Zorgpad CAG

4.4.1 Achtergrond en context

Coronaire angiografie (CAG) is de medische term voor hartkatheterisatie. Hartkatheterisatie is een onderzoeksmethode waarmee gedetailleerde informatie over de kransslagaderen rond het hart, de pompfunctie van het hart en de functie van de diverse kleppen kan worden verkregen. Dit onderzoek wordt uitgevoerd om (coronaire) hartziekten te diagnosticeren, hierbij wordt de bloedcirculatie van het hart door middel van röntgenopnamen in beeld gebracht, indien nodig worden tevens drukken in het hart gemeten. Bij dit onderzoek wordt een katheter via de slagader van de bovenarm of de lies opgevoerd naar het hart, vervolgens wordt contrastvloeistof ingespoten en wordt de bloedcirculatie door middel van röntgenstralen zichtbaar gemaakt. Hartkatheterisatie is een veelvoorkomend onderzoek dat door een cardioloog wordt uitgevoerd, binnen ZGV worden jaarlijks rond de 800 CAG’s uitgevoerd.

De aanleiding tot het ontwikkelen van een zorgpad voor dit onderzoek was gelegen in onvrede met de bestaande situatie waarbij een aantal zaken niet goed liepen of anders gezegd dat de zorginspanningen van de verschillende zorgverleners niet naadloos op elkaar aansloten. Het gevolg was dat zaken soms dubbel, soms niet en soms te laat werden gedaan. Het was lastig om de kern van het probleem helder te krijgen. Zaken als een niet eenduidig medisch beleid, veel schakels met onvoldoende duidelijkheid over wie doet wat en wanneer en daarmee het ontbreken van voldoende overzicht speelden in ieder geval een belangrijke rol. Dit alles heeft geleid tot het besluit het hele zorgproces onder de loep te nemen, te herontwerpen en in een zorgpad vorm te geven.

4.4.2 Stakeholders

Het zorgpad CAG kent verschillende stakeholders; patiënten, zorgprofessionals en management zijn de belangrijkste groepen. De patiënten bij wie een CAG wordt verricht, zijn slechts beperkt betrokken geweest bij de ontwikkeling van het zorgpad. Feedback uit patiënttevredenheidsonderzoeken was

12

Clinical COPD Questionnaire (CCQ); een gevalideerde gezondheidsvragenlijst om de gezondheidstoestand voor COPD patiënten als gevolg van deze ziekte te meten.

mede aanleiding voor het ontwikkelen van het zorgpad. De groep (zorg)professionals kan worden onderverdeeld in de cardiologen, de verpleegkundigen van de afdelingen cardiologie, dagbehandeling en hartbewaking, de hartfunctielaboranten en de polikliniekassistentes. Bij het zorgpad CAG zijn geen paramedici betrokken. Alle betrokken zorgprofessionals hadden een afgevaardigde in het project, zij zorgden voor afstemming en koppelde de informatie terug naar de achterban. Het project werd geleid door een cardiologisch verpleegkundige die als projectleider een coördinerende, leidende en ook uitvoerende rol heeft gespeeld, zij heeft een belangrijke rol in de totstandkoming van het zorgpad gespeeld. Het management bestaat uit de leidinggevenden van de betrokken afdelingen waaronder de leidinggevende van de eenheid cardiologie en de clustermanager.

4.4.3 Project

Algemeen

Het zorgpad CAG is het eerst ontwikkelde zorgpad binnen de cardiologie als gevolg van het besluit om binnen de cardiologie met zorgpaden te gaan werken. Naast de trend om met zorgpaden te werken waren onduidelijkheden over taken en verantwoordelijkheden van de verschillende betrokken disciplines en afdelingen en het gegeven dat patiënten met dezelfde klachten niet altijd dezelfde behandeling kregen de aanleiding hiertoe. Er werd uitgegaan van de definitie van een zorgpad uit het door de afdeling kwaliteit in 2005 ontwikkelde document ‘Een zorgpad ontwerpen Hoe doe ik dat?’. Deze definitie luidt: ‘Een zorgpad wordt gebruikt om een proces een naam te geven waarbij voor een groep patiënten de zorg rondom een bepaalde ziekte, diagnose of behandeling van begin tot eind wordt beschreven’. Hierbij werd als doel het beter stroomlijnen van de zorg voor een bepaalde patiëntencategorie met de patiënt als uitgangspunt beschreven, met als gevolg patiëntgerichtere zorg, een verbetering van de patiëntenlogistiek, afname van wacht- en doorlooptijden en daarmee een verhoging van de patiënttevredenheid.

