Hieronder zullen de 41 participatiemogelijkheden vanuit de site www.participatiewijzer.nl worden gescreend op mogelijke modellen voor de gemeente Asten. Het screenen van deze mogelijkheden wordt puur gedaan op basis van randvoorwaarden/omgeving (bijv.
stadproblematiek is in asten niet te vinden).
Figuur 25; initiatieven Prodemos
Adviesraden
omschrijving Er is een grote diversiteit aan adviesraden en platforms, zoals gehandicapten adviesraden, platforms ouderen, allochtonen adviesraden, wijkraden, platforms ggz, et cetera. De adviesraden en platforms bestaan uit vertegenwoordigers uit de doelgroep, zoals allochtone zelforganisaties, mensen met fysieke of psychische beperkingen of bewoners uit een bepaalde wijk. Zij behartigen de collectieve belangen van hun achterban. In veel gevallen hebben de platforms en adviesraden structurele samenwerking en
communicatie met de gemeente. De adviesraad kan zowel gevraagd (op verzoek van het college) als ongevraagd adviezen verstrekken. De leden fungeren als klankbord en overleggen regelmatig met de achterban om meningen te peilen en te
signaleren welke zaken ‘er spelen’. De leden geven op eigen wijze invulling aan het consulteren van de achterban.
Doel Dialoog over maatschappelijke thema’s en onderwerpen, signaleren van wensen, behoeften en verwachtingen van specifieke groepen mensen en collectieve belangenbehartiging van deze groepen.
Kenmerken Adviseren
Agendavorming
Beleidsvorming
Verhogen kwaliteit van beleid
Ideeën of informatie genereren
resultaat Beter aansluiten op de behoeften binnen de samenleving.
Daarnaast het adviseren en agenderen.
Literatuur/site’
s
Opmerking Zie ook: burgeradvieskring, burgerpanel,
Bronmethodiek
omschrijving De Bronmethodiek heeft als hoofddoel het versterken van
betrokkenheid van de achterban bij lokale organisaties en de buurt en het stimuleren van vrijwillige inzet. Persoonlijke interviews met en door mensen uit de eigen achterban staan centraal. Gegevens uit deze interviews worden in een databank geplaatst, waarna ze
gebruikt worden voor het vinden van passende vrijwilligerstaken, het oppakken van vragen en het organiseren van activiteiten.
De praktijkervaringen zijn positief: de databank met
interviewgegevens zijn van onschatbare waarde en de methode geeft handen en voeten aan de samenwerking tussen organisaties in de wijk. Uit monitoring blijkt dat meer dan de helft van de
geïnterviewden zich bereid toont om zich vrijwillig in te zetten.
Doel Het hoofddoel van de Bronmethodiek is het versterken van de
betrokkenheid van mensen bij lokale organisaties en/of hun buurt en het stimuleren van mensen tot vrijwillige inzet. Daarmee sluit de methode aan bij de uitgangspunten van de Wmo en het versterken van de ‘civil society. De methode helpt om bewust en gestructureerd contact te maken met de eigen achterban: leden van een vereniging,
ouders van kinderen op een basisschool, het persoonlijk netwerk van bewoners van een zorgcentrum, bezoekers van het
jongerencentrum, deelnemers aan ouderenactiviteiten,
buurtbewoners, enzovoort. Kerndoel is de betrokkenheid van de achterban bij de organisatie of buurt te versterken en in het
verlengde daarvan vrijwillige inzet te stimuleren. Daarnaast geeft de methode zicht op wensen en behoeften van mensen ten aanzien van de organisatie of buurt. Indien de Bronmethodiek wordt uitgevoerd door meerdere wijkorganisaties gezamenlijk – een zogeheten meervoudig wijktraject – helpt het ook om de samenhang en samenwerking tussen organisaties in de wijk te bevorderen en kwetsbare en/of vereenzaamde wijkbewoners in beeld te krijgen.
Kenmerken Adviseren
Agendavorming
Uitvoering
Sociale cohesie versterken
Zelfwerkzaamheid van burgers bevorderen
Resultaat Stimuleren tot burgerinitiatief, van burgerparticipatie naar burger initiatief
Literatuur/
site’ s www.vrijwilligeinzetarnhem.nl
https://www.movisie.nl/sites/default/files/alfresco_files/Meth
odebeschrijving%20De%20Bronmethodiek%20[MOV-1702860-0.2].pdf Opmerking
consensusconferentie
omschrijving De gemeente selecteert willekeurig een groep van tien tot twintig burgers. De selectie van deelnemers is gebaseerd op variabelen zoals spreiding in sekse, leeftijd, sociaaleconomische status en samenstelling van het huishouden. De deelnemers zijn geen experts op het gebied van het te bespreken onderwerp.
