HET KOLONIAAL WEEKBLAD

(1)

HET KOLONIAAL WEEKBLAD

ew

O R G A A N D E R V E R E E N Ï G I N G

„OOST EN WEST"

£KVKVVV»IV!«!m»W*M?KWKV»Z»K»?«rc«»?KVK*^W*W»Ma

Premie: Insulinde Kalender.

Ter aanmoediging van het toetreden tot onze Ver.

oeniging, heeft het Hoofdbestuur een premie uitgeloofd

— voor zoolang de voorraad strekt — aan elk lid dat In het tijdvak van heden tot einde December van dit Jaar, een nieuw lid, of meer leden, aanbrengt.

Die premie bestaat in den bekenden, typografisch als anderszins, bijzonder fraai uitgevoerden Insulinde kalender 1931 (Uitgave Weenenk en Snel, 's Graven- hage).

Zoodra de kalender, bewerkt en van foto's voorzien door den heer dr. W. G. N. v. d. Sleen te Haarlem, in den handel voor ƒ 3.50 verkrijgbaar, gereed is, zal hier- van mededeeling geschieden in dit blad.

P . S . Zij, die na 1 October 1930 als lid tot de Ver- eeniging toetreden (minimum contributie ƒ 5.— per jaar) ontvangen gratis, het Koloniaal Weekblad voor het laatste kwartaal van dit jaar en hebben vrijen toegang tot de lokalen der vereeniging alsmede tot tentoonstellingen, lezingen, voordrachten enz.

INHOUD:•— Premie: Insulinde Kalender. — Mevrouw T. ter Horst—de Boer. — Afscheid van den heer Hietink van de Indische jongeling- schap. — Van Week tot Week. — Kunst Kunstnijverheid en Huisvlijt. — Persoverzicht uit de Indische Bladen en Tijdschriften. I. Uit de Buropeesche Pers. II. Uit de Inheemsche en Maleisch-Chineesche Pers. — Oost- en West- Indisch Literatuur-Overzicht. — Suriname — Curaçao. — Uit den Verren Vreemde. — Be- richten der afdeelingen. — Mededeelingen. — Bestemd voor uitzending naar Nederlandsch-Indië.

— In Nederland aangekomen Verlof gangers. — Met pensioen. — Fin. Berichten. — Mutatiestaat van 8 tot 15 October 1930. Mutatiestaat van 15 tot 22 October ïpO.

Mevrouw T . ter Horst-de Boer

door F. BUNING.

ü p den 27en October a.s. zal mevrouw Ter Horst den leeftijd bereikt hebben van 70 jaar. Op dezen dag zal deze energieke vrouw tevens herdenken, dat het 25 Jaar geleden is dat zij „Kunstarbeid", de inrichting ter bevordering der Inheemsche Kunstnijverheid, op- richtte. Als jonge vrouw van 21 j a a r begon zij h a a r leven onder de palmen, gehuwd met den heer H.

t u n i n g , den oprichter van de Drukkerij en Uitgevers- firma H. Buning te Djokja. Zij was al spoedig degens ziekte van h a a r echtgenoot genoodzaakt het Dagblad Mataram te redigeeren en zette aldus de eerste schrede op het pad der journalistiek. Kinder- loos zijnde, vond zij h a a r grootste voldoening in gees- telijken arbeid en met h a a r nuchtere scherpe kijk op de Indische toestanden, met hare groote menschen-

«ennis en vlotte pen duurde het slechts enkele jaren

°* zij werd overstelpt met aanzoeken van de voor-

h a n d e l s d a g * e n avond=

s c h o o l

opleiding v o o r S t e n o m a c h i n e s c h r i j v e n

HANIASCHOOL T E RIJSWIJK

R E G E N T E S S E L A A N 9 TELEFOON 18719

part. s e c r . c u r s u s b. voor j o n g e l u i v a n 1 4 - 1 7 jaar.

alle v a k k e n m i n i m u m

l e s g e l d . 5571 n o v e m b e r s p a a n s c h

n a a m s t e Indische dagbladen om wekelijksche bij- dragen. Hard heeft zij gewerkt als journaliste en hare rake geestige opmerkingen en verslagen van de

Djokjasche races, van de Kratonfeesten en ook van al het Djokjasche lief en leed heeft h a a r gemaakt tot de voornaamste Indische journaliste uit de jaren 1890 tot 1910. In h a a r ruime woning, ook toen mevr. Buning na het overlijden van h a a r echtgenoot hertrouwd was met den heer G. ter Horst, was het steeds een va et vient van een ieder die op journalistiek en literair gebied een goeden n a a m had. Zij, mevrouw ter Horst was het, die jonge Indische schrijfsters leiding gaf, die h a a r den weg wees tot succes, zij was de eerste die in Indië de vrouwen en meisjes opwekte om h u n n e geestesgaven te benutten en zoodoende de stoot gaf aan de Indische vrouwenbeweging, hierin krachtig ter zijde gestaan door Raden Adjeng Kartini, die wellicht geïnspireerd door den energieken arbeid van mevrouw ter Horst de toekomst van het Indische meisje zag in studie en ontwikkeling.

In de gastvrije woning van de familie ter Horst vonden de besprekingen plaats met intellectueele vrouwen en meisjes en zoodoende ontstond in 1901 de geboorte van het 5 jaren lang uitgegeven Damesweekblad „de Echo".

Door familie omstandigheden was zij in 1905 genoodzaakt de Drukkerij en Uitgevers firma H. Buning te verkoopen en dientengevolge andere uitgevers voor het Damesweekblad de Echo te zoeken. De a a n de uitgave verbonden hooge kosten deden h a a r besluiten op het voorstel der Directie van de N.V. Soerabajasche Handelsblad en Drukkerijen in te gaan, dat deze het blad voor h u n n e rekening zouden uitgeven onder de n a a m „Damesweekblad voor Indië". Mevrouw ter Horst wist steeds op de hoogte van h a a r tijd te blijven en het Damesweekblad voor Indië gaf het beste op allerlei gebied en ieder nieuwe vooruitgang werd er met strikte onzijdigheid in besproken; het heeft daardoor in zijn 5-jarig bestaan zeer veel bijgedragen tot de

evolutie van de vrouwen en meisjes in Indië.

In 1911 was Mevr. ter Horst door ziekte genoodzaakt n a a r Europa te gaan en moest de uitgave van het Damesweekblad voor Indië wegens gebrek aan een vervangster gestaakt worden.

Het zaad was echter gestrooid, ontkiemde dermate, dat de voornaamste Indische bladen bij het verdwijnen van het Damesweekblad voor Indië overgingen tot Zaterdagsche bijvoegsels bekend onder: Rubriek voor Dames. Er werd vroeger wel eens smalend gesproken over die Djokjasche suffragette, die vrouwen en wel Indische meisjes aanmoedigde om op kantoren van handelsfirma's betrekkingen te vervullen; er werd ge- spot met h a r e krachtige actie voor vrouwenrechten, m a a r zij die het genoegen hebben gehad h a a r persoonlijk te kennen en te spreken, werden h a a r vrienden, geboeid door hare geestesgaven, h a a r levensmoed, grappige visie in zake de menschen en toestanden, m a a r niet te vergeten h a a r buitengewone hulpvaardigheid en weldadigheid. Het was dus niet te verwonderen dat mevrouw Couperus, echtgenoote van resident Couperus mevrouw ter Horst raadpleegde om tot de oprichting te geraken van een vereeniging' tot bevordering van de Inlandsche Kunstnijverheid. In Djokja bestond reeds een industrie voor het m a k e n van mooie wajang poppen van karbouwenhuid, sier- k a m m e n van schildpad, alsmede zilver, batik en koperwerk, voor inheemsch gebruik. Deze industrieën hadden een kwijnend bestaan en getracht diende te worden om voor deze kundige toekangs met h u n primitieve gereedschappen een r u i m e r arbeidsveld te vinden. Besloten werd toen om. Europeesche gebruiks- voorwerpen te doen a a n m a k e n met behoud echter van specifiek Inlandsche motieven. Voor deze proefnemin- gen was finantieele steun noodig en deze steun werd clan ook verkregen van Z. H. de Sultan van Djokja- karta. Door de goede leiding, strenge keuring, een krachtige reclame, het onvermoeid exposeeren op de diverse j a a r m a r k t e n werden de Djokjasche kunstpro- ducten alom . bekend en geen ingezetene of tourist verlaat meer Java of in de koffers bevinden zich enkele

der artistieke producten van deze Indische kunstnijverheid, door de Djokjasche toekangs vervaardigd onder voortdurende leiding en toezicht van den kundigen staf van Kunstarbeid.

