver- smaadt.
Zoals wij reeds eerder als mogelijk veronderstelden, bevat het Staats- stuk de aankondiging van een wets- ontwerp betreffende een Wegen- fonds. Instelling daarvan is gevraagd door de V.V.D., zowel in het Ver-
kiezingsmanifest als in het urgentie- program 1963. Wil men chaotische toestanden op verkeersgebied ver- mijden, dan zal versnelling van de wegenbouw op korte termijn onont- beerlijk zijn. Dat hierbij extra gel- den van de weggebruikers moeten worden gevraagd, is heel jammer en zal wel op enig verzet stuiten.
Maar beter een ten dele zelfbetaalde weg dan geen weg. Wachten wij ove- rigens de inhoud van het wetsont- werp af.
* * *
Z eer belangrijk achten wij het, dat een gedachtewisseling over een Grondwetsherziening op gang komt. Het is bekend, de Grond- wet mag niet "de waan van de dag"
volgen. Het stormachtig tempo van onze moderne tijd kan echter aan- passing, ook van onze hoogste Staats- wet, noodzakelijk maken. De Rege- ring toont zich hier niet voor een kleintje vervaard. Zij wil "publica- tie van een proeve van een nieuwe Grondwet" bevorderen. Maar zij zal zich niet verhelen, dat, zoals in een constitutie gebruikelijk is, een groot deel van het bestaande gehandhaafd zal blijven.
* * *
T en slotte één der brandende punten, zoal niet het brand- punt: het radio- en televisie-beleid.
"Op korte termijn" wacht ons het ontwerp van de nieuwe omroepwet.
Hier kan men vragen: hoe kort?
Want deze nieuwe .wet is ons reeds lang in uitzicht gesteld.
Bovendien streeft de Regering er- naar "spoedig" een oplossing te vin- den omtrent reclame in radio en te- levisie. Mr. van Doorn, de voorzit- ter van de K.R.O., heeft plotseling snelle invoering van reclame in de T.V. gevraagd. Wij weten niet hoe de regerings-oplossing er in de prak- tijk zal uitzien. Maar wij hopen vu- rig - al kennen wij de uitkomst niet - dat bij die oplossing het ge- hate monopolie der zuilen doOl'bro- ken wordt.
Het is de hoogste tijd.
L.M.
VRIJHEID EN DEMOCRATIE 17 SEPTEMBER 196'4- PAGINA 2
Zendtijdverlening van V.V.D. aan voorzitter van de K.R.O.
Volledige tel(st der brieven van ir. 1( .. van der Pols en mevrouw Van Someren aan mr. Van Doorn
Wij drukken hieronder de volledige tekst af van de brief die ir. K. van der Pols aan de voorzitter van de KRO, mr.
H. W. van Doorn, heeft geschreven, naar aanleiding van diens verzoek aan me- vrouw Van Someren-Downer om politieke zendtijd van de VVD aan hem af te staan.
Hoogedelgestrenge heer,
Ons blijkt, dat u zich tot het lid van de Tweede Kamer der Staten-Generaal me- vrouw H. van Someren-Downer te
Am-sterdam, hebt gewend in een kwestie
het~zg. droit de réponse betreffende; uw be- doeling was het daarbij, dat ons Kamer- lid, tegen wier. formulering in een be- paalde t.v.-uitzending u bezwaar maakt, haar bemiddeling zou verlenen om te be- reiken dat ons bestuur zou goed vinden u te veroorloven in de VVD ter beschikking staande zendtijd bepaalde bezwaren be- trekking hebbende op het betoog van me- vrouw Van Someren kenbaar te maken.
In de eerste plaats zij onder uw aan- dacht gebracht, dat een dergelijk verzoek van een Tweede-Kamerlid tevens voorzit- ter van een omroeporganisatie, recht- streeks behoorde te worden gericht tot de instantie, in casu het partijbestuur van de VVD, die de beschikking over de betrok- ken zendtijd heeft. In hoeverre u dan medewerking van mevrouw Van Someren had willen vragen, stond natuurlijk te uwer beoordeling.
Vervolgens moet ons van het hart, dat wij uw gedachtengang nauwelijks kunnen volgen. Als voorzitter van de KRO kunt u met veel groter gemak spreektijd ter be- schikking krijgen, of zendtijd voor de tele- visie, dan via de VVD. Het droit de ré- ponse dient om diegene het antwoord in het publiek mogelijk te maken, die zelf niet of nauwelijks over geschikt publici- teitsmedium de beschikking heeft.
De ons door de regering toegekende tijd voor de televisie bijv. bedraagt slechts een uitermate klein gedeelte van die periode, die de organisatie onder uw leiding mag gebruiken. Uw verzoek krijgt daardoor voor elkeen iets geforceerds en onrede- lijks, behalve uiteraard voor uzelf, daar u het verzoek anders niet zoudt hebben ge- daan.
Desalniettemin, wij achten het droit de réponse zo hoog, en zien in wezen zo vaak aanleiding daarop aanspraak te maken, dat wij om te bevorderen dat de gebrui- ken op dit gebied in Nederland de kant uitgaan die wij als billijk en fair zien, besloten hebben u uit te nodigen in onze t.v.-uitzending op 26 oktober a.s. van uw zienswijze te doen blijken. In aanmerking genomen de tijd voor aan- en afkon- diging van het programma, zal de spreek- tijd ongeveer zeven minuten bedragen, dezelfde tijd als mevrouw Van Someren ter beschikking had.
Indien u van onze invitatie gebruik wilt maken, gelieve u daartoe binnen en- kele dagen contact op te nemen. Helaas moeten
wijop spoed aandringen, omdat wij bij uw ontstentenis enig ander optre- den in het belang der liberale propaganda hebben te organiseren.
Met de meeste hoogachting,
w.g. K. VAN DER POLS, voorzitter.
Hieronder laten
WIJm extenso volgen de tekst van de brief van mevrouw H. van Someren-Downer aan mr. H. W. van Doorn, inzake zijn verzoek om een droit de réponse in de politieke zendtijd van de VVD.
Zeer geachte heer Van Doorn,
Uw verzoek om op dezelfde tijd en plaats recht op antwoord te krijgen in de zendtijd van de VVD zal ik aan het dage- lijks bestuur van mijn partij doorgeven.
Zelf heb ik geen zeggenschap over het gebruik van de
10minuten zendtijd, die ons eenmaal in de acht weken ter be- schikking staan.
Ik veroorloof mij wel enkele opmerkin- gen te maken over het door u aan de pers ter beschikking gestelde artikel, dat u mij vergezeld van een verzoek tot bemid- deling deed toekomen.
le. Het lijkt mij voor de voorzitter van de KRO, die over een groot aantal uren t.v.-zendtijd per week beschikt, niet moeilijk om ons van antwoord te dienen.
U kunt dan dezelfde tijd,
8.20-8.30kiezen en tevens dezelfde plaats, aan de voet van de zender Lopik. Het komt mij voor, dat de VVD geen speciale rechten op deze plaats kan doen gelden.
2. Het recht op antwoord komt mijns inziens allen toe, die persqonlijk worden aangevallen en niet in staat zijn op over- eenkomstige wijze te antwoorden. Daar- om rijzen er twee bedenkingen tegen uw verzoek.
In onze uitzending werd noch uw naam, noch die van de KRO genoemd, maar de
"omroepverenigingen". U werd dus niet persoonlijk aangevallen. Voorts vraag ik mij af of u kunt optreden namens al deze omroepverenigingen? Dit zou weer een nieuw licht werpen op de structuur van ons omroepbestel.
3. De gelegenheid tot antwoorden heeft u in ruime mate. Van die gelegenheid en van de gelegenheid ons aan te vallen wordt door verschillende omroepvereni- gingen een onbeschroomd gebruik ge- maakt.
U als "groot-aether-bezitter" heeft daar de tien minuten die de VVD eens in de acht weken heeft, niet voor nodig.
