Hieronder wordt een uiteenzetting gegeven van de uitwerkingen van de interviews die intern gehouden zijn. Deze interviews hebben betrekking op de activiteiten die in de gemeente Asten al gedaan worden op het gebied van de Agenda Lokale Democratie. Er is gekozen om met een vraag het interview in te gaan, om zo de geen sturing te geven aan de activiteiten waarmee de betreffende personen komen opzetten. De vraag luidde:
Wat wordt er binnen de afdeling X gedaan op het gebied van de Agenda Lokale Democratie?
Voorafgaand aan deze vraag is uitgelegd waar het onderzoek over gaat en wat de Agenda Lokale Democratie inhoudt. De uitleg is aan de hand van de tabel in bijlage 1 gedaan.
Hieronder wordt op basis van de organogram de betreffende afdelingen uitgewerkt. De verkregen informatie per afdeling is dus door een intern interview verschaft.
5.1 cluster Regie en Ontwikkeling
cluster Regie en Ontwikkelingen bestaat uit de teams Ruimte en Samenleving. Deze zijn onderverdeeld in enkele afdelingen. Om inzicht te krijgen in de activiteiten die betrekking hebben op de Agenda Lokale Democratie, worden alle afdelingen onder het cluster regie en ontwikkeling geïnterviewd. In overleg met M. van Erp, P. Greijn en J. Meulendijks zijn we tot een aantal sleutelpersonen gekomen die hier voor het cluster Regie en
Ontwikkelen en dus voor de gehele organisatie een goed beeld kunnen scheppen. De sleutelpersonen zijn ofwel voor de betreffende afdeling bezig met het onderdeel participatie, of er wordt gekozen voor een leidinggevende. Deze personen kunnen daardoor een goed beeld schetsen voor de gehele betreffende afdeling.
5.1.1 Team ruimte
Binnen team ruimte zijn 2 verschillende afdelingen ondergebracht. Deze afdelingen hebben te maken met de ruimtelijke inrichting van de gemeente Asten. We zullen per afdeling onderscheid maken tussen structurele en incidentiele activiteiten omtrent de Agenda Lokale Democratie.
5.1.1.1 Afdeling Ruimtelijke Ordening
Binnen de afdeling Ruimtelijke Ordening worden op dit moment verschillende
participatieprojecten uitgevoerd. Uiteindelijk wordt aangegeven dat binnen deze afdeling bij alle groten projecten/onderwerpen gekeken wordt of burgers betrokken kunnen en moeten worden.
Bij grote onderwerpen wordt de dialoog aangegaan met belangrijke actoren. Momenteel is hierdoor een dialoog ten aanzien van de geur- en fijnstofoverlast in Heusden gaande (hierbij faciliteert de gemeente en levert daarnaast een gespreksleider om de betrokken actoren te helpen), een dialoog over de geurverordening (met verschillende actoren op basis van gelijkwaardigheid een nieuw geurbeleid ontwikkelen), dialoog over het beeldkwaliteitsplan van de woning in Heusden-Oost. Daarnaast is er ook het
welstandsbeleid in ontwikkeling, dit wordt samen met een groep deskundigen gemaakt (deze groep deskundigen wordt echter wel incidenteel ingezet). Hierbij wordt ook naar een toekomstvisie gekeken. Tot slot wordt er momenteel gewerkt aan een
bestemmingsplan voor het buitengebied, hierbij wordt actief gezocht naar inbreng vanuit inwoners. Binnen deze structurele vormen wordt dus altijd gekeken of burgers
geïnformeerd of geraadpleegd moeten worden. Daarnaast is er ook de mogelijkheid om burgers een advies te laten schrijven aan de gemeente.
Incidenteel heeft de gemeente te maken met een nieuwe omgevingswet die ergens in 2018 van kracht gaat. Binnen deze wet worden verschillende wetten samengepakt in een omgevingswet. Hierbij is burgerparticipatie een verplicht onderdeel. Aangezien dat dit project nog maar net van start is gegaan, is er nog niet veel bekend. Dit geeft echter wel een ideale mogelijkheid voor de gemeente Asten om nieuwe initiatieven te
implementeren binnen deze nieuwe wet.
De omgevingswet zorgt ervoor dat de gemeente Asten een nieuwe visie moet opstellen.
Daarnaast wordt er ook een andere bedrijfsvoering verwacht ten aanzien van deze wet.