5295

Leden van „Oost en West".

Het aangewezen adres voor Ie kwaliteit Melk en Melkproducten is de N.V. Melkinrichting

„DE NIEUWE LANDBOUW" 5443 DEN HAAG: SCHEVENINGEN : N.W. Buitensingel 50 Wassenaarschestr. 127

Telefoon 33855. Telefoon 50363.

RESTAURANT

Het huis voor goed en goedkoop eten

Lunch. Diner, en à la Carte

M. WEILEMANN, v/h Chef-Kok „KÈMPINSKI"

5419

ƒ. SI Fetter & Co.

Objets d'Art et de Luxe

Amsterdam (Holland) 79 Weteringschans 5371

P. G. C. HÄÜENIUS

OPGERICHT 1826 5467

AMSTERDAM 'S-GRAVENHAGE Rokin 9 2 / 9 6 Noordeinde 6 4

S I G A R E N

S I G A R E T T E N , T A B A K

HET LIDMAATSCHAP f " Vereeniging bedraagt

f 5.— s jaars (minimum)

met inbegrip van kostelooze toezending van het

Koloniaal Weekblad.

(2)

Het Koloniaal Weekblad,

506 Fa. P. S. ANES, Brandst

Contractante d e r Staatsmijnen|[in* Limburg V e r h o o p van uitsluitend E E R S T E K W A L I T E I T E N Brandstoffen 5174

OUDE HEERENGRACHT 19, LEIDEN. TEL 5 8 7

N.V. „M E U B E L K U NST"

MODERNE WONINGINRICHTINGEN

„Indanthren" Meubel- en Gordijnstoffen

Meubelen naar ontwerp van A. Lucas, Meubelarchitect.

Eigen fabrikaat. — Werkplaats: Witte-Rozenstraat 27.

Toonkamers: 5484 W I T T E - R O Z E N S T R A A T 3 6 = LEIDEN . T E L . 5 2 4

I 'ZUSTER SALA

Pedicure - Manicure - Gezichtsmassage Haarwasschen en Onduleeren

Wilhelminastraat no. & - Haarlem

T E L E R 11163 5216

Voetlijders - Wandelen

is een rein genoegen, maar voor U is het een kwelling.

Een paar maatschoenen, mits goed gebouwd, kunnen een flinke wandeling ook voor U een genoegen maken.

— Vraagt eens inlichtingen, het verbindt U tot niets —

U. BREEDVELD

Orthopaedisch Schoenmaker 5182 ZADELSTRAAT 21, UTRECHT - TELEFOON 10580

Onder rijkstoezicht gediplomeerd maatschoenmaker.

TH. MARTENS & ZONEN

ZIEKERSTRAAT No. 65, NIJMEGEN - TELEF. 1535

Het aanbevolen adres voor „Oost en West"

ENCADREMENTEN ETSEN — SCHILDERIJEN Billijke Prijzen 5231 Kwaliteiten gegarandeerd

Piano's, Vleugels, Autopiano's, Harmoniums

ook gebouwd voor de Tropen — Vraagt offerte

G. A. J. VAN KALMTHOUT

BISSCHOP HAMERSTRAAT 3 - TELEF. 1562

NIJMEGEN

₅₁₇₉

23 October 1930, No. 43

BERGEN OP ZOOM 1

CONFISEUR C U I S I N I E R PATISSIER

E.J. ASSELBERGS

FORTUINSTR.5 TELEFOON 140

BERGEN OP ZOOM

5226

FONGERS

Waar hooge eisenen gesteld worden, onder- scheidt zich het F O N G E R S-rijwiel.

Het geeft veel en vraagt weinig en heeft nog een aanzienlijke waarde na een dienstprestatie, waartoe geen ander rijwiel in staat is. fuist daardoor is de FONGERS het in werkelijk-

heid goedkoopste rijwiel. 5404 Prijzen vanaf ƒ72.—

compleet met rem, vrijwiel, bel en reflector.

Fongers-agentschappen in alle plaatsen.

Filialen: Amsterdam, Nassaukade 387; Rotterdam, Kipstraat 81 ; Den Haag, Laan van Meerdervoort 92A en Schuitstraat 121; Utrecht, Neude 29;

Groningen, Arnhem, Leiden en Middelburg.

Agentschap voor APELDOORN:

Firma J. BEAUVESER

Kerklaan 4 — Tel. 744 5512 5457 Agentschap :

JL J. BOTH

Linnaeusstr. 38a en 38b, A'dam. Tel. 50074

Agentschap :

H. Toldwarsstraat 22-

AMSTERDAM. -

K. J.

5456

-24 hoek Lutmastr.

Telefoon 23725.

Agentschap voor den Haag en Scheveningen

D: KNOESTER

Valkenboschplein 7 - Telefoon 37803 Keizerstraat 223 - Telefoon 51515 5502 Agentschap voor Arnhem en Omstreken:

Firma R. E. STOK

SLOETSTRAAT 75. 5517

- H E R S T E L L I N G S O O R D -

„Huize Maria Emalia Dorrepaal"

gelegen even buiten Voorburg in landelijke omgeving met grooten tuin en waterpartij. Uiterst geschikt voor repatneerenden en herstellenden, die, op advies van een geneesheer, eenigen tijd rust behoeven. Pension

• , ' T , -a 4" ~ p e r d a g' Prospectus met alle gewenschte inlichtingen worden, op verzoek, toegezonden door de

Directrice: West-Vlietweg 115, Voorburg 5549

HET IDEALE TROPENLEDIKANT

voor allen, die naar Indië vertrekken! Prijs vanaf ƒ 21 Sê

Fa. J . F . H E N D R I K S

G E D E M P T E B U R G W A L 6 5 5042 DEN HAAG - TELEFOON No. 10786

A a n b e v o l e n a d r e s door „Oost e n W e i t "

KAWEETJES

A M E R S F O O R T Stoomwasscherij „ D E H O O P 59

(GEBR. NIEUWLAND) 5300

T e L n

°-

1 7

°- A M E R S F O O R T .

Beveelt zich beleefd aan bij Indische Familien.

H I L V E R S U M

FIRMA D. BRANDSMA - HILVERSUM

Telefoon 1642 = G R O E S T 8 2 a = Postrek. 3 2 5 5 8 FABRIEK VAN METAALVERSIERING - VERNIKKFI FN BRONZEN - MOFFELEN - Z A N S S T R A A L - I N R I C S T I N G Rijwielwerk uitsluitend voor d e n handel 5366

Ü S S L ^ " •«'••«•rt M van Holland"

Rc ^ iN K - H I L V E R S U M

— Schitterende Terrassen — Garage —

Gerenommeerde Keuken 5422

— Groote en kleine zalen disponibel -

D E V E N T E R

Fa. Wed. G. J . EILANDER

Brink 85=86. Telefoon 198. D E V E N T E R K a n t o o r b o e k h a n d e l 5349 V u l p e n p e n n e n S c h r i j f m a c h i n e s

Fa. F. VAN DE VOOREN <S Co.

D E V E N T E R , Nieuwstraat 33. Telefoon 1082.

Moderne Optiek. Brillen, So Easy's e n Pince Nez

^ Zeiss Glazen en Kijkers. 5339

i n d i s c h e Uitrust l o g e n

(ook voor Dames). Vraagt inlichtingen of catalogus.

„'T MODEHUIS BATAVIA" 5341

Wed. k. Dorgelo & Zn., [ange Bisschopstr. 5, DEVENTER BRANDSTOFFENHANDEL

Fa. W. D E R O O S ô Z O O N 5340 R o z e n s t r a a t 13. M. d e B o e r l a a n 109.

T e l e f o o n 3 8 6 . — D E V E N T E R «

—M M M M B B™**'**—""""nuimiii" iiniiiii-amiiiiiii m iini|..»ui-~i<i..ffl

A P E L D O O R N

E L E C T R I S C H E M E U B E L F A B R I E K

H. SCHUILENBURG en L. v. d. VLIET 5317

Complete Meubileering volgens opgaaf en teekening

K a n a a l s t r a a t 21 — A P E L D O O R N

(3)

23 October 1930, No. 43.

507 I

SCHRÖDER

GROENMARKT DEN HAAG

T E L E F O O N 1=6=1=7=3 5506

COMPLETE AMEUBLEMENTEN

VOOR SLAAPKAMER-, KINDER=, SPEEL= EN BABYKAMER GELAKT IN KLEUR NAAR KEUZE!