4e. De vergelijking met de gelegenheid waarbij de KRO mij recht op antwoord (droit de réponse) gaf, gaat niet op. Het
ging toen om een door coupures verkeerd weergegeven uitzending waar ik persoon- lijk in optrad en waarbij mijns inziens es- sentiële dingen werden weggelaten uit een betoog dat tevoren was opgenomen.
Als conclusie op dit onvolledige betoog volgde toen bij de uitzending nog een onvriendelijk commentaar, waarop ik niets meer kon terugzeggen. Die situatie doet zich ten aanzien van u thans in geen enkel opzicht voor.
5e. U maali:t in uw stuk een verkeerd gebruik van de term commerciële t.v. Ik sta voor het systeem van een t.v., bekos- tigd uit reclame met een strikte scheiding tussen programma en reclame, zoals in- dertijd door de staatssecretarissen Schol- ten en Veldkamp is verdedigd en niet het Amerikaanse systeem van commerciële t.v.
Als u mij vraagt van wie deze t.v. on- afhankelijk is, dan is het antwoord: zo- wel onafhankelijk van de adverteerder als van politieke groeperingen.
6e. Ik heb noch gezegd, noch gesugge- reerd, dat de omroepverenigingen het plan van de heer Scholten verwierpen, dat wa- ren de politieke partijen, nadat de. om- roepverenigingen in woord en geschrift het plan en de aanhangers daarvan fel bestreden hadden. Het plan werd verwor- pen in een Kamerzitting, waarbij be- stuursleden van de omroepverenigingen het woord voerden. Wij achten dit een onjuiste situatie. Dat het plan in de Ka- mer verworpen werd, werd in onze uit- zending ten overvloede duidelijk gemaakt door opnamen uit het Kamerdebat.
7e. Indien aanleiding tot uw verzoek is dat ge u gekwetst voelt, hoewel noch
CJ)eze Burger
heeft met wat men noemt zéér gemengde gevoelens kennis genomen van het feit, dat op z'n minst genomen dertig Zweedse parlementariërs zich ge- strengelijk houden aan de alom bekende, doch niet steeds in toepassing ge- brachte wijsheid, dat spreken zilver, doch mondhouden goud is.
Als men mag afgaan op de res.ultaten van het onderzoek van Jan Gillberg, een jonge, conservatieve kandidaat bij de aanstaande Zweedse rijksdagver- kiezingen, dan hebben die dertig zwijgzame parlementariërs het afgelopen jaar geen mond opengedaan.
Volgens Gillbergs verslag in het politieke tijdschrift "Origo" bleek bij een vraaggesprek bovendien, dat hun kennis van fundamentele politieke onder- werpen maar zeer matig is. Zo kon geen van hen ook maar bij benadering het bedrag noemen dat dit jaar door het parlement voor sociale maatregelen is uitgetrokken.
Gillberg vindt dit wel een bewijs dat een verjonging in het Zweedse poli- tieke leven dringend nodig is. En "tot leeringhe ende vermaeck" heeft Gili- hert namen en foto's van de zwijgzame parlementsleden in genoemd blad gepubliceerd, met hun antwoorden op de gestelde vragen erbij.
Ik herhaal: met zéér gemengde gevoelens, omdat ik deze Zweedse onthul- ling, projecterend op Nêerlands, o Nêerlands parlementaire situatie, niet zó overtuigd ben van 's heren Gillbergs gelijk, wanneer hij de zwijgzaamheid van deze dertig Zweedse volksvertegenwoordigers afkeurenswaardig acht.
De vraag immers dringt onmiddellijk naar voren: hoe is het bij ons in dit opzicht gesteld? En is het boud gesproken, wanneer ik veronderstel (v e r- onder s.t eI, want ik beschik over geen enkel gegeven) dat wij ons, zo niet over dertig,. dan toch wel over een niet àl te ver daarvan verwijderd aantal parlementariërs mogen verheugen, die ere aan het goud bewijzen?
Zou een conscientieus onderzoek-ten-deze in de Handelingen mijn ver- onderstelling niet als onbetwistbaar feit bevestigen?
En zoudt u, hooggeachte Van Thiel, met de hand op uw warmvoelende hart, d!urven zeggen dat onder uw honderdvijftig directe onderzaten, er géén dertig zijn, die niet weten hoeveel óns departement voor sociale maatregelen heeft uitgetrokken?
Maar is - en dáár wilde ik op komen - deze zwijgzaamheid en dit gebrelt aan parate kennis omtrent getallen, een nadeel? Belemmeren zij de goede gang der parlementaire zaken; strekken zij tot nadeel van 's lands belangen'!
Hooggeachte Gillberg, laat mij u de verzekering geven, dat hier bij ons in Nederland alles van een leien dakje gaat, terwijl onze situatie dezelfde is als de uwe. Spiegelt u aan ons en ge spiegelt u zacht.
Dat dit u tot troost moge zijn is een van de hartewensen van
-
uw naam, noch die van de KRO genoemd is, dan spijt me dit. Maar wellicht kunt u zich dan ook voorstellen hoe voortdurend anderen, kijkers en luisteraars, zich er- geren aan uitzendingen van de omroep- verenigingen. In vele uitzendingen wor- den namelijk mensen die het niet eens zijn met de omroeppolitiek in Nederland met naam en toenaam belachelijk ge- maakt en wordt er laatdunkend over hen gesproken, zonder dat zij zich kunnen verdedigen.
Ondanks deze opmerkingen zal ik toch gaarne uw verzoek om zendtijd aan ons dagelijks bestuur overbrengen.
Met de meeste hoogachting,
W.G. H. VAN SOMEREN- DOWNER.
DAGELIJKS BESTUUR VAN DE LIBERALE INTERNATIONALE GROEP NEDERLAND
VERGADERDE
Het Dagelijks Bestuur van de Liberale Internationale Groep Nederland kwam zaterdag 12 september in Den Haag in vergadering bijeen ter bespreking van verschillende organisatorische kwesties, mede met het oog op het congres van de Liberale Internationale in oktober in Stresa.
j UIT DE PARTIJ !:
AFD. SOEST ISOESTERBERG HOUDT FORUM/DISCUSSIE- AVOND TE SOESTDIJK
De afdeling Soest-Soesterberg organi- seert op donderdag 1 oktober a.s. om 8 uur in het Oranje Hotel een forum- avond. Inleiders zijn het raadslid S. Min- co uit Hilversum met als onderwerp: De VVD en de middenstand en het raads- lid H. J. te Pas uit Naarden die spreèkt over: Bouwproblemen.
Mr. Th. F. Raedt, voorzitter van de af_
deling Soest-Soesterberg spreekt over:
Hoe staat het met de vrijheid van de kie- zer?
Ook belangstellenden uit andere afde- lingen zijn van harte welkom.
BELANGRIJKE BIJEENKOMST VAN UTRECHT EN ZEIST
Op vrijdag 25 september a.s. wordt door de afdelingen Utrecht en Zeist een intro- ductiebijeenkomst georganiseerd met de voorzitter van de Partij, ir. K. v. d. Pols.
Deze bijeenkomst zal gehouden worden in hotel Pays Bas, Jans Kerkhof te Utrecht, des avonds
8uur in zaal
10.De beide besturen nodigen de leden van alle afdelingen behorende tot de Staten Cen- trale Utrecht uit, deze bijeenkomst bij te wonen.
ALGEMEEN SECRETARIAAT
V.V.D.
Koninginnegracht 61 's-Gravenhage Telefoon ( 070) 60 48 03
(3 lijnen)
Giro 67880
VRIJHEID EN DEMOCRATIE
"NIVEAU" (I)
* '' Wij hebben jongstleden maan-
* dag met verbazing geluisterd naar een radio-uitzending van de Par- tij van de Arbeid, die gewijd was aan de REM en aan de V.V.D. De uitzen- ding muntte uit door persoonlijke ha- telijkheden zonder zakelijke achter- grond. Het was, dachten wij, zelfs voor deze Partij een onvoorstelbaar laag niveau. Naar ons gevoel kan hier slechts één conclusie aan worden ver- bonden: de Partij van de Arbeid heeft voorlopig de hoop opgegeven om con- structief in de ether mee te werken ilan de politiek van ons land.
