D'r was hil wat over ofpraat en dijn, maar op 'n end had de rederoikerskamer den toch 't besluit nomen: d'r zou dut jaar met kerremis weer 'n nuuw stik opvoerd worre. Nou zelle jullie zegge: ‘Wat moet deer nou allegaar over ofkonkeld worre?’
Maar zuks is nag weer hil aars as mit 'n stasverieneging mit 'n houp lede en op zo'n durp is 't welderes 'n klus, om voor alle rolle de geskikte persone te kroige. 't Was ok oigelek Kees Peerdeman, die 't deurzet had, dat ze ‘Als Adel ontaardt’ neme zouwe: 'n ernstig stik over 'n bazzeroet van 'n jonge graaf, die de ‘oud’ tot skande is en weer tonele in ofspeuld worre, weer de vrullie bai zitte te oize en te snoffe. D'r was eerst deur de are lede teugen inbrocht, dat 'r oigelek 'n paar minse te woineg wazze om alles gnap voor mekaar te spoikere, maar Kees had zoid, dat er den maar 'n paar ‘dubbelrolle’ speuld worre moste.
Op langelest wazze ze 't den tóch iens worren en d'r was deernij rippeteerd, dat de belle d'r ofvloge. Want 't is krek zo, as ik 't iemesdagen nag in de krant lezen hew: die minse op 't land hewwe in d'r vraie toid niks aars omhande en den doene ze bai zukke gelegenhedens merakel d'r best; as 't 'r op ankomt nag veul meer as in de stad. Veral Kees Peerdeman, die de loiding van 't hille geval had, zo te zegge de ‘regisseur’ en die ok nag twij grote rolle voor z'n rekening nomen had, had 't er drok von. Hai was 'r ok wel wat groseg van worren, want alle moidjes keke teugen 'm op, omdat hai de ‘loider’ was en zo tusken de bedroive deur (dut leste letterlek opvat!) had-ie al skarrel kregen an Merie, de dochter van 't ‘Witte Peerd’ (ik mien vanzellef, dat heur vader deer kasteloin was), weer de uitvoering geven worren zou en weer rippeteerd wier.
Oindelek was 't den zoveer; de skommels van de zwijfmolen zwierde houg in de lucht, 't draaiurgel speulde de hille dag deur; d'r wier koek hakt en paling eten bai 't leven of, d'r wier danst
en - altoid in 't gnappe - 'n borreltje dronken en alle minse hadde merakel veul skik. Ze hadde ok 'n jaar lang hard genog werkt. Sijvens was 't stampvol in 't ‘Witte Peerd’. Alle joons en moidjes van de durpe in de omtrek en ók de ouwe minse wazze bár benuuwd nij 't stik van de rederoikers; d'r was ok 'n houp ophef van maakt mit anplakbiljetten, affertenties en al zoks meer.
D'r wazze drie bedroive, mit pauze nij 't twijde bedroif. De toeskouwers wazze d'r al hilkendal ‘in’, toe ze in deel ien zagge, hoe de jonge graaf de jewele van de femielje an 'n skarrelaar verpatste. Die kirrel wou ze voor 'n habbekras hewwe en hai sting als maar te peeuwe, dat hai van kloin of begonne was mit appelsine, maar dat-ie nou in 't goud en sullever ok nag niks verdiende, omrede hai altoid veuls te houge proize gaf. - De kouper was Kees Peerdeman en Jan Skuitemaker speulde voor graaf en ze dijde 't allebai net écht. - Toe die netekop van 'n graaf al die foine kettings voor 'n appel en 'n ai kwoitraakt was, kon je de manne in de zaal hoore gnorte: hai had vanzelf 'n veul beter bod kroige kend!
Nijdat in deel twij de slechterik voor dieverai in de petoet kommen was, wier d'r pauze houwen. In de zaal was 't 'n drokte bai de tapkast, weer Merie gien toid had om in de kraag van 'r hemd te koike, maar achter 't teneel wier 't leste bedroif nag gauw efkes deurnomen. Kees Peerdeman zou nou de ouwe graaf weze, die op sterve nij dood is. Den komt d'r 'n pelisie opperdan mit de booskip, dat nag weer 'n are boef 't hok van de zeun van de graaf opendein het en datte ze baiegaar op de vlucht doodskoten benne. Op dat mement zoit den de trouwe knecht van de graaf:
‘Zo káárs, zo kándelaar!’, weermee hai den bedoelt, dat die twij mekaar in slechtighoid wel niks toegeven hewwe. - Dut kloine roltje van de huisknecht zou Jan Skuitemaker nag derbai neme.
