Er wordt jaarlijks 70 miljard aan belastinggeld misgelopen door de Spaanse overheid. Behalve het ontduiken van belasting wordt er ook met de Sociale Zekerheid gefraudeerd door de Spaanse bevolking, die op allerlei manieren onrechtvaardige subsidies of uitkeringen van de staatontvangen. Een voorbeeld dat Marta (26) geeft is dat het vaak voorkomt dat studenten onterecht een
studiebeurs ontvangen van de overheid, omdat hun ouders slechts een deel van hun inkomsten declareren. De overheid is in de veronderstelling dat de ouders een te laag inkomen hebben, waardoor er beurzen verstrekt worden aan studenten die het geld voor hele andere doeleinden gebruiken: “Er zijn genoeg studenten hier die een beurs ontvangen, terwijl hun ouders het gewoon kunnen financieren.. Ze krijgen dan zo’n 6000 euro.. waar ze dus wel een cafelito van kunnen drinken in de straat… Ik heb vriendinnen die van het geld wat ze gespaard hebben van hun beurs
48 gedurende de jaren van hun studie een auto hebben gekocht.” Ook Andre, een medewerker van het arbeidsbureau werkzaam op de afdeling uitkeringen en subsidies, heeft vaak te maken met mensen die hun inkomsten niet declareren om vervolgens een uitkering aan te vragen: “Ik had bijvoorbeeld een man die een subsidie kwam aanvragen, die 9 appartementen had, en hij zei dat geen een van die 9 appartementen verhuurd waren, dus dat hij geen inkomen had.. en dat is natuurlijk heel
ongeloofwaardig, hij ontvangt zijn huur in dinero negro (zwart geld). Maar ik kan daar niks over zeggen want dat is niet mijn taak”.
Er wordt volgens de informanten ook binnen het bedrijfsleven veel gefraudeerd. Zowel binnen bedrijven als tussen bedrijven onderling. Bij fraude tussen bedrijven onderling gaat het veelal om het frauderen met facturen. Pedro (26) legt uit dat in de meerderheid van de bedrijven gefraudeerd wordt met facturen, met name in de bouwsector. “Om een simpel voorbeeld te geven: stel ik werk bij een bedrijf en ik heb bouwstenen nodig. Ik ga naar een winkel waar ze bouwstenen verkopen en ik zeg dat ik er tien nodig heb. Maar op de factuur van het bedrijf staat dat hij me er vijftien gegeven heeft. Ik betaal voor deze vijftien bouwstenen aan de verkoper, met het geld van de administratie, subsidies etc. Vervolgens verdelen we het geld (van die vijf bakstenen) met zijn tweeën. Deze manier van frauderen noemen ze inflar factuas.” Volgens Pedro is dit in publieke bedrijven-
overheidsbedrijven die gefinancierd worden door belasting- nog erger, “omdat ze in deze organisaties zelf kiezen wie ze aannemen. Ambtenaren die werkzaam zijn in de publieke administratie geven vergunningen, contracten of licenties voor projecten aan vrienden en
familieleden, hoewel zij niet de beste of goedkoopste optie zijn, of aan invloedrijke zakenmannen, die in ruil daarvoor grote sommen geld betalen.”
Ook binnen bedrijven wordt er veel met facturen gefraudeerd. Volgens Andre (werkzaam bij het arbeidsbureau) is de informele economie in Sevilla heel groot:
“
Dat zie ik ook veel met mijn werk. Er komen veel mensen langs met valse facturen waarbij ze veel meer uitgaven – en minderinkomsten- declareren dan dat ze hebben, zodat het lijkt alsof het slecht gaat met het bedrijf en ze subsidies kunnen aanvragen.” Oskar (25) vertelde dat er veel mensen nu met de crisis, bij wie het niet goed gaat met het bedrijf, doen alsof ze hun bedrijf sluiten (luiken dicht), zodat ze hun schulden niet hoeven af te betalen. In werkelijkheid blijven de bedrijven- achter gesloten deuren-
functioneren, en geld verdienen. “Dit geld declareren ze niet. Er zijn honderdduizenden bedrijven die dit doen. Dat zal je vaak zien, bedrijven die van buitenaf gesloten zijn, maar waar binnen gewoon nog mensen werken.”
Tot slot wordt er binnen bedrijven gefraudeerd met het declareren van belastingen, door het uitbetalen van salarissen in zwart geld. Dit heeft vooral betrekking op de jongere Spanjaarden, die geen vast contract hebben. De jongeren worden hiermee ernstig benadeeld, omdat ze geen
49 arbeidersrechten of sociale verzekering hebben. Vooral nu met de crisis worden (jonge) werknemers vaak slecht behandeld door hun werkgevers, omdat er weinig aanbod is en veel vraag. “Werkgevers kunnen heel veel maken, heel veel van je vragen, want als je het niet doet, word je ontslagen. Dan ben je al helemaal verloren”(Dani,27). Lana (30) vertelt hoe ze getuige was dat de baas van haar bedrijf (zwart) briefgeld overhandigde aan een werknemer van het bedrijf, om het aan een cliënt te geven om zo de cliënt aan het bedrijf te binden. “Als ik het aan zou geven, zouden ze me ontslaan… Dus ik was op dat moment in tegenstrijd met aan de ene kant mijn principes en aan de andere kant mijn supervivencia (overleving)”. Tamara (27) en Maria (26) hebben een bijbaan als serveerster. Ze vertelde dat de meeste obers en serveersters in cafés en restaurants in Sevilla een vast contract hebben van 4 uur per week (dat is het minimum verplichte uren voor een contract), terwijl ze zo’n 25 á 30 uur per week werken. Het verschil in aantal uren wordt in zwart geld uitbetaald.
Een andere manier waarop jongere werknemers door hun werkgevers worden uitgebuit is door middel van stages. Bedrijven bieden afgestudeerde jongeren stages aan- waarbij ze niks verdienen- zonder een reële mogelijkheid tot een vast contract in de toekomst. De jonge werknemers doen hetzelfde werk als hun oudere collega’s, met het verschil dat ze er niet voor betaald worden. “Na afloop van de stageperiode nemen ze weer een andere student of afgestudeerde aan die wanhopig op zoek is naar werk. Op deze manier kunnen bedrijven jarenlang profiteren van gratis
arbeid”(Teresa, 28).Pedro (26) heeft zes maanden stage gelopen bij een technisch bedrijf waar ze hem heel weinig voor betaalden. Na deze zes maanden boden ze hem nog een stage aan voor een half jaar, omdat hij zijn werk goed deed. “Toen zei ik : nee ik wil niet nog een stage, ik wil een daadwerkelijk contract.’ Uiteindelijk ging zijn salaris in de tweede periode met 50% omhoog. ‘Nu verdiende ik 850 euro per maand- voor full time werken- heel weinig. Die extra 50 % betaalden ze me in zwart geld uit.” Na een jaar stage hebben ze hem een contract aangeboden als administratief medewerker voor twee maanden. In zijn arbeidscontract staat dat hij administratief medewerker is, maar in werkelijkheid doet hij hetzelfde werk als tijdens zijn stage: technisch ingenieur. “Het is misleidend, een leugen. Ik doe veel meer dan waar ze me voor betalen. Ze betalen me voor administratiewerk, waar ze me voor erkennen in mijn contract, terwijl ik in werkelijkheid het werk verricht van een technische ingenieur. Ze vervormen de documenten . Ik kan er weinig tegen doen.. Als ik er iets van zeg wordt ik ontslagen en dan heb ik helemaal geen inkomsten meer.”