Specifiek voor het ontwikkelen van zorgpaden binnen de cardiologie werden onderstaande doelstellingen, uitgangspunten en resultaten geformuleerd:

 Binnen de afstemming van het totale zorgtraject staat de patiënt centraal  Proces en resultaten worden meetbaar gemaakt

 De zorg wordt effectiever

 Minder administratieve handelingen  Resultaten worden geëvalueerd

 Wachtlijsten, doorlooptijden en ligduur nemen met 10 % af

Bij het zorgpad CAG gaat het om een specifieke patiëntengroep die een diagnostische ingreep moet ondergaan en waarvoor in het zorgpad de opeenvolgende stappen en de volgordelijkheid in het zorgproces en de onderlinge afstemming daartussen door de betrokken zorgverleners is vastgelegd. Een specifiek verbeterpunt bij de ontwikkeling van het zorgpad CAG was dat alle patiënten met een

ontoereikende nierfunctie volgens het nierschade protocol behandeld dienden te worden. Vanwege de toediening van contrastvloeistof bij het onderzoek krijgen deze patiënten een speciale voorbereiding en nabehandeling

Het project om het zorgpad CAG te ontwikkelen was het initiatief van de leidinggevenden van de cardiologie. Vooruitlopend op de organisatieontwikkeling fungeerde de cardiologie ten tijde van de ontwikkeling van het zorgpad informeel al als een eenheid wat maakte dat de leidinggevende van de eenheid als opdrachtgever fungeerde. De projectorganisatie bestond slechts uit een projectgroep waarbij een verpleegkundige als projectleider fungeerde. Er was commitment van het clustermanagement.

Projectopdracht en –plan

Om dit zorgpad te ontwikkelen en te implementeren is in januari 2009 een, vrij informeel, project opgestart. Er is geen formele projectopdracht en geen formeel projectplan geschreven, maar er is globaal gewerkt volgens de ZGV handleiding ‘Een zorgpad ontwerpen Hoe doe ik dat?’.

In de startbijeenkomst van de projectgroep zijn doelstellingen en verwachtingen gedeeld en heeft de projectgroep kwaliteitsindicatoren, op proces, structuur en uitkomst, vastgesteld. Vooraf zijn geen nulmetingen op deze indicatoren verricht.

Communicatie

Het informele karakter van het project is ook in de communicatie terug te vinden in een vrij pragmatische aanpak. Er is op een vrij informele en laagdrempelige manier veel aandacht aan de communicatie besteed om draagvlak en betrokkenheid te creëren en alle betrokkenen goed te informeren. Omdat nagenoeg alle stakeholders werkzaam zijn binnen de eenheid cardiologie kon hiervoor goed aangesloten worden bij de bestaande communicatiestructuur.

De projectleden verzorgden de communicatie met de eigen achterban, hierbij werden de reguliere werk- en afdelingsoverleggen gebruikt. De projectleider verzorgde de communicatie met de projectleden, de aanpalende disciplines en de overall communicatie. Daarnaast heeft zij voor de implementatie van het zorgpad in augustus 2009 het zorgpad CAG op de teamvergaderingen van de betrokken afdelingen geïntroduceerd en toegelicht, daarnaast is er een voorlichtingsbijeenkomst voor alle betrokkenen georganiseerd. De opdrachtgever heeft periodiek in de nieuwsbrieven van de eenheid Cardiologie, aandacht aan de ontwikkeling van het zorgpad besteed. De projectleider rapporteerde aan de opdrachtgever, de opdrachtgever hield de clustermanager van de voortgang van het project op de hoogte.