5.1.1.2 Afdeling OW-binnen
Binnen de afdeling OW-binnen worden verschillende structurele participatievormen toegepast. Uit een interview met J. Peters blijkt dat vrijwel alle grote werkzaamheden op projectbasis worden uitgevoerd. Voordat elk project van start gaat, wordt er door de afdeling OW-binnen intern overlegd in hoeverre (burger)participatie mogelijk is en op welke manier we de burger in het project gaan/kunnen betrekken. Wanneer er voldoende ruimte is voor burgerparticipatie en er voor de gemeente de mogelijkheid is om iets te doen met het advies van de burgers, dan wordt (burger)participatie ook daadwerkelijk toegepast. Door vooraf goed na te denken over hoe de burger betrokken kan worden, welke mogelijkheden er voor burgerparticipatie zijn en wat de kaders zijn, wordt voorkomen dat er valse verwachting ontstaan bij de betrokken burgers.
Daarnaast is er een structurele stichting opgericht binnen de gemeente Asten. Deze stichting, Someren Asten Schoon (SAS), is door burgers geïnitieerd en zorgt ervoor dat er samen met ongeveer 20 vrijwilligers afval wordt opgeruimd in Someren en Asten. Bij dit initiatief heeft de gemeente Asten (samen met de gemeente Someren) een regierol en een faciliterende rol op zich genomen. Hierdoor hebben de vrijwilligers voldoende ‘tools’
om de gemeente schoon te houden.
Ook zijn er binnen deze afdeling de afgelopen jaren verschillende incidentiele
participatievormen toegepast. Hierbij gaat het voornamelijk om burgerinitiatieven die zijn getriggerd door bezuinigingsronden binnen de gemeente Asten. Voorbeelden zijn het verwijderen van hagen en bloembakken en het onderhoud van rotondes. Omdat het verwijderen van de hagen en bloembakken volgens de inwoners de uitstraling van de straat/wijk aan zouden tasten, is door sommige burgers besloten om dit groen zelf te gaan onderhouden. De gemeente heeft dit initiatief gestimuleerd door middel van het opstellen van contracten omtrent verschillende hagen en bloembakken. Het gaat hier om ongeveer 25% van de bloembakken en 70% van de te verwijderen Hagen.
Daarnaast is het onderhoud van diverse groenvakken ook overgenomen door bewoners die de kwaliteit van de groenvakken in hun buurt wilde verbeteren. Een voorbeeld hiervan is De Eikelaar. Burgers hebben daar een groot deel van het groen in de wijk overgenomen. Ter ondersteuning heeft de gemeente het gebied opnieuw ingeplant en een kist met materieel ter beschikking gesteld. Uiteindelijk levert dit de gemeente naast de financiële baten vooral maatschappelijke baten op. De cohesie, sociale contacten en sfeer binnen de Eikelaar is volgens J. Peters aanzienlijk verbeterd sinds dit
burgerinitiatief.
5.1.2 Team Samenleving
Binnen team Samenleving zijn 4 verschillende afdelingen ondergebracht. Deze afdelingen zijn alle benaderd door middel van interne interviews. Ook hier zullen we per afdeling onderscheid maken tussen structurele en incidentiele participatievormen.
5.1.2.1 Afdeling Veiligheid
De afdeling Veiligheid werkt vanuit een veiligheidsnota die om de vier jaar wordt
geschreven. Deze veiligheidsnota bevat plannen en activiteiten voor de daaropvolgende vier jaar. Natuurlijk heeft een afdeling veiligheid te maken met onvoorziene
omstandigheden en veranderingen gedurende de vier jaar dat de nota van kracht is.
Daarom kunnen er tussentijds veranderingen worden doorgevoerd in de nota, met andere woorden is het een dynamische nota.
Binnen de afdeling Veiligheid worden drie manieren/momenten van participatie
aangegeven. Ten eerste tijdens het schrijven van de veiligheidsnota, ten tweede tijdens het uitvoeren van de veiligheidsnota (in projecten) en tot slot op initiatief van de burgers (bijvoorbeeld voorlichting, wanneer daar behoefte aan is en naar gevraagd wordt).
Om een veiligheidsnota te schrijven worden drie inputkanalen gebruikt:
- Veiligheidsmonitor - cijfers van de politie de cijfers van de politie in Asten worden gebruikt om te kijken waar het meeste aandacht naar toe moet gaan.
