Een beeld van de clubs en de kranten
3.3 Van Nieuwsblad tot Dagblad van het Noorden
Op 2 juni 1888 verscheen de eerste editie van het Nieuwsblad van het Noorden, uitgegeven door Joan Nieuwenhuis. Nieuwenhuis was een bouwkundig ambtenaar met interesse voor de journalistiek en vanaf 1886 ging hij zich hier steeds meer mee bezighouden. Hij was
142
http://www.sc-heerenveen.nl/web/show/id=46066, 22 november 2007.
143
hoofdredacteur van het ‘linkse’ Groninger Weekblad. Het blad draaide slecht en de schulden, met name aan drukker Ruurt Hazewinkel, werden steeds groter.
Toch kwam Nieuwenhuis met een tweede krant, het Nieuwsblad van het Noorden. Deze krant verscheen twee keer per week en Nieuwenhuis had de intentie om hier een neutraal blad van te maken. Een groot commercieel succes was de krant in de beginperiode niet te noemen. Ondanks de pogingen van Nieuwenhuis om reclame te maken voor zijn krant, bleef het aantal abonnees steken rond de 350. Omdat hij met het Groninger Weekblad ook al weinig succesvol was, twijfelde hij aan het bestaansrecht van zijn nieuwe krant.
Het is overigens de vraag of Nieuwenhuis de krant alleen uitgaf of niet. Vanaf het eerste nummer stonden Nieuwenhuis & Co aangegeven als uitgever. De vraag is wie zijn compagnon was. Het zou boekhandelaar Muller kunnen zijn geweest, op wiens adres in de Poelestraat de redactie van de krant gevestigd was, of de progressieve landbouwer Derk Roelfs Mansholt, die meewerkte aan het Groninger Weekblad en garant stond voor de
schulden. Deze compagnon, overtuigd Multatuliaan en democraat, deelde in ieder geval in de kosten voor het drukken. De eerste uitgaven van de krant werden gedrukt bij uitgeverij Oppenheim. Vanaf augustus nam Hazewinkel dit echter van Oppenheim over en niet veel later besloot de drukker de gehele krant van Nieuwenhuis over te nemen. Op 22 augustus 1888 verscheen de eerste editie van Hazewinkel.144
Ruurt Hazewinkel kocht het Nieuwsblad van het Noorden voor 250 gulden. Op deze manier kon Nieuwenhuis een deel van zijn schulden bij de drukker aflossen. Hazewinkel moest nu zelf voor de redactie van de krant zorgen, maar hier huurde hij redacteurs voor in. In zijn eerste editie van 22 augustus schreef hij: ‘Aan de lezers’: ‘Belovende den inhoud van het blad in denzelfden geest als voorheen te zullen voortzetten, zal tevens gezorgd worden het blad een VOLKSBLAD in de ware beteekenis van het woord te doen zijn. Dat er in Groningen een behoefte bestond aan een fatsoenlijke, in eenvoudige taal gestelde courant voor het volk, was reeds lang veler meening, doch het grote succes in het kortstondige bestaan heeft dit met de daad bewezen.’ Dit bleek een leugentje om bestwil. De krant was met 350 abonnees zeker nog niet succesvol, maar Hazewinkel meende dat het Nieuwsblad van het Noorden dit wel kon worden, omdat er in die tijd onder het gewone volk een grote behoefte was aan een betaalbare krant met veel actueel nieuws. Tot dan waren de kranten vrij duur en niet gericht op de grote massa, waardoor Hazewinkel een gat in de markt zag.145
144
Bart Tammeling, De krant bekeken. De geschiedenis van de dagbladen in Groningen en Drenthe (Groningen: Nieuwsblad van het Noorden BV, 1988) 72 en 77.