Projectverloop

In een gezamenlijke startbijeenkomst van de projectgroep werden de doelstellingen en verwachtingen van de projectgroepleden gedeeld en afgestemd en werden de kwaliteitsindicatoren vastgesteld. De projectleden brachten specifiek vanuit de eigen professie in welke activiteiten in het zorgpad opgenomen dienen te worden en gaven aan, vanuit de ervaren knelpunten en ervaringen, waar specifiek aandacht aan besteed diende te worden. Om pragmatische redenen heeft deze

inventarisatie door de projectleider met de verschillende projectleden in aparte overleggen plaats gevonden. Op basis van deze input heeft de projectleider een concept zorgpad opgesteld, dit concept is teruggekoppeld aan de projectleden en gezamenlijk in de projectgroep besproken. Hierbij is specifiek naar de logische samenhang gekeken en de juiste volgordelijkheid bepaald, dit heeft geleid tot aanpassingen en aanvullingen op de conceptversie. Het concept zorgpad is in deze fase ook met een patiënt doorgenomen, deze patiënt gaf geen duidelijke feedback waardoor dit niet tot aanpassingen heeft geleid.

De patiëntenvoorlichting maakt een belangrijk onderdeel uit van het zorgpad, de bestaande patiënteninformatie is aangepast en afgestemd op het ontwikkelde zorgpad. De projectleider heeft separaat afgestemd met de ondersteunende afdelingen, zoals bijvoorbeeld de opnameafdeling, die niet in de projectgroep vertegenwoordigd waren. Nadat het zorgpad in concept klaar was, is het door verschillende, niet in de projectgroep participerende, professionals getoetst op de werkbaarheid. In de eerste maanden na invoering zijn er door de projectleider nog kleine aanpassingen aan het zorgpad gedaan op basis van feedback van de werkvloer.

4.4.4 Uitkomst

Het project heeft geresulteerd in een zorgpad voor patiënten die een CAG ondergaan. In het zorgpad zijn alle activiteiten, de onderlinge samenhang en de volgordelijkheid in detail weergegeven waarbij duidelijk is aangegeven wie wat doet, wanneer en met welk doel c.q. uitkomst. .

In het zorgpad CAG zijn de belangrijkste te onderscheiden onderdelen: de voorbereiding, de informatie en de (dag)opname. Het zorgpad CAG kent een achtergronddocument waarin volgtijdelijk en zeer gedetailleerd alle activiteiten zijn beschreven. Hierin is tevens vastgelegd wat het resultaat en of de norm van de activiteit is en wie hiervoor verantwoordelijk is. De praktische uitwerking van het zorgpad heeft geresulteerd in een aanmeldingsformulier en een verpleegkundige anamnese - en rapportagedocument. Het aanmeldingsformulier wordt deels door de cardioloog en deels door de assistente of verpleegkundige ingevuld en bevat relevante informatie over de medische anamnese, de ingreep, de actuele medicatie en de voorbereiding van de patiënt voor het onderzoek. De patiënteninformatie is eenduidig en goed afgestemd op het ontwikkelde zorgpad en beschikbaar als folder en op de website van het ziekenhuis. Een belangrijke verbetering is dat consequent alle patiënten met een ontoereikende nierfunctie een speciale voorbereiding en nabehandeling krijgen. De verpleegkundige anamnese is toegespitst op de relevantie informatie van patiënten die een CAG ondergaan, het bijbehorende rapportagedocument is opgebouwd met de vaste activiteiten per fase. Rapportage vindt zo veel mogelijk plaats door paraferen en of afvinken van activiteiten en afspraken, daarnaast worden bijzonderheden of afwijkingen en uitslagen schriftelijk gerapporteerd.

Alle patiënten binnen ZGV die een CAG ondergaan worden opgenomen in het zorgpad.

Het zorgpad wordt periodiek geëvalueerd en zo nodig bijgesteld. Bijstelling vindt plaats op basis feedback van patiënten o.a. uit patiëntenenquêtes, van de periodiek metingen op de kwaliteitsindicatoren en door de betrokken zorgprofessionals aangedragen verbeterpunten.