BEZOEKT ONZE SPECIALE AFDEELING

GEPOLITOERDE SLAAPKAMER AMEUBLEMENTEN

W O L L E N EN

D O N S D E K E N S

K A M E E L H A A R D E K E N S |

T O C H T D E K E N S I

PER S T U K E N PER M E T E R

F L A T S

IN HET FLATGEBOUW

BREITNERLAAN TE 's=GRAVENHAGE

nabij den Benoordenhoutscheweg. Tennisbaan, oefen- golfbaan 3000 M2. tuin, daktuin met overdekt terras en tochtvrijé serre, autoboxen, centrale verwarming, telefoon, warm en koud water, complete badinstallaties, vaste waschtafels, koelinstallatie en complete keukenbetimmenng

in elke flatwoning, naadlooze vloerbedekkingen, centrale eetzaal centrale keuken, 3 liften en alle luxe en comfort die in een moderne Hat verwacht mogen worden. Nog tlats in prijzen v.a. I 1 3 5 0 , - . Indeeling der flats naar

keuze der huurders. 5 5 7 7

Inlichtingen en prospecti ten kantore der N.V.:

FLUWEELEN BURGWAL 12, TELEFOON 1 3 0 8 7 , van 3 tot 5.30 uur iederen werkdag behalve Zaterdags.

VEREENIGDE OCTROOIBUREAUX

BEËEDIQDE OCTROOIBEZORGERS

H. J KOOY - Ir. H. J. J. WEURMAN

BEZUIDENHOUT 69 'S-GRAVENHAGE TELEFOON 72080 — 72081 — 72082 AANVRAGEN VAN OCTROOIEN VOOR UITVIN- DINGEN EN DEPONEEREN VAN HANDELS- EN

FABRIEKSMERKEN IN ALLE LANDEN. 5415

OOK V O O R INDIË leveren wij op gem. condities cas- settes zilver in diverse fraaie dessins zooals : Renaissance, Chippendale, Bourbon enz. Complete cassettes vanaf f 80,25 Uitgebreide sorteering d e k s c h a l e n , s e r v i e z e n , enz.

Vraagt prijscourant, condities en zichtzending

DU BÉ TAFELZILVERFABRIEKEN N.V.

' S . G R A V E N H A G E : COPERNICUSPLEIN 4 - TEL. 32984 t G O O I : WILLEM K A L F L A A N 1, B U S S U M

R O T T E R D A M : S C H I E K A D E 190 - TEL. 43757

5

569 Afscheid van den heer Hietink van de studeerende Indische jongelingschap.

Het gevolg v a n de groote toenemende vraag n a a r deze Djokjasche producten v a n de Inheemsche kunstnijverheid is natuurlijk het ontstaan van diverse andere werkplaatsen, waai- deze producten ook vervaardigd worden, en het moet voor mevr. ter Horst een groote voldoening zijn, dat deze industrie, waarvan het a»-to,l werklieden ïn 1905 nog geen 30 personen was, t h a n s is uitgegroeid tot een kleine duizend toekangs, die allen in meer of mindere mate de oude artistieke leiding' van mevrouw ter Horst gevolgd hebben. Hoe goed herinner ik mij nog die eerste waaiers door de Djokjasche toekangs uitgebeiteld en afgewerkt, vorme- loos, slechte keuze van kleuren; primitief van opzet, er Werden toen waaiers g e m a a k t die den lachlust op- wekten van de touristen, en het is de groote verdienste geweest van Mevrouw ter Horst, krachtig bijgestaan door een kundigen staf personeel om de voorwerpen die vroeger niet mooi waren van opzet en afwerking ver- anderd te hebben in fijn artistieke gebruiks- en sier- voorwerpen die de bewondering deelachtig werden van een ieder die eenig denkbeeld heeft van handenarbeid.

In bijna elke hoofdplaats van Xed.-Indië treffen wij de kunstvoorwerpen a a n door de ijverige en leergierige toekangs van Djokja vervaardigd en als er ooit vrouwen genoemd worden die krachtig medegewerkt hebben a a n de economische ontwikkeling der Inheemsche kunstnijverheid mogen wij in de eerste plaats denken aan haar, die trots lichamelijke onbekwaamheid a a n h a a r ziekenstoel gekluisterd met h a a r helderen geest nog de krachtige leiding weet te geven a a n hare stichting „Kunstarbeid ter Horst Djokja".

Moge de dag der viering van het 25-jarig bestaan

va n de Vereeniging Kunstarbeid voor deze nog werk- zame vrouw de bron worden eener onvergetelijke en gelukkige herinnering.

De Raad van Beheer van hét Tehuis voor Indische studenten, P r i n s Mauritsplein 23, Den Haag, alsmede de Studiecommissie der Vereeniging Oost ein West belegde in het Gebouw te 's-Gravenhage een afscheids- bijeenkomst in verband met het aftreden van den leider van het Tehuis, tevens gedelegeerde van genoemde studiecommissie, den heer J. C. Hietink.

Aanwezig waren o.m. de Daad van Beheer van hét Tehuis, de genoemde studiecommissie, de algemeen v orzitter van Oost en West, de heer Zuijderhoff en de alg. secretaris de heef F. II. A. v. d. Brugh.

De heer Zuijderhoff sprak den scheidenden gedelegeerde toe en schetste het ontstaan en de geschiedenis van de studie-commissie die n a u w verbonden is a a n het Tehuis.

De commissie werd 13 Februari 1907 in het leven geroepen. Hoe langer hoe meer werd behoefte gevoeld aan een krachtig persoon, om de zorg voor de etudee- renden op zich te nemen en de studiecommissie vond dezen leider !n de persoon van den heer Hietink, die nu sedert 1918 de functie van gecommitteerde en sedert 1921 de functie van directeur heeft vervuld..

Namens alle leden van Oost en West dankte spr.

den heer Hietink, die gemeend heeft thans rust te moeten nemen n a zijn veeljarige Indische loopbaan en zijn langdurige werkzaamheid voor de Vereeniging en wenschte hem nog vele jaren een goede gezondheid.

De heer C. J. Feith, oud-resident, voerde vervolgens als voorzitter v a n ' d e n Raad van Beheer en als voorzitter van de Studiecommissie het woord.

In het bijzonder gewaagde spreker van het feit, dat toen de -Studie Commissie in 1918 behoefte h a d a a n een bevoegd persoon, die de a a n r a k i n g m e t de pupillen zou onderhouden en als het ware h u n raads- en vertrouwensman zou zijn, men zoo gelukkig was de

keuze te kunnen vestigen op den Heer Hietink, die zich bereid verklaarde als gedelegeerde op te treden. Dank zij zijn arbeid, takt en toewijding heeft het instituut van gedelegeerden zich gunstig kunnen ontwikkelen.

Bij de stijging van het aantal pupillen tot h o n d e r ! en meer was toevoeging' van twee gedelegeerden nood- zakelijk.

Spreker stond verder stil bij de uitnemende zorgen die de Heer Hietink in het belang van de pupillen heeft besteed, wier vertrouwen hij geheel h a d gewon- nen.

Door zijne krachtige medewerking om de pupillen te vormen tot toekomstige nuttige leden der maatschappij heeft, hij Oost- en West-Indië een grooten dienst bewezen.

Van waardeering voor zijn arbeid wilde ook de regeering blijk geven en het verheugde spreker namens den Min. van Kol. hem te kunnen mededeelen dat het H. M. de Koningin had behaagd hem te benoe- men tot officier in de orde van Oranje-Nassau. Spr.

hechtte hierna den heer Hietink het onderscheidings- teeken op de borst.

Nog spraken de heeren G. J. Oudemans, die vele jaren met den heer Hietink op de meest aangename wijze heeft samengewerkt en de heer Meijer n a m e n s de mede-gedelegeerden.

•De heer Hietink dankte de sprekers voor de he.m .ge- brachte lof, die hij grootendeels overdroeg a a n degenen, die met hem hebben samengewerkt. Hij uitte de hoop, dat ook in de toekomst de belangen van de studeerende Indische jongelingschap hier goed. ter harte zullen worden genomen, en eindigde met de verkla- ring, d a t hij zijn werk niet tevergeefs zal achten, indien het h e m mocht zijn gelukt uit de jeugd het goede te halen, d a t er bij iederen jongeling' inzit.

Bij het afscheid....

Zittend van links n a a r rechts: C. J. Feith, Voorz. Studie Comm. O. en W. en Raad v. Beheer Tehuis Ind.

