Waarom transparante beloning volgens de belangrijkste stakeholders?

In deze paragraaf is onderzocht waarom de belangrijkste stakeholders hebben aangegeven dat ze actieve transparantie willen invoeren of waarom ze dat juist niet willen. Voor de regering is de positieve evaluatie van het provisieverbod voor complexe financiële producten geen aanleiding om het provisieverbod voor schadeverzekeringen verplicht te stellen (Ministerie van Financiën, 2018a). De Minister van Financiën heeft meegedeeld een nader onderzoek in te stellen naar de wenselijkheid van actieve transparante beloning bij schadeverzekeringen. Kamerlid Renske Leijten (SP) heeft in het amendement van 2 februari 2018 een verplichting tot actieve transparantie geïntroduceerd (Tweede kamer der Staten Generaal, 2017-2018.). Zij wil het liefst af van provisies, maar in ieder geval meer

transparantie over de provisies. Volgens haar weten cliënten nu niet wat een financiële dienstverlener verdient aan het adviseren en of bemiddelen (ibid.).

Het ministerie van Financiën heeft in de “Consultatie Besluit implementatie richtlijn” aangegeven dat een adviseur of bemiddelaar die de schadeverzekering niet tevens aanbiedt, de cliënt dient te informeren op welke wijze hij wordt beloond (Ministerie van Financiën, 2017). In deze richtlijn is niets aangegeven over de hoogte van de beloning. Diverse partijen hebben hierop gereageerd:

De Autoriteit Financiële Markten (AFM) (2017) heeft hierop geantwoord in een brief aan het ministerie van Financiën. In deze brief verzoekt het AFM het ministerie van

Financiën om in het Besluit Gedragstoezicht financiële ondernemingen Wft (BGfo) op te nemen dat de financiële dienstverlener zijn cliënt altijd informeert over de hoogte van de provisie die hij van de aanbieder ontvangt. De maatregel zou dienen te gelden voor

particuliere en zakelijke schadeverzekeringen (AFM, 2017). Het verzoek van de AFM gaat een stap verder dan wat er nu in de Insurance Distribution Directive (IDD) is aangegeven. De AFM is van oordeel dat het in het belang van de cliënt is als de financiële dienstverlener de

ontvangen provisie van de aanbieder verantwoordt aan de cliënt. Tevens meent de AFM dat het cliëntvertrouwen toeneemt als bij actieve transparantie zowel de aard als de hoogte van de ontvangen provisie door de aanbieder wordt gemeld.

Uit onderzoek van onderzoeksbureau GfK (2018), uitgevoerd in opdracht van AFM, is gebleken dat 85% (2017- 87%) van de consumenten meent dat zij geïnformeerd dienen te worden over de hoogte van de provisie. De huidige situatie is dat cliënten daar zelf om moeten vragen. Daarom vreest de AFM dat er twee groepen cliënten zullen ontstaan. Een groep die wel vraagt naar de hoogte van de provisie en een groep die daar niet naar vraagt. De AFM (GfK, 2018) rapporteert dat 39% (2017 – 41%) van de respondenten aangeeft dat een adviseur vooral die schadeverzekeringen adviseert waarvoor de meeste provisie door hem wordt verkregen.

Het Verbond van Verzekeraars (2017) heeft in een brief aan het ministerie van Financiën laten weten dat zij achter het pleidooi van de AFM staan om actieve transparantie in te voeren. Zij vindt dat een provisieverbod niet nodig is, maar meent wel dat de cliënt geïnformeerd dient te worden over de hoogte van de provisie (Verbond van Verzekeraars, 2017). Volgens het Verbond van Verzekeraars is het onverantwoord dat verzekeraars niet transparant zijn over de beloningen die zij aan de financiële dienstverleners uitbetalen. Zij heeft de indruk dat provisies goed zijn uit te leggen aan cliënten, omdat daar een duidelijke dienstverlening tegenover staat (ibid.)

