‘It is not the strongest of species that survives, nor the most intelligent that survives. It is the one that is most adaptable to change.’
Charles Darwin Weerstand in bemiddelingen, trainingen, begeleidingssessies of overleggen is normaal, maar het kan ook lastig zijn. Effectief omgaan met weerstand is te leren. Kun je goed met weerstand omgaan, dan werkt het zelfs in je voordeel. In deze stap vind je informatie die jou daarbij helpt.
Weerstand is nuttig
Gelukkig is er weerstand. Je moet er niet aan denken dat partijen kritiekloos alles accepteren wat hen voorgeschoteld wordt.
Weerstand is dus normaal en is onlosmakelijk verbonden met gedragsverandering en bemiddeling.
Weerstand geeft jou belangrijke informatie. Een partij die de
belemmeringen voor gedragsverandering. Als je goed luistert, kun je daar je voordeel mee doen.
Tegelijk is weerstand wel een belemmering. Zolang er weerstand is tegen jouw boodschap, zal iemand die boodschap niet accepteren.
En meestal is dat nu juist je doel.
Wanneer weerstand in jouw bemiddeling zichtbaar wordt, is dat meestal een vraag om begrip. De partij vraagt jou: ‘Wil je even in mijn schoenen stappen en wil je begrijpen wat ik hiervan vind?’
Maak daar gebruik van.
Veel weerstand heb je als begeleider aan jezelf te danken: je negeert signalen van onvrede, je maakt geen contact met de partijen, je hebt je onvoldoende voorbereid of je sluit niet goed aan bij de situatie/
context van de partijen.
Wat de reden ook is, weerstand laat ook iets van de partijen zelf zien. Vaak is het de individuele reactie van een partij op ‘iets’. Nadat de ergste weerstand is weggenomen, is het interessant om eens te kijken wat deze reactie wellicht over de betrokken zegt.
Een mooie uitspraak in het licht van veranderen, komt van Simon Sinek:
‘People don’t fear change. People fear sudden change.
People fear revolutions. People don’t fear evolutions.’
Het is de kunst deze vormen van weerstand in gespreksbegeleiding te herkennen en hier ook effectief op te reageren. Want jij hebt door jouw communicatie grote invloed op deze belemmeringen zelf, maar ook op de motieven van partijen vóór verandering, die achter
4 vormen van weerstand en hoe je hiermee omgaat 1. Jezelf kleiner maken: hoe herken je dat?
• Maakt zich klein
• Sociaalvaardig maar aangepast
• Wegcijferen
Wat kun je hiermee als bemiddelaar?
Investeer altijd eerst veel in de relatie. Creëer veiligheid. Dit heeft soms tijd nodig.
Confronteer iemand dan pas met eventueel te verbeteren gedrag.
Iemand schrikt snel, maar laat dit niet zo zien. Pleasergedrag.
Formuleer zorgvuldig!
2. Jezelf groter maken: hoe herken je dat?
• Opvliegend gedrag
• Veel lading (energie)
• Openlijke irritatie
Wat kun je ermee als bemiddelaar?
Ruimte geven om stoom af te blazen. De kwaliteiten van iemand erkennen is belangrijk. Iemand wil zich gezien voelen. Laat je niet uit het veld slaan door de kracht of (sterke) emoties van de ander. Geef tegenwind, hij/zij zal dit waarderen en kan het hebben. Belangrijk hierbij is altijd: RESPECT!
3. Verdwijnen door afschermen/verharden: hoe herken je dat?
• Rigide
• Teruggetrokken
• Lijkt niet goed bereikbaar Wat kun je ermee als bemiddelaar?
Het is van belang om de ander ruimte te geven, te laten merken dat je terughoudendheid respecteert en begrip toont voor de ander. Het tempo is vaak langzaam. Geef iemand de tijd om uit zijn schulp te
anders vertrouwt hij het niet. Let op details. Wees zeer zorgvuldig in je voorbereiding.
4. Verdwijnen door te vervagen; hoe herken je dat?
• Bagatelliseren
• Erboven staan
• Arrogantie
Wat kun je ermee als bemiddelaar?
Een valkuil is verdediging. Ga in eerste instantie mee in plaats van dat je je afzet. Vaak worden gesprekken snel breed en ingewikkeld.