Allereerst wordt in een voorbereidende bijeenkomst toegelicht wat er van de deelnemers wordt verwacht en hoe het initiatief is opgezet.
In de volgende fase worden de deelnemers aan de hand van een informatiepakket geïnformeerd over het beleidspunt, maar er is ook de gelegenheid om zelf deskundigen en belanghebbenden te
raadplegen. Hierop volgt een onderlinge discussie tussen de deelnemers van de consensusconferentie, die moet leiden tot een beleidsaanbeveling. Hierbij geldt de absolute voorwaarde dat er consensus bestaat over de gedane beleidsaanbeveling.
Het advies van de consensusconferentie wordt vervolgens met behulp van professionals verwerkt tot een rapport en aangeboden aan de betrokken beleidsvoerders. Ten slotte wordt er door de beleidsvoerders teruggekoppeld wat er met de adviezen al dan niet gedaan is en waarom.
Doel
Kenmerken Adviseren
Beleidsvorming
Evaluatie
Verhogen kwaliteit van beleid
Resultaat Een consensusconferentie versterkt het maatschappelijk bewustzijn en wakkert het publieke debat aan. Burgers worden uitgedaagd om op een onderbouwde en betekenisvolle manier na te denken over een beleidskwestie. Deze methode kan daarnaast de politieke besluitvorming versterken, vooroordelen ontzenuwen en bruggen slaan tussen verschillende belangengroepen met uiteenlopende visies.
Literatuur/sit
e’ s http://ist.vito.be/nl/pdf/participatievemethoden/methconscon ferentie.pdf
Opmerking Misschien iets van thema bijeenkomsten combineren, zie ook praatcafé
Creatieve concurrentie
omschrijving Allereerst worden er verschillende projectgroepen samengesteld.
De samenstelling van een projectgroep kan verschillen naargelang de doelgroep en de situatie. Ze kunnen bestaan uit
vertegenwoordigers van maatschappelijke organisaties, bedrijven, wetenschappelijke instellingen of uit inwoners van een gemeente.
In een eerste gezamenlijke ronde wordt het probleem afgebakend en wordt er een inventarisatie van belangen en ideeën gehouden.
Daarna krijgen de projectgroepen de gelegenheid om in
verschillende rondes alternatieve plannen of beleidsopties uit te werken. In de eerste ronde geldt: alles mag, niets is bij voorbaat uitgesloten. Na de eerste ronde wordt echter ook gekeken naar de technische en politieke haalbaarheid van de ideeën.
Een door de gemeente samengestelde jury selecteert een aantal voorstellen die door professionals verder worden uitgewerkt.
Uiteindelijk kunnen de deelnemers aan de projectgroepen ofwel zelf kiezen welk voorstel doorgang vindt, of de gemeente schakelt een burgerpanel in om het maatschappelijk draagvlak voor de
voorstellen te onderzoeken.
Doel Komen tot innovatieve ideeën.
Kenmerken Adviseren
Agendavorming
Beleidsvorming
Ideeën of informatie genereren
Resultaat Creatieve Concurrentie stimuleert burgers tot het ontwikkelen van ideeën.
Literatuur/site’
s
Opmerking Lijkt op competitiemethode. Zie ook Digitaal of thuis mee ontwerpen ook een methode om mensen ideeën te laten aanleveren en het beste idee mag komen praten en/of wordt gebruikt.
drietrapsraket
omschrijving Allereerst wordt een aankondiging gestuurd naar de buurt dat er initiatieven ingediend kunnen worden ter verbetering van de buurt.
Alle denkbare initiatieven zijn in deze fase van de drietrapsraket
nog mogelijk. De aankondiging om initiatieven in te dienen bevat ook een uitnodiging voor een startbijeenkomst.
Op deze bijeenkomst onderscheiden de bewoners op basis van alle ingediende initiatieven een paar centrale thema’s die urgent zijn.
De tweede stap bestaat uit het indienen van initiatieven op het gebied van de geselecteerde thema's. De derde stap is een besluitvormingsavond waarbij de bewoners bepalen welke initiatieven uitgevoerd zullen worden en welke niet.