Ook de Consumentenbond, steunt het pleidooi voor actieve transparantie op schadeverzekeringen (Consumentenbond, 2017a). De Consumentenbond heeft het

ministerie van Financiën verzocht om het actief informeren over de hoogte van de provisie van schadeverzekeringen verplicht in de wet op te nemen (Consumentenbond, 2017b). Zij vindt de huidige situatie onwenselijk (ibid.). Het is bekend bij de Consumentenbond dat consumenten niet zelf vragen hoeveel provisie een financiële dienstverleners ontvangt van de aanbieder voor zijn bemiddeling of advies (Consumentenbond, 2017b). Uit een online peiling onder 1150 consumenten is gebleken dat de consument wil weten welk bedrag een financiële dienstverlener ontvangt van de aanbieder bij het afsluiten of prolongeren van een schadeverzekering (Consumentenbond, 2017a).

Adfiz (de branchevereniging van onafhankelijk financieel adviseurs) (2017) heeft het ministerie van Financiën per brief verzocht om het pleidooi over actieve transparantie bij schadeverzekeringen van het Verbond van Verzekeraars, de AFM en de Consumentenbond niet te ondersteunen. Adfiz geeft aan dat met het huidige beloningsstelsel goed advies voor iedereen beschikbaar is (Adfiz, 2017a). Er is geen reden om deze goed functionerende adviesmarkt te verstoren (ibid.). Adfiz geeft aan dat het bij zowel het Verbond van

Verzekeraars als de AFM niet duidelijk is waarom zij actieve transparantie willen invoeren (AM:web, 2017). Adfiz geeft te kennen dat de schadeverzekeringsmarkt geen incidenten kent zoals in de levensverzekeringsmarkt. De provisie heeft geen effect op de prestatie van de schadeverzekering. Schadeverzekeringen kunnen na een jaar worden opgezegd zonder al te hoge kosten.

Adfiz (2018) vreest dat het solidariteitsbeginsel zal verdwijnen en dat er dan geen gelijkwaardig speelveld meer is. “(..) het zal ten koste gaan van hulp bij schade.”. Onder het solidariteitsbeginsel wordt verstaan dat grote posten qua verzekerd bedrag over het

algemeen meer zullen bijdragen aan de beloning van de financiële dienstverlener dan kleine posten, ongeacht of het meer werk met zich meebrengt. Juist deze solidariteit maakt het mogelijk dat de financiële dienstverlener voor alle cliënten werkzaam kan zijn. Het solidariteitsbeginsel zorgt ervoor dat tekorten op kleine posten gecompenseerd worden door de grote posten. Het per handeling tariferen van de diensten aan de cliënt zal de dienstverlening voor sommige cliënten onbetaalbaar maken.

transparantie. In een brief aan het ministerie van Financiën geeft CFD (2017) aan dat actieve transparantie onbehoorlijk en ongewenst is. Zij vindt dat er sinds de introductie van BGfo I, II en III al zoveel regelgeving voor de financiële dienstverlener is ingevoerd dat het maximale bereikt is (CFD, 2017). In de “Evaluatie provisieverbod vol halve waarheden.” geeft de CFD (2018) aan zich zorgen te maken over de visie van Minister Hoekstra (CDA). Uit eigen intern onderzoek weet zij dat consumenten schadebehandeling en -afwikkeling belangrijker vinden dan de beloning van de financiële dienstverlener (CFD, 2018). De CFD geeft aan dat de onderzoeken van Centerdata en Decisio inzake de evaluatie van het provisieverbod niet volledig zijn. Sommige conclusies uit het rapport van Centerdata staan haaks op de bevindingen van Decisio (ibid.). Volgens CFD is nader onderzoek nodig om tot echte

inzichten te komen voordat er nu al beleid gemaakt wordt op basis van deze onderzoeken. Adfiz en de CFD vragen zich af welk probleem toezichthouders en verzekeraars nu willen oplossen met het verplicht stellen van actieve transparante beloning. Het

provisieverbod is ooit ingesteld om misstanden van perverse prikkels uit de markt te halen. Daarvan is echter geen sprake in de schadeverzekeringsmarkt.

