1. Na korte uitleg prototype en documentaire als basis: is dit een relevant onderwerp a. Voor leerlingen van deze leeftijd
Ja relevant, omdat dit direct impact heeft op hun huidige leefwereld en ethische aspect op de toekomst. Jij had het over dat boek 'Gratis geld voor iedereen': daar zit dit ook in. Gaat om heel andere century skills dan nu benoemd worden. Wat wil je dat de vaardigheden worden, in plaats van wat ze zijn op basis van de huidige indeling van de maatschappij. Het is wel sturend hierin, maar leerlingen missen het. En specifiek hier op school
b. Binnen bedrijfseconomie
Ik herken de uitleg die je geeft over dat nieuwe subdomein, de ethische kant van marketing. Om die reden ben ik het eens.
c. Om mee aan burgerschapsvorming te werken?
Ja, eens met jouw uitleg daarbij.
d. Zijn de (ontwerpregels) relevant en effectief voor ethisch redeneren?
OR 1: als dat betekent dat dat ze daarmee leren dat die ethische dilemma's er zijn, dan wel. Want normaal zien ze het alleen als het zichzelf raakt.
OR 2: ik vind 8 vragen wat beperkt, ik spreek met leerlingen over kartelvorming: ze snappen niet waarom dat getoetst moet worden en verboden op gelegd moeten worden. Waarom word je gestraft omdat je succesvol bent? Ik zeg dan: laten we doen alsof wij die regels maken en dan later kijken waarom die lijst is gemaakt, waarom is die regel er en waarom is er blijkbaar toch voor gekozen om deze regel in te stellen? En ik wil discussie met ze hebben. Wat zou er gebeuren in de maatschappij als je het helemaal vrij zou laten en is dat wenselijk? Het feit dat verdeling gemaakt wordt en meerdere perspectieven gehanteerd worden. Het is relevant en effectief om meerdere perspectieven mee te gebruiken. Maar het kadert in of er is een gevaar. Ik wil liever buiten de lijntjes laten denken. Veel van de vragen zijn heel OPEN, maar 5, 6 en 8 zou ik als een hek ervaren. Mag ik nou niet daarbuiten redeneren?
Het categoriseert mogelijkheden voor die leerlingen in welke richting ze kunnen denken en filosoferen en dat is heel goed want dat hebben ze uit zichzelf niet. Dit leer ik leerlingen ook te denken. Dat je ook in een discussie of verkenning kan zeggen: ik doe dit nu alleen maar op dit aspect. Helpt ze om de discussie en verkenning helder te houden.
OR 3: Ja, geeft duidelijk een mogelijke voortgang weer en een uitnodiging voor een stap verder. Past bij een groeiproces.
OR 4: ja maar daarbij moet "participatie" een groot deel uitmaken van die onderdelen binnen die activiteiten
4. Na bespreking van de ontwerpregels en eerste ideeën voor leeractiviteiten: is dit prototype logisch ontworpen om het gewenste effect te bereiken?
Ja, in feite ga je een soort trechter in. Dat je eerst kennis opbouwt en activeert en later de leerling de mogelijkheid geeft om daar persoonlijke ontwikkeling in te verkennen. Probleemgestuurd onderwijs, doen we nu veel. Nou, leerlingen doen dat, dat zijn ze redelijk gewend.
8. Verwacht je dat de interventie praktisch bruikbaar is voor het inspelen op ethisch redeneren in het voortgezet onderwijs, als de volgende componenten erin verwerkt worden (zie onderaan)?
Bij economie hebben we dat wel veel gedaan. Dan werden het experimenten genoemd maar die leidden in de praktijk tot een heel positief gevoel over het vak economie maar de leeropbrengst was bijzonder laag. We doen het hier ook vrijwel niet meer. Je moet het de leerlingen wel leren. Op andere scholen waren die leeropbrengsten wel hoog maar leerlingen krijgen hier het gevoel dat ze allemaal individuen zijn en dan ook nog individuen met kroontje op hun hoofd en zijn alleen bereid te delen met iemand die ze leuk vinden en niet met wie ze niet leuk vinden. Een experiment werkt alleen bij besef van interdependentie, dus leren van de groep.
Op het Berlage was een klas filosofie, eindexamenvak, en je merkte gewoon enorm verschil met de leerlingen die filosofie hadden en die het niet hadden. Ze konden veel beter redeneren en konden het mij lastig maken. Niet vakinhoudelijk maar over de inconsistenties
van mijn eigen argumenten, dat konden ze veel beter onderscheiden. Je kan het ze wel leren. Het aanbieden ervan betekent ook dat je tijd moet geven en kans moet geven dat het die leeropbrengsten genereert. Dit kan niet als interventie in 1 of 2 weken of in een periode, dan doe je het voor jezelf en niet voor die leerlingen.
Praktisch bruikbaar: ja maar niet op alle scholen, niet op alle niveaus. In de huidige situatie moeilijk op deze school maar kunnen er wel heen groeien. Dus langdurig aandacht aan geven.
9. Waarin resulteert de interventie (= het prototype) in termen van leeruitkomsten aangaande ethisch redeneren?
- Denk dat het belangrijk is dat leerlingen zich realiseren dat ze daar zelf een deel in hebben, dus dat het niet een opgelegde regel is maar het ontstaan van de ethiek onderdeel is van hun eigen zijn en bijdrage. Eigen aandeel is het herkennen van de ethiek.
- Dat anderen daar iets anders over kunnen en mogen denken en dat dat ook goed is. De een kan de nadruk leggen op een ander perspectief maar ook binnen dat perspectief er anders over denken.
- Leren dat er onderlinge afhankelijkheid is. Dit kun je niet doen zonder groepsproces. Ik zou me niet kunnen voorstellen hoe ene LOI-cursus ethiek eruitziet.