Studenten' R. Zuijderhoff, Algem. Voorzitter Ver. O. en W.; J. C. Hietink, Afgetreden Directeur Tehuis en Gedeleg. Studie Comm.; G. J. Oudemans, Oud-Voorz. Stud. Comm.; Mevr. E. v. Deventer—Maas, Lid Studre

Comm. en Raad v. Beheer Tehuis

(4)

Eet Koloniaal Weekblad.

508 H. BESVNINK, Hoofdstraat 157, Apeldoorn

Boter- en Kaashandel — Telefoon 169 Het adres voor inderdaad fijne KAASSOORTEN.

Zoowel inlandsche als buitenlandsche soorten.

Roomboter steeds versch voorradig. — Groote keuze Comestibles en Fijne Vleeschwaren. — Kaasverzending naar de tropen. Goede overkomst gegarandeerd. 5513

Makelaarskant. H.H.Fongers, Sprengenweg 128,Apeldoornjel. 1154, heeft te koop: Buitenplaatsen, Landgoederen, Villa's, Landhuizen, panden geschikt voor Hoenderpark, Vossenteelt en dergelijke. Verder gezonde Zaken op elk gebied. Vraagt offerte. Gelden beschikbaar tot elk bedrag. Overal Ver- tegenwoordigers gevraagd. Woningcourant gratis. 551!

R O T T E R D A M .

INDISCH RESTAURANT „SENANG HATI"

Pieter de Hoochstraat 28, Rotterdam. — Telefoon 36924.

RIJSTTAFEL DEN GEHEELEN DAG; ook uitzending.

Alle Indische gerechten voorradig. — Je adres voor fijn- proevers. Eenigste inrichting hier ter stede. Lage prijzen.

5464 Aanbevelend, A. J. G. RIETKERK.

Huwelijksuiizetien.

F a . BERN. CONRADS 5568 Groote Markt no. 8. — Tel- 11057. — ROTTERDAM.

Ind. Huwelijksuitzetten n. maat. — Vraagt prijscourant.

E L F T S T O O K T

Ie soort BELG. ANTHRACIET 3%0 ƒ 3.1.0 per H.L.

I 2 0 0 H L GEBR. KOUWENHOVEN, Vrouwenrechte, Delft

Telefoon 1 5 3 5238

Het kost minder moeite een goeden indruk te maken, dan een slechten indruk uit te wisschen.

(De Zakenwereld).

B R E D A .

A. DE KONING 4 ZOON GINNEKEN

— DESKUNDIGE TUIN-ARCHITECTUUR — AANLEG EN ONDERHOUD VAN TUINEN Rotstuinen — Borders — Flagstons Tuinpaden Artistiek Bloemwerk — Speciale Cacteeën Cultuur MOLENSTRAAT O 5265 Telefoon 1499 (Breda)

Mineraalwater- en Limonadefabriek

„ D E K R O O N "

Haven 20

B R E D A

Telefoon 510

Alle soorten Wijnen — Bieren — Stout Victoria-Water — Fruit=Soda — Vichy-Water

— Levering aan particulieren — 5264

**NV v/h Broese en Peereboom**

Algemeene en Wetenschappelijke Boekhandel.

Electrische Drukkerij. Uitgave Bredasche Courant.

Advertentie-Bureau. — Ruime voorraad, snelle levering van alle gewenschte boeken en tijdschriften. 5377

FOTO-, KINO-, PROJECTIE-HANDEL l¥. v. ZIJVERDEN Jr. 5380

KORTE BRUGSTRAAT 12 - B R E D A - TEL. 4 8 6

H E T A D R E S V O O R A M A T E U R S

A R N H E M

GESCHER & KEBVIPER

Ketelstraat 36 A R N H E M Telefoon 25601

Complete Meubiieering

5322

A M S T E R D A

ü. DE VRIES & ZOON

K a s t a n j e w e g 14 AMSTERDAM Handel in AARDAPPELEN, GROENTEN en FRUIT. . En gros 5127 En détail (Alle bestellingen worden per auto thuisbezorgd)

Haarden

•WMBAK-KAlVCRSm

CO CM

23 October 1930, No. 43.

• Verhuur-lnrïchtîng van Luxe Fiat Automobielen -

— 2 2 6 6 0 Telefoonnummers 2 2 6 6 9 — Speciaal adres voor Toer- en Trouwwerk.

Garages: Albert Cuypstraat 33—35 en Weesperplein 18.

AMSTERDAM 5489 Aanbevolen adres voor leden van „Oost en West".

FIRMA C ' A . V A N EIF

Verlichting Sanitair - Ornamenten • Lampenkappen Willemsparkweg 199, Telef. 24540 — Leliegracht 16, Telef. 48648

A M S T E R D A M 5555 Fabriek en Kantoor: Amstelveensche weg 354 - Telefoon 25511

K u n s t h a n d e l «JACQUES AA Vijzelstraat 105. — Telefoon 30798. — Amsterdam.

Origineele Schilderstukken, Etsen, Pastels, van bekende Meesters, w.o. Hobbe Smith—Garf, Versteeg, Martin Monnikendam etc. — Vakkundige, gratis verpakking

voor de tropen. 5525

Hoteï-Restaurant „Terminus"

Warmoesstraat 111, Amsterdam C. Tel. 41836 50 kamers met stroomend koud en warm

water. — Centrale verwarming. 5557

N.V. DE AMSTERDAMSOHE BOEKHANDEL

CEINTUURBAAN 151 P. C. HOOFTSTRAAT 125 Telef. 2 2 0 0 4 Telef. 2 3 5 1 7 Nederl., Fransch, Duitsch, Engelsen, Spaansche boeken. Steeds het nieuwste voorhanden. C a t a l o g u s op aanvraag g r a t i s . Omgaande levering van School- en Studieboeken. 5515

B E R G E N O P Z O O M

MUSKENS-MUZIEKHUIS

Piano's, Orgels, Gramofoons, Radio's. Alle merken, lage prijzen. (5474) Betaling in overleg met kooper

Groote Markt 31. Telef. 440. Bergen op Zoomi

Rund-, Kalfs- en Varkensslagerij

FIRMA J. HILWiG 5481 Lieve Vrouwestr. 21. BERGEN OP ZOOM. Telef. 99.

Aanbevolen adres voor leden van „Oost en West".

G e r e s e r v e e r d voor d e

F i r m a L. H. v. d. A A , Fotograaf, B e r g e n o p Z o o m .

5472

SCHEVENiNGEN

Is. H A M B U R G E R J r .

Coiffeur pour Dames

Harstenhoekplein 1 Telef. 5O107

Hoek Harstenhoekweg 5531

G E M . K A M E R S T E H U U R

mei of zonder pension

Prima stand - Scheveningen

Brieven onder no. 5583 aan het bureau van dit blad Wagenstraat 37 — Den Haag

R I J S W I J K C Z . - H . )

Banketbakkerij „ P O N S E N "

Bestellingen voor feestgelegenheden extra korting.

/10.— aan bons geeft recht opeen tablet chocolade à ƒ 1 . —

- TELEFOON 10529. - 5282 RIJSWIJK, Heerenstraat 5 2 — Telefoon 18062

KA WEETJES

D E N H A A G

met ƒ 10.000 gevraagd voor oprichting fabriek met 10%

winst. Geld en fabriek in eigen beheer. Fabrieksruimte in Den Haag (Holland) aanwezig.

Brieven franco No. 5574 bureau van dit blad, Wagen- straat 37, Den Haag.

Dames=Kapsalon : „CITY HOUSE"

Kettingstraat 2, hoek Veenestr. = Tel. 80542

R. D. A. HUISMAN 5576

Het adres voor Bandages, Breuk- banden, Elastieken Kousen enz. enz. is

SPUI 181 a, DEN HAAG ^{1 1}

5562 Telefoon 80557

INSTITUUT HANSA, PEDICURE D.pl.

Aanbevolen door Doktoren.

HARSTENHOEKSTRAAT 31. TEL. 52764.

GEVESTIGD SINDS 1922. 5532

G. H. GIESKE ⁵⁰

Korte Poten 7b, Den Haag. - Tel. 14326 Het adres voor prachtig opgemaakte

Delicatessen en Fruitmanden V E R L O F G A N G E R S .

Bij vestiging in Duinoord, koopt dan Uw V 1 S C H bij P. v. V O S S O L E - P L U G G E Lijsterbesplein 5, Den Haag. — Telefoon 90757.

&B&~ Gebakken Visen, W A R M thuisbezorgd. S560

| Van Week tot Week. |

Van Dinsdag 14 tot Maandag 20 October.