145
Hoewel de naam anders doet vermoeden, richtte het Nieuwsblad van het Noorden zich voornamelijk op de provincie Groningen. Hazewinkel veranderde niet veel aan de krant zoals die door Nieuwenhuis was opgezet. Zij bleef neutraal, wat achteraf een belangrijke en
verstandige keuze bleek. Doordat de krant namelijk geen politieke voorkeur liet
doorschemeren, stootte het weinig lezers voor het hoofd. Hazewinkel had dan ook weinig concurrentie van andere kranten, die allemaal politiek gekleurd waren. Een tweede slimme zet was het aanbieden van de mogelijkheid aan de lezers om kleine advertenties te plaatsen: “Te koop-, te huur-, huwelijks-, geboorte- en sterfberichten van 1-5 regels 10 cents, bij
vooruitbetaling te voldoen”, viel te lezen op de voorpagina van zijn eerste editie. De aanpak van Hazewinkel had succes. Het aantal abonnees liep al gauw op tot duizend en uiteindelijk maakte hij van het “onpartijdig volk- en advertentieblad voor stad en dorp”146 de grootste krant van Noord-Nederland.147
Het Nieuwsblad van het Noorden bleef in de loop der jaren alleen maar groeien. Na drie jaar had de krant 6.000 abonnees, na tien jaar 14.500, na 25 jaar 34.000, na veertig jaar 50.000 en in 1938 had zij al 58.000 abonnees. Honderd jaar na de oprichting was dit
opgelopen tot 136.000. In het begin verscheen de krant tweemaal per week, na drie jaar werd dit driemaal en 1894 viermaal per week. Ruim een jaar later werd het Nieuwsblad van het Noorden een dagblad.148
Hazewinkel streefde vooral naar een kwalitatief goede krant. Aan het eind van de negentiende eeuw dreigden er teveel advertenties in de krant te komen. Hazewinkel zorgde ervoor dat hier een rem op kwam en bepaalde tevens dat er geen advertenties tussen de krantenartikelen verschenen. Hij vond dit storend bij het lezen van de krant. Pas in 1987 verschenen er in het Nieuwsblad van het Noorden voor het eerst advertenties tussen de tekst.149
Hazewinkel bleef tot zijn dood in 1940 in de directie van de krant. Zijn twee zonen Jan Abraham en Nicolaas voegden zich hier bij en namen het na de dood van hun vader van hem over. Er vonden veel veranderingen plaats onder het bewind van de twee zonen van Ruurt Hazewinkel. Er kwamen gespecialiseerde redacties, de opmaak werd verlevendigd en de krant sloot zich aan bij de GPD (Gemeenschappelijke Pers Dienst). Net als hun vader bemoeiden Jan Abraham en Nicolaas zich direct met de inhoud van de krant.150
146
Zo luidde de ondertitel van de krant vanaf 1893.
147
Tammeling, De krant bekeken. De geschiedenis van de dagbladen in Groningen en Drenthe, 84.
148 Ibidem, 131. 149 Ibidem, 132. 150 Ibidem, 139.
Tot het eind van de jaren negentig bleef de krant binnen de familie, doordat zij het stokje doorgaven aan hun zonen Ruurt (van Jan Abraham) en Frans (van Nicolaas). Later voegde neef Hans Aberson zich nog bij de directie. In 1997 vertrok hij als laatste Hazewinkel-directeur en bij gebrek aan een capabele opvolger binnen de familie werd er een punt gezet achter een “courantiers-tijdperk” van ruim honderd jaar.151 Hans Aberson verkocht zijn aandelen aan de Friese Pers.
Het bedrijf Hazewinkel Pers, dat als besloten vennootschap in 1977 als Nieuwsblad van het Noorden BV werd opgericht, bleef verantwoordelijk voor de krant, maar nu zonder iemand met Hazewinkel-bloed aan het roer. Gijs Lensink was de nieuwe directeur. In 1990 bundelde Hazewinkel Pers haar krachten met de Friese Pers, de uitgever van de Leeuwarder Courant.152 De samenwerking werd steeds groter en op 1 juni 2007 fuseerden beide
uitgeverijen tot de NDC (Noordelijke Dagblad Combinatie) Media Groep.153 Hierdoor verdwenen de namen Hazewinkel Pers en Friese Pers definitief van het toneel.
De krant zelf ging op dat moment reeds door het leven als Dagblad van het Noorden. Het Nieuwsblad van het Noorden besloot in 2001 vanwege dalende oplagecijfers zich met het Groninger Dagblad en de Drentse Courant samen te voegen. Op 2 april 2002 verscheen het eerste exemplaar van de nieuwe krant, het Dagblad van het Noorden. De krant is in
tegenstelling tot het Nieuwsblad van het Noorden een ochtendkrant. Anno 2007 heeft de krant een oplage van 157.000.