Deze cijfers helpen ook om concrete doelstellingen te formuleren;
- Veiligheidsmonitor – burgers benaderen de input van burgers is essentieel voor het schrijven van het beleid voor de komende 4 jaar. Dit omdat voornamelijk burgers input geven over de mate en plaats waarin zij problemen zien en welke problematiek aandacht verdient. Deze burgers worden op basis van een enquête en door telefonisch contact benaderd. Dit wordt gedaan door middel van een steekproef, deze steekproef moet wel representatief zijn voor de gehele gemeente Asten.
- Platform Veiligheid het platform veiligheid bestaat uit diverse belangrijke actoren zoals: Scholen, Ouderenbonden, belangenorganisaties, dorpsraden, etc.
Deze zorgen samen ook voor input richting het schrijven van de veiligheidsnota.
Deze inputbronnen moeten samen leiden tot voldoende informatie om een goed beleid te kunnen schrijven. Het uiteindelijke beleid dat hieruit voort komt, wordt verdeeld in projecten. Elk aandachtspunt wordt door middel van een project benaderd. Per project wordt vervolgens bekeken welke uitvoering tot het gewenste resultaat zal leiden. Tijdens de uitvoering van deze projecten wordt ook gekeken op welke manier burgers eventueel betrokken kunnen worden bij de uitvoering. Een voorbeeld van het betrekken van burgers is de buurttent. Deze tent wordt neergezet op gebieden waar bepaalde problematiek veel voorkomt (bijv. woninginbraken). In deze tent wordt informatie verschaft en er kunnen vragen gesteld worden.
Uiteindelijk wordt er op de afdeling veiligheid gestuurd op de zelfredzaamheid van
burgers en de eigen verantwoordelijkheid van burgers. Niet alles moet vanuit de overheid komen, maar het beleid moet samen met de burgers worden gemaakt en uitgevoerd.
5.1.2.2 Afdeling Welzijn/Sport
De afdeling Welzijn/Sport heeft een drietal grote structurele participatievormen. Deze vormen worden volgens P. Baudion actief gebruikt en hebben dan ook zeker raakvlakken met de Agenda Lokale Democratie. Incidenteel wordt er op dit moment niets bijzonders gedaan. Wel hebben afzonderlijke werknemers binnen deze afdeling contact met
burgers/organisaties wanneer dit nodig wordt geacht.
Ten eerste heeft de Afdeling Welzijn/Sport een participatieraad opgericht. Deze raad is overigens ook bij wet verplicht. Hoe actief deze raad is, blijft afhankelijk van hoe de betreffende gemeente ermee omgaat. De heer Baudion geeft aan dat binnen Asten deze raad relatief actief is, en daarmee ook zeker toegevoegde waarde heeft. De
participatieraad heeft de volgende doelstelling opgesteld:
‘De burger - en cliëntenparticipatie heeft als oogmerk te bewerkstelligen dat
belanghebbenden bij het integrale gemeentelijk beleid op de terreinen leefbaarheid, jeugd en gezin, zorg en participatie door zelforganisatie vanuit een onafhankelijke positie optimaal betrokken zijn bij de vormgeving, monitoring en evaluatie van het Wmo- en Wwb-beleid.’ (Inspraakverordening Participatieraad, 2015)
Deze doelstelling komt erop neer dat de burgers die in de participatieraad zitten invloed kunnen uitoefenen op de gemeente. Hiermee is het dus een vorm van burgerparticipatie.
De functies die deze participatieraad bekleed zijn binnen de inspraakverordening participatieraad (2015) als volgt omschreven:
Beleidsmatige functie participatieraad is een informatiebron voor het schrijven van beleid;
Signaleringsfunctie de participatieraad signaleert leemten en knelpunten in beleid en de uitvoering;
Creativiteitsfunctie de participatieraad kan ideeën/adviezen geven richting de gemeente Asten.