NIVEAU (11)
* Zo zal dan mr. H. W. van Doorn,
* de voorzitter van de K.R.O., zendtijd kunnen gebruiken van de V.V.D. En dit, omdat hij zich daartoe
"gerechtigd" achtte "in antwoord" op eoo "aanval" waarin zijn naam n i e t genoemd werd door onze partij-ge- note mevrouw Haya van &orneren - Downer. Ir. Van der Pols, onze partij- voorzitter heeft terecht gesteld, dat het verzoek van mr. Van Doorn, die zelf ove•r het K.R.O.-medium beschik- ken kan, voor iedereen "iets gefor- ceerds en onredelijks heeft". Maar hij willigde het verzoelr toch in, om op die wijze het "droit de réponse" er- kend te zien over de aether. Nu maar twee dingen afwachten. Ten eerste, of mr. Van Doorn conform zijn medede- lingen aan het Algemeen Handelsblad werkelijk van de V.V.D.-tijd gebruik zal maken. En ten tweede, of hij in slagvaardigheid en suggestieve kracht hetzelfde niveau zal weten te bereiken als mevrouw Van Someren in de eer- ste uitzending.
DISCREPANTIE
" Eind juni wees een NIPO-on-
* derzoek uit, dat 92 % van de C.H.U.-sympathisanten vóór een sa- mengaan met de A.R. in één prote- stants-christelijke partij was. C.H.U.- voorzitter, mr. Beernink, trok zich twee weken later niets van deze uit- slag aan. Hij vond het "wat al te bar"
zich te laten leiden door de betrekke- Iijk geringe groep ondervraagde chris- telijk-historische kiezers. Bovendien had hij bezwaren tegen de wijze waarop de NIPO-vraag was gefor- muleerd.
Vorige week heeft het dagelijks bestuur van de federatie van C.H.- jongerengroepen de besturen van C.H.U. en A.R.P. opgeroepen het vraagstuk van een eventueel samen- gaan in grondige studie te nemen.
"De enquête-uitkomsten van het NIPO vormen een belangrijke graad- meter van de huidige publieke opinie inzake de verhouding van beide par- tijen", zo adstrueert het bestuur zijn verzoek. Waarmee de discrepantie tussen de verlangens van de C.H.U.- aanhang en de interpretatie daarvan door de C.H.U.-politici weer eens is aangetoond.
STAPHORST
• • De gemeenteraad van Staphorst
* heeft met zeven tegen zes stem- men haar goedkeuring onthouden aan een voorstel de plattelandsbibliotheek van Staphorst- Rouveen (met bijna f 13.000) te subsidiëren. De A.R.- en S.G.P.-leden verzetten zich tegen de aanwezigheid in de bibliotheek van boeken van Rogier van Aerde, F. Bor- dewijk, Hugo Claus, Anton Coolen, A. den Doolaard en andere "verdor- ven" schrijvers.
Het dagblad Trouw meent, dat het subsidiestelsel hier de bron is van alle narigheid. Als dat er niet was geweest, had ook niemand verant- woordelijkheid op zich behoeven te nemen. Wanneer nu de meerderheid van de raad een beroep doet op het geweten, moet men dat serieus ne- men. Wij moeten zo verdraagzaam zijn, deze mensen hun (dwaze) me- ning te gunnen, aldus Trouw.
Liever haddden wij echter gezien, dat de fracties van de A.R. en S.G.P.
in Staphorst zelf wat verdraagzamer waren geweest tegenover de dorps- genoten, die wèl werken van boven- genoemde schrijvers willen lezen. Dat dergelijke bekrompenheid tot gevaar- lijke excessen kan leiden, is al eer- der gebleken. Straks rijdt weer de mestkar door Staphorst, met daarop de verdoemden, die Kinderen van ons Volk hebben gelezen.
17
SEPTEMBER
1964-PAGINA
lPOLITIEI( VAN EVENWICHTSHERSTEL
O nze minister van Financiën heeft thans een zware en moeilijke taak. Hij is door dè loon- explosie kort na zijn optreden in de herfst van het vorig jaar - om het populair uit te drukken - niet be- paald met zijn neus in de boter ge- vallen.
De loonexplosie ontwrichtte alle plannen en prognoses, waarop de be- groting 1964, die hiJ bij zijn optreden al gereed vond, was gebaseerd.
Minister Witteveen staat dit jaar voor de taak niet alleen de gevolgen van de loon-explosie budgettair op te vangen, maar bovendien het ver- broken financieel en economisch evenwicht te helpen herstellen.
Het noodlot lijkt wel te beschik- ken, dat een minister van Financiën van liberale huize is voorbestemd tij- dens moeilijke omstandigheden als beheerder van 's Rijks financiën op te treden. Gedurende de eerste we- reldoorlog waren het de ministers Treub en Van Gijn die elkander af- wisselden aan de Kneuterdijk. Tij- dens de crisisjaren '30 viel deze on- dankbare rol toe aan Oud. Minister Witteveen heeft die rol onder poli- tiek zeker niet gemakkelijker om- standigheden te vervullen.
Hoe ingrijpend de loonexplosie is, blijkt uit de grote verschuiving, die het werknemers-aandeel in het na- tionaal inkomen sedert 1960 heeft ondergaan. Van 1960 tot 1963 steeg het van 67,7 tot 72,5 procent, in 1964 tot 75 procent. Op zichzelf een ver- heugend verschijnsel, dat op stijging en spreiding van de algemene wel- vaart duidt, maar dat waarschijnlijk mede de voornaamste oorzaak is van de daling van de particuliere bespa- ringen van 16,9 procent van het netto nationale inkomen tot 11,9 procent, terwijl de investeringen van bedrij- ven - mede onder de druk van de loonsverhogingen van 1959 op 1960 stegen van 11,9 tot 15,7 procent en zich op dit niveau handhaafden.
* * *
het ogenblik is het dus voor de minister van Financiën zaak om zonder schade te veroorza- ken aan de economische groei, van de staatsfinanciën, over welke 20 tot 25 procent van ons nationale inkomen lopen, een corrigerende invloed te doen uit gaan. En dat terwijl aller- wege-mede door de loon- en prijs- ontwikkeling - een groter beroep op de Rijksmiddelen wordt gedaan.
Aan een stijging van het totaal der uitgaven viel niet te ontkomen en met ruim f 15 miljard is een nieuw hoogtepunt bereikt. Maar de
mini.~ter is er in geslaagd om bij een stiJ- ging van het nominale nationale in- komen voor 1965 gesteld op 6,5 pro- cent, het z.g. structurele jaarlijkse accrès der uitgaven beneden de 4%
norm te houden. En de netto-impuls, uitgaande van de begroting tot 2,5 procent te beperken.
Een belangrijke factor hierbij is de doorwerking van de belastingpro- gressie bij de gestegen nominale in- komens. Zonder deze factor - 2,2 procent - zou de impuls 5,4 procent geweest zijn.
* * *
D ie belastingverlaging, waartoe thans wetsvoorstellen in zijn gediend, zal - tenzij de Tweede Ka- mer hierin verandering zou brengen - op zijn vroegst 1 januari 1966 van kracht worden, tenzij de conjunctuur een vroegere datum zou toelaten.
De regering acht - de minister herhaalt het nog eens in de Miljoe-
nennota - deze verlaging uit een oogpunt van sociale rechtvaardigheid van belang. Geen wonder, wanneer IT!en ziet, dat door de sterke progres- sie van de Loon- en Inkomstenbelas- ting alsmede door de stijging van
(inflatie) winsten, de belastingen op inkomen, winst en vermogen, de op- brengst van deze belastingen - voor 1964 geraamd op 5,9 miljard - in
De M lijoenennota
door Mr. J. VAN GALEN
1964 6,8 miljard en naar raming in 1965 7,3 miljard bedraagt. Dus de h e l f t van alle middelen van de schatkist. Dit is een stijging van niet minder dan 24 procent!