-Maar toe was de boot an: hille Jan Skuitemaker was zoek! D'r most elk ougenblik begonnen worre; alleman had z'n oigen al verklijd en smienkt voor 't derde deel. Of Jan nou nij 'n zekere plaas was of dat-ie over de drumpel van de gelagkamer stroffeld was en 'n bien broken had: d'r was gien toid meer om 'm te zoeke en 't was alweer Kees, die de knoup deurhakte. Hai pakte ien van de teneelknechse bai z'n lurve en zoide: ‘Je kinne 'n riksdaalder verdiene man, as je doene wat ik zeg! Skiet gauw efkes deuze
steertjas an en kom jai achter de pelisie an op 't toneel. As die uitsprouken is, den zeg jai allieneg maar: “Zo káárs, zo kándelaar”, en je koike den maar verlegen arremoedig. En netjes op z'n stas prate!’ Nou, dat wóu die borst wel en hai was d'r nag groos op ok!
En zoo gong 't spul veerder; de ouwe graaf zat bai 'n keersie an 'n tafeltje hardop te poinze; 'n toidje ternij kwam de pelisie binnen, mit de knecht op z'n hiele; de pelisie zoide wat-ie te zeggen had en toe beurde-n 't: de huisknecht maakte 'n paar stoive buiginkies nij 't keersie van de graaf en zoide teugen dat ding: ‘Zó kaars, zó
kandelaar!’, krek asof hai zoide: ‘Zo buur, 't bloift maar droug, hé?’ De graaf verskoot dervan en bot d'r bovenop zoid-ie hard: ‘Zo, stommeling!’
't Was efkes stil in de zaal, maar toe borst 't hille pebliek temet van 't lachen, d'r wazze d'r, die 't uitgierde, 't Skemerde Kees voor z'n ouge; achter bai de tapkast sting Merie te skudde van plezier. Wat most-ie in gosnaam doen om d'r 'n end an te draaie? Hai sting op; 't wier in ienen stil en toe zoid-ie maar wat 'm 't eerst in z'n kop skoot, 'n stik van z'n koupmansrol in 't eerste bedroif: ‘Zie hoe ik hier sta, arm en ellendig; ik ben begonnen met een kar met sinaasappelen en nu, op mijn levensavond, ben ik armer en ellendiger dan ooitl’
Onderwoil gaf hai alsmaar sointjes achter z'n reg, dat 't scherm zakke most, en dat dijd 't ok, toe hai dus leste uitbrocht had. - En in de zaal....? De minse lachte niet meer, maar ze klapte, of ze wild worren wazze; de tent wier temet ofbroken.
Maar Kees Peerdeman hoorde-n 't al niet meer; hai zat al in 't achterend van de herberg om z'n oigen te verklijde en nij huis te gaan. En den maar slijpe en alles vergete: hai kon d'r wel van janke! - Deer kwamme stappe: 't was Merie! Hai had gelukkig allienig nag maar z'n jassie uit; ze wou 'm bai z'n hals pakke, maar hai zoide bokkig: ‘Lijt dat nou ók maar! Je hewwe m'n nèt zo goed uitlachen as de rest!’
Wat-ie toe te hore kreeg, zel-ie nooit vergete: ‘Maar Kees, hoe hew ik 't nou mit je? D'r is d'r gienien die je uitlachen het! Dat was juist 't foine in dut stik, datte we nij de twij zwere bedroive nag geres effies lachen konne. En ok zo mooi, dat de graaf zoide, dat-ie appelesine verkocht had vóórdat-ie graaf wier, maar dat-ie deur
al die roikdom toch niks opskolen was! Ik vond 't veul mooier as op de rippetisies!’ Ze kwamme pas nij puur zo'n toidje in de zaal veróm en deer hewwe ze Kees en z'n kernuite nag verlegen mooi toesprouken en toedronken. Pas in z'n trouwen het Kees 't 'r zoid, hoe 't gaan was, maar ze het 'm niet gelouve wullen.
JAN NUGTER