^4«« de handelsbalans van Ned.-Indië over de maan- den J a n u a r i — A u g u s t u s 1930 zijn de volgende- cijfers ontleend: invoer 2.062.000 tons, ter w a a r d e v a n f 590.100.000, uitvoer 6.467.000 tons, ter w a a r d e # van f 818.500.000. In de overeenkomstige periode v a n 1929 waren die cijfers resp, voor d e n invoer 2.222.000 tons en f 7 2 4 . 3 0 0 . 0 0 0 en voor den uitvoer 6.586.000 tons en f960.800.000. Alleen de uitvoer van aardolie ging niet achteruit.

Het Hfd.Best. v. cl. Chr. Staatkundige Partij heeft de volgende lijst v a n candidaten voor d e a.s.

verkiezingen voor den Volksraad samengesteld:

mr. C. C. van Helsdingen, G. de R a a d , G. J- van Lonkhuyzen, m r . S. D . van' W e r k u m , B.

• J . Suermondt, m r . W . G. Koster, D . Breuke- laar, K. Dijkema.

De Vereeniging van Ambtenaren bij het B.B. stelde candidaat voor den Volksraad: dr. E . J . Bur- ger, controleur in Boven L a n g k a t ; m r . H . C.

Hartevelt, assistent-resident van M a l a n g ; dr.

W . J . Beek, assistent-resident v a n Deli en S e r d a n g .

Te Soerabaja heeft de vereeniging van Inheem- sche b e s t u u r s a m b t e n a r e n een" lijst samengesteld v a n de Inheemsche candidaten v a n de provincie Oost-Java voor de a.s. Volksraad- verkiezingen. Deze bestaat uit d e h e e r e n : Soe- tardjo, patih v a n Grissee; R. A. À. Soejonö, lid van den Volksraad; R. P . Soeroso, lid van het College van Gedelegeerden van den Volks- r a a d ; R. A. A. Disoerjo, regent van Banjoe- w a n g i ; m r . Soebroto, g e d e p u t e e r d e v a n de provincie Oost-Java; Kartodiproedjo, patih van Bodjonegoro; M o h a m a d Soedijono, patih van T o e l o e n g a g o e n g ; Soekardjo, rechtskundige te Malang. Bovendien werd voorgesteld o m den heer mr. L a t u h a r h a r y , voorzitter van het hoofdbestuur v a n den Sarekat Ambon, ook in de lijst op te nemen, m a a r dit voorstel vond geen ingang.

Alle lijsten zijn thans ingediend.

Zaterdag is te Bandoeng een schitterend geslaag- de luchtvaartdag g e h o u d e n door de Ned.-Ind.

Vliegclub, bijgewoond door den legercomm. en een vertegenwoordiger v a n den comm. der zeemacht. Bij de vliegwedstrijden won een escadrille een zilveren beker, uitgeloofd door leden der Vliegclub. E e n nieuw sportvlieg- tuig werd ingewijd. Verscheidene opgetogen redevoeringen werden gehouden, waarin o.a.

de l e g e r c o m m a n d a n t de militairen de pio- niers d e r luchtvaart in Indië. n o e m d e .

Den 15èn j.l. hebben te Bandôeng de Spoorbond en de P . B. S. T . (Inl. Spoorbond) gezamen- lijk een protestvergadering gehouden tegen de afschaffing van de bedrijfspremie bij de S.S. reeds in 1930, welke op de begrooting' voorkomt en in D e c e m b e r zou worden uit- betaald. Meegedeeld werd dat de vorige hoofdinspecteur d e r S.S. in 1926 h a d toegezegd dat h e t personeel tenminste n o g 5 j a a r °P de premie k o n rekenen, terwijl in 1930 de tegenwoordige hoofdinspecteur verzekerde dat er geen reden tot ongerustheid bestond; deze heeft echter n a d e r meegedeeld, dat zijn op- merking niet op de premie, m a a r op de positie v a n het personeel sloeg. Tegenover de afschaffing van de bedrijfspremie werd gesteld de post van f 750.000 a a n receptiegclden, welk6

als verkapte salarisverhoogingen werden p e' schouwd. Heftige redevoeringen werden Se' houden. E r is ten slotte een protestrnotie

aangenomen.

De mijn-ingenieur ir. C. S. van Haeften, die ee*j

(5)

509

COMEAKÖ SEE PUR COLLECTION-

= W I T H 0 U T OBLICATION THE HACÜE-58LANCEV09RH0UT'

VAN MARLE

EN

BIGNELL

Lange Voorhout 58 's-GRAVENHAGE

KUNSTVEILINGEN MEUBELVEILINGEN

TAPIJTVEILINGEN

Op aanvrage wordt Catalogus

toegezonden

5551

onderzoek heeft ingesteld n a a r de oorzaak der ontploffing in de Poeloe-Laoet-mijnen op 25 September j.1. heeft geen definitieve con- clusie kunnen trekken. Twee oorzaken zijn mogelijk, n.1. rooken en een ontploffing ten- gevolge van een kapotte veiligheidslamp.

De G.-G. zal zich 24 dezer te Tandjong Priok in- schepen op den gouvernementsstoomer Zui- derkruis, voor zijn reis n a a r Indo-China en Siam. H e t flottielje-vaartuig Flores zal de.Zui- derkruis begeleiden. D e landvoogd zal 3 N o - vember in de Golf van Tonkin debarkeeren en de reis naar Indo-China en Siam over land voortzetten. N a het debarkement gaan beide schepen n a a r Saigon, waar zij zullen vertoeven van 8 tot 14 November, waarna naar Bangkok wordt gevaren, waar de Gouverneur-Generaal zich 23 November weder voor de terugreis inscheept. Verwacht wordt dat de Landvoogd 29 November weer te Tandjong Priok zal terugkeeren.

De volkstellingscijfers zijn voor de Buitengewesten, uitgezonderd het diepe binnenland van Borneo, van Celebes en de kusten van Nieuw-Guinea, als volgt: Bali en Lombok 1.802.172 (1.565.014 in 1920), Sumatra 8.100.000 (6.297.980), Borneo 2.100.000 (i.626.001), Celebes 4 millioen (3.108.337), Timor-archipel 1.400.000 (i.113.689), Molukken 700.000 (655.642). T o t a a l der Bui- tengewesten 18.102.172 (14.366.663).

De constructie van een depart, v. mijnwezen met- toevoeging van enkele a n d e r e diensten, zal nader door de commissie voor het departement van verkeerswezen worden onderzocht.

Bij den Sumatra' Cultuurbond zijn thans 42 werk- looze planters ingeschreven. E r zijn ook nog vele niet ingeschreven.

In een vergadering van Volkenbond en Vrede en Koloniale Studiën heeft dr. H a g a gepleit voor het voortaan houden van afzonderlijke koloniale arbeidsconferenties van deskundigen, waarvan het resultaat w a r e over t e leggen a a n de plenaire internationale arbeidsconferentie. Voorts pleitte hij voor het van kracht worden van con- venties eerst na ratificatie door twee koloniale mogendheden.

Men verneemt, dat volgend jaar op Java zal wor- den opgericht een sub-fabriek voor rubberon- derdeelen van gasmaskers voor het leger, als thans te Singapore vervaardigd door de Ned.

Guttapercha Mij.

Het College van Gedelegeerden van den Volksraßd heeft met 13 tegen 3 stemmen de ordonnantie inzake opheffing van de stadskampongs te Soe- rabaia en te Malang aangenomen, nadat een uilstelmotie-Stokvis verworpen was.

Een afdeeling van het Nederldndsch eskader in Oost-Indië is te Wellington aangekomen.

Schout bij nacht Kayser en zijn officieren , namen deel aan een noenmaal in het parle-

mentsgebouw. De waarnemende eerste minister Ransom, andere leden van het kabinet en voorname burgers zaten mede aan. Ransom en Kayser wisselden vriendelijke toespraken.

Berichtgeving hoofdzakelijk ontleend aan Aneta

en de N. R. Ct.

Familie=Pension Zaalberg van Zeist

û e Lairessestraat 5=7 — AMSTERDAM

A a n b e v o l e n adres voor Indische familiën.

Ruime Appartementen. — Centrale Verwarming Warm en koud stroomend water op alle kamers.

Ruime Badkamers. 5390 Momenteel beschikbaar groote gemeub. Suite.

Kunst, Kunstnijverheid en Huisvlijt

Kunst van Nederlandsch-Inäie ter Koloniale Wereld-tentoonstelling te Vmcennes bij Parijs.

April—October 1931.