Het dient gezegd dat de minister het uitstel van deze' noodzakelijke en billijke belastingverlaging ondanks alles met goede argumenten verde- digt. In dit opzicht gaat zijn beleid volkomen parallel met dat ter voor- koming van ernstige stoornis van het betalingsbalans-evenwicht: de corri- gerende krachten te laten doÓrwer- ken zonder het pijnlijk effect daar- van te verzachten door het toestaan van inflatoire speelruimte. Intussen wordt, doordat de eliminatie van de progressiefactor gekoppeld is aan de verlaging van de progressiefactor voor de z.g. middengroepen, ook deze uitgesteld. Met deze verlaging is een zeer groot belang gediend. De alge- mene verlaging komt voor een groot deel voor rekening van de verlaging aan de voet.
De daarin vallende categorie - , de tot middeninkomens geraakte arbei- ders - zal relatief het meest van de verlaging profiteren, hoewel naar uit de Nota blijkt, de relatieve daling van de besparingen vooral aan deze categorie moet worden toe- gerekend. Daarentegen is het van eminent belang voor onze economie, dat de middenklasse van vrije beroe- pen, technici e.d., wat ontlast worden.
Deze onmisbare categorie kweekt men niet alleen aan door verbetering . van het hoger en technisch onderwijs, maar ook door groter profijt van hun inspanning niet weg te belasten.
* * *
L aten wij tenslotte overwegen, dat een gewaarschuwd man voor twee geldt. De ervaring met de belasting-verlaging-Van de Kieft per 1 juli 1955, die deze minister ook
"moreel en redelijk gemotiveerd"
noemde, heeft stellig bijgedragen mèt de loonstijging van 16 procent in 1956 tot de "overbesteding", die in december 1956 tot pijnlijke "beste- dingsbeperking" moest leiden. Minis- ter Hofstra zei toen (op 10 jan. 1957 voor de werkgroep van ondernemers in de P.v.d.A.).
"De bakens dienen (dus) tijdig te worden verzet, waarbij men dient te bedenken, dat wij langzamerhand in dwingende tijdnood geraken. Ook de particuliere onderneming wacht niet tot een faillissementsaanvrage op ta- fel komt."
Ook minister Witteveen wil niet in dwingende tijdnood komen en kan zich daartoe spiegelen aan de erva- ringen van zijn socialistische voor- gangers.
Minister Witteveen wacht thans een zware en moeilijke taak.
~~Houdt de Vrijheid hoog!''
MIJN OPINIE IS
8 • •LlQERAAL DEMOCRATISCH CENTRUM
Onder bovenstaande titel kwam onlan!fll in ons weekblad een beschouwing voor van drs. J. Goedhart, betreffende maat- regelen ter vergemakkelijking van .de overgang van rooms-katholieken en recht- zinnige protestanten naar de V.V.D.
De kern van zijn betoog is, dat onze partij vermijdbare weerstanden zal moe- ten opruimen, die ook voor anderen dan christenen gelden.
Al noemen wij ons "Volkspartij", men ziet ons, aldus 3Chrijver, nog in ruime kring aan voor een werkgeverskliek (sic) of voor een vereniging tot steun aan be- dreigde vermogenden, voor conservatieve status-quo verdedigers, dan wel voor principiële bestrijders van alles wat nieuw is.
Ik kan uit zijn beschouwing slechts op- maken, dat hij onze partij een !orse zwaai naar links wil laten maken.
De geringste afdwaling naar links zou ons zeker 80 °/o van de stemmen kosten bij de eerstvolgende verkiezing. Wij liberalen bedoelen met het volk de gehele bevol- king, voor welker belangen wij opkomen.
De heer Goedhart deelt ons volk in tweeën, die ik gemakshalve groep A en groep B noem.Het is evenwel niet zo, dat A de armen en B de rijken zijn. Ik zou de heer Goedhart willen vragen of hij enig idee heeft van het verschrikkelijk noodlot, dat tienduizenden uit groep B getroffen heeft door de ontwaarding van het geld.
Nu wil hij schijnbaar alleen de belangen van de eerste groep dienen, terwijl hij die van de tweede groep verwaarloost. Dit is onmogelijk, zo men de mensen van groep A een redelijk bestaan wil geven.
Wij liberalen trachten steeds het be- drijfsleven te stimuleren en kapitaalvor- ming in de hand te werken. Wij willen graag, dat . er eieren worden uitgedeeld onder de massa en liefst nog gouden eieren. Het gouden eieren leggen is in hoofdzaak het werk van de bedrijven.
Hoe beter deze renderen, des te meer welvaart kunnen we de have-nots geven.
Maar om een bedrijf groot en rijk te ma- ken zijn er kundige bedrijfsleiders nodig.
De heer Goedhart zal wel niet zo naïef zijn te menen, dat een zuiver toe- val is dat de Kon. Petroleum Mij. en de Unilever beide in 1964 ca. 450 miljoen gulden in de schatkist moeten storten.
De heer Goedhart spreekt over de be- drijfsleiders minachtend. Wat kunnen onze bedrijfsleiders echter uitrichten, wanneer er geen personeel is te krijgen?
BETONF
Indien men ons volk een behoorlijk be- staan wil verzekeren dan is het dringend noodzakelijk om de belangen van de .
be-drijven te behartigen.
Maar om een bedrijf te laten renderen is er meer nodig dan kapitaal en wel een kundige leider. Goede bedrijfsleiders zijn uiterst schaars en ze zijn in feite de kurk waarop onze gehele welvaart drijft. De heer Goedhart heeft een hekel aan onze bedrijfsleiders en aan meervermogenden.
Hij spreekt tenminste zijn ongenoegen er over uit als onze partij de belangen zou gaan behartigen van meervermogenden, die bedreigd worden. Wat zijn meerver- mogenden? Mogelijk bedoelt hij wel de een of andere landgoedbewoner, die van zijn 3 ton inkomen, zoveel belasting moet betalen, dat hij zijn personeel niet meer kan betalen en zijn boedel moet zien ver- waarlozen?
Het zou zeker de moeite waard zijn om van de heer Goedhart eens te vernemen wat hij zich voorstelt, dat onze partij in concreto zou moeten doen om de weer- standen weg te nemen, waar hij over spreekt.
De hoedanigheden, die het proto-type van de liberaal eigen zijn, hebben meer consequenties voor zijn geestelijke ge- steldheid, dan ik hier uiteen kan zetten.
Een van de voornaamste wil ik graag nog even noemen en dat is zijn drang naar een individuele vrijheid, gepaard aan een zui- ver begrip, waar deze gebonden behoort te zijn.
Het spreekt vanzelf, dat niet alle men- sen, die met de liberale gedachtengang sympathiseren, zich de genoemde hoeda- nigheden ook eigen hebben kunnen ma- ken, al zullen ze er zeer zeker naar stre- ven.
Evenmin zijn alle meer of rriinder vol- groeide liberalen lid van onze partij. Ze zitten eigenlijk in alle partijen, heel dik- wijls contre-coeur, maar om redenen, die we moeten respecteren.
Het is onze taak om deze mensen, zo- veel als mogelijk is, naar ·onze partij over te hevelen.
Ongetwijfeld zullen we daarmede suc- ces hebben, want wij hebben de wind in de zeilen.
Laten we echter steeds duidelijk doen uitkomen, dat we er in geen enkel opzicht aan medewerken, dat er een stempel op de samenleving wordt gedrukt, waar de zelfstandige mensen niets van moeten hebben.
COR WERTRAM
Postbus 14 DRUTEN Tel. 08870- 2050
Voor: B~MSBETONf!)AK.EN
VLOER~ EN WANDPILATEN TRmlts!ETON EliEI\iENTlEN
sn:~RIIEETON
GlOCUNGEN
PREfABBOUW
I De HBU heeft voor haar rekeninghou- ders tegen een matige vergoeding safe-
I loketten beschikbaar. Hierin kunnen stukken, die speciale waarde hebben,
I I
veilig worden opgeborgen.