Adviesbureau Fred de Jong (2017) heeft aangeven dat actieve transparante beloning kan leiden tot een race to the bottom. Dit kan als gevolg hebben dat mogelijk nog meer cliënten naar alternatieve kanalen zoals direct writers zullen overstappen (VVP, 2017).

De VNAB heeft zich niet uitgelaten in de vakpers over mogelijke invoering van actieve transparantie.

Uit bovenstaande analyse blijkt dat er voor- en tegenstanders zijn van invoering van actieve transparante beloning. De overheid wil eerst nader onderzoeken in hoeverre invoering ervan wenselijk is. De AFM, Het Verbond van Verzekeraars en de Consumentenbond zijn

voorstanders van invoering. Zij menen dat invoering van transparante beloning in het belang van de cliënt is en dat het positief bijdraagt aan het cliëntvertrouwen. Adfiz en de CFD zijn tegen invoering. Er is volgens hen geen probleem dus invoering lost niets op. Adfiz verwacht dat invoering ervan een bom legt onder de solidariteitsgedachte. CFD en Fred de Jong verwachten dat cliënten minder om advies zullen vragen en zullen uitwijken naar alternatieve distributiekanalen.

4.6 Samenvatting

In dit hoofdstuk is beschreven wat onder “actieve transparante beloning” wordt verstaan. In de literatuur wordt “transparantie” omschreven als: “het delen van informatie met als doel een verandering in het wederzijds vertrouwen”.

In de coassurantiemarkt worden buiten provisies ook beheersvergoedingen voor

pools en covers betaald. Sommige makelaars ontvangen ook aanvullende vergoedingen.

Transparante beloningsvormen zijn: het uurtarief of een fee op basis van een abonnement of een Service Level Agreement (SLA). Onder actieve transparante beloning wordt verstaan: het altijd melden van de hoogte van de provisie door de financiële dienstverlener, ook als de cliënt daar niet om vraagt.

Vanaf 2009 is nieuwe wet- en regelgeving ingevoerd met betrekking tot de beloning van de financiële dienstverlener. Steeds meer eisen hebben betrekking op de

informatieverstrekking aan de cliënt. Deze bepalingen hebben tot doel de cliënt beter te beschermen tegen beloninggedreven advies door de tussenpersoon.

Vervolgens zijn de effecten van transparante beloning aangegeven zoals in de

literatuur beschreven. Transparantie leidt niet altijd naar een groter cliëntvertrouwen, maar dat zou wel kunnen op de lange termijn.

Onderzoeken naar de effecten van het provisieverbod in een aantal Europese landen geven aan dat cliënten beter de rol van makelaars begrijpen (Dumitru, 2015) en (FCA, 2016). Het provisieverbod heeft geleid tot meer concurrentie tussen intermediairs(Dumitru, 2015) en (FCA, 2016). Concurrentie leidt tot technische innovatie en daarmee tot een verlaging van de kosten van advies (FCA, 2016). Transparantie heeft de belangenverstrengeling beëindigd (FCA 2016). Het aantal intermediairs in deze landen is gedaald.

Vervolgens is aangegeven waarom stakeholders wel of niet invoering van transparante beloning willen. De overheid wil eerst nader onderzoeken in hoeverre invoering ervan wenselijk is. De AFM, Het Verbond van Verzekeraars en de

Consumentenbond zijn voorstanders van invoering. Zij zijn van mening dat invoering van transparante beloning in het belang van de cliënt is. Adfiz en de CFD zijn tegen invoering. Er is geen probleem, dus invoering lost niets op. Adfiz verwacht dat invoering een bom legt onder de solidariteitsgedachte. CFD en Fred de Jong verwachten dat cliënten minder om