Bewaak jouw lijn, boodschap en doel. Vat veel samen. Geef overeenkomsten en verschillen aan tussen jullie zienswijzen. Bekijk welke oplossing je daarvoor kunt vinden. Jij moet de deskundige zijn, je wordt getest. Heb feiten paraat en wees objectief. Je gevoel doet niet mee. Ga niet in discussie en dring geen oplossing op.
Jouw reactie op weerstand begrijpen Wat gebeurt er met jou als bemiddelaar?
Wat voel jij als je kritiek krijgt? Waar komt dat vandaan? Stel je krijgt een lastige vraag. Die kun je als bemiddelaar niet negeren. Durf je te erkennen hoe moeilijk je dit vindt? Of ben je bang om door de mand te vallen en te falen? Voor het omgaan met lastige vragen is reflectie en eventueel een klankbord noodzakelijk.
Een normale reactie
Een heel normale reactie is onzekerheid. Iedere bemiddelaar gaat anders met onzekerheid om, met als uitersten:
• Freeze: dichtklappen, blozen en stotteren.
• Fight: direct een tegenaanval of verdediging inzetten.
• Flight: de weerstand negeren, en over iets anders beginnen.
De ‘fight-reactie’ lijkt misschien niet onzeker, maar wie echt zelfverzekerd is, kan kritiek rustig aanhoren, zonder in de verdediging te schieten.
Hoe het niet moet
In mijn opleiding tot mediator en bij het observeren van bemidde-lingen zie ik de volgende reacties op weerstand vaak terug bij anderen of bij mezelf.
Overtuigen: De bemiddelaar accepteert het standpunt van de partij niet en draagt argumenten aan om het ongelijk van de partij te bewijzen. Het effect is meestal dat de partij nog harder probeert zijn gelijk te bewijzen.
Irritatie: De bemiddelaar vindt de weerstand zonde van de tijd en krijgt persoonlijke weerzin tegen de weerstandige partij. Ongeduldig en kritisch probeert de trainer de partij weer in het gareel te krijgen.
Het effect is dat je onmiddellijk de neutraliteit en onpartijdigheid verliest.
Klem praten: De bemiddelaar vat de weerstand op als een competitie en begint een verbaal gevecht, waarbij hij de partij semi-slim in een hoek probeert te drijven. De bemiddelaar wint wellicht een slag, maar verliest de oorlog. De relatie lijdt schade.
Woordenspelletje: De bemiddelaar reageert cryptisch, vaag of grap-pig op de weerstand. De partij zwijgt weer. Beduusd, inwendig boos, monddood gemaakt en niet serieus genomen.
Therapeutisch terugkaatsen: ‘… en wat zegt dat over jou?’ ‘… en hoe wil jij daarmee omgaan?’ De bemiddelaar leidt met een wedervraag de aandacht af van de inhoud van de weerstand. Plotseling staat de weerstandige partij in het beklaagdenbankje. De boodschap van de bemiddelaar is: jouw weerstand interesseert mij niet, leer jij er maar mee omgaan.
In de toolbox staat een video met een mooi voorbeeld over weerstand.
Ga aar
www.twistenconnect.nl/toolbox om de video te bekijken.
Als trainer ervaar ik de laatste tijd allerlei verschillende vormen van weerstand. Onlangs nog vertaalde een leidinggevende van een team dit als enorme betrokkenheid. Het kostte mij wat moeite om dit in te zien. Aangezien ik mensen wil meenemen in mijn visie op werken, ervaar ik elke weigering hiermee aan de slag te gaan als bedreigend en als onwil. 5 deelnemers gaven aan te willen stoppen. Kennelijk hebben wij, mijn collega en ik, deze mensen niet kunnen ‘bereiken’ in hun verlangen/behoefte achter de weerstand. Een mooi en confronterend leermoment.
• Weerstand doet zich dagelijks voor in jouw leven.
Hetzij bij jouzelf, hetzij bij relaties waarmee jij regelmatig contact hebt. Beschrijf voor jezelf een moment van weerstand op basis van bovenstaande uitleg. Wat was de context?
• Er is een mooie parallel te maken tussen het gedrag van dieren en weerstand. In de toolbox vind je een beschrijving van dieren en hun bijbehorende weerstandsvorm. Bedenk eens voor jezelf welk dier het beste past bij jouzelf of bij de mensen in jouw directe omgeving. Download de lijst met dieren en hun weerstandsvorm op www.twistenconnect.nl/