I j Ook voor U: de HBU
I HOLLANDSCHE BANK-UNIE N.V. 1:
I
-AMSTERDAM - DEN HAAG - ROTTERDAM- ---- ..1
Twee Toreusl
N.V. LIJM- EN GELATINEFABRIEK TELEI_"OON 25242 - DELFT
Vettewinkel étappe systeem
&
betekent: regelmatig verdeeld werk > .
Vraag ons alle bijzonderheden.
overhet Veilewinkel élappesysteem.
(Poslb.1751A'dam- Tel. 0 20-240362).
VRIJHEID EN DEMOCRATIE
Knelpunten in de volkshuisvesting en de mogelijkheden tot hun oplossing
(I)
(Ingezonden)
In het begin van de vijftiger jaren maakten wij bij wijze van grap wel eens de opmerking: "Als het zo doorgaat, dan zijn we nog niet uit de woningnood als onze kinderen gaan trouwen". "Wij" waren de jon- ge gezinnen en met "onze kinderen" werden de na de oorlog geborenen bedoeld.
Inmiddels is deze grap trieste werkelijkheid geworden en binnenkort kunnen deze kinderen hetzelfde grapje herhalen over hun kinderen en wie durft nu nog met stelligheid te beweren, dat die grap later ook nog geen werkelijkheid zal worden?
De eerste na de oorlog geborenen hebben reeds de tocht naar de ambte- naar van de Burgerlijke Stand en het Bureau Huisvestigng ondernomen en de stroom zal spoedig wassen.
Het is goed in dit verband de vraag te stellen of de wijze, waarop thans het beleid met betrekking tot de woningbouw gevoerd wordt, werkelijk zal leiden tot een - ook uit meer algemeen maatschappelijk oogpunt be- zien - aanvaardbare oplossing.
In de eerste plaats zullen we dan dui- delijk moeten stellen wat op dit moment nu precies onder woningnood dient te worden verstaan. Er begint zich nl. een - zij het thans nog enigzins vage, maar nioottemin toch reeds meer en meer goed waarneembare - scheidingslijn af te te- kenen tussen een groep in nood verke- rende medeburgers-woningzoekenden en een steeds groter wordend aantal op wo- ning wachtende jongeren. De laatste groep ondervindt de ellende van de woning- nood in de vorm van het moeten wach- ten tengevolge van een tekort aan hui- zen, dat alleen door een versnelde en vergrote productie kan worden opgelost.
De eerste groep vormt een veel ernsti- ger probleem, omdat we hier steeds meer te doen krijgen met diegenen, die reeds gebukt gaan onder het juk van een slech- te vvoning, inwoning of nog erger en voor wie de nieuwe woningen om maatschap- pelijke redenen (veelal financiële, doch menigmaal ook andere) geen oplossing brengen. Zij zijn afhankelijk van het vrij komen van bestaande huizen en wachten veelal reeds jaren - uitzichtloos - op een menswaardige behuizing.
Zij zijn de zgn. "doorschuifgevallen"
geworden en aangezien het "doorschui- ven" slechts zeer moeizaam verloopt, blijft de nood voortduren.
Leegmaken van goedkope wonii1gwetwoningen
Het zal daarom zeker hoog tijd worden, dat men het leegmaken van goedkope woningwetwoningen ernst gemaakt wordt opdat de groep medeburgers, die alleen op deze wijze uit hun woningellende ver- lost kan worden, nu ook werkelijk eens geholpen gaat worden. Laten we aller- eerst trachten dit leegmaken van goed- kope woningwetwoningen op vrijwillige basis te bevorderen en wel door het voor de tegenwoordige bewoners aantrekkelijk
ORiëNT A TIEBEZOEK O.E.S.O .•
N.A.V.O. EN S.H.A.P.E.
TE PARIJS
O P uitnodiging van de afdeling Voor- lichting voor vrouwenorganisaties op het Hoofdkwartier van de NAVO heb- ben vertegenwoordigers van de bij het NVC aangesloten vrouwenorganisaties een oriëntatiebezoek gebracht aan OESO, NAVO en SHAPE.
De eerste dag was gewijd aan bezoe- ken bij OESO en NAVO. OESO is geves- tigd tn Chateau de la Muette, waar wij 's morgens een uiteenzetting kregen van het werk van de Organisatie Economi- sche Samenwerking en Ontwikkeling.
In 1947/48 boden de Verenigde Staten door middel van het Marshallplan hulp aa:n de door oorlogschade getroffen Euro- Pese landen. Vo'orwaarde was, dat de landen door ond,erling overleg deze hulp verdeelden; hierdoor was men verplicht samen te werken en de Organisatie Euro- Pese Economische Samenwerki11g ont- stond. (OEES).
Toen de hulp niet meer nodig was, bleef de samenwerking als OESO, waar- aan nu ook Amerika Canada en Japan deelnemen en het
w~rkterrein is uitge-gebreid tot minder ontwikkelde landen.
Na de lunch in Chateau de la Muette Volgde een bezoek aan het NAVO-ge-
te maken hun medewerking te verlenen.
Laat degenen, die ten onrechte een in verhouding tot hun inkomen veel te goedkope woningwetwoning bewonen echter tevens niet in het ongewisse, dat, indien zij
n~etop deze basis vrijwillig willen medewerken om hun woning be- schikbaar te stellen voor degenen, die in nood verkeren en op geen andere wijze geholpen kunnen worden, de regering ge- eigende maatregelen zal treffen om tot ontruiming te geraken. Kan op deze wij- ze het probleem van de noodgevallen onder onze woningzoekenden worden opgelost, de oplossing van het probleem van degenen, die thans een woning- wetwoning bewonen en best een duur- der huis kunnen en ook willen bewonen vraagt, evenals de woningvoorziening van de jonge mpnsen, die een gezin willen gaan vormen, om een aantal geheel an- dere maatregelen. We komen hier di- rect in de problemen van de gesubsidi- eerde overheids- en semi-overheidswo- ningen, gesubsidieerde en ongesubsidieer- de particuliere huizen, huurprijzen, grond- prijzen, koopprijzen enz., kortom een warwinkel zo groot, dat het voortgaan op de bestaande weg geen enkele redelijke waarborg geeft, dat we naar normale om- standigheden groeien. Integendeel, de za- ken zijn zo verward, dat het ergste voor de toekomst gevreesd moet worden.
Het is daarom goed op een en ander thans eens nader in te gaan.
Een jaar geleden trad het nieuwe Ka- binet op en als punt één van het program ma waarop de regeringscoalitie tot over- eenstemming kwam, stond - en staat nog steeds - het oplossen van het wo- ningvraagstuk.
Minister Bogaers kwam met een Bouw- nota en wist daarmee zeker nieuw en- thousiasme te ontketenen, zelfs zoveel, dat de critici bereid waren hun critiek even te la ten rusten en de tekortkomin- gen in deze nota niet aanstonds in een te
Copie voor deze rubriek te zen- den aan: Mej. Joh. H. Springer, Alexanderstraat 16, Haarlem.
bouw. In d.e NAVO, in 1949 opgericht, was aanvankelijk het militair beleid hoofdzaak, maa'l' thans bouwt het zich uit tot politiek forum. Art. 5 is het belang- rijkst: "Aanval op een of meerdere leden is een aanval teg-en allen".
De NAVO is niet supernationaaL Be- sprekingen om tot over.eenstemming te komen, duren soms lang.
De gezamenlijke gefinancierde militai- re objecten veranderen steeds. Zoveel mo- gelijk werken industrieën uit alle landen er aa:n m,ee.
Een receptie besloot deze eerste dag.
Op de tweede dag werd de SHAPE in Versailles bezocht. Het militair Comité
schel licht te plaatsen. Eén van deze te- kortkomingen en m.i. de belangrijkste, heeft betrekking op de financiering van de bouw en de verdeling van de contin- genten. Het lijkt mij daarom goed om daarover thans, nu over enige weken de discussies over de begroting 1965 zul- len aanvangen en het gehele beleid van de minister zeker in bespreking zal ko- men, enige opmerkingen te maken.