Doel Draagvlak creëren Kenmerken Adviseren
Meebeslissen
Agendavorming
Beleidsvorming
Besluitvorming
Draagvlak voor beleid vergroten
Ideeën of informatie genereren
Resultaat Met behulp van de Drietrapsraket-methode wordt geïnventariseerd welke thema’s er leven onder bewoners van een buurt. De methode vergroot ook het draagvlak voor beleid.
Literatuur/site’
s G1000 burgertop werd gebruik gemaakt van drietrapsraket in België
Opmerking
focusgroep
omschrijving Een focusgroep bestaat uit 4-15 geselecteerde belanghebbenden die zich buigen over een vooraf bepaald onderwerp. De discussie wordt geleid door een ervaren gespreksleider. De gespreksleider legt vragen voor aan de focusgroep, maar het is belangrijk dat de onderlinge discussie centraal blijft staan.
Focusgroepen zijn nuttig om:
snel een beeld te verkrijgen van de meningen en behoeften die burgers hebben met betrekking tot een onderwerp, met name wanneer tijdgebrek of beperkte middelen een ruimer onderzoek onmogelijk maken.
input te verkrijgen van zowel individuen als belangengroepen.
regionale, geslachtsgebonden of etnische verschillen in kaart te brengen (wanneer verschillende focusgroepen op basis hiervan zijn samengesteld).
gedetailleerde reacties te genereren van een groep belanghebbenden of klanten op voorlopige voorstellen of opties.
Een focusgroep is een relatief goedkope, eenvoudige en flexibele methode. Daarnaast heeft de methode het voordeel dat de
deelnemers hun opvattingen kunnen ontwikkelen en ventileren zoals in een alledaags gesprek. Focusgroepen kunnen ook online
georganiseerd worden. De gemeente dient daartoe een online omgeving te creëren waar respondenten via de chat een groepsdiscussie kunnen houden.
Doel Mensen betrekken bij de besluitvorming en agenda.
Kenmerken Adviseren
Agendavorming
Ideeën of informatie genereren
Resultaat Een focusgroep geeft een nauwkeurig beeld van de voorkeuren, de achterliggende redenen voor deze voorkeuren en de waarden van verschillende mensen met betrekking tot een bepaald onderwerp.
Literatuur/sit
e’ s http://www.communicerenmetarmen.be/sites/default/files/Ha ndleidingFocusgroepenCBO200409.pdf
gemeente Wijchen gebruikte de focusgroep.
Opmerking Misschien te combineren met thema’s bijeenkomsten
Olympiade-conferentie
omschrijving De term ‘Olympiade’ is afgeleid van de vijf ringen die het symbool vormen van de Olympische Spelen. Een Olympiade-conferentie is namelijk opgebouwd uit vijf groepen (‘ringen’) met
vertegenwoordigers van verschillende maatschappelijke groeperingen. De samenstelling van de ringen kan naar eigen voorkeur worden bepaald. Hieronder wordt een voorbeeld gegeven van een mogelijke samenstelling.
De eerste ring wordt gevormd door de creatieve generalisten. Dat zijn mensen die geen direct belang hebben bij het onderwerp, maar het denkproces stimuleren. De tweede ring bestaat uit politici en bestuurders, die afkomstig kunnen zijn uit alle overheidsniveaus.
De derde ring omvat de beslissers (bestuurlijk en/of executief verantwoordelijken), zoals managers en wethouders maar ook ambtenaren van alle niveaus. De vierde ring bestaat uit
wetenschappers en deskundigen die hun expertise delen met betrekking tot het onderwerp van de conferentie. De vijfde ring zijn de mensen (ervaringsdeskundigen) die direct betrokken zijn bij het onderwerp.
Bij voorkeur beslaat een Olympiade-conferentie één dagdeel. De conferentie kent daarbij drie ronden. In de eerste ronde wordt in elke ring de centrale vraagstelling besproken, waarbij iedere groep een eigen standpunt vormt. De verschillende standpunten worden kort gedeeld in een plenaire sessie, waarbij geen discussie
plaatsvindt.
In de tweede ronde wordt aan de ringen de opdracht meegegeven om nieuwe gezichtspunten mee te nemen. Dat kunnen
randvoorwaarden zijn als geld of tijd, of het standpunt van een andere ring. Elke ring formuleert opnieuw zijn standpunt. In de derde ronde komen alle standpunten samen in een plenaire
discussie. Er wordt door middel van discussie toegewerkt naar een gezamenlijk gedragen besluit of standpunt, waar beleidsmakers mee aan de slag kunnen gaan.