Nu de voorbereidselen voor de in April a.s.

te openen Internationale Koloniale Tentoonstelling te Vincennes vasten vorm beginnen a a n te nemen, zullen onze lezers er zeker groot belang in stellen, te v e r n e m e n : wat er alzoo op kunstgebied van Ne- derlandsen-Indië te zien zal zijn.

De dagbladpers heeft getrouwelijk verslag uit- gebracht van het heugelijke feit, dat op Vrijdag

19 October j.1., bij den aanvang der werkzaamheden van het uitvoerend comité, op het daarvoor be- stemde terrein, de vlag werd geheschen, op feeste- lijke wijze, in het bijzijn van verschillende auto- riteiten. ,

De Parijsche correspondent van de „Nieuwe Rot- terdamsche Courant", schreef, n a a r aanleiding van deze plechtigheid, o.m. :

„De ernst der voorbereiding verdient dit.

E r wordt hard aan gewerkt en de afdeeling belooft de beteekenis van ons land als koloniale mogendheid waardig te worden.

„Zooveel wil het comité laten zien, dat het oorspronkelijk aangewezen terrein moest worden vergroot. E e n strook van 60 meter werd erbij getrokken, zoodat de lengte van voor- gevel van het voornaamste complex [70 meter langs den weg wordt. Verder komt er ruimte vctor particuliere inzendingen en o.a. een economische afdeeling, als voorbeeld van Indië's pro- ductrevermogen. Verschillende diorama's worden daar opgesteld, die een aanschouwelijke voor- stelling zullen geven van de groote culturen, thee, suiker, tabak, rubber enz. Deze afdeeling staat onder leiding van dr. L. J'. van der Waals, administrateur aan het departement van koloniën, die ir. E . de Kruyfl als algemeen secretaris is opgevolgd. E e n groote relief- kaart van Java, 14 meter lang, gelijk de Brit- s'che kaart ter tentoonstelling te Antwerpen, zal er, de aandacht trekken.

„De groote ontvangzaal wordt aan volkskunst gewijd. E r komen afwisselende tentoonstellingen en het gouvernement behoudt zich een bizom- Ciere staatkundige afdeeling voor. In deze rich- ting is al op de tentoonstelling te Antwerpen getracht, die ontwikkeling te laten uitkomen.

Maar daar geschiedde dit op beperkte schaal.

Te Parij-s wil men die dingen breeder a a n - pakken. Stedenbouw, architectuur, schilder- en beeldhouwkunst krijgen een afzonderlijke zaal.

D a a r van de mheemschen in deze opzichten nog weinig kracht uitgaat, zullen er voorname- lijk Nederlanders exposeeren, die in Indië wer- ken ol gewerkt, hebben. Deze afdeeling heeft de brzondere zorg van den heer P. A. J.

Moojen".

Verder vernemen wij, dat het oog van den be- zoeker zal getrokken worden door groote diorama's, voorstellende l a n d s c h a p p e n van de P r e a n g e r en van Bali (Batoer, Kintamani). Deze diorama's worden 20 M. lang bij 8 M. b r e e d en 7 M. diep.

D e schildering geschiedt door den in J a v a woon- achtigen schilder Eland, in samenwerking met het

„Koloniale Instituut" waarbij ir. Utermark een werkzaam aandeel neemt.

Aan de wanden der groote ontvangzaal zullen twee m a a l drie reuzeschilderstukken worden aange- bracht door de decoratieve kunstenaars Paulides en Sayers, die op Indisch gebied hun sporen ver- diend hebben. De eene reeks zal een beeld geven van ons zijn in den Oost, de a n d e r e van de In- dische samenleving in den loop der eeuwen, terwijl beide samen .één harmonisch geheel moeten vormen. E e r s t g e n o e m d e kunstschilder heeft tot zeer moeilijke t a a k : een uitbeelding te maken van de komst van H o u t m a n in 1597, met daarnaast .het kasteel van Batavia met de schilderachtige grach- ten en Chineesche huizen, dateerend uit de 17e eeuw en mede een beeld te geven van heigen daar door m o d e r n e W e s t e r s c h e industrie en scheepvaart is tot stand gebracht, terwijl laatstgenoemde, een in- spiratie zal weergeven van het oud-Javaansche ge- dicht van koning Hajam Woeroek uit de 13e eeuw,

"met d a a r n a a s t het volksleven aan een Javaansche haven, alsmede een beeld zal geven van het Bali- neesche schoone in land, volk en architectuur.

In het beroemde bosch van Vincennes met zijn schilderachtig meer van Daumcsnil, zal 't fraaie Ne- derlandsch-Indische Paviljoen, met zijne typische nevengebouwen, prachtig uitkomen, temeer daar al het groen g e s p a a r d zal blijven niet alleen, ^ m a a r er zelfs om heen gebouwd zal worden, zóó, dat de boomen in het midden komen te staan, waardoor een soort van binnenhof verkregen wordt, als t o e g a n g tot een gedeeltelijke reproductie van den Mendoettempel, die, volgens den verslaggever van

!

\J)

kantooropleiding

voor öfficiëele- en schoolexamens.

laat uw kinderen een dagcursus volgen bij de reeds dertig jaar bestaande

haniascholen.

individueel onderwijs in de vakken:

steno-typen, boekhouden, handels- kennis, moderne talen, spaansch, espe.ranto, correspondentie, schoon-

schrijven enz. 5537 spreekuur maandag, dinsdag, don-

derdag en vrijdag van 9.30—11.30, van 1.30—3.30 en van 7 - 9 aan de school a, regentesselaan 325—327 telefoon 32456 school c. laan van meerdervoort 870

telefoon 39451 de Nieuwe Rotterd. Courant, „wel de beroemdste van alle Hindoetempels m a g worden genoemd".

Verder schrijft hij :

„Drie beelden komen er te staan, een medi- teerende Boeddha van 5 M. 35, door twee Boedisatwa's (hemellingen) geflankeerd. Ze worden m alle opzichten aan de oorspronkelijke gelijk en ten opzichte van den lichtval zal Philips medewerken. Men krijgt er den gevel met ingang- en reliefs te zien.

„Op het zijterrein komen de javaansche en Bausche dansers, te wier behoeve de sultan van Djokja een komplete gamelang heeft af- gestaan. Die menschen worden op de hun

vertrouwde wijze gehuisvest en gevoed. Dit dorpje moet voor het publiek streng gesloten blijven. E e n groot Inlandsen dorpsplein zal er ontstaan met een pendoppo (overdekte galerij) voor de dansers. Verder komt er een Balisen tempeltje, huizen uit de Bataklanden (N. O.

Sumatra) uitmuntend door houtsnijwerk, 011 een Minangkabausch huis (Fort de Koek, Sumatra's.

Westkust). Men zal er een Indische t h e e - scbenkerij vinden en kunstnijverheidsartikelen worden er te koop geboden, in tegenstelling met h e t hoofdgebouw, dat geen commercieel karakter diaagt ".

Zooals onze lezers reeds weten, zal „Boeatan"

in die schilderachtige Meiïangkabau-adat-ivo/zwjP' al h a r e kunstschatten op het gebied van Indonisische handenarbeid- uitstallen en te koop bieden.

Buitendien hoopt „Boeatan", met hulp van be- langstellenden — want haar eigen middelen zijn er helaas niet toereikend voor — in staat te worden gesteld, evenals zij dit reeds jarenlang met zooveel succes, als p r o p a g a n d a m i d d e l in' Heulstraat

19, te 's-Gravenhage doet, ook de produkten der fijne Indische Rookkunst te k u n n e n aanbieden : rijst - tafel, nassigoreng en bamie, mét alle mogelijke toebehooren, alsook thee en koffie, op de onver- beterlijk Indische wijze toebereid, met allerlei Kwee- Kwee (zoetigheden) en andere typisch Indische ver- snaperingen, waarvan „ B o e a t a n " bewezen heeft het kookkunst-geheim te bezitten. E e n en ander zou zeker een zeer groote attractie, zoowel voor onze eigen afdeeling, als voor de geheele -Koloniale Ten- toonstelling zijn. De heer P. A. J. Moojen, de bekende Indische architect, die ook de ziel, vooral van het kunstgedeelte, onzer Nederlandsche deel- neming is, wil „ B o e a t a n " voor dit doel helpen aan een bijpassend gebouw, tegen den gebruikelijke!) huurprijs voor de tentoonstellings-ruimte a l d a a r : zestig gulden per vierkanten Meter. D a a r het eventueele gebouw niet erg groot behoeft te zijn, aan gezien men in en om Parijs gewoonlijk liever buiten zit te eten en te drinken, zal dat ook niet erg duur komen te staan, . doch met aankleeding en inrichting in stijl, zij het dan ook eenvoudig, en het noodige personeel, overschrijden de onvermij- delijke aanvangskosten toch Boeatan's budget.