Geen verdeling bij voorbaat
Ik acht het principieel onjuist, dat het aantal te bouwen woningen bij voorbaat wordt verdeeld in een X aantal woning- wetwoningen, een IJ aantal premiewo- ningen en een Z aantal ongesubsidieerde
(zgn. vrije sector) woningen.
Ik acht het eveneens principieel onjuist dat door de centrale overheid dan wel het provinciaal bestuur wordt uitge- maakt hoeveel huizen van iedere cate- gorie in elke met name aan te wijzen ge- meente jaarlijks dienen te worden ge- bouwd. Dit is naar mijn oordeel een ge- heel onnodige bevoogding van de gemeen- tebesturen op wie in de eerste plaats de taak dient te rusten om voor hun eigen inwoners zelf de woningvoorziening naar eigen inzicht te regelen.
De centrale overheid heeft slechts sti- mulerend en waar nodig coördinerend op te treden en dient centraal die maatre- gelen te nemen waardoor iedere Neder- lander zo goed' mogelijk op gelijke wij- ze, met gelijke rechten en met een mi- nimum aan overheidsbemoeiing zelf in zijn woningbehoefte kan voorzien en voorts de plaatselijke overheid in de ge- legenheid te stellen om zorg te dragen voor de huisvesting van diegenen, die daarin niet zelf kunnen voorzien.
Centraal ingrijpen is dan nog vereist voor normalisering van de huurprijzen en een eerlijk en voor ieder staatsburger ge- lijk subsidiestelsel, dat er tevens Óp ge- richt is om tot aanvaardbare grond- en koopprijzen voor nieuwe huizen te gera- ken.
Bezitsvorming nodig
Tevens zou ik gaarne zien. dat in het centrale beleid t.a.v. de woningvoorzie- ning een belangrijke plaats wordt inge- ruimd voor de bezitsvorming. Juist de omstandigheid, dat alle regeringspartij.en de bezitsvorming van de individuele bur- ger voorstaan en de woningvoorzie11ing
bekleedt het hoogste gezag onder de Raad. Het bestaat uit de chefs staven der ledenlanden en zetelt in Washington. Uit- voerend orgaan is het Permanente Comi- té van het Militair Comité dat is samen- gesteld uit de chefs stave'n Ver. Staten, Groot-Brittannië en Frankrijk. Hieronder komen de opperste bevelhebbers der di- verse gebieden. Doel is de verdediging zo sterk te maken, dat de aanvaller zich wel tweemaal bedenkt. Lag de eerste ver- dedig-ingsgord,el langs IJssel en Rijn
(drempels in de Waal), nu zijn de pos- ten opgeschoven naar gre1ns Oost-Duits- land en bevinden zich overal verspreid radarposte·n, die nu ook dag en nacht be- mand zijn, wat eerst niet het geval was.
Na receptie en lunch in kantine van SHAPE vertrok het gezelschap 's mid- da"S naar St. Germain, waar het SHA- PE"-dorp (voor 300 gezinnen van militai- ren) en de SHAPE-school, voor 1600 leerlingen van kleuterklas tot VHMO, werden bezocht. De voertaal is Frans, maar er wordt 6 uur per week in de eige111 taal onderricht.
Tot slot een woord van dank aan Frau Haag, die gezorgd heeft, dat deze twee dagen vlot zijn verlopen.
Sterk verkort. maar mej. v. Trojen is bereid in vrouwengroepen meer te vertellen met aar- dige bijzonderheden. ildres: Laan F. lnsulinde 'L Heemstede. Te/cf. 02SOO-Il:?.'J.I7
J,S.
17 SEPTEMBER 1964- PAGINA 5
van de jonge mensen, die n.o,g een gezin moeten gaan vormen, het belangrijkste deel van d.e toekomstige woningbouw zal gaan vormen, maakt het m.i. zo uiter- mate belangrijk om de zich hier voor- doende mogelijkheden tot bezitsvorming
ten volle uit te buiten.
Laten we daarom primair stellen. dat er ons alles aan g·elegen is, dat dez.e nieu- we, jonge gezinnen hun intrede gaan doen in een woning, welke zij van de aanvang af hun eigendom kunnen noe- men en laten we daar financieel iets voor over hebheiL Moet dit veel kosten? M.i.
behoeft dit niet meer te kosten dan wij thans reeds via de woningwetwoning be- reid zijn voor hen te betal,en.
Immers: 50 procent (45.000) van de wo- ningen wordt jaarlijks thwns reeds met 100 procent steun van de overheid ge- bouwd, daarnaast nog rond 28 procent
(25.000 woningen) met subsidie volgens de premie- en bijdrageregeling en slechts rond 22 procent (20.000 woningen) zon- der overheidssteun.
Het komt mij voor, dat het toch waar- lijk niet tot een landsbelang behoe.l't te worden uitgeroepen, dat wij voor de huurder van e,en woningwetwoning wel de volledige kostprijs van zijn huis voor 100 procent met rijks (belasting) geld fi- nancieren tegen een rente van 4 procent en een aflossing op annuïteitsbasis van 50 jaar voor de bouw- en 75 jaar voor de grondkosten en voorts nog een jaarlijks.e bijdrage van
f200 à f 300 per jaar, maar dat een zelfde regeling niet wordt toege- past voor degene, die zelf in zijn huis- vesting wil voorzien.
Het is immers niet vol te houden. dat van onze jonge g.ezinnen, die aanstonds gaan trouwen en een woning willen heb- ben, de helft deze faciliteit wel en de an- dere helft niet nodig heeft. Het is niet waar en het beleid, dat dit bevordert is m.i. niet eerlijk.
.J.
BLOKLAND (Wordt vervolgd)
N~ V= Houthandel
*
Telef. 05900 -36541•
"Gastheren in eigen land"
HOTEL ~~DE NEDERLANDEN~' VREELAND RESTAURANT -R8TiSSERIE !J,NAPOLEON"
VREELAND 4 /o VECHT
BIJ KRUISINQ AUTOWEG HAARLEM/HILVERSUM+ UTRECHT /AMSTERDAM
TEl .. (02943) 15 76 .
HOTEL WITTEBRlTG
DEN HAAG - SCHEVENINGEN
alle kamers met privé bad en douche nieuwe Restaurant en Lounge-Bar
(geheel airconditioned)
SAlJR DEN HAAG
Lange Voorhout 47-52 • Tel. 113938
* Restaurant Grillroom *
* American Bar
*
Aparte salon voor vergaderingen
hotel atlanta
Comfortabele kamers met bad of douche en telefoon
Internationaal restaurant, door zijn rustige sfeer bij uitstek geschikt voor zakenlunches en -diners
Grote en kleine zalen voor vergaderingen, recepties, partijen en exposities
Unieke daktuin,
Parkeerterreinen in nabijheid
ROTTERDAM
Coolsingel 97- Tel.: 010-110420. Telex: 21595
I
waar de gast kè'>ning is
Cocagne, levend middelpunt van een levende stad:
perfekte outillage voor vergaderingen, congressen, shows, feestelijke bijeenkomsten: royale hotelacco- modatie, restaurant, café, petit-restaurant, bar en bowling. Speciale arrangementen bij feestelijke gele- genheden: Kerstmis- Nieuwjaar- Pasen- Pinksteren.
RESTAURANT. DES SPÉCIALITÉS. CAVE RENOMMËE.
EINDHOVEN, VESTDIJK 47. TELEFOON 04900-69288.
HET CENTRUM VAN HILVERSUM
HILVERSUM KERKBRINK 1
TELEFOON ( 02950 l 4 61 41 (3 LIJNEN)
CAFE-RESTAURANT GROTE TERRASSEN
B A R G E 0 P E N D T 0 T 0 2.0 0 U U R
*
ZALEN EN SALONS VOOR ALLE EVENEMENTEN
*
PARKEERGELEGENHEID VOOR 50 W A G E N S 0 P E I G E N T E R R E I N
HOTEL BOUWES
ZANDVOORT
Telefoon (03407) 30 46
*
Dagelijks muziek
met internationale Cabaretprogramma's
*
Unieke accomodatie
voor congressen en partijen
* THE LAST WORD IN COMFORT
VRIJBEID EN DEMOCRATIE
---~-7 __ S_E_P_T_E __ MBE~~:_64 __ --__ P_A~ NA 7
"Cultuur" versus "natuur''
"God schiep de natuur, de mens de woestijn!"