Kenmerken Adviseren
Beleidsvorming
Draagvlak voor beleid vergroten
Resultaat De Olympiade-conferentie wil door consensus te bereiken tussen groepen met verschillende perspectieven en belangen het
draagvlak voor beleid vergroten.
Literatuur/site’
s http://aanz.org/basis/overheid/activerend.html Opmerking Gemeente Utrecht heeft het gebruikt
Raadspanel
omschrijving Het raadspanel wordt gevormd door inwoners van de gemeente.
Iedere inwoner kan zich online aanmelden voor het raadspanel. Om de zoveel tijd krijgt het panel van de gemeenteraad een vraag voorgelegd over een actueel politiek vraagstuk. De panelleden ontvangen relevante achtergrondinformatie over het onderwerp en zij worden geïnformeerd over de consequenties van bepaalde keuzes.
De gemeenteraad gebruikt de resultaten van het raadspanel als adviesbron voor zijn politieke afwegingen. Een belangrijk voordeel van deze methode is de snelle werking van het raadspanel. De uitkomsten van het raadspanel worden binnen een week gerapporteerd aan de gemeenteraad.
Doel Mensen benaderen voor vraagstukken Kenmerken Raadplegen
Agendavorming
Draagvlak voor beleid vergroten
Resultaat Het raadspanel is een manier om burgers te betrekken bij de onderwerpen waar de gemeenteraad het over heeft. De uitkomsten van een raadspanel kunnen worden gebruikt als aanvulling op de voorbereiding van de besluitvorming.
Literatuur/site’
s http://gemeenteraad.almere.nl/404/
Opmerking Gemeente Almere gebruikt het vanaf 2006
De schouw
omschrijving Normale omschrijving niet echt aantrekkelijk maar misschien deze variant van Utrecht wel?!
Doel
Kenmerken Resultaat
Literatuur/site’
s
Opmerking De gemeente Utrecht heeft een digitale variant op de schouw ontwikkeld. Bewoners van de wijk Overvecht de Gagel konden problemen en ideeën over de verkeersveiligheid van de wijk melden. Er werden daartoe verschillende kanalen opengesteld, zoals de website van het project, een mobiele applicatie en verbeterdebuurt.nl. Alle meldingen werden verwerkt in het
programma van eisen voor de nieuw te ontwerpen verkeerssituatie.
burgerjury
omschrijving Een burgerjury bestaat uit 15 à 20 willekeurig geselecteerde burgers die een uitspraak doen over een politiek vraagstuk.
Juryleden worden vooraf geïnformeerd door deskundigen en er is de mogelijkheid om vragen te stellen. De jury wordt vervolgens in verschillende subgroepen verdeeld die elk een ander aspect van het onderwerp bestuderen. Hierna begint het proces van beraadslaging, waarbij de gehele jury tot één beslissing of advies probeert te komen. Het eindresultaat wordt verwerkt tot een burgerrapport. De organiserende overheid reageert op het rapport door de
aanbevelingen uit te voeren of door de bezwaren tegen de
aanbevelingen uiteen te zetten. Het gehele proces neemt over het algemeen 4 à 5 dagen in beslag.
De organisatie is in handen van de desbetreffende overheid, maar deze dient in het proces onbevooroordeeld te zijn. Het is belangrijk dat deze zorgt voor goede en professionele begeleiding van de jury, bijvoorbeeld door het aanstellen van een dagvoorzitter en het verzorgen van logistieke ondersteuning.
Doel Mensen betrekken en invloed laten uitoefenen op het beleid en gevoerde beleid.
Kenmerken Adviseren
Beleidsvorming
Verhogen kwaliteit van beleid
Resultaat De burgerjury draagt bij aan een democratischer
besluitvormingsproces. De methode kan worden ingezet bij een breed scala aan onderwerpen, zoals economische problemen of milieuproblemen. De methode is goed bruikbaar wanneer
verschillende alternatieven en belangen tegen elkaar afgewogen moeten worden. De uitspraak van een burgerjury maakt de grootste kans om tot concrete actie te leiden als ze rechtstreeks gekoppeld is aan een wetgevend initiatief of een ander
besluitvormingsproces.
Literatuur/site’
s
Opmerking Zie ook gemeente Rotterdam.
*bij deze mogelijkheden zijn de enquête mogelijkheden en digitale mogelijkheden niet gekozen. Dit omdat deze ideeën niet vernieuwend genoeg waren om te hanteren in de vorm waarop deze beschreven staan. Dat wil niet zeggen dat deze op een eigen wijze terug kunnen/moeten komen als mogelijkheid om de (agenda) lokale democratie te verbeteren.