E r zullen echter, niettegenstaande de bekende

„malaise", toch nog wel enkele, in Indië en _ haar volkskunst warm belangstellenden zijn, die hiertoe

„ B o e a t ä n " de helpende h a n d willen toereiken? Alle gewenschte inlichtingen worden natuurlijk g a a r n a verstrekt door den R a a d van Beheer van Boeatan, die vol verlangen — want er is wat haast bijl de zaak, van wege de vele te treffen voorbereidingen —\

uitziet naar de in het belang der goede zaak £00, noodige medewerking.

Belangstellende lezers,

Doet mede en Zegt het voort.

Bij het doen van groote zaken is kennis van menschen meer nog dan van zaken noodig als iets, waarvan het gemis of het onvoldoend bezit u groote- lij ks hinderen en schaden zal. (De Zakenwereld).

Denken scherpt uw hersens, tobben stompt ze af. (Maandblad. „Succes").

(6)

Het Koloniaal Weekblad.

510

23 October 1930, No. 43.

Persoverzicht uit de Indische Bladen en Tijdschr.

I. Uit de Europeesche Pers.

De Indische Volkenbondsvereeniging,

De A'ed.-Indische Vereeniging voor Volkenbond en Vrede hield te Weltevreden een openbare bijeenkomst, waarbij ook de Gouv.-Generaal tegenwoordig was. De voorzitter, Prof. Mr. F. M. baron Van Asbeck, s p r a k over de taak van den Volkenbondsraad, Ds. Jansen over Universeele Broederschap (De Loc. 1319, blz. 30). Deze tijd kenmerkt zich — volgens Ds. J. — bizonder door de aanwezigheid van den krachtigen wil om de sociale toestanden over de geheele wereld te verbeteren. Zelfs die landen, welke zich tot het uiterste bewapenen, willen geen oorlog, doch worden er door de omstan- digheden toe gedwongen. De gedachte van de inter- nationale eenheid begint slechts langzamerhand op de groote massa vat te krijgen; die gedachte moet zoo sterk worden, dat wij ten slotte niet anders meer kunnen dan internationaal denken en voelen. W a t wel een utopie is, is de wensch, dat de menschen ineens geheel zonder zelf- en hebzucht n a a s t elkander zouden

• leven; dit zal pas het geval zijn n a d a t zich een ontzag- lijke evolutie a a n de menschheid voltrokken heeft, doch daarop te wachten d u u r t veel te lang. Wij moeten streven n a a r een internationale rechtsorde, zooals die thans bij ieder volk op zichzelf bestaat, en beginnen met een oorlog onmogelijk te achten. Uitgaande van de idee van algeheele ontwapening, zal het nog noodig zijn om een behoorlijke politiemacht in s t a n d te houden, die de onwilligen kan dwingen. De kracht der gedachte tot vrede en broederschap is het voor- n a a m s t e argument, waarmede wij het practisch zeer goed mogelijk te bereiken ideaal kunnen verwezen- lijken.

Het Soer. Hbl. schrijft over „Duitschland" (8/9. Vil- lanus), „Geheimen der diplomatie" (9/9, II. Beynst),

„Versplintering in het Skandinavische Noorden" (10 en 11/9, V.), „De Ver. Staten van Europa" (11 en 12/9, 2de en de 3bl.), „IJsland" (12 en 13/9, V.) en „De roerde mede" (10/9, H. Reynst).

Japan en Ned,-India.

De Deli Crt. (15/9) geeft een verslag van een persge- sprek met den heer Sakamota, leider van een afdee- ling van het Handelsdepartement van het Japansche Ministerie van Buitenlandsche Zaken. In een soort van flying n sit stelt de heer S. een onderzoek in n a a r de toestanden onder de Japansche gemeenschappen in hei titenland; met de reis in Ned.-Indië heeft hij geen speciale bedoelingen. Het ligt — zeide de heer S. — niet in de bedoeling de immigratie van J a p a n n e r s op snellere wijze te -laten verloopen; van kolonisatie is geen sprake. Regelrechte kolonisatie heeft t h a n s alleen plaats in Brazilië (aan de Amazone). De Japansche Regeering is d a n k b a a r voor de vriendelijke en tege- moetkomende wijze, waarop h a a r onderdanen in Ned.- lndië worden ontvangen. Het lijkt niet waarschijnlijk, dat in de naaste toekomst belangrijke Japansche kapi- talen in de cultures in Ned.-Indië zullen worden geïnvesteerd; de productenprijzen zijn te laag en de ervaring op het gebied der tropische cultures bij de Japanners is te gering. De Japansche immigranten, wanneer zij in Ned.-Indië komen, zullen hoofdzakelijk behooren tot de middenklasse, en daarvoor is het nog moeilijk de geschikte menschen te vinden. Over de geheele wereld ligt thans een geweldige depressie;

Japan m a a k t er geen uitzondering op. Echter is de positie van den yen nog onaangetast; de alarmeeren- de geruchten over de gezondheid van J a p a n s finan- cieele positie zijn ongegrond. Wanneer in Japan iemand werkloos is, wordt hij door familie en vrienden geholpen, zoodat hij toch te eten heeft; zoo komt hij niet ten laste van de geheele gemeenschap. Door de lage productie-kosten heeft Japan met de textiel-producten succes in den concurrentie-strijd op de Ned.- Indische m a r k t . Japan heeft de modernste machine- rieën, de organisatie staat op een hoog peil en de Japansche h a n d e l a a r vergenoegt zich met een gering winstpercentage. China's consumptie hangt af van den politieken toestand in d a t land, die t h a n s zeer ongun- stig is. Japan's handel op China is veel geringer d a n deze h a d kunnen zijn. Interventie in de Chineesche politiek is niet geraden. In het verleden moge dit mid- del wel eens zijn toegepast, ^doch voor de toekomst is hiermede afgedaan. De welvaart van Japan is goed- deels afhankelijk van de toestanden in de Ver. Staten;

de Amerikanen zijn de grootste afnemers van zijde.

Overigens is Japan's politieke dogma, dat het slechts door tegemoetkomendheid tegenover andere landen,

Het lokaal voor Wek. Publ. Veilingen

LEIDvSCHEGRACHT 76, A M S T E R D A M

is e e n vertrouwde, r e e d s 3 0 jaren be=

s l a a n d e Inrichting, voor d e n verkoop van

Nette Inboedel en Kleeding.

T E L E F O O N 4 9 9 0 0 5466

W. J . GERDING 6 Co.

Mak*.

Zoonoodig verkoop en afrekening binnen één week

Wie de Schoen past trekt hem aan . . . in Bronkhorst Goedkoopste Schoenenmagazijnen

Bruine Boxcalf Dames molières met fantasie inzet 4 . 4 8 Dames zwarte en bruine lakmolières met cubahak (extra aanbieding) 5 . 7 5

Dames lakriemschoentjes met slangenleer en Fransche hak . . . 5 . 2 5 Zwarte Boxcalf Jongens molières vanaf i . , , . . „ „ _ „ . „ . . • 2 . 9 5 Bruine Boxcalf Jongens molières vanaf 1 A L L E S "BABANDEERP 1 3.45

Vlaniingstraat 35

Den Haag

Gedempte Gracht 3 - Theresiastraat 93 - Paul Krugerlaan 15 - Frederik Hendriklaan 234

5581

eigen welvaart k a n bevorderen. Van wederkeerige hulp en bereidwilligheid hangt alles af; Japan zal daarbij nooit achterblijven.

Wij vestigen de a a n d a c h t op de Java-Bode (11 en 16/9

„Om den Pacific"; 13/9 „Br.-Indië", Th. Bredehof; 15/9

„Nanking' en de Volkenbond"; 16/9 „Britsche hulde te Shanghai a a n Koningin Wilhelmina") en de Deli Crt.

(15/9, 3e bl. „Zuid-Afrika" en „China"; 19/9, 2de bl.

„Chineesch kapitaal in Indië").

Bevolkingsruhber.