Vergissen wij ons niet, dan is deze uitspraak van de vroegere directeur van de bekende plantentuin in het toenmalige Buiten~org in het v9ormalig Nederlands-Oost Indië, de heer Van den Bergh. Hij wilde er mee zeggen, dat waar de mens met zijn "cultuur" komt, de "natuur" terugwijkt en op de duur geheel kan moeten verdwijnen, waarna de woestijn rest voor de in zijn "culturele - rijkdom - natuurlijk" arme mens.
Het verschijnsel is van alle tijden, maar het manifesteert zich in onze le- vensperiode in versterkte m·ate. De wereldbevolking neemt snel toe. Daar- bij veranderen de behoeften van de mens. Hij wordt veeleisender naarmate er technisch meer in zijn bereik komt. Daardoor heeft de groeiende wereld- bevolking naar verhouding nog meer ruimte nodig: voor huizen, fabrie- ken, wegen, speelvelden, enz., enz., enz., enz.
Steeds meer "woeste" gronden vallen aan de mens ten offer, met het plantaar- dig en dierlijk leven, dat er mee verbon- den is. In ons land kennen wij de onge- repte natuur al lang niet meer. Geen ge.
bied of er loopt een weg(getje) over of een - aardgas - leiding onder, of er oefe- nen soldaten in, of straaljagers boven.
Ook in die gebieden van de wereld, waar de bevolkingsdichtheid veel en veel geringer is en de technische en economi- sche ontwikkeling nog nauwelijks op gang is gekomen, is al veel verloren ge- gaan. De mens heeft zich daarbij niet al- tijd erg eerbiedig gedragen tegenover "al wat leeft en groeit".
In de Stille Oceaan liggen, zo ongeveer 900 km van de kust van Equador verwij- derd, de "Islas encant<?.das", de Gala- pagoseilanden, genoemd naar de beroem- de reuzenschildpadden. Deze eilanden werden in 1835 bezocht door Charles Darwin, die er een unieke dierenwereld aantrof. Zijn studies daar vormden de ba- sis voor zijn evolutieleer.
erom - dachten wij - de mens de kans te geven te leven en zich te ontplooien in wat men dan met een modewoord, dat niet verplicht tot nadere omschrijving, "een leefbare wereld" noemt. Nu is het heel moeilijk te omschrijven wat dan wel een leefbare wereld is. Naar ons bescheiden inzicht is een leefbare wereld er o.a. één, waarin de mens niet slechts kan leven
"bij brood alleen".
"Wir gehören einer Zeit an, deren Kul- tur in Gefahr ist, an den Mitteln der Kultur zu Grunde zu gehen", hield Nietz- sche ons al voor. Over deze wijsheid valt veel te zeggen. Wij geloven, dat het ge- vaar ook en niet in de laatste plaats schuilt in de verdringing van de "natuur"
door de "cultuur". Wee de mens, die ge- heel los komt te staan van de "natuur".
Wee de mens, die geen Galapagos-schild- padden en geen orang-oetans - in het wild - meer kent.
Het vervelende is, dat de mens in zijn
dagelijkse zorgen om het "brood" zich dit gevaar niet bewust is. Hij kent het nauwelijks, als hij het ervaart is het te laat. Daarom is deze ontwikkeling geen onderwerp voor een partij of urgentie- programma. Er zit geen directe politieke winst in. Maar daarom is het probleem er wel en is het ook wel een politiek vraagstuk. In die zin, dat men nationaal en internationaal tot een compromis tus- sen "cultuur" en "natuur" zal moeten ko- men.
Men zal de voortgang van de "cultuur"
dat wil zeggen meer en betere huizen, fabrieken, wegen, speelvelden enz. niet moeten tegengaan. Dat zou trouwens ook niet kunnen. Maar men zal het andere aspect van menselijk leven, de "natuur"
niet kunnen verwaarlozen, zonder 't ge- luk der mensen - in de toekomst - ern- stig te schaden, zo niet te vernietigen, men zal, zoals bijna overal in het (po- litieke) leven, tot een compromis moeten komen.
Met andere woorden, men zal de na- tuurbescherming niet aan particulieren kunnen overlaten. Men zal hen moeten steunen, met geld, maar vooral ook met maatregelen, met internationale afspra- ken, met het reserveren van natuurgebie- den, met "planning" om dat in onze kring gehate woord voor één keer te ge.
bruiken.
Er gebeurt niet genoeg
Nu gebeurt er ook al een en ander.
Maar naar wij vrezen lang niet genoeg, vooral internationaal niet. De in 1!:48 opgerichte Internationale Unie voor Na-
tuurbescherming, de IUCN, ging ondanks
r VRIJHEID E~
DE~10CIATIE
Weekblad van de Volkspartij voor Vrijheid en Democratie
Voorzitter Redactie-commissie:
mr. L. Meijer
Redactie-secretaris: G. Stempher.
Adres: Gooiergracht 163, Laren.
(N.H.) Telefoon (02953) 35 63.
Administratie:
Postbus 43. Amersfoort. Tel. 1 34 25 Voor het zenden van advertentie- gelden u i t s
I u it e n d Postgiro no
!45103. ten name van de Penning- neester van de Stichting "Vrijheid
.onDemocratie" te Amersfoort.
Losse nummers 20 ct.
Voor advertenties wende men zich
\..tot de administratie.
het lidmaatschap van vele naties door geldgebrek ter ziele. Het werk leed daardoor ernstige schade. In 1961 werd gelukkig een nieuwe organisatie in het leven geroepen, de World Wildlife Fund, waaraan ook prins Bernhard zijn krach- ten wijdt. Dit fund kent - nog maar - zes nationale afdelingen, in ons land het Na- tu ur-N oodfonds-N eder land.
Het W orld Wildlife Fund brengt o.a.
geld bijeen om de nog resterende natuur zoveel mogelijk te beschermen. Om alle projecten tè kunnen financieren is per jaar 10 miljoen gulden nodig. Waarlijk geen groot bedrag, maar het zal veel moeite kosten, zo meent de secretaris --.,_n de Nederlandse afdeling (die onlangs een artikel schreef in de "Olvehfoon", waar- aan wij enkele gegevens ontlenen) om het bij elkaar te krijgen.
Er zijn al 35 projecten in uitvoering.
Onder andere op de Galapagos-eilanden.
En ook op Borneo, voor de orang-oe- tans. Men tracht de bij stropers en han- delaren in beslag genomen jonge mens- apen weer op te voeden tot hun gewone leven in de jungle, hetgeen heel moei- lijk is.
Zoals gezegd, dit is particulier werk, dat overigens nog best wat meer parti- culiere (geldelijke) steun kan gebruiken.
Maar het is werk ten behoeve van een zaak van meer dan particulier belang.
Natuurbescherming is geen aangelegen- heid van geleerden en lieden met plus- fours en veldkijkers en botaniseertrom- mels. Het is een zaak van algemeen be- lang van grote orde. Het gaat om een .,leefbare" wereld. dBo.
Deze eilanden zijn nu al vele jaren door mensen bewoond en de specifieke dierenwereld wordt er met uitroeiing be- dreigd. Over een paar jaar is het zover, tenzij er iets gebeurt. Van de Galapagos (de schildpad) zijn er op enkele grotere eilanden nu in totaal niet meer dan 3000 exemplaren. In grote hoeveelheden zijn de schildpadden meegenomen door wal- visvaarders en andere zeelieden.
Van de grote landleguanen, die van cactussen leven, zijn er nog tussen de 1000 en 2000. Van de pelsrobben nog 1000, misschien. Van de Galapagos-pin- quin wellicht nog 5000, van de Galapa- gos-albatros nog 6 à 7 duizend. Van de Galapagos-aalscholver (die niet kan vlie- gen) drie tot vijf duizend. Van de Gala- pagos-buizerd minder dan tweehonderd!