(Inspraakverordening Participatieraad, 2015)
Naast de Participatieraad heeft de gemeente Asten ook een Lokaal Sociaal Netwerk (LSN) opgezet. Ook dit netwerk heeft invloed op de lokale democratie. De gemeente Asten wil met dit netwerk de samenwerking van belangrijke partners en belangenorganisaties van burgers beter laten samenwerken. Het LSN tracht ervoor te zorgen dat verschillende organisaties op het gebied van Welzijn (en dus onder andere op het gebied van de
nieuwe transities) een zo kort mogelijke lijn hebben naar elkaar. Inmiddels is dit Netwerk uitgegroeid tot 30 organisaties, P. Baudion geeft aan dat dit netwerk nog steeds
groeiende is. Doordat dit Netwerk nog steeds groeit, valt tevens te concluderen dat het een levendig en werkend project is. Ook de heer Baudion zelf is erg positief over dit project. Voornamelijk het verkleinen van de kloof tussen gemeente,
(maatschappelijke)organisaties en belangenorganisaties (van burgers) draagt bij aan een verbetering van de lokale democratie, zoals beoogt in de Agenda Lokale Democratie. Een uitgebreide uitleg over dit netwerk is te vinden in het getekende convenant. Het einddoel van dit netwerk is een goede samenwerking creëren tussen de verschillende organisaties en een goede service naar de burgers.
Tot slot heeft de gemeente Asten een inspraakverordening. Deze verordening geeft inwoners van de gemeente Asten de kans om spreektijd te krijgen tijdens bijvoorbeeld raadvergaderingen. Eventuele standpunten of ideeën kunnen dan kenbaar gemaakt worden.
5.1.2.3 Afdeling Communicatie
De afdeling communicatie is voornamelijk bezig met de externe communicatie van de gemeente Asten. Aangezien de communicatie naar burgers over het algemeen erg belangrijk is, dient deze communicatie ook goed geregeld te worden. Om tot op zekere hoogte vast te leggen waar de gemeente zich op het gebied van communicatie mee bezig gaat houden, wordt er door de afdeling communicatie een communicatienota geschreven.
Deze nota heeft een duur van 4 jaar en wordt daarna structureel herschreven.
Daarnaast wordt er vanuit de afdeling communicatie ook alle communicatie op het gebied van social media verzorgt. Hierbij gaat het om facebook en twitter. Op deze media wordt actief gepost en gecommuniceerd naar burgers. Ook op het gebied van de Agenda Lokale Democratie specifiek (door bijvoorbeeld een open vraag om verbeteringen van het
huidige beleid) wordt via deze social media gecommuniceerd. De communicatie naar burgers op zichzelf is natuurlijk ook al onderdeel van de Agenda Lokale Democratie, dit is essentieel om een goede democratie te kunnen handhaven.
Omdat intern erg veel gebeurd op het gebied van participatie, houdt de afdeling
communicatie ook eens per jaar structureel overleg met de afdelingshoofden. Tijdens dit overleg wordt besproken welke participatievormen dat jaar verwacht worden. Deze participatie is voornamelijk belangrijk voor de afdeling communicatie om eventuele bekendmaking van deze projecten op tijd en zorgvuldig te kunnen doen.
Tot slot heeft de gemeente Asten een internetsite waar enorm veel informatie over de gemeente te vinden is. Deze internetsite is een belangrijke informatiebron voor veel mensen binnen en buiten de gemeente Asten.
Naast de hierboven genoemde structurele vormen van de Agenda Lokale Democratie zijn er ook incidentiele communicatievormen naar de burgers van de gemeente Asten. Voor de afdeling communicatie is moeilijk te voorspellen wat er gaat gebeuren en over welke onderwerpen extra communicatie nodig is. Daarom werkt de afdeling volgens het
‘piepsysteem’. Dit houdt in dat wanneer er in de pers, in raads-/commissievergaderingen of onder de burgers bepaalde zaken naar voren komen, hier direct en duidelijk op wordt ingehaakt.
5.1.2.4 Afdeling Accommodatie/Gebouwen
De privatisering van gebouwen aan vrijwilligersorganisaties is verreweg het grootste project wat er op dit moment gaande is binnen de afdeling Accommodatie/Gebouwen.
Onder andere de gebouwen van sportverenigingen worden binnen dit project getracht te privatiseren (in dat geval aan de betreffende club). Naast deze sportgebouwen worden er ook enkele andere gebouwen geprivatiseerd.
Daarnaast is deze afdeling bezig met een burgerinitiatief waarbij er het doel is om
jongeren met een handicap te kunnen huisvesten. Dit is een initiatief vanuit de burger(s) en wordt door de gemeente waar mogelijk gefaciliteerd. Op dit moment wordt er
gekeken welke mogelijkheden er zijn binnen het plan voor de gemeente om te participeren.