De Deli Crt. bespreekt „De groote strijd in de „rub- bercultuur" (16 t/m. 20/9) en vertelt van de „Bevol- kingsrubber" (18 t/m. 20/9). Om bevolkingsrubber te zien, de oceaan van bevolkingsrubber, die eventueel de bedreiging van de Westersche rubbercultuur zou uitmaken, moet men in Borneo en in Zuid-Sumatra, met name in Palembang en Djambi, gaan kijken. Het aantal boomen is vermoedelijk belangrijk meer dan 500 millioen. De bevolkingsrubbercultuur is een Oos- teröche boschcultuur in al zijn details en zij heeft, naast enkele nadeelen, aile voordeelen daarvan. De oorspronkelijke opzet geschiedde zonder eenigen kapitaal-uitleg. Op de erven en ladangs werd n a den rijstoogst met eigen familie rubber geplant; alles liet men a a n zijn lot over totdat, n a 5 of 6 jaren, de tijd van tappen d â â r was. De Palembanger en Djambiër zijn door h u n ladangbouw meesters in het boschkap- pen en branden, en zoodoende wisten zij hun rubber in vrij schoonen grond te plaatsen. Men plantte niet zooals de Europeesche ondernemingen per H.A. 400 boomen, doch 800 tot 1200 en meer boomen. Evenals op de ladang schoot het jonge bosch weer gretig op tus- schen de rubberboomen; men kreeg jong bosch terug, met daartusschen de hevea's. De lalang schijnt hier geen kans te hebben om het hoofd op te steken, terwijl op de Eur. ondernemingen de lalang een groot k w a a d kan zijn. Eerst wanneer men de boomen in t a p gaat nemen, worden de rijen schoongemaakt. Soms steekt men er den brand in, waardoor al het jonge lichte opslag wegbrandt, zonder de rubber e-enige schade toe te brengen. Onder het tappen wordt de tuin wat schoongemaakt; onder de gesloten kronen ontwikkelt zich verder alleen wat opslag van jonge rubber van gevallen zaad en andere heesters, zoodat men een behoorlijke bodembedekking' heeft, zonder kosten. Met een tapmes en een petroleumblik voor het coaguleeren is de naak dan verder in orde! Voor eene veredeling van den a a n p l a n t op eenigszins groote schaal heeft men voorloopig geen vrees te koesteren en wanneer de rubber-prijzen onder een bepaald niveau blijven, is d a t uitgesloten; d a a r is geen geld voor beschikbaar.

Wel is het mogelijk, dat vooruitstrevende planters bij den aanleg van nieuwe tuinen van het Gouvernement geselecteerd zaad zullen betrekken, omdat men zoowel bij de koffie als bij de hevea de beteekenis daarvan heeft onderkend. Menige plaats langs de Moesi en de Batang' Hari doet denken a a n het moederland van de hevea, de Amazone-vallei in Brazilië; dichte rubber- bosschen hebben zich in deze stroomgebieden ontwik- keld. Die bosschen zullen in Zuid-Sumatra en Borneo blijven . bestaan, zelfs zoo de rubber een reeks Van jaren niet getapt zou worden. Elk oogenblik zullen zij in s t a a t blijven om een reusachtig k w a n t u m rubber te leveren, zij het dan vrijwel geheel als boschproduet.

Onderwerpen betreffende de Cultures vinden wij voorts in De Sum. Post (15/9, 4de bl. „Een nieuwe cul- tuur voor Indië", kedele; 17/9 „Een nieuw rubberpro- cédé"; 18/9 „Malakka en de rubberrestrictie", Tan Chen Lock), het Soer. Hbl. (13/9 „Arbeidsloon en wel- vaart" en „Soer. Weekoverzicht"), het Bat. Nwsbl. (16/9, 3de bl. „üe nieuwe koelieordonnantie"; 11/9, 2de bl.

„Wervingsaangelegenheden") en De Loc. (9/9, blz. 18 en 31 „Suiker-zaken"; blz. 39 „Cultures"; blz. 35 „Kolo- nisatie in Nieuw Guinea").

Steun aan terugkeerende geïnterneerden.

Het „N. v. d. D." (De Loc. 11/9, blz, 7 en 22) maakte be- zwaar tegen eventueele ondersteuning a a n geïnterneer- den, die uit Digoel zullen worden teruggezonden. Het Bat. Nwsbl. (13/9, 2de bl.) achtte het daarom noodig een passage van het Digoelrapport van den heer Killen te citeeren. Door het ontbreken van geregelde inkomsten hadden tal van geïnterneerden zich tegen de Overheid gekeerd, in den regel via de journalistiek of de politiek.

Talrijk is het a a n t a l te T a n a h Merah verblijvende personen, die door ontslag n a staking of wegens bezui- niging n a a r de zijde der extremisten zijn gedreven en

HOTEL DES DEUX VILLES

BUITENHOF 's-GRAVENHAGE Telefoon 15950, Telegram adres TWEESTEDEN

K a m e r s m e t s t r o o m e n d w a t e r e n p r i v é - b a d

RESTAURANT DES DEUX VILLES

Groote Zalen en Salons voor Collations - Diners - Recepties

— Diner Concert — 5104

daar van kwaad tot erger zijn geraakt. Wanneer deze lieden weder werkloos werden, zou opnieuw het ge- vaar ontstaan, dat zij den verkeerden weg opgingen;

daarentegen bestaat een maximale kans, d a t zij rus- tige burgers worden, indien zij in een h u n passenden werkkring h u n dagelijksch brood k u n n e n verdienen.

Degenen, wier .terugkeer wordt toegestaan, moeten ge- reclasseerd worden. In de eerste plaats zullen ouders

en familieleden die zorg op zich moeten nemen. Ver- der zal het land de behulpzame h a n d moeten bieden.

Een groot aantal geïnterneerden meldt zich nu reeds aan voor herplaatsing in een vroeger bekleed ambt, desnoods in een lageren rang. Men bedenke bij dit voorstel, dat de emotioneele aard van den eenvoudigen Inlander, en zijne suggestibiliteit, waardoor hij zoo licht op een dwaalspoor geraakt, tevens de k a n s op het slagen van zijne reclasseering verhoogen. De Inheemsche a-soeiale is veel gemakkelijker sociaal te maken d a n de Westerling. Wellicht moet a a n het besef hiervan worden toegeschreven, d a t de Inlend- sche maatschappij zoo tolerant is tegenover gewezen misdadigers; zij zal het ongetwijfeld ook zijn ten aan- zien van de van Digoel teruggekeerden. De herplaatsing zal vermoedelijk het best kunnen geschieden door ' benoeming in tij delijken dienst, waarbij in uitzicht

wordt gesteld, dat d a a r n a bij goede plichtsvervulling en goed gedrag een vaste aanstelling zal volgen. Ten slotte zal, w a a r mogelijk, de hulp moeten worden in- geroepen van bestaande reclasseeringsvereenigingen.

Veel succes verwachte men daarvan niet. De wer- kingssfeer dier vereenigingen is nog beperkt, en bovendien zal het h u n n e bestuursleden niet gemakkelijk val- len Europeesche werkgevers te bewegen tot werkver- schaffing a a n voormalige burgers van Boven-Digoel.

Aandacht verdienen: het Bat. Nwsbl. (4 t/m. 18/9 „De P. X. I.-zaak"; 11/9 „Christen-Begent"; 16/9 „De Vakbe- weging"), de Deli Crt. (16/9, 2de bl. „üe behoefte aan leiding"), de Java-Bode (13/9 „Een ernstige fout") en het Soer. Hbl. (13/9, 2de bl. „Christen-regent"; 11/9, 3de bl.. „Malang als politiek centrum").

Zorgen voor werkzoekende».

De Loc. (12/9, blz. 21) vermeldt het verslag van het gemeentelijk bureau voor arbeidsbemiddeling te Soe- rabaja over 1929. De groep werkzoekenden, die geen goede schoolopleiding hebben genoten en geenerlei practijk, baart de meeste zorgen. De meeste inschrij- vers hebben hoogstens de lagere school doorloopen- Velen eischen daarbij nog een hoog salaris; zij vergeten, d a t zij te concurreeren hebben met den Inlander- De werkgever vraagt voor zijn geld de beste krachten- De kans voor den niet gespecialiseerden Europeaan wordt steeds kleiner. E r komen op de m a r k t steede meer vakkundige concurrenten, geschoolde Inheeffl- sche vaklieden, die spoedig plaatsing vinden. De minder gunstige economische toestanden drukken niet in de eerste plaats op den Inheemschen vakman. Buiten de groote steden heeft deze meestal nog andere be- staansmogelijkheden. Hij is niet zoo afhankelijk van flen voorspoed der Westersche bedrijven als de Euro- peaan, die hier arbeid zoekt. De ongeschoolde Euro- peesche krachten, die in den haussetijd hier door de

particuliere bedrijven en ondernemingen werden aangenomen, moesten geleidelijk plaats maken voor "e

beter toegerusten en de ontslagenen vonden niet zoo