GROTE BELANGSTELLING BIJ WETHOUDERS-
JUBILEUM VAN R. ZEGERING HADDERS
Vele diersoorten zijn hier - en elders - de dupe geworden van hun onbekendheid met de mens, zij vreesden hem niet, vluchtten dus niet en werden weerloze slachtoffers van menselijke "cultuur". De bijna geheel uitgeroeide Galapagos-bui- zerd is er een voorbeeld van en de Ga- lapagos-uil.
De trieste geschiedenis van de orang.
oetan zal wellicht meer tot onze ver- beelding spreken. Van deze Borneose- Noord-Sumatraanse mensaap zijn mo- menteel waarschijnlijk minder dan 3000 exemplaren in leven, slechts in enkele kleine gebieden van Sumatra en Borneo.
Zij staan bloot aan een roedogenloze ver.
volging door de mens.
De dierentuinen vroegen n.l. in grote getale jonge orang-oetans, waarvoor een zwarte markt ontstond. Om de jonge die- ren te bemachtigen wordt het moeder- dier meestal doodgeschoten. Op initiatief van de directeur van de Diergaarde Blij- dorp in Rotterdam, dr. A. van Bemmel, Zijn vrijwel alle dierentuinen ter wereld nu overeengekomen dat zij geen oran- oetans van handelaren meer zullen be- trekken.
Ook een politiek vraagstuk
De lezer zal zich zo langzamerhand afvragen waarheen deze beschouwing in een politiek weekblad zal voeren. Is hier
~en
politiek vraagstuk aan de orde? Wij achten van wel. In de politiek gaat het
Zoals wij reeds in onze editie van vorige week meldden, herdacht de heer R. Zegering Hadders op 1 september j.l. het feit, dat hij vijf en twin- tig jaar wethouder van de gemeente Emmen was.
Ter gelegenheid van dit jubileum kwam de gemeenteraad in een buiten- gewone zitting bijeen, waarvoor een bijzonder grote belangstelling be- stond. Zo zag men o.m. veel functionarissen van onze Partij, afkomstig uit verschillende windstreken van ons land.
Burgemeester drs. Beusekainp memo- reerde in het bijzonder wat de heer Ze- gering Haddersin 25 jaar voor het onder.
wijs had gedaan. Van de 40 scholen zijn er 38 verbouwd of vernieuwd. Verder is in deze periode ook het voortgezet on- derwijs niet vergeten. Er kwamen 5 huis- houdscholen, 3 lagere technische scho- len, I u.t.s., 3 lagere landbouwscholen, 4 ulo-scholen, 3 middelbare scholen en 2 kweekscholen. Het aantal leerlingen bij het voortgezet onderwijs steeg van nog
geen 1000 tot 7000.
De burgemeester kenschetste de jubi- laris als een belangrijk man op een be- langrijke plaats, in een voor Emmen be- langrijke tijd.
Ten slotte bood de voorzitter van de raad namens het college van B. en W.
een bijzonder boekwerk over architec- tuur aan.
De gemeentesecretaris, de heer Duiver- man, sprak namens het gemeenteperso- neel. Hij merkte op dat in de 113 jaar, dat de gemeentewet van kracht is, Em- men 40 wethouders heeft gehad, waar- van 4 langer dan 20 jaar in functie wa- ren. Bij deze vier was de vader van de heer Zegering Hadders met 24 jaar tot nu toe de recordhouder. Thans is hij door de zoon voorbijgestreefd, maar dat bete.
kent tevens, dat in 113 jaar in totaal 49 jaar een Zegering Hadders wethouder is geweest.
De gemeentesecretaris bood namens het gemeentepersoneel 6 sherryglazen op zilveren voet aan.
Nadat nog verscheidene sprekers het woord hadden gevoerd onder het a::n- bieden van geschenken wees de heer Ze- gering Hadders in zijn dankwoord op het
grote verschil in levensomstandigheden, dat er is te constateren tussen zijn school- jaren en nu. Op de lagere school kregen bepaalde kindel'en eens een briefje mee naar huis, met het verzoek iedere dag boterhammen mee te brengen. De hoofd- onderwijzer zorgde er dan voor, dat de- ze in het middaguur werden verdeeld on.
der de kinderen, die van ver kwamen en wier ouders niet in staat waren brood mee te geven. Bij het aanvaarden van zijn wethouderschap, was zijn grootste zorg de besteding van het klompencre- diet, omdat 80 procent van de kinderen niet met droge voeten op school kon ko- men, wanneer niet van gemeentewege klompen verstrekt konden worden. Dat was in de tijd, dat Emmen 7000 werklo- zen kende.
Ten slotte overhandigde de jubilaris de burgemeester een enveloppe met inhoud bestemd voor het fonds, dat is gesticht voor de verfraaiing van het nieuwe raad.
huis.
"Wanneer het juist is, dat geen mens zonder waardering kan, kan ik weer ja- ren verder in de volle overtuiging te wer.
ken voor een goede zaak", aldus besloot de heer Zegering Hadders zijn toespraak.
Hierna volgde een receptie, aangebo- den door het gemeentebestuur tijdens wel- ke gelegenheid meer dan duizend belang-
stellenden het gastenboek tekenden.
~~Maak de
A. VAN HOBOI(EN & Co.
ANNO 1774
DEVIEZENBANI{
*
PARKLAAN 32-34 . TEL 110320 17 lijnen) - TELEX 21170
ROTTERDAM
Boele~s Scheepswerven en Machinefabriek N. V.
BOLNES (81J ROTTERDAM>
•
Reparatie en nieuwbouw
•
TELEFOON 1951 00 ROTTERDAM TELEGR. BOELE-BOLNES
0
STADIONWEG 121
a nee
VERHUIZINGEN
en
TRANSPORTENdoor
GEHEEL EUROPAISOTHERM VERVOER
VERPAKKINGEN
voor
OVERZEETELEFOON 7.2.1.6.2.3 AMSTERDAM
Scheepswerf & Machinefahriel{
v.h. H. J. I(OOPMAN N.V.
DORDRECHT - TEL. 01850 . 5041 en 5042
SCHEEPSBOUW - MACHINEFABRIEK - KETELMAKERIJ
NIEUWBOUW EN REPARATIE-INRICHTING INBOUW EN REVISIE VAN MOTOREN
·k· I!''
ster ..
VUURVASTE STENEN IN ALLE SOORTEN .,M 0 LIS 0 L" MOLER ISOLATIESTENEN VUURVASTE ISOLATIESTENEN
ZUURVASTE STENEN
,.P R 0 D 0 RITE'" CHEMISCH BESTENDIGE PRODUKTEN LEVERT
N.V. Gouda Vuurvast
VERENIGDE VUURVASTE-STEENFABRIEKEN GOUDA - TELEFOON 67 44 - < 18 20 l
MAKELAARS IN ASSURANTIËN
GRONINGEN ROTTERDAM
U. EMMIUSSINGEL. 59 WESTERSINGEL. 93
MODERNE GARAGEDEUREN:
Konteldeuren voor één. twee of meer auto's. Voor de kleinste en de grootste auto. Voor autoboxen
· voor brandweergarages • voor transportbedrijven. Voor elke particuliere garage en voor elk be- drijf in alle gewenste breedten en hoogten.
BEDRIJFSDEUREN:
Voor een snelle con- en atvoer van grondstoffen en goederen. Veilige en vlugge deuren, ook met electr1sche en afstandsbediening. Deuren die "verdwijnen". De grootste deuren zonder contra~
gewichten en kabels, door kanteldeurbeslog met kogellagers.
Vrijblijvena advies van werktekening tot en met montage. Volledige service en garantie. Levering van kanteldeurbes!og, complete houten en stalen kanteldeuren. Stalen roldeuren, harmonicadeuren en branddeuren.
feleteneer voor uw deurenprobleem 03418 - 2047/2048.
